Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.11.1902, Síða 1

Verð árgmigsins (minnst ]
52 arkir) S Tcr. 50 aur.; j
erlendis 4 kr. 50aur.,og'
í Ameríku doll.: 1.50. j
Bm-gist fyrir júnímán- \
aðarlok.
f
— --1= Sextándi ÁROANGDB. --■■
___s—>■ |= RITST.7 ÓRI: SKÚLI THORODDSEN. =|&osg-
Uppsögn skrifleg, ógild
nema komin sé til útgef-
\ anda fyrir 30. dag júní-
I mánaðar, og kaupandi
j samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið. •
M 47. Bessastöðum, 24. nóv.
Biðjíð œtíð um:
Otto Mensteds
IJiiiiskcL smjörllki,
sem er alyeg eins notadrjíigt og bragðgott, eins og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og atsersta í D a n m ö r k u, o g b ý r til
óefað hina beztu vö ru og ódýrustu, í samanburði við gæðin.
Fæst nja Kaupmönnunum.
Ansnlælmir á Dinpyri.
Undirritaður hefir stundað augnlækn-
ingar i rámt ár hjá Prof. Grut Hansen
og J. Bjerresen í Kaupmannahöfn, hefir
öll nauðsynleg verkfæri, er t.il þeirra þurfa,
og er enn fremur byrgur af gleraugum.
Þingeyri í nóvember 1902.
A. Fjelclsstecl.
W'WaHMWIHHHIMmilllill l.’|n|**ltt»lHlt»tt»tt«1l»tt»lt«*t«t*«mMt,l>,l|il'*l**l*'l**H*ltil,|l**l**»MMM»»MMM**l|‘»,*l,,IMMwl,,»t
Sfling landbúnaðarins.
Þeir, sem hafa kynnt sér stefnuskrá
Framsóknarflokksins, er birt var i 36. nr.
blaðs vors, munu hafa veitt því eptirtekt,
að það málið, sem flokkurinn nefnir fyrst
í stefnuskrá sinni, af því að hann telur
það mestu varða, er efiinr/ landbúnaðarins-
Landbiinaður vor Islendinga á, sem
stendur, mjög örðugt uppdráttar, og liggja
til þess margar orsakir, sem hér yrði of
langt upp að telja, en sérstaklega má þó
benda á það, hve miklu dýrara fólkshald-
ið nú er orðið, en fyrir t. d. 20—30 ár-
um. Bændur gera og nú orðið miklu
hærri kröfur til þæginda lífsins, en áður,
vilja hafa betri húsakynni, betri klæðnað,
margbreyttara viðurværi, betri penings-
hús o. s. frv. o. s. frv.
Það er eðlileg afleiðing af vaxandi
menningu, að þarfirnar vaxa; en þar sem
arðurinn af landbúnaðinum vex eigi að
því skapi, og umhirðingin er orðin miklu
kostnaðarsamari, en áður, þá er skiljan-
legt, að hagur margra, er af landbúnaði
lifa, sé ærið örðugur.
En þar sem landbúnaðurinn er þó
aðal-atvinnuvegur meiri hluta þjóðarinn-
ar, og heill þessa lands, eigi siður en
annara þjóða, mjög mikið undir þvi kom-
in, að bændastéttinni búnist sem bezt,
þá er það sjálfsagður hlutur, að löggjaf-
arvaldið láti það vera sitt fyrsta verTc,
jafn skjótt er hinni stórpolitisku baráttu
er lokið, og þjóðin orðin herra í sínu
eigin húsi, að finna upp hyggileg ráð til
þess, að hlynna sem bezt að landbúnað-
inum, svo að bændastaðan geti orðið á-
nægjulegri og arðsamari, en nú gerist
almennast.
Auðvitað má enginn vænta þess, að
öllu verði kippt í lag með löggjöfinni;
en lögin geta bæði stuðlað til þess, að
styðja og fella, og það er skylda löggjaf-
arvaldsins, að gera hið ýtrasta til þess,
að gera löggjöfina þannig úr garði, að
henni verði eigi með. rökum kennt um
vankvæðin og örðugleikana, sem land-
búnaðurinn á við að striða.
Að þvi er stefnu framsóknarflokksins
i þessum efnum snertir, þá sjáum vér,
að það sem honum hefir hugkvæmzt, að
gera beri fyrst í stað, landbúnaðinum til
styrktar, felst i 1. gr. stefnuskrárinnar,
sem segir svo:
„1. Efling landbúnaðarins, sumpart með end-
urskoðun á iand'búnaðarlöggjöfinni (t. d. að
tryggja leiguliðum arð eða uppbót íyrirjarða-
og húsabætur o. s. fry.), og sumpart með lin-
un beinna skatta (sbr. tölulið 9), og ríflegum
lánum og fjárveitingum, t. d. til jarða- og
húsabóta, til að stofna fyrirmyndarbú, mjólk-
urbú, slátrunarhús, útvega markað fyrir bús-
afurðir o. s. frv.“.
Menn sjá, að hér er vikið að. ýmsu, sem
til góðra bóta horfir, og ættu menn sízt
að vantreysta því, að takast megi, að
skapa landbúnaðinum glæsilega framtíð,
ef beztu og vitrustu menn þjóðarinnar
leggjast á eitt i þvi efni, en eyða eigi
tíma sínum og kröptum í hneixlanlegu
rifrildi, úlfúð og tortryggni, eins og þvi
miður hefir um of viljað brydda á að
undan förnu.
I 9. gr. stefnuskrárinnar er vikið að
því, að minnka bein gjöld, er þungt
hvíla á landbúnaðinnm, og teljum vér það
mjög mikilsvert atriði.
Beinu gjöldin eru almenningi miklu
tilfinnanlegri, en óbeinir skattar, enda
má um tollgjöldin segja, að hver maður
geti að miklu leyti ráðið þvi sjálfur, hvort
hann leggur þau á sig að meira eða minna
leyti, og sú byrðin, sem menn takast
sjálfviljugir á herðar, verður jafnan ljúf-
ari, en hin, sem eigi verður undan komizt.
Peningaeklan, sem verið hefir hér á
landi svo tilfinnanleg, og sem hætt er
við, að enn loði við um hrið i ýmsum
19 0 2.
sveitum landsins, gerir það og að verk-
um, að bændum er opt næsta örðugtum
allar beinar skattagreiðslur.
Þvi verður og ekki neitað, að opin-
ber gjöld koma þyngra niður á bændum,
en á kaupstaðafólki, og er það eðlileg
afleiðing af því, að lögin eru til orðin á
þeim tíma, þegar öðru vísi háttaði, en nú.
En þar sem nú er kominn sá rek-
spölurinn á, að fjöldi fólks sækir til verzl-
unarstaðanna, og vill eigi við landbún-
aðinn fást, þá sér hver maður, að það er
ekkert réttlæti i þvi, að sveitamenn verði
harðara úti, að því er til opinberra gjalda
kemur.
Það er annars næstum hlægilegur
þessi eltingaleikur, sem — samkvæmt
úreltri löggjöf — á sér enn stað, að þvi
er sveitamenn snertir.
Hafi bóndinn nokkrar rollur, eða geml-
inga, sér til lífsviðurværis, ekki vísari
eign, en þetta er, þá skal hann borga út
af rollunni til landssjóðs, jafnaðarsjóðs,
prests, kirkju og fátækra.
Og ekki má hann hafa í friði hund-
inn sinn, sem honum er þó ómögulegt
án að vera, eigi hann eigi að missa kind-
umar, þenna eina bjargræðisstofn sinn,
út úr höndunum á sér, heldur verður að
borga fyrir hann tvær krónur árlega, og
þurrabúðarmaðurinn, sem eigi telst fyrir
jarðarábúð, jafn vel fimmfalt það gjald!
Og svo er jöfnuðurinn mikill, eða hitt
þó heldur, að t. d. 90 leigufærar ær eru
gjörðar jafnar 50 tonna hvalveiðagufubát,
þó að annar atvinnustofninn sé að eins
um 1000 kr. virði, en hinn 50—60 þús-
unda.
Yfir höfuð virðist oss, að þessi elt-
ingaleikur gjaldheimtumanna landssjóðs-
ins, velæruverðugra presta, kirkjuhaldara
o. fl., að því er snertir kindur, og annan
búpening manna, œtti alveg að hverfa kr
sögunni.
Sú gjaldheimta er þegar orðin úrelt,
og stór furða, að hún er eigi löngu hætt.
L j ó ð m æ I i Matth. Joehumssonar.
(Ný úftráfa.)
Hr. Davíð Östlund, sem nú hefir prent-
smiðju sina á Seyðisfirði, hefir ráðizt í
það mjög þarfa stór-fyrirtæki, að gefa út
ljóðasafn’ síra Matthíasar Jochumssonar,
svo að íslendingar eigi aðgang að ljóð-
um þessa mikilsmetna þjóðskálds síns í
einni bók, í stað þess að leita þeirra hór
og hvar, í eldri ljóðabókinni, tímaritum
og blöðum, auk þess er nýja útgáfan
fiytur fjölda ljóðmæla, er áður hafa
hvergi birzt á prenti.
Síra Matthías er þegar kominn á efri
ár, en var maður bráðgjör, og byrjaði