Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi


Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 20.10.1898, Blaðsíða 3

Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 20.10.1898, Blaðsíða 3
VIII, 5.-6. ÞjÓÐVILJINN' ungi. 19 Þó tækirðu’ á öllu aíii, og öllu þolgæði og vilja, þá barði’ ’arm þig; bólginn af reiði bæn þína vildi’ hann ei skilja. I hörkunum hríðskalfstu úti, hungraður, lúinn og marinn, meðan sig varmennið vermdi í veitingasalnum við arinn. Yeslingur, köld voru kjör þín, — kjör þau, að liða og þegja; en nú áttu ekkert eptir annað, en barasta’ að deyja. J. Magnús Bjarnason. t Sigmundur Erlingsson, fyrrum óðalsbóndi í Vigur, var fæddur á Horni í Arnarfirði, 25. apríl 1830, eptir þeim upplýsingum, sem séra Richarð Torfason hefir góðfúslega í tó látið, eptir prestþjónustubókum Rafnseyr- arprestakalls, og voru þá foreldrar Sig- mundar þar ógipt vinnuhjú hjá Jóni garðyrkjumanni Sveinssyni. Erlingur fað- ir hans var sonur Sigmundar bónda á Hálsi á Tngjaldsandi, Þorgilssonar í Bæ i Súgandafirði, Erlingssonar bónda i Siig- andafirði, Þorgilssonar frá Kirkjubóli, Jónssonar. — Móðir Erlings Þorgilsson- ar i Bæ í Súgandafirði var Astríður, dóttir séra Tómasar Þórðarsonar á Snæ- fjöllum (f 1670.) Móðir Þorgils Erlings- sonar í Bæ var Ragnheiður Pálsdóttir, systir Halldórs, fóður Páls hreppstjóra í Arnardal (f 1827), sem margt merkis- fólk er frá komið. Kona Þorgils í Bæ, og móðir Sigmundar á Hálsi, var Mar- grét, dóttir séra Jóns Sigurðssonar í Ög- urþingum, (f 1781). — Systir Sigmund- ar á Hálsi var Karítas Þorgilsdóttir, sem dó háöldruð eptir 1862, móðir þeirra merkisbænda, Guðrnundar hreppstjóra Teitssonar á Firði í Múlasveit, (f 1865) og Olafs smiðs í Sviðnum á Breiðafirði (t 1892). — Seinni kona Sigmundar á Hálsi, og móðir Erlings, var Guðný Odds- dóttir úr Önundarfirði, systir Gisla bónda, föður Odds bónda síðast í Lokinhömrum, föður þeirra Kristjáns bónda í Lokin- hömrum og Gísla bónda á Lækjarósi. Þegar Sigmundur var tveggja ára gamall, íiuttu foreldrar hans, Erlingur og Guðbjörg Jónsdóttir, suður í Stykkishólm með son sinn, og dó móðir hans þar litlu síðar; flutti Erlingur þá með tvö börn sín í Höskuldsey, og var þar 6 ár; en að þeim liðnum drukknaði hann 1838, af þilskipi því, er Eining hét, og átti það skip Brynjólfur kaupmaður Beni- diktsson, sem þá var í Stykkishólmi, en síðar í Flatey. Þá var Sigmundur 8 vetra, er hann hafði misst báða foreldra sina, og fluttist hann þá norður í Bitru til ættfólks síns, og ólst þar upþ til tvítugs aldurs, um 12 ár hin næstu; —- en þegar hann var tvítugur (1850) að aldri, fór hann sem vinnumaður að Skjald- fónn a Langadalsströnd, og var þar heimilisfastur um 2 ár, en var báða þá vetur í Vigur, og var þá selaskytta fyrir Kristján dannebrogsmann Guðmundsson, er þá bjó í Vigur. Þá voru selaskot og skutulveiði mjög stunduð á Vestfjörðum á vetrum, en Sigmundur var skotmaður hinn bezti. Var það þá eitt sinn, að hann lenti úr skotferð einni, i ofsaveðri miklu, og liafði misst höfuðfat sitt; en er Kristján dannebrogsmaður sá það, að Sigmundur kom berhöfðaður, hljóp hann þegar inn i stofu sina, og sótti hið bezta höfuðfat sitt, og setti á höfuð Sigmundi; þótti það merkilegur fyrirboði þess, er siðar kom fram. Eptir það Kristján dbrm. dó (21. okt. 1852) flutti Sigmund- ur i Vigur alfari, en var um veturinn á Stað á Reykjarnesi, hjá séra Ölafi Ein- arssyni Johnsen, og nam þar skrift, reikn- ing og dönsku, en hvarf heim aptur þá um vorið 1853. Það sama sumar fór hann utan til Kaupmannahafnar, en kom aftur á næsta vori (1854), og tók þá við bús umsjón í Vigur, og giptist þá um haustið 8. sept. 1854, ekkju Kristjáns dann ebrogsmannns, Önnu Kristinu, dóttur Ebenezers sýslumanns Þorsteinssonar, sem i þann tíma þótti einn hinn bezti kvenn- kostur á öllu Vesturlandi, bæði að mann- virðingu og auð. Bjuggu þau hjón síðan saman á óðalseign sinni Vigur, þar til Anna dó 1879, en Sigmundur hélt við bii til vordaga 1880, og hafði þá búið þar 26 ár. Aptur giptist hann 13. okt. 1882 ungfrú Victoríu, dóttur Kristjáns smiðs Vigfússonar á Veðrará i Önundar- firði. Voru þau hjón siðan í Vigur bú- laus, þar til Sigmundur drukknaði í mannskaðaveðrinu 4. nóv. 1897; hafði hann um mörg undanfarin ár ekki stund- að sjóferðir að staðaldri, en fór þennan dag á sjó, sem háseti, í stað annars manns, (sbr. „Þjóðv. ungau 7. árg. bls. 22.). Hann var barnlaus með báðum konum sínum. Það er alkunnngt, og ætti að vera ógleymt hinum fjöldamörgu, sem komu á heiinili þeirra hjóna, Sigmundar og Önnu, að hús þeirra stóð hverjum manni opið, án alls manngreinarálits. Eyjan Vigur liggur mjög svo í leið sjófarenda um ísafjarðardjúp, og var það tíðum, að þar var húsfyllir aðkomenda, ] ægar mörg skip urðu að leita þar lendingar i senn, og menn allir að gista þar nóttum sam- an i vondum veðrum; var þar allt i tó látið, gisting og greiði allnr, sem bezt mátti verða, án alls endurgjalds, með glaðværu og kurteisu viðmóti af hálfu beggja hinna góðkunnu heiðurshjóna, og mun það nokkuð hafa stuðlað að því, að efni þeirra gengu heldur saman á seinni árum; auk þess ólu þau upp nokkur fá- tækramanna börn fyrir ekkert, um lengri eða skemmri tíma, og stryktu jafnan þá, er bágstaddir voru og þurfandi, eptir fremsta mætti, þvi þó Sigmundur væri ör í lund á yngri árum, þá var hann jafnan hinn hjartabezti maður við alla aumstadda, og greiðvikinn við alla, til dauðadags, jafn vel um efni fram. Snirti- maður var hann í allri framgöngu, Mtt- prúður, lipurmenni á velli, hraustmenni að burðum, og fylginn sór. Minnast margir fornkunningjar hans með virðingu og þakklæti, en ekkja hans, sem missti hann svo sviplega, saknar hans mjög, sem hins ástrikasta og umhyggjusamasta eiginmanns. 8. Gr. Borgfirðingur. ----l-Sfrr-mtMKi#i-i- Sundurlausir þankar um haslið l'yrir lífinu og- örbirgðina liér á lanði. (AOatmt.) TJm einn tíma var sá hugsunarháttur al- mennur hér á landi, að ætlast til, að landstjórn- in gerði allt, sem gjöra þurfti landi og lýð til gagns og góða. Kongurinn hafði þá einn hezt vit á öllu, og hans var að kenna landsins inn- hyggjurum, hvernig þeir áttu að hegða sér utan hæjar og innan. Allt varð að ganga eptir konunglegum tilskipunum og koncellihréfum. Landstjórnin taldi þetta og hlutverk sitt, og þax-f ekki annað en líta í löggjöf 17. og 18. aldarinnar, til að sannfærast um það. Hún skipti sér af öllum sköpuðum hlutum, jafnvel hvernig hrossaketsæturnar handtéruðu hrossa- kjötið; var allt þetta gjört af föðurlegri um- hyggju fyrir velferð þjóðarinnar. Þetta stjórn- arfar var ágætlega lagað, til að drepa niður sjálfstæði og sjálfhjargartilfinning einstaklings- ins. Stjóimin átti ein að hugsa og bjóða, ein- staklingurinn að eins að hlýða, sem hugsunar- laust og viljalaust verkfæri. Landstjórnin er nú að vísu fyrir löngu hætt þessari nákvæmu umhyggju og afskiptasemi;. en því vei-ður ekki neitað, að það eymir töluvert enn eptir afþess- um hugsunarhætti. Það heyidst ekki ósjaldan kvartað um það, hve þingið og stjóimin séu af- skiptalaus um hag almennings, þingið gerilítið annað en demha sköttum 4 þjóðina, gjöri ekkert fyrir hændurna, og emhættismennirnir séu verstu ómagar landsins. Menn vilja hafa lög um alla skapaða hluti, og satt að segja eru sumir þing- mennirnir næsta fundvísir 4 þessa lagaþörf; en þegar svo þessi lög eru fengin, þá er öllum fjöldanum af þeim lítill eða enginn gaumur gefinn. Það má margt með réttu finna að stjórnar- fyrirk-omulaginu hér á landi, og alþingi gæti sjálfsagt vei-ið töluvert betra, en það er, og gjört meira, til að hlynna að atvinnuvegunx lands- manna. En því verður heldur ekki með rökum neitað, að töluvert hefir hin síðari ár verið gjört af þingi og stjórn i þá átt, að bæta kjör þjóð- arinnar. Þegar litið er á tekjur landsins, þá má segja; að nú um allmörg undanfarin ár hafi verið veitt stórfé til eflingar landhúnaðin- um, sjávarútvegnum og samgöngunum á sjó og landi, og enginn mun þó neita því, að þetta miði til að efla hag almennings og gjöra stritið fyrir tilverunni léttbærara; og ætla mætti, að þessara umbótatilx-auna sæi einhvei-n stað; þó lítill væri, í vaxandi velmegun landsmanna; en það er öðru nær. Efnahagur almennings virð- ist miklu fremur versna, en batna, ár frá ári, skuldir vaxa óðum, og menn verða þar af leið- andi ósjálfbjarga, og ósjálfstæðir, þrátt fyrir allt stritið og stríðið fyrir þvi, að hafa ofan í sig. Það er hægt að kenna landstjóiminni um baslið og bágindin, en það er örðugra að rökstyðja það með nokkurri skynsamlegri ástæðu. Hitt er hægra að sýna fram á, að dugnaður, fyidrhyggja og spai’semi einstaklingsins, geta nú orðið, mjög tálmunarlítið af hálfu laga landstjórnar, notið sín og hoi'ið blessurxaiTÍka ávexti fyrir þjóðlífið. — En allar umbótatili-aunir ofán frá, eða frá landstjórnarinnar hálfu, geta því að eins komið að tilætluðum notum, að landsmenn vilji að sínu leyti vex-ða þeim samtaka; en á því er ær- inn misbi-estur. — Sú var tiðin, að Islendingar gátu, og það með réttu, kennt vei’zluninni um eymdina og örbyrgðina hjá sér. Það eru að vísu liðug hundr- að ár, síðan linað var fyrst á einokrunarfjötrun- um, er Isléndingar voru hnepptir í um nær því 200 ár, en örin standa enn þá eptir, ílla

x

Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi
https://timarit.is/publication/131

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.