Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 29.12.1904, Síða 1

Verð árganqsing (minnst \
62 arkir) 3 kr. 80 aur.; \
erlendis 4 kr. 50 aur., og
í Ameríku <loll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aáarlok.
ÞJOÐVILJINN.
-—. ÁTJÁNDI ÍR8AN8UE. =1 - - — =-
Vppsögn skrifkg, ógild
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 52.
Bessastöðum, 29. des.
19 0 4.
Ifna og ildavélar
s e 1 u r
pristjdn Jorgrímsson.
Danska nýlendu-sýningin.
Þ*að er nú vonandi, að svo sé komið,
að ekkert verði úr dönsku nýlendu-sýn-
ingunni, að því er Island snertir, og eiga
íslenzkir námsmenn í Kaupmannahöfn
miklar þakkir skilið fyrir það, hve rögg-
samlega þeir snerust gegn tiltæki þessu,
sem úefað hefði orðið íslenzku þjóðinni
til vansæmdar.
Auk greina þeirra, er ísl. stúdentar í
Kaupmannahöfn hafa birt í ýmsum hér-
lendum blöðum, hafa þeir og skorað á
háskólakennarana, dr. Finn Jónsson og
dr. Valty GuSmundsson, að segja sig úr
dönsku sýningarnefndinni, og er vonandi,
að þeim farist eigi ver, en ráðherranum,
sem 17. des. síðastl. hefir tilkynnt aðal-
forgöngukonu sýningarinnar, frú Emmu
Gad, að hann segi sig úr nefndinni, og
krafizt þess, að þessi úrsögn bans verði
birt í dönskum blöðum. — Þetta er bet-
ur seint séð, en ekki, af ráðherranum, og
verður væntanlega til þess, að hann gæt-
ir sín betur næst, ef einhverjum kynni
að detta í hug, að vilja flagga með nafni
hans i líku skyni.
Enn fremur hefir og aðstoðar-nefnd-
in í Reykjavík ritað aðal-sýningarnefnd-
inni í KaupmanDahöfn um ýmisleg at-
riði, er vakið hafa óánægju, og tjáir það
undir svari hennar komið, hvaða afskipti
hún geti haft af sýningunni.
Veslings sýningarnefndin í Kaup-
mannahöfn, er talið hefir fyrirtækinu á-
gætlega borgið, er hún hafði fengið ráð-
herrann, og háskólakennarana, í net sin,
sér nú um seinan, að þeir drættirnir voru
þó eigi svo mikils virði, sem í fyrstu
sýndist.
t Páll amtmaður Briein.
Eíds og stuttlega var get.ið í síðasta
nr. blaðs vors, andaðist Páll Briem, fyrr-
um amtmaður, 17. des. síðastl.
Páll Briem var fæddur 19. okt. 1866,
og var því að eins frekra 48 ára, er hann
andaðist. — Foreldrar hans voru: Eggert
Briem, síðast sýslumaður í Skagafjarðar-
sýslu, og kona hans Ingibjörg Eiríksdóttir,
Sverrissonar, og voru þau tvíburar PáU
amtmaður, og frú Elín, sem nú er gipt
Stefáni verzlunarstjóra Jónssyni á Sauð-
árkrók. — Páll kom i Reykjavíkur lærða
skóla 1873, og settist i annan bekk, og
lauk stúdentsprófi, með fyrstu einkunn,
1878, sigldi siðan til háskólans, og tók
lögfræðispróf vorið 1883, með annari eink-
unn, en gekk undir próf aptur ári síðar,
og hlaut þá fyrstu einkunD. — Árið 1886
veitti alþingi honum nokkurn fjárstyrk,
til þess að afla sér fróðleiks í ísl. lögum,
og kynnti hann sér þá einkum ísl. rétt-
arsögu, og varð því all-fróður í þeirri
grein, svo sem timaritið „Lögfræðingur“,
er hann síðar gaf út nokkur ár, bervott
um.
Haustið 1886 fékk hann veitingu fyr-
ir Dalasýslu, en sleppti því embætti vorið
eptir, og var yfirdómsmálfærslumaður í
Roykjavik, unz honum var veitt Rangár-
vallasýsla 1890. — Reisti hann þar bú
að Árbæ í Holtum, og gegndi embætti
þessu, unz honum var veitt amtmanns-
embættið í Norður- og austur-amtinu
haustið 1894, og gegndi hann þvi til sept-
emberloka síðastl., er embættið var lagt
niður, og flutti þá til Reykjavíkur í síð-
astl. okt., og varð einn af bankastjórum
íslandsbanka, sem kunnugt er.
Páll Briem sat á alþingi, sem þing-
maður Snæfellinga, á þrem þingum, 1887,
’89 og ’91. — Hann var þá ungur og á-
hugamikill, og lét því talsvert á sér bera
á tveim fyrri þingunum, og þó einkum
á þÍDginu 1889, er hann, ásamt hr. Jóni
ólafssyni, gerðist forgöngumaður „miðl-
unarinnar“; on er þjóðin reis öndverð
gegn þeirri stefnu, svo að „miðlunin11
var kveðin niður á alþingi 1891, dró Páll
sig i hlé frá þingstörfum, og leitaði eigi
þingkosningar að nýju, fyr en hann bauð
sig fram við kosningarnar í Húnavatns-
sýslu 1902 og 1903, sem kunnugt er, og
náði loks þingkosningu á Akureyri 10.
sept. síðastl
En þó að „miðlunin frá ’89u hlyti
all harðan dóm í bardaga-hitanum um
þær mundir, og aflaði Páli sáluga þá
fremur stjórnar-, en þjóðar-hylli, í svip,
og greiddi honum, eins og gengur, veg-
inn til æðri valda, þá er enginn vafi á
því, að fyrir honum vakti það eitt, að
beina stjórnarskrármálinu í sáttvænlegra
horf, en alls ekki hitt, að sundra kröpt-
um þjóðarinnar, þó að sá yrði að vísu
árangurinn, þar sem enginn kraptur var
í gömlu endurskoðunar-baréttunni upp
frá þvi, unz „tillögu-þingiðu 1896 hvarf
frá henni algjörlega.
Eptir að Páll Briem hætti þingmennsku,
tók hann að vísu fremur lítinn þátt í al-
mennum málum, en ritaði þó á seinni
árum ýmsar greinar, er lutu að alþýðu-
menntun, landbúnaði o. fl. — Hann var
og öflugur hvatamaður þess, að búnaðar-
félagi Suðuramtsins var breytt í Land-
búnaðarfélagið, oins og hann líka studdi
að stofnun Ræktunarfélags Norðurlands,
og hafði, sem amtmaður, talsverð afskipti
af fjárkláðamálinu o. fl.
Hann var maður ör i lund, kappgjarn
nokkuð, og framgjarn, og gætti því eigi
jafnan stillingar, sem skyldi, ef hann
komst i hita, og fékk eigi sínu fram
komið, eða þótti ráð sin metin minna,
en hann vildi.
Enda þótt P. Br. teldi sig utan flokka
í politík síðustu árin, var hugur hans þó
eindreginn í flokki núverandi stjórnar-
andstæðinga, og þar sem sá flokkur er,
sem stendur, all-fámennur, þá er fráfall
hans all-tilfinnanlegt fyrir þann flokkinn
sérstaklega, sem og fyrir landið i heild
sinni; og það því fremur, sem ýmsir væntu
mikils af honum, er hann kæmi á þing,
sakir alkunns áhuga hans á ýmsum lands-
málum, þekkingar og atgjörfis, enda mörg-
um betur settur, til að geta haft gagnleg
áhrif, sakir embættistignar — er enn veg-
ur mikið á landi voru —, frændafla, o. fl.
Það eru því óefað margar vonir til
grafar gengnar við fráfall hans.
P. Br. var fremur heilsutæpur seinni
hluta æfinnar, og þar sem hann var geð-
rikur, og tilfinninganæmur, þá er eigi ó-
sennilegt, að árásir þær, er hann sætti
síðustu árin, af hálfu „heimastjórnar“-
forkólfanna — er hvorki spöruðu fé, nó«
önnur meðul, til að varna honum þing-"
mennsku, þar sem þeir töldu hann mundu
verða valdafíkn þeirra hættulegan keppi-
naut — kunni að hafa haft óheppileg á-
hrif á heilsufar hans.
Páll sálugi var tvíkvæntur. — Með
fyrri konu sinni, Kristínu Guðmundsdótt-
ur frá Auðnum, eignaðist hann einn son,
er Kristinn heitir. — í síðara skiptið
kvæntist hann Alfheiði Helgadóttur, lectors
Hálfdánarsonar, árið 1896, og lifir hún
hann, ásamt 6 börnum þeirra hjóna.
Hann var hinn ástríkasti eiginmaður,
og faðir, og má því geta nærri, að sökn-
uður ástvinanna sé þungbær, ekki sízt
þar 8ein tengdamóðir hans, frú Þórhildur
Tómasdóttir, hefir á rúmu ári átt tveim
sonum, og einni dóttur, á bak að sjá.
Reetor B. M. Olsen og „íþaka“.
Háttvirti herra ritstjóri!
Viljið þér gjöra svo vel, að taka grein þessa
í blað yðar?
í 28. tölublaði ,.Þjóðólfs“ þ. á., stendur grein
með fyrirsögninni: „íþöku“-afmæli. Ávarp til
rectors“. í grein þessari er þess getið, að 2 menn
úr stjórnarnefnd „íþöku“ hafi afhent þáverandi
rektor latínuskólans, B. M. Olsen, þakkarávarp,
á 25 ára afmæli félagsins. Ávarpið or lof eitt
um Olsen og afskipti hans af „lþöku“, og telur
ritstjórinn það piltum til sæmdar, svo sem hans
var von og vísa. Þetta finnum vér ástæðu til
að leiðrétta. Sannleikurinn er sá, að Olsen var
afhent ávarp þetta að félagsmönnum fornspurð-