Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.12.1899, Side 2

2
Þjóðvil jinn.
Jiretar eiga sem mest að vinna í Afrílcu,
til þess að leggja undir sig Persálcmd,
og ef til vill Afghanistan, ■ þvi að jafnan
hefur þeim verið það rikt i kuga, að
auka ríki sitt þar suður á bóginn, og
ná sér í hafnir við persneska íióann.
Þykja Bretum þetta hinar verstu
fréttir, með því að yfirráðum þeirra á
Indlandi getur þá verið hætta búin, ef
Bússar komast í nágrennið; en á hinn
bóginn örðugt, að keyja ófrið í tveim
heimsálfum í senn. — —
í Danmörku or ný skeð látinn
Nutzliorv amtmaður. — Hann var tvi-
vegis dómsmálaráðherra Dana, á árabil-
inu 1860—’70, og stýrði þá jafn framt
málefnum Islands, svo sem venja er um
þá herra.
í fjárlagafrumvarpi því, er stjórnin
lagði fyrir rikisþingið í haust, er farið
fram á aukna fiárveitingu til strandgæzlu
hér við land, og er sú tilætlunin, að
„Heimdallur“ verði þá 21/2 mánuði leng-
ur við strandgæzluna, en að undan förnu.
— Sagt er, að þessi tillaga stjórnarinnar
muni fá góðan byr hjá ríkisþinginu, og
styðja aðfarir botnverpinga á Dýrafirði
í síðastl. októbermánuði ekki hvað minnst
að því.
Yngsti sonur konungs vors, Valdemar
prinz, er fyrir skömmu lagður af stað
til Síam, með fríðu föruneyti, á herskip-
inu „Valkyrjen11, og er það einkum til
þess gjört, að auka Verzlunarviðskipti
Dana við Asíu-þjóð þessa. — Hafaýms-
ir Danir hafst þar við á síðari árum, og
grætt þar stórfé á verzlun. — Konurig-
urinn í Síam hefur og sent syni sína til
Kaupmannahafnar, til þess að læra þar
hernaðar-íþrótt o. fh, og ýmsir Danir eru
hjá honum í miklum metum, því að
hann álítur sér vinfengið við smáþjóð,
sem Danir eru, hættulaust, en þarf að
koma mörgu í lag í ríki sínu, sem Dan-
ir geta leiðbeint honum við. -----
Norðmenn hafa nú loks áunnið
það, að sambandsmerkið, í einu horninu
á fána þeirra, fellur burtu, og hinn
„hreini norski fániu blaktir hér eptir á
skipum þeirra. — Hafði stórþingið þrí-
vegis samþykkt lög um þetta efni, og
þurfti ekki konungssamþykkis við, sam-
kvæmt grundvallarlögum Norðmanna,
enda hefur nú Oscar konungur, þrátt
fyrir mótmæli hinna sænsku ráðherra
sinna, skipað að láta lögin koma til
framkvæmdar.
Stórkostlegt manntjón varð í
Noregi föstudaginn 13. okt. og aðfara-
nóttina 14. okt. síðastl. Fyrir utan
mynni Þrándheimsfjarðarins liggur eyja-
klasi, er Titteren nefnist, og nokkru ut-
ar lá 13. okt. mesti fjöldi báta, enda svo
hundruðum skipti, og seglskip nokkur og
^gufuskip, og voru allir að síldarveiðum
(i reknet); en flest voru skipin frá eyj-
unum Hitteren og Fröjen, og höfðu menn
sótt mjög djarft sjóinn, þótt veður væri
ískyggilegt, œeð því að aflazt hafði all-
vel rétt áður, og síld var í afar-háu verði.
En seint um kvöldið 13. okt., og
nóttina þar á eptir, gerði aftaka norð-
vestan rok, svo að flestir misstu þegar
net sín, og tóku að sigla til lands; nóttin
var koldimm, sjórokið afskaplegt, svo að
ekki sá til vita eða leiðarljósa, en fjörð-
urinn víða mjög skerjóttur, og braut víða,
vegna stórsjóanna. — Fbrust þar um
60--80 slcip alls, án þess nokkurri hjörgun,
eða mannhjálp, yrði við lcomið, og drukkn-
uðu alls um 250 manna, með því að sum
skipin sigldu livert á annað í náttmyrkr-
inu og ósjónurn. -- Fm skaði sá, er orð-
ið hefur á slcipum og veiðarfærum, slciptir
hundruð,um þ úsunda.
í sama veðrinu varð og annar mann-
skaðinn frá eyjunni Rövær, sem er dálit-
ið fiskiver skammt frá bænum Haugasundi.
Eyjarskeggjar voru alls um 100 að tölu,
og hafði einn þeirra misst konu sína, og
flutt likið til gréptrunar til Haugasundi.
og hafði 4 elztu börnin ineð sér, en 3
voru heima. Flest fullorðið fólk á eyj-
unni hafði og farið til Haugesund, til að
fylgja líkinu til grafar, og hélt fólk
þetta svo allt af stað, að groptraninni
af staðinni, að kvöldi 13. okt., en tyndist
hvert mannsbarn á heimleiðinni, svo að
á þessari litlu eyju sitja nú eptir 11
ekkjur og 35 fóðurlaus börn.
Alls liafa því á þessari einu nottu far-
izt nálœgt 800 manns, og mun þetta þvi
vera eitthvert stórkostlegasta og voða-
legasta slysið, sem orðið hefur við vest-
urstrendur Noregs á þessari öld. ■—
Dr. Andróe, norðurfarinn, er nú al-
mennt talinn af, og hefur embætti hans
í Svíþjóð því þegar verið veitt öðrum.
Bréf frá Berlin.
Eptir
Þorvald Thoroddsen.
Berlin 11. október 1899.
Það er nú all-títt, að vísindamenn úr
ýmsum löndum hafa fundi með sér, nokk-
urs konar allsherjarþing, til þess að ræða
vísindaleg málefni, kynnast hver öðrum,
og gera ákvarðanir um ýmislegt, er snert-
ir vísindin. Á slíka fundi koma menn
úr öllum áttum, þar er engin úlfbúð
eða þjóðarígur, ekki hugsað um neitt,
nema aukning þekkingarinnar. Sérstak-
lega eru náttúruvísindin alþjóðleg; þau
ná yfir jörðina alla, og rannsóknirnar
hafa jafnt gildi, hvar sem þær eru gjörð-
ar, ef þær að eins eru dyggilega af
hendi leystar. Fundir landfræðinga og
jarðfræðinga eru optast mjög fjölmennir,
því þær fræðigreinir eru nú stundaðar af
miklu kappi um allan heim. Á slíka
fundi koma frægir ferðamenn og land-
kannarar, berserkir og vígamenn sunn-
an úr Afríku, jarðvöðlar og klakaklárar
norðan frá heimskauti, og á slíka menn
er múgnum jafnan starsýnt; landfræð-
ingafundir vekja því vanalega meiri
eptirtekt hjá alþýðu og blaðamönnum,
en aðrir visindafundir. Fundir þessir eru
ekki haldnir nema 4. eða 5. hvert ár, og
aldrei nema i höfuðborgum stórþjóðanna;
XIY, 1,—2.
er þá allt gjört til þess, að gjöra fundina
svo hátíðlega, sem föng eru á, og er út-
lendingum sýnd hin mesta gestrisni og
kurteisi í hvívetna. Seinasti landfræð-
ingafundur var haldinn i London 1895,
og var þar mikið um dýrðir; þó ber öll-
um saman um, að landfræðingaþing það
í Berlín, sem nú er lokið, hafi borið af
öllum slíkum samkomum, bæði að ytra
og innra gildi. Ber margt til þess, að
fundarhald þetta hefur svo heppilega
tekizt, og það helzt, að Þjóðverjar eru
landfræðingar mestir allra þjóða, og má
ovo heita, að vísindaleg landfræði hafi
skapazt í Þýzkalandi, og hefur þar þeg-
ar náð miklum þroska. Þessi hin nýja
landafræði er með öllu byggð á náttúru-
vísindum, fæst við allt eðli jarðarinnar
og lögmál lífsins á jörðunni, grennslast
eptir orsökum þess, sem nú er, hvernig
yfirborð landa hefur breyzt og til orðið,
og hvernig lífig hefur þróazt og útbreiðzt
um jörðina. Þessi landafræði er því allt
annað en það, sem því nafni er nefnt í
skóla, og á ekkert skylt við þann þurra-
bruðning staðanafna, sem Halldór og
Granzow kenna.
Hinn 23. september fórum við hjónin
til Berlín, og vorum þar á landfræðinga-
fundinum, sem stóð frá 27. sept. til 5.
október. Eg rita þessar línur af því eg
held, að einhverjum þyki ef til vill gam-
an að heyra um þessa glæsilegu sam-
komu, og um BerJínarborg, liina skraut-
legu höfuðborg eins hins voldugasta ríkis.
Þó Berlín só nærri Höfn, koma þangað
tiltölulega mjög fáir landar, og enn færri
rita um það, sem þar er að sjá. Búms-
ins vegna verð eg að fara fljótt yfir, því
um annað eins efni mætti skrifa stórar
bækur.
Þó vegalengdin sé all-mikil frá Kaup-
mannahöfn til Berlínar, (60 milur dansk-
ar; eins og frá Reykjavík norður á Langa-
nes), þá er það þó fljótfarið, lestin
fer frá Höfn kl. ÍO1/* f. h., og kemur til
Berlín kl. 9 um kvöldið. Það má því
heita, að stutt dagleið só frá Höfn til
Berlín. Leiðin liggur beint suður Sjá-
land til Gjedser, sem er mjór oddi á
Falstri, syðsti tangi Danmerkur. Sjáland
er mjög frjósamt land og matarlegt,
hvergi sézt á stein, og hvergi er órækt-
aður blettur; þar eru eintómir akrar,
garðar og engi, með dreifðum snotrum
byggingum og bóndabýlum, en þorp og
kirkjur á stangli. Á landamerkjagörðun-
um milli akranna eru raðir af víðitrjám,
en annars er fremur lítið um skógar-
bletti á Suður-Sjálandi; Norður-Sjáland
er aptur frægt fyrir hina fógru beyki-
skóga. Þó eru á þessari leið líka tré á
stangli, og sumstaðar greniplantanir all-
stórar. Yið Masnedsund fer járnbrautar-
lestin út á ferju, sem ber hana með öllu
dauðu og kviku yfir á Falster, þá þeyt-
ist maður aptur áfram um fögur akur-
lönd, unz komið er til Gjedser; þar er
stígið á skip. Milli Gjedser og AYarne-
miinde ganga þýzk póstskip, fremur litil
og ósnotur. Sundið millum Danmerkur