Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 29.05.1904, Blaðsíða 2

86
JOÐVC LJINN.
xvni., 22.
fara göfugum hugsjónum, sem eg vil óska
að glæðist bjá íslenzku bændastéttinni.
Undir því tvennu er velferð bennar kom-
in. Það á „Freyr“ að efla jöfnum bönd-
um; það er regnið og sólskinið, sem land-
búnaðnrinn þarfnast, svo að bann geti
náð vexti og viðgangi.
Setjurn nú svo, að bændur vildu eng-
in samtök hafa, svo að margar bendur
gætu unnið létt verk, og enginn „annað-
ist sina beimilismennu, enginn rétti
þurfamönnum hjálparbönd eða léti upp-
fóstur sveitabarnanna sig nokkru skipta,
og enginn vildi öðrum nokkurt hagræði
gjöra — hvernig myndi búskapurinn þá
verða? Eins og bann er enn, þar sem
hann er í aumasta lagi: .algjörlega kon-
kret“ — bugsjónalaust, gleðisnautt og
þreytandi matarstrit, vesalt og útúrbor-
ingslegt nurlaralif.
Mér er sár raun að slíkum búskap.
En félagsskapur, mannúð, veglyndi
og ósérplægni eru báar hugsjónar, þær
varpa unaðsbjarma yfir mannlifið, bvar
sem þær ná valdi yfir bugum manna.
Svo kvað binn bugsjónariki bænda-
vinur Eggert Olafsson:
„Látum oss ei sem gyltur grúfa,
gæta þær aldrei neitt á svig,
akarni’ við rætur eikar stúfa
umhyggjulausar fylla sig,
en upp á tréð þær ekki sjá
akarnið hvaðan kemur frá.
En:
Yænt er að kunna vel að búa,
vel að fara með Jierrans gjöf,
bans verkum sér í bag að snúa
bonum þakka fyr’ utan töf.
en sér og öðrum gjöra gott,
gleðjast og forsmá heimsins spott“.
Hann fann og sá, bvað búskapurinn
var þá andlaust og aumlegt strit. Ög svo
verður bugsjónalaus búskapur alla daga.
Bjarni Jónsson.
•..........
Skipua landbúnaðamefndarinnar.
Þegar ,,Þjóðv.“ gat manna þeirra, sem
skipaðir eru í milliþinganefndina í land-
búnaðarmálum, ráðgerðum vér, að minn-
ast þeirrar ráðstöfunar nákvæmar síðar,
og skulum því fara um hana fáum orð-
um.
Yér skulum þá fyrst geta þess, að
vér verðum að telja það mjög illa farið,
að stjórnin skyldi eigi skipa neinn lög-
fræðing í nefndina.
I slíkri nefnd, sem á að gjöra tillög-
ur um breytingar á landbítnaðarlöggjöf-
inni, sjáum vér eigi, bvemig ráðberran-
um hefir getað bugkvæmzt, að hjá því
yrði komizt, þar sem nákvæm þekking
á landbúnaðarlöggjöf vorri, eldri ogyngri,
virðist þó vera óhjákvæmilegt skilyrði
þess, að nefndarstörfin geti farið vel úr
hendi, eins og nefndin þarf einnig að
sjálfsöeðu að kynna sér löggjöf annara
þjóða, sem oss eru skyldastar, til þess að
geta hagnýtt það, sem bezt þykir.
Að því er skipun nefndarinnar að
öðru leyti snertir, má auðvitað vænta
þess, að dómar manna verði mismunandi,
og að sumir telji valið eigi bafa tekizt
sem beppilegast.
Að því er snertir formann nefndar-
innar, lector Þórhall Bjarnarson, má óef-
að vænta góðs af hinum alkunna ábuga
bans, og þekkingu, á landbúnaðarmálum;
en vafasamt getur þó verið, bvort eigi
befði verið öllu beppilegra, að láta hann
standa utan nefndarinnar, og hafa stjórn
landbúnaðarfélagsins, sem leiðbeinandi,
og gagnrýnandi, ekki sízt þar sem kunn-
ugt er, að þeir, sem í stjórnarráðinu eru,
að ráðherranum meðtöldum, bafa engir
neina sérþekkingu i landbúnaðarmálum,
og er þvi eigi treystandi til þess, að geta
gagnrýnt svo gjörðir nefndarinnar, sem
nauðsyn krefur.
Um hina tvo nefndarmennina, Her-
manri búfr. Jónasarson og Pétur bónda
Jónsson á Gautlöndum, er ekki annað að
segja, en það, að sjálfsagt befði mátt
finna marga þeim jafn snjalla, og jafn
vel betur til starfans fallna, þótt þeir,
sem stuðningsmenn ráðberrans til vald-
anna, væru látnir sitja fyrir starfinu, og
hinum væntanlega dbr,- eða riddara-krossi,
sem þar fer á eptir.
Báðir eru þeir greindar-menn, og
ættu, sem landbændur, að þekkja, bvar
skórinn kreppir að, þótt lítt bafi að vísu
brytt á því til þessa, að fyrir þeim vektu
ríkar hugsjónir til heppilegra úrræða*.
En þegar þeir nú leggjast undir feld-
inn, þá er sízt að vita, bvaða kálfar kunna
að fæðast.
Burtfararpróf
við Flensborgar gagnfræðaskóla hafa tekið:
Aðaleinkuun:
1. Svafa Þorleifsdóttir. • • • d. + (5,441
2. Valdimar Erlendsson . . . . d. -j- (5,441
3. Sigurður Þorvaldsson . . . . d. -j- (5,39)
4. Gísli Gíslason . . . . d. -j- (5,391
5. Óiöf Siffurbjörnsdóttir. . • - d. -[- (5,31)
6. Viihjálmur Pétursson . . . . d. + (5,27)
7. Sófónías Jónsson . . . . . d. + (5,21)
8. Ólafur Pábson . . . . . d. (5,08)
9. Bjarni Guðmundsson . . . . d. (5,06)
10. Brynjólfur Jónsson . . . . . d. (5,04)
11. Halldór Hansen . . . . . . d. (5,04)
12. Guðm Ólafsson . . . . . . d. (5,04)
13. Sigurður Sigurðsson . . . d. (5,02)
14. Gunnl Kristmundsson . . . d. (4,94)
15. Guðmundur Jónasson . . . . d.
Prófdómendur voru: Páll Einarsson sýsiu-
maður og Þórður Edilonsson læknir.
Gengið hafa í skólann þetta ár 50 manns,
konur og karlar.
Friðun skóga.
I 20. nr. „Þjóðv.“ birtum vér áskor-
'*) Ýms bréf, er ritstjóra „Þjóðv. hafá bor-
izt, bera vott um það, að skipun hr. Herm. búfr.
Jémasarsonar í nefndina þybir miður ráðin. í
einu bréfi þessara segir t. d.: „Að því er Her-
mann snertir, þá hefir hann það einkum sér til
ágætis, að hafa verið flutningsmaður að lögun-
um um „ófriðun vinnukvenna", og að gaddavírs-
lögunum, og að þrælavinnuþingsályktunartillög-
unni“.
Því verðm- og tæpast neitað, að þessi stór-
virki hr. Herm. Jónasarsonar virðast eigi þess
eðlis, að mæla með honum í landbúnaðarnefnd-
ina, heldur öllu heldur benda á hið gagnstæða,
að þar hefði bann alls eigi átt að vera. — Ritst/j.
un til íslendinga frá tveim merkurn mönn-
um í Danmörku, er látið bafa sér eink-
ar annt um friðun skóga hér á landi,
og um ræktun nýrra skóga, sem gæti
orðið landi voru til gagns og prýðis.
Almenningur bér á landi hefir til
skamms tima verið næsta fáfróður í öllu
því, er að friðun skóga og skógrækt lýt-
ur, og því mun það einkum af fákunn-
áttu manna, að skógarnir hafa víða sætt
illri meðferð, og því gengið meira til
þurrðar, en þurft befði að vera, þó að
notin befðu verið bin sömu.
Óskandi væri því, að allir bændur,
sem eru svo heppnir, að eiga skóg í
landareign sinni, eða hafa skógar-jarðir
til ábúðar, kynntu sér sem nákvæmleg-
ast bendingar þær, sem gefnar eru í 20.
nr. „Þjóðv.“, og reyndu að fara eptir
þeim, sem auðið er, svo að skógurinn
lifnaði við.
Vonandi fjölgar þeim og smám sam-
an, er rækta nokkur tré við beimili sitt,
til skjóls og prýðis.
Því miður skortir okkur fé til þess,
að geta klætt landið fögrum skógi, eða
varið nokkru verulegu fé til skóggræðslu;
en tíminn vinnur allt, þótt smátt sé byrj-
að, ef áfram er baldið jafnt og þétt, þótt
í smáum stýl sé.
Aðal-atriðið er í þessu, sem öðru, að
áhuginn vakni, og verði sem almennast-
ur.
Verði það, þá rætist um síðir bugsjón
skáldsins: „Fagur er dalur, og fyllist
skógi“.
Heríréttir
bafa borist frá 10. til 18. þ. m. Á
þeim tíma befir lítið gerst sögulegt. Jap-
anar misstu 1 herskip er þeir voru að
fást við að ná upp sprengivélum þeim,
er Rússar böfðu lagt bér og bvar með
landi fram. Ein af vélum þessum sprakk
áður bún næðist upp og grandaði skip-
inu, sjö menn biðu bana og nokkrir
meiddust til suuna. Þetta kvað vera
fyrsta herskipið, sem Japanar missa í ó-
friðnum.
Bússar yfirgáfu Niut-tsvang 16. þ. m.,
var rétt svo að þeir sluppu þaðan áður
Japanar komu þar að með 20,000 ber-
liðs.
Hershöfðingi Japana, Kuroki, sigur-
vegarinn við Yalufljót, var á norðurleið
með ber sinn, kominn all-nærri Liaó-
Yang og Mukden.
Borgin Dalny má beita lögð i eyði,
með því að Bússar sprengdu þar upp
mannvirki öll áður þeir yfirgæfu bana.
Hald manna er að Port Arthur muni
tæplega fá lengi varist, eru þeir Kuropatk-
in hersböfðingi og Alexieff jarl ekki á
eitt sáttir, vill Kuropatkin gefa upp
borgina, og láta setulið það, sem þar er
bætast við meginherinn, sem bann ræð-
ur fyrir norður í Mukden. Alexieff þyk-
ir þetta óráðlegt, telur þá leifar rúss-
neska flotans í Port Arthur í voða, og
undir hælinn lagt að setuliðið komist ó-
skert norður í Mukden.