Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 03.11.1894, Side 2

6
ÞjÓÐVILJIíVN ttngi.
IV, 2.
í Asíu norðanverðri, og sumstaðar á Norð-
urlöndum.
Þá minnist og höf. all-ýtarlega á
byggingu landsins, og samband þess við
Noreg og Danmörku o. fl., er sögu þess
snertir.
Lífið á Islandi, segir liöf., að sé að
ýmsu leyti örðugt, en landið hafi margt
það til að bera, sem skemmtiferðamönn-
um (,,túristumu) hljóti að getast vel að;
hann lofar rnjög hið hreina og heilnæma
sumarlopt vort, og þá eigi síður hina
stór-skornu og tilkomu-miklu náttiiru
fegurð lands vors, sem einatt bjóði aug-
anu nýjar og nýjar undra-sjónir, og veki
þær tilfinningar í brjósti ferðamannsins,
sem óvíða vakni annars staðar.
Ekki gleymir höf. heldur að minnast
á eldfjöllin, jöklana, hverina og önnur
afbrigði náttúrunnar, sem liér á landi
eru; hann fer og mörgum orðum um
norður-ljósa dýrðina á vetrar-kvöldum vor-
um, — einkum um vetrar-sólstöðurnar—,
þessi margbreytilegu, flöktandi undra-
ljós, sem inannlegum anda hefir enn eigi
tekizt að skýra, o. fl.
Yfir höfuð er það óefað, að grein þessi
í „Quarterly Review“ muni eigi litið
stuðla til þess, að beina hingað „túrista“
straumnum í stærri stýl, en að undan-
förnu, og getur það að ýmsu leyti orðið
landi voru til all-mikils hagnaðar.
Um politiska ástandið hér á lancli,
og stjórnarbaráttu þá, sem nú stendur
yfir, tekur liöf. það fram með all-berum
orðum, að ætla mætti, að Danir hefðu
fengið þá kenningu og reynslu við missi
Hertogadæmanna, að þeir risu eigi jafn
öndvei'ðir sjálfstjórnar kröfum hinnar ís-
lenzku þjóðar, enda spáir og höf. þjóð
vorri sigurs í þeirri baráttu, og farast
honum meðal annars orð um það áþessa
leið: „Vilji íslendinga hlýtur að sigra,
og að beitt verði við þá valdi, getur
alls eigi komið til mála; Danmörk gæti,
með sínum 14 þúsund liermönnum, ekki
áunnið annað, en að gjöra þjóðinni dá-
lítinn óskunda, og ryðja með því braut
fyrir bráðum og algjörðum aðskilnaði.
Eitt er víst, og það er það, að Islend-
ingar, sem annars bjóða konungi sínum
tri’ia hollustu, neita því gagngjört, að
vera að nokkra leyti háðir ríkisþingi
Dana, og í þessu tilliti njóta þeir stuðn-
ings danskra lögfræðinga, sem hátt eru
settir“. Höf. telur því allt útlit til þess,
að mótspyrnan gegn stjórnarskrár breyt-
ingunni beri þann eina arð, að Islend-
ingar fái fyrir bragðið, fyr en varir, bæði
gagngjörðari aðskilnað frá ríkis-heildinni
dönsku, og meiri sjálfstjórn i málum
sínum, en þeir hafi óskað eptir, enn sem
komið er.
1 sambandi við stjórnarskipunarmálið
minnist höf. og á Ameríku ferðirnar, og
fer hann meðal annars um þær svo felld-
um orðum: „Og skyldi nú svo fara, að
stjórn-kænsku Dana, — sem fullyrt er,
að í þessu tilliti verði fyrir áhrifum frá
Rússlandi —, tækist enn að flæma fleiri
af eyjarskeggjum frá þeirra liugum-kæra
lieimkynni, . ..... þá stendur Mani-
toba með opinn faðm, og býður þá vel
komna“.............„En vér vonum, að
heima fyrir megi ljóma bjartari dagar
fyrir þær 60 þúsundir, sein eptir eru,
þvi að Islendingar liafa einkennilegt eðl-
isfar, sem ekki ætti að hverfa úr sög-
unni; þeir sýna oss bæði dæmi þess,
hvernig menn með staðfestu og þolgæði
geta búið við óhagkværn lífs-kjör, og
hvernig menn geta lagað sig eptir hin-
um ytri lífs-skilyrðum, og eru þetta
eigi lítilsverðir kostiru.
----oOO§§Cs>c----
Síbería hættir aí) líkindum innan skamms
að vera útlegðar-bæli, með því að Rússa stjórn
er nú farin að láta byggja þar járnbrautir
miklar, til þess að geta hagnýtt sér þetta mikla
landflæmi betur.
Á árunum 1807—’81 voru um 520 þúsundir
manna reknar i útlegð til Síberiu ; en gizkað er
á, að þangað austur muni og, á þessu ára-bili,
hafa flutzt um 100 þúsundir af ættingjum og
vandamönnum útlaganna.
Af útlögunum eru lang-flestir í vesturhluta
landsins; í fylkjunum Tobolsk og Tomsk eru
t. d. 400'o allra íbúanna útlagar, í fylkinu Jenís-
seisk eru þeir 20°/o, en í fylkinu Jakutsk í Sibenu
austanverðri eru útlagarnir aptur á moti ekki
nema 17» at allri íbúa-tölunni.
Euskur læknir, sem urn mörg ár hefir feng-
izt nær eingöngu við barna-sjúkdónia, hofir ný
skeð vakið máls á því, að ýmsir barna-sjúk-
dómar muni eiga rót sina að rekja til þess, að
foreldrar álíti, að börnin þoli fremur að vera
án fæðu, en fullorðna fólkið, og þurfi yfir höfuð
svo lítið að borða; en þetta segir læknirinn, að
sé mesti misskilningur, og einkum teiur liann
það áríðandi, að börnin fái kjarngóða máltíð,
áður en þau fari að hátta á kvöldin.
Fyrsta blaðið í Bandaríkjunum kom út 24.
apríl 1704, og hét „Boston Nevvs Lcttres“; var
það um tíma eina blaðið í Bandarikjunum; en
úr því fór þeim smátt og smátt að fjölga, svo
að árið 1775 voru þau orðin 37 að tölu; árið
1810 voru þau 338, og 24 árum síðar 1555.
En iang-mestum vexti hefir þó blaðamennsk-
an náð á síðustu 00 árum, svo sem sjá má af
því, að árið 1892 voru alls gefin út í Banda-
ríkjunum og í Canada 20,954 blöð, og seldust
af þeim alls og alls 3,481.610,000 eintök.
Fennomanar nefnist sá flokkur manna í
Finnlandi, er berst fyrir þvi í ræðu og riti, að
fá 12 sveitir i norðanverðri Sviþjóð lagðar til
Finnlands, með því að íbúarnir i þeim héruðum
séu finnskir að uppruna, og alþýða manna
mæli þar flest á flnnska tungu.
Til þess að gefa mönnum nokkra hugmynd
um það, hve afar-miklu fjártjóni verkföllin valda
opt og einatt, má geta þess t. d., að verkfall
skozku kola-nemanna, sem í sumar stóð yflr
um 13 vikna tíma, gjörði það að verkum, að
tekjur „Caledonian“-járnbrautarinnar minnkuðu
um 161,522 pd. sterling, tekjur „North Britisb11-
brautarinnar um 110,283 pd. og tekjur „Glasgow
and south vestern“-brautarinnar um 29,368 pd.
Það eru því alls 5,421,114 kr., sem járnbraut-
ar-félög þessi liafa tapað við verltfallið, og er
þá ótalið fjártjón námueigendanna, verkmann-
anna sjálfra, og mý-margra annara félaga og
einstakra manna, sem auðvitað hefir alls og alls
skipt mörgum tugum milj.
Enn nm „stóra málið“.
—-oOo—
(Framhald) Sú var tíðin, að bænda-
synir hér á landi þóttu eigi vel mann-
aðir menn, ef eigi höfðu þoir utan farið
og verið þar með stórbændum, höfðingj-
um, eða jafnvel konungum; var þá mann-
dáð svo mikil í landinu, að aldrei hefir
slik verið síðan; þóttu Islendingar þá
afburðamenn, og skipaði þjóðin þá and-
legt öndvegi á Norðurlöndum. Nú er
öldin önnur; fæstir yngismennirnir — og
það þótt efnaðra bænda synir séu —, fá
að sjá út fyrir landsteinana, enda er þjóð
vor orðin langt á eptir frændþjóðunum
á Norðurlöndum í allri menning, og dregst
æ lengra og lengra aptur úr. Hún er
heima-alið barn, og raminur eyjaskeggja-
bragur á henni og hennar högum; hún
er istöðulítil og fraintakslítil; hugsunar-
háttur hennar er gegnsýrður af þröng-
sýni og smásálarskap; út yfir vebönd
vanans þorir bún varla að stiga eitt
fótmál, og til stórræða brestur hana áræði;
heims-menning þessarar aldar stendur
fyrir hugsjón hennar, eins og glæsileg
huldukona, sem fróðlegt þykir að heyra
sögur af; en berji hún að dyrain, og
beiðist húsa, er þjóðin í vandræðum,