Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 16.01.1899, Blaðsíða 4

72
JÞjÓfiVILJINN UNGI.
En hin ástæðan er sú, að hætt sé við,
að lögin myndu gera það örðugt, og á
sumum stöðurn, svo sem í Reykjavík,
jafn vel ómögulegt, að fá rótt til áfeng-
issölu!!
Það er með öðrum orðum sama sem
landshöfðingi segði: „Það er, sem stend-
ur, ekki drukkið hór svo afskaplega mik-
ið; en yrðu lög þessi staðfest, kynnu þau
að gera mönnum ómögulegl að ná sér
í brennivín“.
Það er dáfallegur hugsunarháttur það!
Um fyrri ástæðuna, sem landshöfð-
ingi virðist hafa tekið að láni hjá vini
sínum ÓJafi sáiuga Súrt-smér, er i alþing-
isræðu kvað eitt sinn svo að orði, að
„drykkjuskapur væri i apturför á landi
hér“, er það að segja, að þó að bindind-
ishreyfingin hafi nú breytt tíðarandanum
svo, að menn i ýmsum hóruðum lands-
ins skirrist fremur við það, en áður, að
láta sjá sig viti fjær af fylliríi á almanna-
færi, þá sýna þó hagskýrslur vorar, að
drykkjuskapur er enn mikill i landi hér,
og hefir aukizt að mun siðustu árin, þar
sem vínfangakaupin hafa árin 1880 —’96
verið, sem hór segir:
1880 ................. 295 þús. krónur
1881—’85 (að meðaltali) 285 —
1886—’90 (—--------) • 296
1891—’95 (— -------) . 409
1896 ................. 484
Það er því nokkuð djarft af kunningja
vorum, að kveða svo að orði, sem hann
gerir, í bréfi sinu til ráðherrans, einmitt
í sömu andránni sem hagskýrslur vorar
sýna, að vinfangakaupin i landinu hafa
farið drjúgum vaxandi.
Og svo er þessi makalausa ástæða, að
drykkjuskapurinn só „ekki mjög algeng-
ur löstur“.
Landshöfðingi sýnist því vera alveg
sálar- og tilfinninga-laus fyrir því, þótt
drykkjuskapurinn eyðileggi farsæld fjölda
margra heimila á landi hér, og baki
þannig þjóðfólagi voru ómetanlegt tjón,
að eins ef hann þykist geta staðhæft,
að drykkjuskapurinn só „ekki mjög al-
mennur löstur“.
Og svo er hin ástæðan, livaðu vand-
ræði það neru, ef lögin yrðu til þess, að
stöðva nokkrar brennivínslindirnar t. d.
i Reykjavík.
Sú hugsunin finnst landshöfðingjanum
drepandi.
Það er engu líkara, en að hann álíti það
þjóðinni lífsspurningn, að hafa brenni-
vínslindirnar sem viðast.
Slíkar og þvilikar ástæður!
Bótin er, að Islendingar eru orðnir
því svo vanir, að heyra svo margt frá
landshöfðingja þessum, að þeim ofbýður
nú orðið ekkert.
Annars skyldu menn ætla, að það
væri óhugsandi, að nokkur embættismað-
ur leyfði sór að bera fram í opinberu
embættisbréfi, um þýðingarmikið þjóð-
mál, jafn fávíslegar átjdlur, sem lands-
höfðÍDgi hefir boríð á borð fyrir ráðherr-
ann í máli þessu.
En hvað um það?
Þó að synjunar-átyllurnar séu, eins
og þær eru, þá hefir hann þó fengið sínu
fram gengt, pilturinn.
Brennivínslindirnar verða galopnar.
Og þannig hefir hann þá tekið á
lierðar sér nokkuð af bölvan þeirri, er
ofdrykkjan leiðir yfir land þetta á ókomn-
um timum.
----oOO^OOo-----
Um stjórnarskrármáliö hefir hr.
Einar Benediktssou, uppgjafa-ritstjóri
„Dagskrár“, látið prenta greinarkorn eitt
í danska blaðinu „Politíken“ 1. nóv. síð-
astl., og á grein sú að vera svar upp á
„miðlara“-grein þá, er hr. Jón Ólafsson
birti í téðu blaði siðastl. sumar.
Þessi grein hr. Ein. Ben. er yfirleitt
mjög ómerkileg, og er aðal-efni hennar,
að færa dönskum blaðlesendum þá kenn-
ingu, að það, sem öll íslenzka þjóðin só
ásátt um í stjórnarskrármálinu, sé það, að
ráðherra Islands eigi ekki sæti i danska
rikisráðinu, en að öðru leyti telji menn
hitt skipta minna, hvernig stjórnarskip-
uninni sé að öðru leyti fyrir komið.
Það er, eins og menu sjá. „fieygla,,-
uppfundningin frá síðasta alþingi, sem
hr. Ein. Ben. hér á við, og lætur sem
só aðal-þrá þjóðarinnar í stjórnarskrár-
málinu.
En hvenær hefir íslenzka þjóðin und-
irskrifað þá stjórnmálastefnu?
Aldrei þann dag í dag.
Og hvernig sem einstakir menn, er
halda vilja núverandi stjórnaróstandi ó-
breyttu, beija bægslunum, þáervonandi,
að aldrei takist að fá þjóðina, eða meg-
inpart hennar, til þess, að gera stjórnar-
skrárbaráttu vora að slíku hégómamáli,
að láta liana snúast um ríkisráðssetuna
eina, sem bæði er margsýnt, að standa
myndi öllurn öðrum, bráðnauðsynlegum
stjórnarumbótum í vegi, og hefir auk
þess enga, eða að minnsta kosti sára litla
praktista þýðingu, eptir því sem tilhög-
unin í ríkisráðinu er, að þvi er íslenzk
sérmál snertir.
En óþokkastrik er það af Einari Bene-
diktssyni að vera að breiða út i döDsknm
blöðum slíkar kenningar, sem ekki hafá
við snefil af sannleika að styðjast.
Arbók hins islenzka fornleifafélags
fyrir árið 1898, sem komin er á prent
fyrir skömmu, hefir þessar ritgjörðir að
færa:
1. Skrá yfir eyðihýli í Landsveit, Rany-
árvallasveit og Holtasveit í RangárvaUa-
sýslu eptir Brynjbf Jbnsson, sem ferðazt
liefir um héruð þessi til fornleifarann-
sókna. — Telur hann, að býli þau, sem
lagzt hafa í eyði, og eigi byggzt aptur,
séu 19 í Landsvoit, 45 í Rangárvallasveit,
og 3 i Holtasveit, og er ritgjörðin lýsing
á eyðibýlunum, bæði þeim er eDn eru í
eyði, og þeim, sem byggzt hafa aptur.
2. Hofalýsingar í fornsögutn og goða-
líkneski, eptir dr. Finn Jbnsson, all-fróðleg
grein, en tnálið slæmt og stirt, eins og
reyndar á fleiru, sem dr. Finnur skrifar
VIII, 18.—19.
á islenzku, og þyrfti þessi virðulegi mál-
fræðingur að vanda málið betur á
því, sem hann skrifar; slíkt er ekki hvað
sizt heimtandi af þeim, er við málfræði
fást. ■—
3. Leiði Ouðrúnar Osvífsdóttur eptir
dr. Jbn Stefánsson. I hinum forna kirkju-
garði á Helgafelli, sem enn sést marka
fýrir þar í túninu, er leiði eitt, sem nefnt
er Guðrúnarleiði, og ganga um það þau
munnmæli, að það só leiði Guðrúnar 0-
svífsdóttur, er Laxdæla segir, að grafin
hafi verið á Helgafelli.
I júnímánuði 1897 rannsakaði dr. Jón
Stefánsson, og enski málarinn W. G.
Collingwood, leiði þetta, og fundu líkur til,
að það væri kvennmannsleiði frá 11. öld.
- Telur dr. J. St. sterkar líkur til þess,
að munnmælin séu sönn, og að Guðrún
Osvífsdóttir hafi grafin verið á þessum
stað, sem við hana er kenndur. —
Aptast í árbókinni er skýrsla um
muni, er Eorngripasafninu hafi bætzt á
árinu 1897, reikningar fólagsins o. fl.
Sem fylgirit fylgir árbókinni á dönsku
skýrsla um ferðir Dáníels Bruun liór á
landi 1897, og hefir grein sú áður prent-
uð verið i danska tímaritinu „Geografisk
Tídsskrift“. — Enn fremur er í fylgirit-
inu önnur ritgerð eptir Daníel Bruun,
rituð á íslenzku, er heitir: „Nokkurar
eyðibyggðir í Arnessýslu, Skagafjarðar-
dölum og Bárðardal“, og eru greinar
þessar báðar all-skemmtilegar og fróð-
legar.
Bæði árbókinni sjálfri, og fylgiritinu,
fýlgja ýrnsar myndir. —
Yfir liöfuð virðist fornleifafélagið starfa
mjög ötullega að takmarki þvi, sem það
hefir sett sér, og er mikill bagi, hve fjár-
skortur hamlar gjörðum þess.
------------
Frá dögum forfeöranna.
Frá Eyjólfi prcsti Kolbcinssyni.
(Niönrl.) Eptir það síra Eyjólfur sleppti
embætti, var honurn áskilinn þriðjungur
af föstum tekjum brauðsins, og Hafrafell
til afnota. Yar hann siðan á Kirkjubóli
i Skutilsfirði um 14 ár hin siðustu, @r
hann lifði. Sama vorið sem hann dó,
ritaði hann sendibréf gleraugnalaust til
dóttur sinnar, Jóhönnu Friðrikku i Flat-
ey, og er það dagsett á Kirkjubóli 4.
júní 1862; segist hann þá vera 93 ára
gamall, og hefir hann ekki munað það
alveg rétt, ef fæðingarár hans er rétt
sagt hér að framan, sem er tekið eptir
æfiágripi hans, þá hann vigðist, og fleiri
heimildarróttum. Bréfið hefi eg enn í
höndum (1898), og er furða, hvað vel það
er ritað af manni á tíræðis aldri. Þá segist
hann vera „að kalla í ráminu nótt og dag,
hefi litla brúkun skilningarvitanna; heyrn,
ilman og smekk hefi eg mjög misst, en
sjón á bók hefi eg furðu góða, en þekki
ekki heimilisfólkið, nó hvar eg á að stíga;
enda ef eg dett, get eg reist mig við
sjálfur, eða risið upp án annara manna
hjálpar. Ekki get eg breitt fötin á mig
í rúminu, né smiið mér sjálfur, og þó
hefi eg párað þessar línur í dag, án gler-
augna. Svo ástríkur er minn himneskur
faðir, að taka frá mér veraldleg leiðindi,