Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 02.01.1903, Blaðsíða 2

2
Þjóðviljinn.
XVII, 1
enn við stýrið, og hafi stjórnarskrárbreyt-
ingin í bráðina að eins þau áhrif, að
Estrupsliðið festist nú enn betur í sessi,
og fái meiri völd í hendur, en það nú
hefir, þá verður stjórnarskrárbreytingin i
bráðina ekki breyting til batnaðar, heldur
breyting til hins verra, þar sem æðsta
stjórn mála vorra er nú, sem stendur, í
höndum frjálslynds ráðherra, þótt eigi sé
hann vors þjóðernis.
Stjórnarskrárbreytingin verður þá eigi
byrjun nýs framfaratímabils, heldur upp-
haf nýrrar baráttu, er að því stefnir, að
fá Estrupsliðixm hrundið, og koma frjáls-
lyndum manni í ráðherrasessinn.
Það er ein af hinum mörgu óráðnu
gátum nýja ársins, hvað ofan á verður í
þessu efni.
En því má þó eigi gleyma, að það er
á valdi þjóðarinnar sjálfrar, að fá þá gát-
una ráðna, sem bezt gegnir.
Þjóðin verður að hafa það hugfast,
þegar kosið er í vor, að kjósa þá eina,
er ekki styðja Estrupsiiðið, þ. e. núver-
andi landshöfðingja og fylgismenn hans,
þegar á þing er komið.
Gæti þjóðin þessa, þarf víst varla að
efa, að gátan ráðist heppilega, því að það
ræður að líkindum, að vinstrimannastjórn-
inni í Danmörku myndi ekkert kærara,
en að skipa dugandi og frjálslyndan
mann í ráðherrasessinn.
Og þá yrði árið 1903 í fyllsta skiln-
ingi merkisár í sögu þjóðar vorrar, en
ella að eins að hálfu.
^^•ZíEiíiii32ÍjI2iSiZiIííS!SSSZiiZi3iíS2Ii2^^
Frá ísfirzku kosningamálunum.
Góði vin!
.... Þú hefir óskað þess, að eg segði þór
eitthvað af „ísfirzku kosningamálunum“,
„ísfirzku mútumálunum“, eða „Skúlamál-
unum nýju", er sum blöðin nefndu svo
á síðastl. sumri.
Eins og sóst af síðasta nr. „Þjóðv.“,
þá eru þau málin nú þegar sofnuð „svefni
hinna ranglátu“.
En það er um gang málanna, og svo
um það, hvernig svæfingin atvikaðist,
sem þú vilt fá eitthvað að vita.
Gott og vel þá! Sízt er mór um mál
þessi launung, enda er það og í sjálfu
sór sanngjarnt, að almenningur fái eitt-
hvað um rnál þessi að vita, fyrst hann
á að bera kostnaðinn af þeim.
En jeg býst við, að þér sé þegar orð-
ið það kunnugt af blöðunum, hvernig
mál þessi hófust í öndverðum júlí, eptir
kosninga-ófarir sýslumanns Hafstein’s í
Isafjarðarsýslu, og sleppi eg því að minn-
ast á það.
Af þingtiðindunum hefirðu einnig
fræðzt um það, hvernig þessi tilbúningur
Hafstein’s var notaður á þinginu, þótt eigi
tækist honum, að fá kjördæmið gjört
þingmannslaust, enda þótt Lárusi, mági
hans, tækist það mjög fimlega, að koma
frændum hans og venzlaliði í kjörbréfa-
nefndina, svo sem skýrt var frá í „ísa-
fold“ á síðastl. sumri.
Loks er þór og kunnugt um kæru
okkar síra Sigurðar til amtmannsins í
Yesturamtinu, og um kæru okkar til ráð-
herrans, þegar amtmanninum, i vísdómi
sínum, þóknaðist að leita álits frænda sins
um það, hvort sinna skyldi kæru okkar(!)
Ollu þessu get eg því sleppt, þótt eigi
só það ósögulegt sumt, og ýmislegt, sem
athuga mætti.
En það verð eg þó að taka fram, að
á því tel eg engan efa, að það var ein-
göngu kæru okkar til ráðherrans að
þakka, að amtmaður sá sór eigi annan
kost færan — svo fjarri, sem hann tók
þessu þó þingsetningardaginn —, en að
láta Hafstein þoka dómarasæti, og að
skipa síðan einnig sakamálsrannsókn, að
þvi er snerti kosningaundirbúning H.
Hafstein’s, og hans liða.
Réttlætistilfinningu Asb'íípsliðsins hér
á landi var það auðvitað samboðnast, að
láta Hafstein sjálfan halda rannsóknunum
áfram, og sinna að engu kærunni yfir
honum!
Það datt því eigi lítið ofan yfir Haf-
stein vorn, er hann heyrði þessa ráðsá-
lyktun vina sinna, og vildi þá víst feg-
inn allt hafa ógert.
Gallinn var, að hann hafði gleymt
því í svipinn, að tímarnir voru breyttir,
og að nú varð að leika: „Vinstrimenn
íslands“.
En þegar nú svona langt var komið,
að Hafstein var hrundið úr dómarasess-
inum, og rannsóknunum jafn framt beint
gegn honum, og hans fylgismönnum, þá
var sóð, hvað verða vildi.
„Einn hrafninn kroppar sjaldan aug-
un úr öðrum", og það gera eigi heldur
-vinstrimenn íslands“.
71
Málið var farið að dotta. — — —
Að svo mæltu skal eg þá fara örfá-
um orðum um róttarrannsóknir sýslu-
manns Halldórs Bjamasonar, er skipaður
var setudómari í málum þessum.
Eg segi málum þessum, því að þótt
undarlegt megi þykja, hafði amtmaður
skipað svo fyrir, að rannsóknunum skyldi
haldið algjörlega aðgreindum.
Önnur rannsóknin beindist því gegn
mór, og mínum flokksbræðrum, en hin
gegn H. Hafstein, og liðsmönnum hans.
Þetta var auðvitað rannsóknardómar-
anum til töluverðrar tafar.
En sjálfsagt hefir amtmaðurinn haft
sínar ástæður.
Yar ekki t. d. hugsanlegt, að annað
málið félli niður, en hitt hóldi áfram?
Ó, þú gullvæga von! Hve lengi held-
ur þú eigi huganum uppi?
I. Skúlamálið.
Nú er þá á það að líta, hvað rann-
sóknin í þessu máli leiddi í ljós.
Við rannsóknir þessar sannaðist það,
— sem að vísu var alls ekkert launung-
armál —, að af 70 kr., er Sk. Th. hafði
sent Árna bónda Sigurðssyni í Skáladal,
til þess að greiða fargjöld þeirra kjósanda,
er hefðu ásett sór að kjósa hann og sira
Sigurð Stefánsson, hafði Árni bóndi not-
að 55 kr. alls.
Höfðu kjósendurnir fengið 2—5 kr.
til farareyris hver, og verðum vór að
játa, að það var miður rausnarlega úti
látið, þar sem flestir kjósendurnir áttu
yfir fjallveg að sækja, og þar á ofan fleiri
vikur sjávar; en á hinn bóginn hÖfum
vór oss það til afsökunar, að oss var það
allsendis ókunnugt, hvað hver kjósandinn
fékk, fyr en vér sáum það í prófunum,
þar sem prófin hófust, áður en vér feng-
um skilagrein frá Árna bónda.
Allir báru kjósendur þessir það, að
farareyrir þessi hefði engin áhrif haft á
atkvæðagreiðslu þeirra*, enda farareyririnn
að eins fram boðinn, og þeginn, af því
að Hafsteinsliðið hafði gengið á undan
í þessu efni þar nyrðra**.
Verzlunarmaður P. M. Bjarnarson á
ísafirði, er farið hafði sinna ferða norður
í Sléttuhrepp, daginn fyrir kjörfundinn,
haíði og á heimleiðinni gefið örfáum kjós-
endum fargjöld úr sínum eigin vasa, og
þó eigi fremur úr öðrum flokknum, en
hinum, og af Sk. Th. hafði hann að eins
verið beðinn þess, að líta eptir því, fyrst
hann ætti ferðina á annað boið, að kjós-
endur þeirra síra Sigurðar yrðu eigi
tepptir, eða fylltir, af mótflokknum, við
landtökuna á ísafirði, og má ske lokaðir
inni, svo sem heyrzt hafði, að til stæði.
Um annað, eða meira, en þetta, sner-
ust rannsóknirnar eigi.
Kærendurnir, Sig. factor Pálsson á
Hesteyri og Brynjólfur hreppstjóri Þor-
stdnsson á Slóttu, áttu talsvert í vök að
verjast, með því að Þorbergur bóndi
Jónsson í Efri-Miðvik, er þeir báru fyrir
sig í kærunni, lýsti þá fyrst segja það
ósatt, er þeir báru hann fyrir, og sem
hann engan stað gat fundið, en með því
að það upplýstist, að Þorbergur bóndi
hafði verið fylltur, á hvalveiðistöð Od-
land’s á Hesteyri, áður en þeir kumpán-
arnir áttu tal við hann um kosningarnar,
þá vissi hann mjög óglöggt, hvaða
heimsku hann hafði blaðrað, og þorði
því eigi að þrátta við þá til lengdar.
Þegar Hafstein hélt próf sín i máli
þessu í júlímánuði, hafði hann náð í bróf
*) Eptir einum kjósandanum, Ouðna bónda
Jónsteinssyni á Látrum, efna-bónda, er fengið bafði
3 kr. i farareyri hjá Áma bónda Sigurðssyni I Skála-
dal, bafði Hafstein t. d., í enda framburðar bans,
bókað þessi orð: „Hann játar þvi, að í þetta
skipti bafi hann látið Sk. Thoroddsen og síra
Sigurð fá atkvæði sitt fyrir þetta verð, sem að
framan er skýrt frá“. — Hve trúlegt það er, að
Guðna bónda bafi farizt þannig orð, felum vér
öðrum um að dæma. En eitt er víst, að ekki
kannaðist Guðni við það, er Halldór sýslumaður
rannsakaði málið, að hann befði selt atkvæði sitt.
Fleira mætti til tína, er sýnist benda á það,
að Hafstein bafi gert rétt í því, að fara að þeirri
bendingu amtmanns, að víkja sæti í máli þessu.
**) Það er annars eptirtektavert, að Hafstein
mun vera fyrsti maðurinn, er hóf þann siðinn
bér á landi, að veita kjósendum fararefni á kjör-
fund, er bann bauð sig fram, og féfl, við kosn-
ingar í Gullbringu- og Kjósarsýslu 1895. — í
ísafjarðarsýslu þekktist þetta og eigi, fyr en við
kosningarnwr 1900, er hann bauð sig þar fram.
En annars var þessi siður við siðustu kosningar
tiðkaður, að meira eða minna leyti, í meiii bluta
kjördæma landsins, eins og alkunnugt er, og að
flkindum hvergi minna, en af vorum flokki f
ísafjarðarsýslu.