Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 21.04.1903, Blaðsíða 3

Þjóðviljinn.
71
XVII, 18.
Ekki vil jeg, að það sé gjört að fram-
tíðarreglu, að stytztur kennslutimi í skól-
um sé 6 mánuðir, í stað 7, því að sjö-
undi mánuðurinn verður börnunum alls
staðar „ónotuð stund“ til allra hluta.
Þá er það skilyrðið um kennslu í
náttúrusögu, réttritun, landafræði, heil-
brigðisfræði og Islandssögu. Það er víst
fullstrangt, eða svo hefir það verið, hvað
sem verða kann. Skóli er að byrja og
börnin eru 12, kunna eitthvað að stauta,
en hafa aldrei dregið til stafs hvorki á
blaði né spjaldi. Þessu fólki á svo að
kenna öll þessi fræði, til þess að ná í
styrkinn. Nærri má nú geta, hvernig sú
kennsla verður hjá flestum. Takist þetta
ekki, þá fæst varla hálfur styrkur. Auð-
vitað batnar þetta, þegar kennararnir
verða lærðari og kennsluáhöldin fleiri og
betri. Eitthvað kann það þá að verða
meira en liturinn.
Nti mun þykja nóg komið. Jeg bið
mína kæru samverkamenn að halda til
góða.
Bjarni Jónsson.
---------------
Bréf úr Reykjavík.
Apturhaldsliðið hvildi sig í viku eptir afrek-
in á fundinum 1. þ. m., og safnaði nýjum kröpt-
um. Bjóst það allan þann tima til nýrrar atlögu,
og var smalamennska mikil og klíkufundir.
Yildu þeir nú vera alveg einráðir og leigðu því
Bárubúð til fundarhaldsins. Hún er talsvert
minni en Iðnaðarmannahúsið, og átti svo að fylla
hana af Tryggvaliðum, áður en opnað væri fyr-
ir öðrum. — Þetta tókst og var nálega setinn
hver hekkur i húsinu, þegar aðrir fengu að kom- j
ast inn. Sex eða átta dyraverðir voru settir til j
þess að gæta þess, að engir kæmist inn ókosn- j
ingarbærir, nema þeir væru vissir að klappa j
fyrir bankastjóra, sem nú ætlaði að láta heyra f
til sin kvarnahljóðið.
Þessi fundur hófst svo um kl. 9, þriðju-
dagskveldið 7. þ. m. og setti Jón Jakobsson
fundinn. Yar hann sjálfkjörinn fundarstjóri,
því að þessi fundur var frambald hins, að eins
„frestað til morguns“f!i eins og fundarst.jóri
sagði þá. — Bankagjaldkerinn var ekki nærstadd-
ur og nefndi þá fundarstjóri bankaióíwa»m í
stað hans, sem skrifara. — Þeir vildu „búa að
sínu“, karlarnir. —
Fundarstjóri kvað umræðum hafa verið lokijJ
um stjórnarskrármálið, en eptir að ganga til at-
kvæða um tillögu Jóns Jenssonar um það að
skora á alþingi að varðveita landsréttindin. —
þá stóð Þorleifur rektors upp með miða og fékk
fundarstjóra. — „Nú“, segir fundaratj. „hórkam-
ur rökstudd dagskrá“: „Með skírskotun til
fundarins 1. þ. m. tekur fundurinn fyrir næsta
mál á dagskrá“. — „Eg verð að úrskurða, að
þessi dagskrá berist þá fyrst upp“(!!) — Þetta
bragð var samþ. áður á klíkufundi. Ekkert
horft i það að brjóta á bak aptur öll almenn og
sjálfsögð fundarsköp, þvert ofan í loforð fund-
arstjóra sjálfs áður. — Hann úrskurðar svo eíns
og fyrir hann var lagt þvert ofan í lög og lof-
orð og ber upp „leifskunau. — „Upp, upp, min-
ir menn!“ —' og óðara eru á lopti þessar sömu
86 hendurnar, spm á hinum fundinum. Svovar
það klappað og klárt.
Nú bograðist bankastjóri loksins á fætur og
fór að tala um bankamálið. Kvaðst hann vilja
tala dálítið, en samt væri hann miður vel upp-
lagður núna; það var auðsjáanlega „bankarot" í
karlinum. Hann sagði, að hér væru margir,
sem vildu hafa að eins einn banka og fór mjög
hörðum orðum um þá menn. En svo bitnaði sú
fordæming á honum sjálfum, þvi að hann tók
það fram, að alveg nóg væri að hafa „sinn bankaíl
einan. Honum þótti það mesta hneysa að krjúpa
á kné og fá peninga hjá útlendingum, þar sem
vér gætum fengið „nóga peninga hjá Gliickstadtu.
'— Þá urðu margir hrifnir af þjóðhollustu
Tryggva og skýrleik, og kölluðu þeir „heyr“,
Þorleifur og Jón Helgason kaupmaður*. Jón
Sigurðsson skrifari talaði þá nokkur orð og bar
upp rökstudda dagskrá, sem svo hljóðar:
„Um leið og fundurinn lýsir yfir því, að
hann álítur að bankamálinu só nú til lykta ráð-
ið um langan tíma og í fullu trausti þess, að
alþingi haldi Landsbankanum uppi, tekurfund-
urinn fyrir næsta mál á dagskrá“.
En sakir þess, að tillaga þessi var ekki með
rithönd „fundarherranna“, þá kom Þorleifur
rektors með aðra, sem fór í sömu átt. — Fannst
svo mönnum hans sjálfsagt að fella landsbankann
fyrst og greiddu atkv. móti till. Jóns, til þess
að geta „stutt“ hann því betur aptur, samkvæmt
„loifskunni11. Aður en gengið var til atkv.
töluðu þeir ennfr. Bjarni Jónsson frá Vogi, Jón
Jcnsscn, Lárus úr Hólminum, Þorleifur og
Brynjólfur Bjarnason bróðir þeirra.
Lárus kvaðst hafa sönnun á takteinum fyrir
því, að framsóknarflok!:u::nn ætlaði að leggja
landsbankann niður á þingi í sumar og bað menn
að taka nú vel eptir — vd eptir. — Sagði hann,
að fundur á Vatnsleysuströnd 1. júní í fyrra
hefði samþ. áskorun til næsta þings um það
að varðveita iandsbankann. Þetta væri sönnun
þess — „gætið þið vel að því“, að framsóknar-
menn ætluðu að eyðileggja bankann á þessu
þingi!!
Nú langaði Þorleif til að vera með og fór að
tala. Hafði hann lengi vorið að spígspora og
glugga í vasabók sína og krota í hana, mjög
merkilegur. „Rauði (blá-)tráðurinn“ í ræðu hans
var þessi: „Aliar—reglur—eru—án—undan-
tekninga“(!). Vér vonum, að allir góðir menn
verði enn í tessu máli attaníoss** 7 * * *, tó tessir „land-
*) Nú er Jón kominn í varðhald, en Þorl.
ekki.
**) Þetta styðst við sögu úr latínuskólanum,
sem nú er orðin þjóðkunn. — Er sagt, að sjöttu-
7 •
„Sé svo, þá þurreys hann yður“.
„Hvað eigið þér við?“ spurði Cresslev, og starði
á mig stóru, gráu augunum sínum, eru voru einkar að-
laðandi.
„Ekki við neitt“, svaraði jeg, „en ef þér viljið þýð-
ast ráð mín — munið, að jeg er miklu eldri, en þór —,
þá gætið þess, að segja Wickham sem allra minnst.
Hafið þór ekki tekið eptir því, að hann stendur opt
í grennd við okkur, þegar við erum í alvarlegum sam-
ræðum ?“
„Nei, það hefi jeg ekki gert“, svaraði Cressley.
„Grætið yðar þá, því þór vitið nú, hvað jeg á við.
Þér megið gjarna vera vingjarnlegur við hann, en gerið
hann ekki að trúnaðarmanni yðar — það er allt og
sumt“.
„Þetta ráð kemur dálítið um seinan“, mælti Cress-
ley, og hló hálf-vandræðalega. „Wickham er nú kunn-
ugt allt, er Cressley Hall snertir“.
„Er honum þá kunnugt um ótta yðar og hjátrú, að
því er til turnherbergisins kemur?“
„Jeg hefi vikið eitthvað að því“, svaraði Cressley.
„Yður furðar það má ske; en hann tekur svo innilega
þátt í öllu, sem tnig varðar“.
„Segið honum nú ekki meira“, mælti jog að
lokum.
Cressley lofaði mór því hálft í hvoru, en jeg sá
það þó á honum, að hann kærði sig ekki um þenna
slettirekuskap minn.
Fám dögum síðar komum við til Liverpool.
Jeg fór þá til vina minna þar í borginni en Cress-
ley settist að á gistihúsinu „Prinzinn“.
73
kennilegasta rúmstæðið, sem til er“, mælti Arthur enn-
fremur, „og í því rúmi fæðast eigendur herragarðsins
vanalega, og þar deyja þeir svo einnig.
Auðvitað er jeg ekki trúaður á það, að ósýnilegi
heimurinn geti h.aft slæm áhrif, en slysin, sem orðið
hafa i herbergi þessu, eru þó að minnsta kosti mjög
kynleg.
Og hvað sem þessu liður, dettur mér ekki annað i
hug, en að setjast að i húsinu, og að verja nokkru fé
til þess, að láta gera við það“.
„Hefir enginn búið þar á seinni árum?“ spurðijeg.
„Nei“, svaraði Arthur, „en gamall maður hefir gætt
hússins i nokkur ár, enda hefir eignin lengi verið til
sölu, en jeg hygg eigi, að neinn kaupandí hafi boðizt,
og rétt áður en jeg fór frá Australíu, símritaði jeg til
Murdock’s, umboðsmanns mins, að eignin mætti ekki
seljast, þvi að jeg ætlaði sjálfur að setjast þar að“.
„Eigið þór enga ættingja á lífi?“ spurði jeg.
„Nei, alls enga“, svaraði hann. „Einka-bróðir minn
andaðist, eptir að eg fór frá Englandi, og er það þvi
hálf-kynlegt, að tala um að ferðast heim, þegar maður
á enga ættingja, og vinirnir hafa að líkindum gleymt
manni“.
Jeg kenndi í brjóst um Arthur Cressley, er eg heyrði,
live einmana hann stóð i heiminum.
Auðvitað var enginn vafi á þvi, að honum myndu
fljótt bjóðast nógir vinirnir, þar sem hann var ríkur, og
átti gamlan herragarð, en mér virtist hann vera einn í
tölu þeirra manna, sem auðvelt er að hafa áhrif á, og
þó að mér virtist hann vera bezti drengur, komst jeg