Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 18.06.1898, Blaðsíða 1

Verð nrgangsins (minnst
48 arlca) 3 kr.; erlendis
4 kr., og í Ameriku doll.:
1,20. Borgistfyrirjúní-
mánaðarlok.
M 37.
ÞJOÐVILJINN UNGrl.
- :=r[= SJÖUNDI AE8ANGUIB. —| .—-
-—f—RITSTJÓRI: SKÚLI THORODDSEN. —i--
ÍSAFIRÐI, 18. JÚNÍ.
Uppsögn skrifleg, ó-
gild nema komin sé til
útgefanda fyrir 30. dag
júnímánaðar.
1898.
Arsrit kvennfélagsins.
Ólafía Jóhannsdóttir: Þáttur íslenzkra
lcvenna í stjórnarmálinu.
Stofnun kvennfélagsihs og kvennfé-
lags-ársritsins var almennt rujög vel
fagnað liér á landi.
Alla vini kvennróttindamálsins gat
eigi annað, en glatt það, að kvennfólkið
kom sjálft fram á leikvöllinn, til þess að
berjast fyrir auknum réttindum kvenna,
og ta.ka jafn framt þátt í umræðum um
önnur málefni landsins.
Það hafði verið vana-viðkvæðið hjá
ýmsum, þegar um aukin róttindi kvenna
var að ræða, að kvennfólkið sjálft kærði
sig ekkert uro þess konar róttarbætur,
og gagnvart þessum og þvílíkum kenn-
ingum var því stofnun kvennfélagsins
einkar nauðsynlegt og áhrifamikið tím-
anna tákn.
Og þar sem kvennfólagið og ársrit
þess jafn framt setti sór það mark, að
taka, auk kvennróttindamálanna, einnig
þátt í umræðum um önnur landsmál, ept-
ir því sem við þætti eiga í þann eða
þann svipinn, var það einnig vel til fall-
ið, að konur sýndu þannig í verkinu, að
þær álitu sig, engu síður en karlmenn,
hafa rétt og skyldu, til þess að láta til
sín heyra, um hvaða þjóðarmálefni sem
væri.
En þegar kvennfólagið lót ársrit sitt
taka til máls um eitthvert þeirra ágrein-
ingsmála, sem nú eru á dagskrá þjóðar-
innar, þá hefðu menn getað vænzt þess,
að það í byrjuninni færi með nokkurri
varúð, og forðaðist um fram allt að kveða
upp órökstudda dóma.
Ollum riður á því, að rökstyðja orð
sin og dóma, en ekki sízt þeim, sem
fyrst eru að koma út á leiksviðið, og
þurfa að vinna sór traust og álit; og hvað
kvennfélagið og ársrit þess snertir, er
þetta okki hvað sízt áríðandi, því að vel
getur svo farið, að órökstuddir dómar,
sem það kveður upp um ýms þau mál-
efni, er ekki varða kvennréttindin sér-
staklega, verði þess valdandi, að sumir
meti þá minna orð fólagsins og gjörðir,
að því er þau málefnin snertir, sem
kvennfólagið sérstakloga ber fyrir brjósti.
Það er þvi mjög óheppilega farið, að
kvennfélagið hefir í ár látið ársrit sitt
flytja stjórnarskrárgrein eina, eptir ungfrú
Ólafíu Jóhannsdóttur, sem svo er úr
garði gerð, að kvennfélaginu og ársriti
þess er vansómi að.
Enda þótt ársrit kvonnfólagsins, er
nefnda grein flytur, só þegar fyrir all-
löngu sent út um land, höfum vór þó
enn eigi orðið þess varir, að neitt af
blöðum vorum hafi minnzt á grein þessa,
og stafar það að Kkindum eingöngu af
því, að höfundurinn or i pilsi.
En þegar konur taka þátt í almenn-
um málum, virðist það ekki nema sjálf-
sagt, að sú hluttaka þeirra só metin og
dæmd eptir svijmðum mælikvarða, sem
framkoma karlmanna.
Hitt, að lofa konum ómótmælt að
„scandalísera“ í ræðu og riti, og strá út
um landið hvers konar órökstuddum vit-
leysum og lokleysum, væri misskilinn
miðalda riddarakáttur, sem vonum bráðar
myndi verða sjálfum þeim skaðlegastur,
því að i stað andmælanna kæmi þá þegj-
andi fyrirlitning, svo að áhrif þeirra á
almenn mál hlytu að fara minnkandi, en
eigi vaxandi.
Ungfrú Ólafía Jöhannsdóttir getur þess
í upphafi ofan nefhdrar greinar sinnar,
að áform sitt hafi verið að skrifa i ársrit
kvennfélagsins þetta ár um hagi og rétt-
indi kvenna i Yesturheimi, en að hún
hafi, þegar til framkvæmdanna kom, séð,
að hún „þurfti að safna miklu efni, ef
þetta ætti að vera svo gjört, að i lagi
færi“.
Um stjómarskrármálið var aptur á
móti öðru máli að gogna; þar þurfti ekki
ungfrúin efni að safna, og þá var svo
sem sjálfsagt að skrifa um það.
Yér höfum tekið þetta fram, af þvi
að það lýsir svo mæta vel þeirri hugsun
margra hér á landi um þessar mundir,
að um stjórnarskrármálið geti allir dæmt
og skrifað, án þess þar þurfi undirbúning,
enda þótt það só í raun og veru eigi á
annara hæfi, en lögfræðinga, og þaulæfðra
stjórnmálamanna, að rita um ýms þau
atriði, er mestum umræðum sættu á síð-
asta þingi, svo sem um ríkisráðssetu ráð-
lierrans, ákvæði núgildandi stjórnarskrár
og stöðulaga þar að lútandi, um þýðing
ráðgjafa-ábyrgðar o. fl.
En þetta stóð eigi ungfrúnni í vegi,
fremur en hr. GuSm. Friðjónssyni á Sandi,
og öðrum politiskum grænjöxlum vorum.
Ungfrúin kveður þvi óhikað úpp sína
dóma, og eggjar ísl. konur fastlega til
fylgdar sór.
En merkilegt er það, að hvar seip í
ritgjörð ungfrúarinnar er litið, þá sést
hvergi hin minnsta viðleitni til þess, að
færa rök fyrir einu einasta atriði, svo að
greinin er í raun og veru eigi annað, en
einn politiskur grænjaxlaklasi, sem nokkr-
um upphrópunum og andvörpunum jung-
frúarinnar er flóttað innan um.
Á bls. 11 talar ungfrúin þannig um
„tilraunir, er gjörðar hafi verið á siðasta
sumri, til að láta ísland afsala sér rótti
sínum!“
En viðleitni til þess að rökstyðja þetta,
eða sýna fram á,, í hverju þetta afsál sé
fólgið, sór maður auðvitað hvergi.
Á bls. 14 segir ungfrúin um dr. Valty
Guðmundsson: „Öll framkoma hans í
þessu máli hefir verið svo löguð, að jeg
vildi óska, að enginn þyrfti nokkurn
tíma að minnast á hana framar!“
En í hverju þessi framkoma dr. Valtýs
hefir verið fólgin, eða hvers vegna hún
verðskuldi þenna fordæmingardóm, fá les-
endumir ekki eitt orð að heyra um.
Og á bls. 16 áróttar svo jungfrúin
þessi ummæli sin um dr. Valty með því
að segja, að „sá maður, sem hefði farið
svona að ráði sínu í gamla daga, hefði
verið álitinn landráðamaður!“ — Á sömu
bls. talar hún og um „að binda róttar-
stöðu heillar þjóðar um aldur og æíi að
henni fornspurðri“(!), og talar um „yfir-
skinsákvæði í stjórnarbót dr. Valtýs um
löglega innlimun íslands í Danmörku og
i