Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.11.1902, Síða 2

186
Þjóðviljinn.
XVI, 47.
því snemma að kveða, og þar sem hann
hefir verið mjög afkastasamur um dag-
ana, þá er það ekkert smáræði, sem ept-
ir hann liggur, eins og sjá má af því,
að gert er ráð fyrir, að ljóðabókin komi
út i 4 bindum, og að hvert bindi verði
um 300 blaðsíður.
Það er nú að vísu svo, að fá skáld
munu hafa öðlast eins mikla þjóð-
hylli, eins og síra Matthias hefir öðlazt
hér á landi að maklegleikum; en eins og
bókamarkaðurinn er um þessar mund-
ir, þarf þó eigi lítið áræði til þess,
að ráðast í jafn kostnaðarsama bókaút-
gáfu, og frá því sjónarmiði má því vel
kalla útgáfu þessa stór-fyrirtæki.
Að því er ytri frágang hins nýlega
útkomna 1. bindis snertir, þá er útgáfan
mjög vönduð, hæði að pappír og prentun,
og framan við þetta 1. bindi eru tvær
brjóstmyndir af skáldinu, önnur frá ár-
inu 1872, en hin frá 1898.
Ljóðunum í þessu 1. bindi er skipt í
4 kafla, sem bera þessar fyrirsagnir:
I. Frá yngri árurn (1850—1865).
II. Við tímamót og önnur tœkifæri
(1865—1875).
III. Frá seinni árum (1887—1902).
IV. Sýnishorn af lyriskum kveðskap
Norðmanna síðan 1835.
I fyrsta kaflanum eru, eins og fyrir-
sögnin bendir til, ýms kvæði, sem ort
eru á uppvaxtar- og skóla-árum skálds-
ins, en þó mörgu sleppt, og yfir höfuð
eru i þessum kaflanum fá kvæði frum-
kveðin, er verulega kveður að, eða sem
orðið hafa alþjóðareign. Aptur á móti er
þar talsvert af þýddum kvæðum, er bera
þess ljósan vottinn, hve einkar lagið síra
Matth. hefir þegar á yngri árum verið
það, að þýða kvæði snilldarlega, jafn
mikið vandaverk, sem slíkt er þó, ef vel
á að fara.
I öðrum kaflanum er á hinn bóginn
fjöldi frumsaminna snilldarkvæða, sem
svo að segja hvert barnið kann; þar hitt-
um vér hið tilkomumikla kvæði „Mar-
teinn Luther“, hið angurblíða, meistaralega
kvæði „Sorg“, og kvæðið „Móðir min“;
enn fremur „Jón Arason á aftökustaðn-
um“, kvæði „Við útfór Jóns Sigurðsson-
ar og konu hans“ o. fl.
Þá er og í þriðja kaflanum eigi síð-
ur margt fagurra snilldarkvæða, t. d. „Haf-
ísinnu, „Til Otto Wathne“, „Sumarmál
1899“, „Til Svafars litla“, o. fl. o. fl.
Siðasti kaflinn, þýðingar úr kveðskap
Norðmanna, er fullur þriðjungur þessa
fyrsta bindis ljóðasafnsins; þar eru þýð-
ingar á kvæðum eptir Velhaven, Henrik
Wergeland, Björnstjerne Björnson, Ihsen,
Jonas Lie, Ivar Aasen, A. Munch o. fl.,
og tíðast valin beztu og frægustu kvæði
þeirra, t. d. „Þorgeir í Vík“ eptir Ihsen,
„Ólafur Tryggvason“, „Noregsljóð“,
„Bergljót“, „Vær glad, naar Faren vejer“,
eptir Björnson, o. s. frv., og gefst ís-
lendingum því góður kostur á, að kynn-
ast ljóðagjörð Norðmanna, sem átt hafa
svo mörg afbragðsskáld á öldinni, sem
leið.
Af frumkveðnu kvæðunum í þessu
fyrsta bindi ljóðabókarinnar, hefir allur
fjöldinn sézt áður á prenti, en nokkur
kvæði eru þar þó, sem eigi hafa áður
verið prentuð, að því er vér minnumst
Sumum kvæðunum hefir sira Matthias
nokkuð breytt frá því, er þau hafa áður
verið prentuð, og kemur það sér ílla, að
því er þau kvæðin snertir, sem þegar
eru á hvers manns vörum, enda er það
tiðast, að slíkar breytingar eru ekki til
bóta, eins og líka er eðlilegt, því að
slikar seinni breytingar eru vanalega að
eins „mechaniskt“ erfiði, eða gjörðar án
þess sú andagipt sé til staðar, sem lagði
skáldinu orð í munn, er kvæðið var kveð-
ið í fyrstu. Kvæðin „Til Svafars litla“,
sem áður hefir verið prentað undir nafn-
inu „Æskuljóð“, og þýðing kvæðisins
„Yær glad, naar Faren vejer“, eru t. d.
ólíku fegurri, eins og þau voru áður birt,
og eins og menn nú kunna þau um land
allt, og væri því óskandi, að ekki væri
von á mörgum slíkum „revisionum“ í
nýju útgáfunni.
Nokkrar prentvillur hafa því miður
slæðzt inn í bókina, og eru sumar þeirra
leiðréttar aptan tilí bókinni, en sumarekki.
Yerð þessa fyrsta bindis, í m.jög
skrautlegu bandi, er 3 kr. 50 a. í lausa-
sölu, en 3 kr. fyrir áskrifendur, og er
það verð mjög lágt, eptir stærð bókar-
innar, svo að vonandi er, að sem flestir
kosti kapps um að eignast hana, til
skemmtunar og uppbyggingar á heim-
ilunum.
„Salta“ er nafnið á nýju tafli, sem farið er
að tíðkast mjög á Þýzkalandi, og smám saman
er að ryðja sér til rúms á Frakklandi, og í öðr-
nm löndum. — Tafl þetta er talið miklu vanda-
minna, en manntaflið, en æfir þó einnig mjög
hugann.
Vilhjálmur Þýzkalandskeisari teflir opt „salta“,
og því er það má ske meðfram að þakka, hve
algengt það er orðið Þýzkalandi. En ekki er
það á allra færi, að eignast jafn dýrt og vandað
„salta“-tafl, eins og taflið keisarans er, því að
það kostaði 108 þús. króna, enda eru taflmenn-
irnir úr gulli, og taflhorðið víða sett demöntum
og öðrum dýrindis gimsteinum.
Það er alkunnugt, að Egyptar kunnu í forn-
öld að gjöra gler svo eldtryggt, að það þyldi
hvers konar hita, en hvaða aðferð þeir neyttu
til þess, hefir mönnum nú öldum saman verið
allsendis ókunnugt um.
En nú hefir maður nokkur í Richmond í
Bandaríkjunum, Louis Kauffeld að nafni, fundið
upp óyggjandi aðferð í þessu efni, hýr til eld-
unarpotta úr gleri, sem reynast ágætlega, o. s. frv.
í júlímánuði slðastl. var sýning haldin i
Lundúnum, þar sem Býndir voru gimsteinar, og
aðrir skrautgripir, einkum gamlir gripir, sem
eru í eign aðalsmanna, og annara ríkismanna á
Bretlandi, og má geta nærri, að þar hafi verið
margan dýran og eigulegan skrautgripinn að sjá.
Ágóðinn af sýningu þessari gekk til styrktar
sjúkrahæli, sem ætlað er heilsubiluðum hörnum.
Bandaincnn auka drjúgum herskipaflota sinn
um þessar mundir, og eru sum herskipin, sem
í smíðum eru, alls ekkert smásmiði, þvi að
stærstu skipin eru 16 þús. tonna að stærð, og
er talið, að slik skip kosti þar í landi um 27
milj. króna. ______
Á Þýzkalandi voru árið 1840 búin til 8 þús.
tonna af rófusykri, en 1860 var frarnleiðslan
orðin 128 þús. tonna, og árið 1901 var fram-
leiðslan orðin l1/^ milj. tonna á ári.
Mjög mikil hefir og framförin verið að því
leyti, hve miklu meira sykur fæst nú úrrófun-
um, en áður, sakir betri áhalda og vaxandi þekk-
ingar i efnafræði, þar sem 1840 fékkst ekki
meira, en 5'/2 °/0 af sykri úr 100 tL, en nú orð -
ið 13 °/0 . _________
Lækning með bláu ljósi. Blaðið „Staats
Zeitung11 i New York skýrir ný skeð frá til-
raunum, er dr. Kaiser hafi gjört við ýmsa berkla-
veikissjúklinga, og þykja þær sýna, að hláu
ljósgeislarnir drepi tæringarberkla.
EYNILEGAE þingkosningar og
„skrifstofuvaldshöfðingjarnir“. Eptir því
sem ritstjóra „Þjóðv.“ hefir verið skýrt
frá, úr áreiðanlegri átt, reynir skrifstofu-
valdsliðið að koma þvi til leiðar við ráð-
herrann, að frv. síðasta alþingis um leyni-
lega atkvæðagreiðslu við þingkosningar
verði synjað staðfestingar.
Að koma því til leiðar er þó töluvert
vandaverk, þar sem ráðherra vor fyjgir
yfir höfuð þeirri reglu, að synja eigi frv.
alþingis, nema mjög Jmýjandi ástœður
séu til.
Allt er því undir þvi komið, að slík-
ar ástæður verði fundnar, eða skapaðar,
og í því skyni er þvi reynt að skýra
lögin þannig, að þau komi í ýmsum
greinum i bága við stjórnarskrána(!)
Sumum kann nú ef til vill að þykja
það undarlegt, að landshöfðingi skyldi
ekki víkja að þessu einu orði á þinginu,
sem þá hefði getað lagfært það, sem var-
hugavert þótti.
En það getur verið þægilegra, að
koma heldur í baksegl.
Málið var á þinginu slíkt áhugamál,
ekki að eins framsóknarflokksins, heldur
og ýmsra hinna framsóknarfúsari úr
„heimastjórnarliðinu“ svo nefnda, að ekki
voru nein tiltök til þess, að svæfa málið
þar, og svo var það lika töluvert hættu-
legt, kjósendanna vegna, þar sem kosn-
ingar fóru í hönd.
En hver veit, hvað bruggað er svona
bak við tjöldin, einkanlega sé þá svo
hyggilega að farið, að láta heldur íslenzku
stjómardeildina í Kaupmannahöfn beit-
ast fyrir mótspyrnunni ?
Tillögur landshöfðingja geta orðið
lýðum ljósar í Stj.tíðindunum, ef frv. er
synjað, og það er strax lakara, en um
tillögur ísl. stjórnardeildarinnar i Kaup-
mannahöfn er öðru máli að gegna(!)
En þó að „skrifstofuvaldsliðið“ leggi
sig í líma, þá er auðvitað mjög tvísýnt,
hver árangurinn af störfum þess verður,
og því hefir það nú all-öran æðaslátt,
meðan allt er i óvissu um það, hvað ráð-
herrann gjörir.
Hinir gömlu, góðu dagar, þegar hægri-
mannastjómirnar sátu við völdin eru nú
því miður horfnir, má skrifstofuvaldsliðið
sanna(!)
Hr. Albertí hefir þegar margsinnis
sýnt það, að það er hann, sem ræður, og
fer sinu fram, hvað sem skrifstofuvalds-
sveitinni sýnist.
Yæri svo eigi, þá væri bæði stjórnar-