Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 17.08.1895, Blaðsíða 2

142
ÞjÓÐVrLJINN UNQT.
IV, 36
og hann varð sýknudóinur yíir Sk. Th.
En þetta varð nú stjórnin að hafa. Mönn-
um þótti að vísu sárt í brotið, að land-
sjóður skyldi verða að borga mest allan
kostnaðinn, er þessi einkennilega rögg-
semi stjórnarinnar hafði í för með sér;
málskostnaðinn í því máli, sem i útlönd-
um varkallað „islenzka réttar-hneykslið“,
og öðrum þvi likum nöfnum, og það að
verðungu. En þessu var þó tekið með
tilbærilegri íslenzkri ró, mest vegna þess,
að nú þóttust menn þó loksins sjá fyrir
endan á þessum gauragangi, er landstjórn-
in hafði vakið í ísafjarðarsýslu. Það væri
svo sem sjálfsagt, að landstjórnin bæri
svo mikla virðing fyrir dómi hæztarétt-
ar, að hún setti Sk. Th. strax inn i em-
bættið; menn töldu enda sjálfsagt, að hún
myndi kannast við yfirsjón sína, og biðja
fjárveitingar-valdið að bæta Sk. Th. upp
það tjón, er hún hafði bakað honum með
þessum hégómlega málarekstri; sumir fóru
jafn vel svo langt, að þeir ætluðust til,
að landsstjórnin borgaði úr sínum eigin
vasa allt gildið. Svona voru nú skoðan-
ir manna um þetta mál; það er gott, að
hæztvirtur landshöfðingi fái að heyra þær
í þessum sal. En svo kemur þetta lands-
höfðingjabréf frá 7. maí þ. á., þetta maka-
lausa dæmi upp á vandræðalegan vafning
og vííilengjur, er gjörir Sk. Th. að velja
á milli Rangárvallasýslu, og algerðrar
lausnar frá embætti. Nú urðu menn al-
veg forviða á tiltektum stjómarinnar.
Hér virtist farið í berhögg við alla sann-
girni og réttlæti; mönnum virtist farið
á bug við ákvæði stjórnarskrárinnar, og
þau enda brotin, og hinu mesta harðræði
beitt, ekki einungis við Sk. Th., lieldur
og við landsjóðinn, sem nú átti að borga
kornungum manni eptirlaun. Landstjórn-
in hefir með öllu þessu sett stóran blett
á sig, og takist hæztvirtum landshöfð-
ingja að þvo þennan blett af með svari
sínu, þá má hann vera mér þakklátur
fyrir þessa fyrirspurn.
Landshöfðingi kvað aðal-ástæðuna til
þess, að Skítli 1 horodcLen ekki var settur
aptur inn í embætti sitt vera framkomu
hans gagnvart stjórninni undan farin ár,
sagði, að hann hefði sett sig i broddinn
fyrir römmustu æsingum gegn stjórninni,
og haldið úti blaði, er leitazt hefði við
að vekja úlfúð, og spilla þeini góðu sam-
vinnu og samlyndi, sem vera ætti milli
þjóðar og stjórnar(!!) og þess háttar fram-
korna þyldist ekki; en að hinu leytinu
hefði stjórnin alls ekki efazt um, að hann
hefði næga hæfileika, til að vera embætt-
ismaður, ef hann vildi sjá að sér, og
hætta áreitni sinni við stjórnina(!!); þetta
hefði stjórnin ekki verið vonlaus um, ef
hann ætti kost á að breyta tií, fara úr
kaupstað, sem hann nú er í, og fara upp
í sveit(!!), og þess vegna1 hefði honum
verið boðin Rangárvallasýsla. en svar
hans þekktu menn af blöðunum.
Að öðru leyti vildi landshöfðingi nú
sem minnst gera úr dómi hæztaréttar
(sbr. annars dóm hans um ágæti hæzta-
réttar í Stj.tíð. 18!J4 B, bls. 196.)! en lof-
aði mjög dórn landsyfirróttarins (sem hann
sjálfur vildi þó ekki una við!) o. s. frv.
Sigurðnr Steíánsson: Svar landshöfð-
ingja var að því leyti fullnægjandi, að
nú fékk rnaður þó loksins að vita, hvað
það í raun og veru hefir verið, sem kom-
ið, hefir öllu þessu málastappi af stað, og
leitt til þeirra lykta, sem nú eru á orðn-
ar. Það væri undarleg ályktun hjá lands-
höfðingja, að nægar sannanir væri. fyrir
því, að margt liefði verið vitavert í em-
bættisfærslu Sk. Th. þrátt fyrir það, þótt
hæztiréttur sýkriaði hann; eptir þeim
dómi væri þó f'remur ástæða til að ætla,
að embættisfærsla hans hefði verið að
ininnsta kosti stór-lýtalaus; að ekkert hefði
mátt að henni fmna, kæmi sér auðvitað
ekki til hugar, því að allsendis ófiðfinn-
anlega embættisfærslu væri víst ekki að
finna á Islandi, frá hreppstjóra í sveit, og
upp til landshöfðingja sjálfs. En hér
þyrfti nú ekki að vera að fara mörgum
orðum um embættisfærslu Sk. Th., því
eptir svari landshöfðingja væri það ekki
hún, heldur framkoma hans gagnvart
stjórninni, sem væri þess valdandi, að
hann hefði verið leystur frá embætti.
Allur þessi langi og mikli málarekstur,
allur þessi „paragrafa“-sægur úr hegn-
ingarlögunum, sem rubbað hefði verið
upp til áfellis þessum embættismanni,
liefir að eins verið brukaður sem yfrrskyn,
til að koina frarn fyrirhugaðri embættis-
afsetning Sk. Th. Þetta málastapp, og
allur sá ófögnuður, er af því hefir leitt,
hefði orðið minna, ef landstjórnin hefði
verið svo hreinskilin, að láta strax uppi
þessa afsetningar-ástæðu, í stað þess að
geyma lrana í fórum sínum þangað til
nú. Það hefði að minnsta kosti verið
drengilegra og einarðara af stjórninni, að
ganga beint framan að þessum embættis-
manni, og segja honum, að hann gæti
ekki haldið embættinu, ef liann hóldi á-
fram að áreita yfirboðara sína, heldur en
að elta hann rneð sakamáls-rannsóknum,
er kosta áttu hann æru og einbætti, og
setja hann síðan af, er liann var sýkn-
aður af öllum hinum rniklu og mörgu
ákærunr rannsóknar-valdsins. Stjórnin
stóð sig miklu betur við, að láta þessa
politisku afsetningu fram fara án dóms
og laga, heldur en þvert ofan í dóm og
lög. Með því að aðvara þennan embætt-
ismann um liver Iiætta væri á ferðum
fyrir hann, ef hann héldi ujrpteknum
hætti með framkomu sina gagnvart stjórn-
inni, gat hún komið í veg fyrir það, senr
nú er orðið, því ef Sk. Th. hefði fært
sér aðvaranir hennar í nyt, og hætt við
alla politik og áreitni, er stjórnin svo
kallar, þá gat harin auðvitað haldið em-
bætti sínu, þar sem hann, samkAræmt orð-
urn landshöfðingja sjálfs, er full-fær að
öllu leyti til að reka embætti; og þá var
landssjóður frelsaður frá ærnurn útgjöld-
unr. Mér er nú að visu ókunnugt um
þessar æsingar Sk. Th. gegn stjórninni,
liitt veit jeg vel, að liann hefir um nokk-
uð mörg ár skrifað í blöðin leiðandi grein-
ar um stjórnarfar vort, en fæstir rnunu
verða stjórninni saindóma um það, að
þau afskipti hans af opinberum þjóðmál-
um hefðu átt að kosta hann embættið.
Það væri sannarlega hart, ef embættis-
maður ekki mætti segja neitt annað unr
alnrenn landsnrál, en það, sem æðstu
valdsmönnum likar vel, enda þótt hann
tali máli þjóðarinnar gagnvart miður
þjóðlegri landstjórn. Eigi slikt að varða
embættis- og ef til vill æru-missi, þá er
auðsætt, hvað enrbættisrnennirnir á íslandi
mega bjóða sór gagnvart þessari góðu
stjóm vorri; það er bezt fyrir þá að þeg;a,
eða segja það eitt, er vel lætur í eyrum
dönsku stjórnarinnar. Yandræða-ástaiid
er slikt að visu, en ekki oeðlileg afleið-
ing af hinu þveröfuga stjornarfyrirkomu-
lagi voru. Viðvíkjandi tilboðinu um
Rangárvallasýslu, þá væri það í fljótu
máli sagt, lireint og beint snránarboð, og
virtist beinlínis brot á 4. gr. stjórnarskrár-
innar, þar sern skýrt væri ákveðið, að
embættismaður mætti einkis í missa af'
launum sínum við flutning úr einu em-
bætti í annað. En eins og allir vissu
væri Rangárvallasýsla iniklu tekjuminni,
bæði að föstum og lausum tekjum, en
ísafjarðarsýsla. Þetta tilboð só og þvi
undarlegra, sé það skoðað frá þeirri hliðr