Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 07.06.1904, Qupperneq 1

Terð árgangsing (minnst
62 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
i Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aðarlok.
ÞJOÐVILJINN.
—■■■—. |= Átjándi ábgangub. =| ' ■■——
-i-Ss>«|= RITST.TÓRI: SKÚLI THORODDSEN. =|bosS—s—
I Uppsögn skrifleg, ögild
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
j mánaðar, og kaupawli
samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 23.
Bessastöðum, 7. júní.
19 0 4.
Siöalögmál stórveldanna.
Þegar vér, sem lifum í byrjun 20.
aldarinnar, rennum huganum yfir ástand-
ið í heiminum, dylst oss eigi, hve fjarri
því fer, að boðorð bróðurkærleikans sé
ríkjandi í viðskiptum þjóðanna.
Stórveldi heimsins, og þar á meðal
aðal-menntaþjóðirnar, sem kallaðar eru,
keppast hvert við annað, að kúga þá
þjóðflokka, sem fámennari og minni mátt-
ar eru, og fylgja siðalærdómi, sem er
gjörsamlega gagnstæður siðalærdómi þeim,
er samvizka hvers manns kennir honum,
að fylgja beri í viðskiptunum við náung-
ann.
Stórveldin eru, sem hræfuglar, er vaka
yfir bráð, og nota hverja átylluna, til
þess að gera sér æ fleiri þjóðir háðar, og
hafa Bretar um hríð verið öðrum slægn-
ari og ósvífnari í þeim efnum, og er það
því eigi illa að orði kveðið, er Ouðm.
skáld Friðjönsson nefnir Bretann, með
sinum vanalegu, smellnu kjarnyrðum:
„níðinginn, sem Búa bítur,
Buddha-lýð til heljar sveltir,
hundingjann, sem hausi veltir,
hvar sem bráð á jörð hann lítur“.
Eina siðalögmálið, er nú virðist ríkj-
andi í heiminum, að því er viðskipti
þjóðanna snertir, er hnefarétturinn, eða
að sá hafi yfirráðin, sem sterkari er, eður
voldugri.
Það er samskonar siðalögmál, eins og
rándýrin fylgja, er þau leita sér ætis, að
ráða að eins á þau dýrin, er þau treysta
sér við, og væri þó mönnunum, sem
gæddir eru skynseminni, ætlandi, að feta
ekki nákvæmlega í þeirra fótspor.
En opt er svo að sjá, sem maðurinn
sé í raun og veru allra-versta rándýrið,
og kemur það sjaidnar betur í ljós, en í
viðureign stórveldanna við þá þjóðflokka,
sem minni máttar eru.
Það er oþtast látið kveða við, — til
þess að dylja valdafíknina, peninga-græðg-
ina, og ránsháttinn --, að landavinning-
ar Breta, o. fl. stóðvelda, í öðrum álfum
heimsins séu gjörðar í því skyni, að ryðja
siðmenningunni braut, en hvaða rétt hafá
stórveldin til þess, að neyða sinni sið-
menning ,upp á aðrar þjóðir, sem alls
ekki hafa æskt hennar?
Auðvitað alls engan, enda fer því mjög
fjarri, að landavinningar stórþjóðanna
séu gerðar í þvi skyni. — Tilgangurinn
er að eins sá, að skara eld að sinni köku.
Allt þetta háttalag stórþjóðanna er
því svo viðurstyggilegt, að hverjum manni,
er óspilltar tilfinningar hefir, hlýtur að
blöskra, og fyllast megnri óbeit til þorp-
aranna, sem beita hnefaréttinum vægð-
arlaust, hvenær sem eitthvað er hægt að
klófesta.
En þó að margir finni til þessa, og
taki það sárt, þá eru þær raddir þó, enn
sem komið er, allt of fáar, er mótmæla
þessu háttalagi.
Stöku ágætismenn, sem enski rithöf-
undurinn Stead, hafa opt vítt þetta hátta-
lag, en því miður hefir enn eigi getað
skapazt svo öflugt almenningsálit í þessu
efni, að þess gæti verulega, og á það
líklega enn langt í land.
Orð gamla Oladstone’s, er hann sím-
ritaði til yfirforingja Breta í Suður-Afríku
í fyrri 'ófriðinum við Búa, eptir ófarir
Breta á Majuba-hæð: „Semdu frið; vér
höfum gjört Búunurn rangt“, eru ein-
stök i sinni röð, og sína, að Oladstone
sálugi var sannarlegt"mikilmenni.
Það gegnir annars furðu, hve sjald-
an þess er gætt, að siðferðislögmálið, er
ræður i tilverunni, og endurgeldur sér-
hverjum, fyr eða síðar, eptir hans verk-
um, nær ekki síður til þjóða, en einstakl-
inga.
Hver maður, sem kunnugur er ver-
aldarsögunni, getur þó fljótt gengið úr
skugga um það, að refsinornin lætur eigi
að sér hæða; það sýnir saga Rómverja,
Spánverja o. fl. o. fl., sem sopið hafa seyði
misgjörða sinna, kúgunar og drottnunar-
fýsnar, og það er engin efi á því, að
stórveldi heimsins, sem nú beita hnefa-
rétti sínum við minni máttar þjóðflokka,
fá fyr eða síðar endurgjaldið, og verða
annara undirlægjur, eða lítils megaDdi.
Annars dylst það eigi, að það er her-
valdið, sem er aðal-rótin til alls þessa
ójafnaðar, eða gjörir hann mögulegan, og
því er við því að búast, að ekki breyt-
ist til batnaðar, fyr en hervaldið er brot-
ið á bak aptur hjá þjóðunum, enda er
það sannarlega meira, en tárum taki, að
menn skuli, svo milj. skiptir, eyða all-
miklum tíma af bezta aldri æfi sinnar,
til þess að temja sér, að drepa náunga
sinn, og að menn skuli enn standa á svo
lágu siðmenningar stígi, að þeir láta siga
sér til þess, að drepa eða limlesta náung-
ann, og það þótt ekkert hafi á milli bor-
ið, og hvorugur þekki aðra.
Hernaðarskyldan þarf að hverfa úr
lögum þjóðanna, og almenningur að kom-
ast á það stig sannrar siðmenningar, að
láta ekki nota sig til manndrápa, eins
og Tolstoi greifi hefir rækilega prédikað.
Landsbankabókarinn nýi.
Skipun hr. Ólafs F. Davíðssonar, verzl-
unarstjóra á Yopnafirði, sem bókara við
landsbankann, fær misjafna dóma.
Ekki svo að skilja, að menn van-
treysti því, að maður þessi geti' leyst
bókarastörfin viðunanlega af hendi, okki
vandameiri, en þau eru.
HoDum er sjálfsagt trúandi til þess,
og þó ekki fremur, en mörgum öðrum,
sem eru sæmilega ritandi, og reiknings-
fróðir.
En svo er heimurinn hlálegur að
segja, að það sé „launaa- eða „mataru-
politík ráðherrans, sem hér hafi komið
fram enn, sem fyr.
Menn segja, að þarna sé verið að
launa hr. Olafi F. Daviðssyni fyrir poli-
tiska frammistöðu við kosningarnar vor-
ið 1902, getsakir hans við stuðningsmenn
hlutafélagsbankans, og fyrir fleiri slík
hreystiverk.
Yitaskuld hanga þeir utan um ráðherr-
ann allir, sem á einhvern hátt hafa stutt
að „heimastjórninniu svo nefndu, ogvilja
fá sinn bitann af kökunni, segja menn.
En það er ráðherrans, að halda þeirri
græðginni ögn í skefjum, og banda burt
hröfnunum, ef þeir gerast of nærgöng-
ulir.
Svona er almenningsálitið heimtu-
frekt.
En hve lengi myndi ráðherrann geta
vænzt trausts, og stuðnings, sinna manna,
ef hann sýndi það ekki í verkinu, að
hann metti st^rf þeirra, sem maklegt er?
Hr. Ólafi F. Davíðssyni fannst hann
hafa unnið til launa, og ráðherrann kvað
það rétt álitið, og gerði hann að bókara
við landsbankann.
Mikið er, að lólkið skuli hneixlast á
jafn sjálfsögðum hlut.
,,Framfaramaöurinn“(!),
er ritar í „Vestrau, 30. maí síðastl.,
hefði átt að skýra rétt frá, eða þegja ella.
Því fer fjarri, að „Þjóðv.u hafi gert
sér far um það, að „rífa allt niður“, sem
nýja stjórnin gjörir, eins og höfundurinn
segir, enda væri „Þjóðv.u ekkert Ijiifara,
en að láta það njóta sannmælis, sem lofs-
vert kynni að vera.
En því miður hafa ýmsar gjörðir nýju
stjórnarinnar verið svo vaxnar, að ekki
hefir verið auðið, að ljúka á þær lofsorði,
og munu fáir sannsýnir menn álíta, að
„Þjóðv.u hafi vítt þær um skör fram,
eður að ástæðulausu.
Á hinn bóginn má enginn vænta
þess af „Þjóðv.u, að hann fylgi reglu
„Vestrau, og sumra annara blaða, er hafa
lofsorðin á reiðum höndum, hvað sem nýi
ráðherrann gjörir, og þótt hann jafn vel
brjóti stjórnarskrána, og fari í beinan
bága við kenningar, og yfirlýsingar sjálfs
sín, enda ætlum vér, að lesendum „Þjóðv.u
myndi finnast fátt um slíka blaðamennsku,
sem vonlegt væri.
„Þjóðv.u vill reynast nýju stjórninni,