Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.11.1904, Side 2

178
hvergi keypt á höfnum þeirra þjóða, er
hafaljlýst hlutleysi sínu af ófnðmum.
Sá atburður gerðist aðfaranóttina 22.
okt., er flotinn sigldi út Engiandshafið,
sem leitt getur til mikiila stórtíðinda.—
Á vegi flotans urðu ýmsir brezkir botn-
verpingar, flestir frá borginni Hull, er
voru þar að fiskiveiðum, og höfðu^vörp-
ur sínar úti, en á sumuin var verið að
gera til fisk á þilfarinu. — Hugðu Búss-
ar, að þarna væru Japanar komnir, er
hefðu leigt sér enska botnverpinga, og
ætluðu að gera herskipunum fyrirsát, og
varpa fyrir þau tundur- og sprengi-véi-
um. — Skipuðu rússnesku herskipin sér
þvi umhverfis veslings botnverpingana,
er einskis áttu ills von, og létu skot-
hríðina dynja á þeim í J/2 kl.tíma; sökktu
þeir tveim botnverpingum; fórst annað
skipið, „Wren“, með 18 mönnum, en af
hinu skipinu, „Crane“, var skipverjum
bjargað, meira og minna sárum, áður en
það sökk, nema skipstjóri og stýrimáður,
er lágu höfuðlausir á þilfarinu. — Tvö
botnvörpuskip önnur stórskemmdust og
af skothriðinni, og var annað með 16, en
hitt með 19 kídugötum á skrokknum, er
þau komu til hafnar. — Mælt er, að 29
menn á skipum botnverpinga hafi orðið
meira eða minna sárir, og þar af 6 mjög
hættulega.
Eins og nærri má geta, urðu Bretar
óðir og uppvægir, er þessi dœmafáu tíð-
indi spurðust, og voru þegar hafin sam-
skot á Bretlandi, til líknar særðum mönn-
um, og til styrktar eptirlátnum yanda-
mönnum þeirra, er látizt höfðu. — Nicolaj,
Kússa-keisari, símritaði og þegar til Ját-
varðar konungs, og kvað sér þykja þetta
mjög illa farið, og hét fullum bótum, er
mál þetta hefði verið rannsakað; en Breta-
stjórn lætur sér það auðvitað eigi nægja,
heldur hefir hún krafizt þess, afl Russar
sendi tafarlaust forlátsbón, greiði sœrðum
mönnum, og vandamönnnm faUinna manna,
fyllstu bœtur, sem oy fullar bætur fyrir
eiynatjón oy atvinnumissi, refsi þeim, er
valdir hafi verið að verki þessu, oy ábyry-
íst, að líkt atliœfi ltomi ekki aptur fyrir.
29. okt. hafði Bússa-stjórn enn eigi
gengið að þessum kröfum, og kvað þykja
það mjög óaðgengilegt, að þurfa að refsa
herskipaforingjum sínum. — Bretastjórn
var því tekin mjög að ókyrrast, og kvað
hafa skipað svo fyrir, að fioti Breta, hvar
sem er, skuli tafarlaust vera víybúinn, og
er sízt að vita, nema ófriður sé nú þeg-
ar byrjaður milli Breta og Bússa.
í samningum milli Bússa og Frakka
er svo ákveðið, að Frakkar skuli skyldir
að veita Bússum lið, ef þeir eigi meira,
en einni þjóð að mæta í ófriði, og eggja
Frakkar því Bússa rnjög eindregið, að
ganga að kröfum Breta, og gefa í skyn,
að þeir þykist eigi skyldir, að ganga til
hðs við Bússa, ef þeir komist í ófrið við
Breta, iit af þessu tiltæki.
Á hinn bóginn er það ætlun sumra
manna, að Bússar hafi ráðið á ensku
botnverpingana af ásettu ráði, einmitt í
því skyni, að koma Bretum í ófriðinn, I
• ' J ó& 7i LJi N.N
j og Frökkum þá væntanlega einnig, með
I því að þeim yrði þá vanzaminna að semja
i frið, er þeir ættu eigi við Japana eina,
heldur einnig við eitt af stórveldum
Evrópu,
Yerður nú fróðlegt, að fá tíðindi frá
útlöndum næst.
.............
Bókmenntafélagsfundur.
h>riðjudaginn 11. okt. 1904 var hald-
inn aukafundur í deild hins íslenzkaBók-
menntafélags í Kaupmannahöfn. Minnt-
ist forseti þar fyrst látinna heiðursfélaga,
prófessóranna Níels B. Finsen og W.
Fiske, og gat þvi næst um hverjar bæk-
ur félagið hefði gefið út þetta ár: Bók-
menntasögu Islendinga (1. h) eptir próf.
Finn Jónsson og Landfræðissögu Islands
(IY. 2.), eptir próf. Þ Thoroddsen, sem
þar með væri lokið. Hann lét þess og
getið að stjórn deildarinnar hefði gert
ráðstafanir til að framfylgja betur fram-
vegis ákvæðum laganna (10. gr.), um að
birta nýútkomnar bækur félagsins í blöð-
um og tímaritum og krefja þá menn
bréflega, er skulda félaginu og víkja þeim
úr þvi, ef þeir þrjóskast við að greiða
tillög sín (33. gr.) Nú væri tala félags-
manna samkvæmt skýrslunum rúmlega
400, en þar væru margir taldir, sem ým-
ist hefðu fyrirgert félagsrétti sínum með
skuldum, eða væru á annan hátt komnir
úr félaginu. Þetta væri nauðsynlegt að
leiðrétta. Hann gat þess og að nauð-
synlegt væri að reyna að koma á sam-
ræmi og festu í stafsetning á bókum fé-
lagsins, og jafn vel að endurskoða lög
þess, sem í surnurn greinum, væru orðin
úrelt og litt framkvæmanleg, eptir því
sem nú væri komið hag félagsins.
Þá var tekið fyrir málið um breyting
á útgáfu Timarits félagsins og Skírnis,
og lesið upp álit nefndar er skipuð hafði
verið i því. Ályktaði fundurinn eptir
tillögu stjórnarinnar að vísa því máli al-
gerlega frá sér og að mótmæla harðlega
aðferð Beykjavíkurdeildarinnar við að ráða
því til lykta.
Samkvæmt tillögum nefndar var sam-
þykkt að gefa út fslandslysiny (30—40
arkir) eptir próf. Þ. Thoroddsen, er hann
hafði boðið deildinni til útgáfu.
Til að segja álit sitt um annað rittil-
boð frá sama höfundi, eins konar fram-
hald á ritinu um „Jarðskjálfta á Suður-
landi“, er skýrði frá jarðskjálftum í öðr-
um landshlutum, var skipuð 3 manna
nefnd.
Samkvæmt tillögum stjórnarinnar á-
lyktaði fundurinn að deildin skyldi stofna
og gefa út ritsafn er nefnist „Alþýðurit
Bókmenntafðlaysinsu, sem korai út i stærri
eða ininni heptum eða bæklingum, eptir
því sem efni og ástæður leyfa. í safn
þetta skal taka hvers konar ritgerðir, er
miðað geta til almennra þjóðþrifa, verið
menntandi og uppörvandi og vakið menn
til íhugunar á nauðsynlegum umbótum
bæði í andlegum og verklegum efuum.
Sem dæmi þessa nefnir ályktunin:
XVIII., 45.
1. Um uppgötvanir og hagnýting nátt-
úruaflanna.
2. Um náttúrufræði, Iandafræði, þjóðfræði
og mannfræði.
3. IJrn heilsufræði og varnir gegn stór-
sóttum.
4. Urn þjóðfélagsfræði og rnannréttindi.
5. Um atvinnumenntun og verklegar um-
bætur.
6. Um fjármái og skattmál.
7. Um skólamál og uppeldisfræði.
8. Um bókmenntir og listir.
9. Um samgöngumál og póstmál.
10. Um bjargráð og íþróttir,
11. Æfisögur þjóðskörunga, sem orðið geta
til uppörvunar og fyrirmyndar fyrir
æskulýðinn.
Þá 8amþykkti fundurinn og samkvæmt
tillögum stjórnarinnar að deildin skyldi
heita þrenns konar verðlaunurn, fyrir þrjár
hinar beztu skáldsögur eða leikrit, með
efni úr íslenzbu nútiðarlifi eða sögu þjóð-
arinnar, er bærust stjórn deildarinnar fyrir
I. jan, 1906, og dæmd væru verð verð-
launanna af 3 manna dómnefnd. Hand-
ritin séu eign höfundanna, en deildin á-
skilur sér útgáfurótt til þeirra gegn venju-
legum ritlaunum. Yerðlaunin eru þessi:
1. Verðlaun: 300 kr. (200 kr. i pen-
ingum og 100 kr. i bókum og uppdrátt-
um félagsins, eptir eigin vali þess, er
verðlaunin hlýtur).
• 2. Verðlaun: 200 kr. (100 kr. í pen-
ingum og 100 kr. í bókum og uppdrátt-
um).
3. Verðlaun: 150 kr. (50 kr. í pen-
ingum og 100 kr. í bókum og uppdrátt-
um).
Samkvæmt tillögu stjórnarinnar voru
kosnir heiðursfélagar: Skáldin séra Matthí-
as Jochumson og magister Ben. Oröndal
og rithöfundarnir síra Alexander Baum-
yartner og The Bight Hon James Bryce,
M. P.
Á fundinum voru 16 nýir félagsmenn
teknir í félagið.
Veitt prcstakall. •
Dýrafjarðarþingin í Vestur-ísafjarðarprófasts-
dæmi hafa verið veitt síra Sigtryggi Guðlaugs-
syni á Þóroddstað, sem var einn í kjöri.
„Heimir“
er nafnið á nýju tímariti, sem nýlega er byrj-
að að koma ut í Winnipeg. — Það ræðir eink-
um trúmál, frá sjónarmiði „únítara11, en ráðgerir
þó, að flytja jafn framt ýmsar aðrar fræðandi og
skemmtandi greinar.
Prestaköll óveitt:
I. Auðkúla i Húnavatnsprófastsdæmi (Auðkúlu-
og Svínavatns-sóknir), metið 827 kr. 28 a. —
Á brauðinu hvilir 300 kr. skuld, sem er eptir
stoðvar af kirkjubyggingarláni, og endurborg-
ast með 30 kr. árlega, auk 4°/0 vaxta.J
II. Þóroddstaður í Suður-Þingeyjarprófastsdæmi
fÞóroddsstaðar- og Ljósavatns-sóknir), metið
1058 kr. 27. a.
Umsóknarfrestur um bæði þessi brauð er til
18. des. næstk., og brauðin veitast frá næstk.
fardögum.
Kúak.vnbðtafélög
eru að rísa upp við Eyjafjörð, á Látraströnd, í
Höfðahverfi, og i Ut-Fnjóskadalnum, og segir
„Norðui'land“, að það sé ávöxtur af ferð síra
Þórhalls Bjarnarsonar um þær sveitir.