Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 07.03.1894, Page 3

Þjóbviljinn ungi.
63
III, 16.
kallaðist Föringafelag. Hettar felagið
iiavði til endamál, at berjast íyri frelsi
Höroyinga^ verja tjóðskapin, og fyrst og
fremst at koma móðurmálinum til sin
rætt, nlg. faa tað til lóggildugt má.1: i
kirkju, á tingi og i skúlinum. Felagið
útgevur blað, sum heitir „Föringatiðindi11.
Öll bókleg kensla her á landi er eft-
ir donskum ritningum, og fer fram á
danskari tungu. Hettar vildi felagi
yist öta. ^ lað sendi bræv fyri stýrið
ærarskúlanum, at fáa fóroysk upp-
ti vi lur sum kenslugrein. Stýrið synj-
a i ti, og svaraði aftur, at tað var ikki
plass fyrir tí!!
Tað er ei at undra, að frægir Föring-
ai harmast og uppösast av slíkum kú-
mgarveldi, sum synjar föroyska málinum
innivist í sínum egna landi. Enn er
felagið hvörki svo fjölment, ella so rikt,
at tað getur framit stórvirki, men tað
mennir sig duglega, og rnest nú á sein-
asta árinum, so vón er til, at tað enda-
mal, táð hevur sett sær fyri, vil fáa
goða útgongu, tó embættismennirnir og
yvirvaldi stendur i móti við hondurn og
fótum.
So mikið er at siga, at Föringar eru
vaknaðir; og tann stronging, sum nú
stendur okkur so hart i móti, hon vil
ikki riva Föroyingar niður, heldur vilja
teir af henni læra at lita á sín egin
mátt og megi, og er fyrst tann tíðin
komin, tá er landinum og fólkinum
bjargað.
---> —----------
Skipnlagsskra fyrir barna-
skólasjóðinn í Súðavíkurhreppi hér í
sýslu hefir 18. sept. f. á. hlotið konung-
lega staðfestingu; sjóður þessi er stofn-
aður af styrktarsjóði Súðavíkurhrepps,
og voru eigur hans í árs-lokin 1892 orðn-
ar alls 2012 kr. 38 aur.
1 skipulagsskránni er svo mælt fyrir,
að höfuðstóll sjóðsins skuli árlega auk-
inn, meðal annars með því, að jafnan
séu lagðir við hann 1/í árlegra vaxta;
en 8/4 vaxtanna á að verja til kennslu-
eyris handa fátækum börnum í Súðavík-
urhreppi, er ganga á barnaskólann, sem
þar er,
Stjórn sjóðsins er i höndum sóknar-
nefndarinnar og sóknarprestsins i Eyrar-
sókn i Seyðisfirði, en sýslunefndin í ísa-
fjarðarsýslu á að hafa yfir-umsjónina.
S. d. hefir og verið staðfest skipulags-
skrá fyrir búnaðarsjócí Eyjafjarðarsýslu:
eign þess sjóðs var 618 kr. 51 aur., og
er svo ákveðið í skipulagsskránni, að
þegar sjóðurinn hafi náð upphæðinni
1000 Iir., skuli árlegum vöxtum hans
varið til verðlauna fyrir framúrskarandi
dugnað í grasrækt í Eyjafjarðarsýslu
þannig, að venjulega séu veitt tvenn
verðlaun á ári, ónnur 25 kr., en hin
15 kr.
Sýslumaðurinn í Eyjafjarðarsýslu
stjórnar búnaðarsjóðnum, en sýslunefnd
og amtsráð hafa yfir--u.rnsjónina.
—-----------
Meiðyrðamál hr. Bj'órns Jóns-
sonar, ritstjóra „ísafoldar“, gegn ritstjóra
„Þjóðv. unga“, hafa gengið heldur seint
og böslulega, það sem af er.
Eins og menn muna, þóttist kempa
þessi þegar i síðast liðnum september-
mánuði vera orðin svo að þrengd og lúin
í viðureign sinni við oss, að það varð
eina fanga-ráðið, — þegar óþægilegum
ummælum vorum um sannsögli og sann-
loiksást kappans eigi varð svarað með
ástæðum —, að reyna þá í svipinn þá
aðferðina, að villa alþýðu sjónir með því,
8
embætti höfðu. Hversu margir máttu þvi ekki, þegar þeir
v°ru íærðir á bálið, taka undir moð hinum útlaga Róm-
VerJa; „Vesalingurinn jeg, það er hús mitt i Alba, sein
eyðileggur mig“.
annsóknarrétturinn hafði mun meira vald, heldur
garalegir dómstólar hafa, og jafn vel meira vald,
“ Haim
sem ekkert fekk staðist
gabal hefðu ekki
En hann var
var það kúgunar-áhald,
gegn; Caligúla, Neró og Helíó-
getað fundið upp neitt annað betra.
hka sannkölluð blóðsuga, sem saug bæði
merg og bloð. ur hvérri þjóð, 6r hann náði til.
„Handbok rannsoknarréttarins“ sýnir reglur þær,
sem Svartmúnkar og Jesúitar fóru eptir, þó að hvorir
tveggja ]lefðn eigi að óllu hii
Spáni; brenndu
í einu; en Jesiútar
ad öiiu hina sómu aðferð. Svart-
uukar frómdu flest sín níðingsverk á
^eir i)ar stundum um 200 ma
nfót™ ?tUr 4 mÓtÍ meStan USla 1 Þeim lóndum, þar sem
ðq 1Ælenda:trú var þegar, annað hvort lóglega játuð,
a , 1 mJög marga undirokaða áhangendur.<
Ems eS nærri má geta, varð munka-reglan á Spáni
akaflega auðug. Við lok 17. aldar er talið svo til, að
hún hafi meðal annars átt 12 milj. ekrur af landi í kon-
ungsríkinu Kastilíu (ekra = 4,480 □ álnií); og TOru árs-
tekjurnar af landeign þessari 161 milj. reala (real = 17
aurar). Þar að auki átti hún þar ótal stórhýsi, skráut-
5
Til þoss að taka mann fastan á heimili hans, og
varpa honum í fangelsi rannsóknarréttarins, þurfti ekki
nema að eiris oinn sógumann, sem var yfirheyrður leyni-
lega, og sem ekki þurfti að styðja framburð sinn með
vitnum. Hvert gálauslegt orð var þegar hirt af sögvís-
um náungum, og út af því dregin sú ályktun, að þessi,
eða hinn, tryði ef til vill ekki bókstaflega óllum kredd-
um hinnar kaþólsku kirkju. Dómarinn kallaði kjapta-
laupana fyrir, og yfirheyrði þá, og svo var sónnunin
fengin.
„Kirkjunni í hag“, segir handbókin, „mega allir
bera vitni, som vilja“. Og svo telur hún upp þá, sem
séu vitnisfærir móti hinum kærða, og eru þar á meðal:
„Æruleysingjar og glæpamenn, liverju nafni sem nefnast,
villutrúarmenn, skurgoða-dýrkarar og Gyðingar, bann-
lýstir menn og meinsærismenn, er borið hafa áður falsk-
an vitnisburð á móti hinum kærðu“.
„Þegar vitni hefir svarið rangan eið“, segir hinn
guðhræddi löggjafi, „þá má það gjarna taka íýrt'i fram-
burð sinn aptur, og dómarinn getur þá byggt, á hinum
síðari framburði þess, en þó því að eins, að hann sé á
móti hinurn kærða; þvi ef síðari framburðurinn er hinum
kærða í vil, þá heldur dómarinn sér til hins fyrra frarn-
burðar“.
Rannsóknarrétturinn kærði sig þannig alls ekkert