Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.04.1896, Síða 1

Verð árgangsins (minnst
40 arka) 3kr.; i Ameríku
1 doll. Borgist fyrir júní-
tnánaðarlok.
M *3 i -
DJÖÐVILJINN UNGI.
■-■ ' j= FlMMTI ÁBGANdUR. =|. : ■ .- -
-*j—RITSTJÓRI: SKÚLI THORODDSEN. ^=\sxx%- i— -
ísAFIRÐI, 24. APRÍL.
Uppsögn skrifleg ógild
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar.
ií-<í)e
Kvennaskólariiir á Norðurlandi.
. Eyfirðingar liafa þegar afráðið, að
fíytja Laugalandsskólann að Akureyri,
°g byggja þar kvennaskóla- og barna-
sbóla-hús í einu lagi; skal bygging þeirri
lokið fyrir 1. október 1898. Þessi flutn-
ingur Laugalandsskólans mun bæði stafa
af því, að skólahúsið á Laugalandi. er
■orðið ónýtt, og svo þykir skólinn betur
settur á Akureyri, en upp í sveit. Síð-
an Eyfirðingar fóru að hugsa urn þann
flutning á Laugalandsskólanurn, mun og
hafa vakað fyrir þeim, að Norðlendingar
sameinuðu kvennaskóla sína, og reistu
einn kvennaskóla fyrir Norðlendinga
fjórðung. Á þessa hugmynd féllst og
síðasta alþingi, sem auðsætt er af því,
að það veitti 25000 kr. til að byggja einn
sameiginlegan kverrnaskóla fyrir Norður-
land. Er fjárveiting þessi þess ljóst
vitni, að þingið hefir talið sameining
þessa heppilega, og að Norðlingar væru
full-vel haldnir af einum kvennaskóla.
En af 2. tölubl. „Stefnis11 þ. á. er svo
að sjá, sem Húnvetningar séu ekki á
því, að leggja niður Ytrieyjarskólann, og
fíanga í skólasamband við Eyfirðinga, og
verður því þessi fjárveiting þingsins að
likindum dauður lagabókstafur þetta fjár-
hagstímabil.
Það rnun erfitt, að færa rök fyrir
nauðsyn tveggja kvennaskóla á Norður-
landi. Sú ástæða, sem vant er að bera
fram fyrir nauðsyn fjölskipaðra kvenna-
og búnaðar-skóia hér á landi, eru hinar
miku vegalengdir, og samgöngu-erfiðleik-
ar. En það er kemur til Norðlendinga-
fjórðungs i þessu máli, þn er sú ástæða
hégóminn einber. Allur Norðlendinga-
fjórðungur, að Húnavatnssýslu einni und-
at> tekinni, og 2—3 vestustu hreppunum
* Skagafjarðarsýslu, á miklu hægra með,
&ð stekja til kvennaskólans á Akureyri,
en a Ytriey. Annars verður þessi rök-
semd fyrir nauðsyn margra skóla á landi
voru sífellt meiri og tneiri lokleysa.
Þott ekki væri nema einn kvenna-
skoli á öllu íslandi, þá gæti liann full-
vel þrifist fyrir því, hve erfitt væri að
sækja hann, væri hann haganlega settur,
enda sýnir árleg reynzla, að námstúlkur
koma á hvern þessara þriggja skóla úr
hinum iQarlægustu héruðum við þá, —
Það má líka í þessu sambandi benda á
latinuskólann; ekki ber á því, að hann:
sé ekki full-vel sóttur, þótt margir eigi
langt til hans: blásnauðir piltar koma úr
hinum fjarlægustu héruðum... Það má
g jöra ráð fyrir, að samgöngur vorar taki
smásarnan þeim umbótum, að öllum þorra
landsmanna verði jafn hægt að senda
dætur sínar á kvennaskóla, hvort þeir
eru tveir, þrír eða fjórir. Það er kemur
til Ytrieyjarskólans, þá er hann mjög ílla
settur, enda fyrir Húnvetninga sjálfa, og
hafnaleysið í Húnaflóa, og þar af leiðandi
óvissa um allar gufuskipaferðir, gjorir
aðsóknina til hans úr öðrum héruðum
mörgum erfiðleikum og annmörkum
bundna.
Húnvetningar ættu að sjá sig um
hönd, og sameina sig við Eyfirðinga;
þeim er sjálfsagt svo utnhugað um sóma
Norðlendinga, að þeir kjósa heldur einn
duglegari kvennaskóla fyrir Norðurland,
en tvo, sern ár eptir ár hanga á horrirn-
inni. En til þess að koma upp einurn
; góðum, kvennaskóla á Norðurlandi er
bezta ráðið, að leggja niður Ytrieyjarskól-
, ann, og sameina svo kraptana um skól-
ann á Akureyri. Það má telja víst, að
þinginu lrafi vérið full alvara rneð þess-
ari 25000, kr. fjárveiting í sumar, og að
það framvegis vilji því ekki veita fé til
tveggja kvennaskóla á Norðurlandi, et’
sameiningin strandar rm á þvergirðings-
skap úr Húnvetningum, sem hætt er við
að verði skoðaður sem héraðarígur og
lireppá-politík. Ef Eyfirðingar rétta fram
Iröndina til sarnkomulags, þá er það vest-
ursýslnanna skuld, ef ekki getur orðið
af sameiningunni. En um það blaridast
engum liugur, að einn sameiginlegur
kvennaskóli fyrir Norðurland getur orðið
öflugri, en tveir. Kostnaður við hann er
ekki tiltölulega meiri, en aptur getur
hann átt von á miklú riflegri opinber-
um styrk, heldur en hver hinna tveggja
skóla.
Það er því mjög ílla farið, efEyfirð-
ingar reisa nú skólahús-byggingu, sem
ekki verður nægilega stór fyrir kvenna-
skóla fyrir allt Norðurland; en við því
er að búast, ef vestursýslurnar skerast
alvég úr leik. Það væri meira að segja
heppilegt, að, Austfirðingar hættu einnig
að hugsa urn sérstakan kvennaskóla fyrir
Austurland, og sameinuðu sig við Norð-
linga; þeim myndi verða það miklu ó-
dýrara, en að bauka sér með kvennaskóla,
sem svo ef tjl vill veslast upp í hönd-
unum á þeim eptir nokkur ár. En eng-
in frágangssök er fyrir þá, að sækja skóla
á Akureyri, eptir því som samgöngum
er nú komið milli Norður- og Austur-
lands.
Það ep mikið rætt og ritað um mennt-
un alþýðu á Islandi á þessum dögum.
Henni er mjög ábótavant, því neitar víst
enginn. En hún tekur ekki miklum
bótum, þótt mikið sé um hana hjalað, ef
í flestu er öfugt og ósfcynasmlega að farið,
til að bæta hana. Yér verðum í mennta-
og skóla-málum vorum, að sníða oss
stakk eptir vexti. Vér höfurn ekki efni
á, að búta niður landsfé til alls þess, er
skólar nefnast víðsvegar um land, livort
sem nokkur eða engin trygging er fyrir
þvi, að það sé annað, en nafnið eitt. En
vér höfum nóg efni til að styrkja ríflega
t. a. m. tvo kvennaskóla, og tvo búnað-
arskóla., á landi voru, svo að þeir fjár-
skorts vegna ekki þurfi að vanrækja
ætlunarverk sitt.. Og betra er að hafa
einn, auk heldur tvo góða skóla, sem
veita nemenduin sínum „praktiska" mennt-
un, heldur en svo og svo marga: ónýta,
sem káka við margt, en kenna lítið.
Synir vorir og dætur verða feðrum sín-
um og inæðrum litlu fremri fyrir það, þótt
liátt sé hjalað urn menntun alþýðu, og
hrópað sé: „Við viljum hafa gagnfræða-
skóla, búnaðarskóla, kvennaskóla, alþýðu-
skóla, kennaraskóla, unglingaskóla, barna-
skóla, matreiðsluskólau, o. s. frv. o. s. frv.,
og héruð og sýslur tildri upp einhverj-