Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 17.10.1905, Blaðsíða 1

Verð árganqsins (minnst
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
trltndis 4 kr. 50 aur., og !
í Ameríku doll.: 1.50. j
Borgist fyrir júnímán-
aiarlok.
ÞJOÐVILJINN.
NÍTJÁNDI ÍBftANflUB.
-[=== RITSTJÓRI: 8KÚLI THOitODDSEN. =|=x»g—
Vppsögn skrifleg, ógild
nema koniin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninni
borqi skuld sína fyrir
blaðið.
M 42.
Bessastöðdm, 17. OKT.
19 0 5
fifna og lldavólar
sehu*
an
jnmsson.
utlöncl.
Kaupmannahöfn 28. sept.
Noregur og Svíþjóð.. Þess var getið
síðast að kjörnir menn frá báðum þessum
þjóðum væru saman komnir í Karlstað,
til þess að ræða og leiða til lykta það
stærsta og þýðingarmesta málefni, er
nokkru sinni getur verið ujb að ræða milli
tveggja þjóða. Allir vissu, að ef þessir
fulitrúar gætu ekki orðið á eitt sáttir um
aðskilnað Noregs og Svíþjóðar, þá var
stríð milli bræðraþjóðanna fyrir höndum,
og þeir, sem nokkuð þekkja til þeirra
hörmunga, er stríðinu fylgja, geta því
skilið, með hvílikri óþreyju menn hafa
beðið útslitanna, ekki að eins í þeim tveim
löndum, er málið skipti mestu, heldur
jafnvel um alla Evaqipu. Nú eru mála-
lokin kunn orðin. Fulltrúar Norðmanna
og Svía hafa reynzt starfi sínu vaxnir.
Ófriðnum er afstýrt.
Samningarnir voru birtir samtímis í
Kristjaníu og Stokkhólmi 25. þ. m og
er aðalefni þeirra, sem hér segir:
ItíkÍTi gjöra sín á milli samning er
gildir í 10 ár, og verður hann framlengd-
ur um önnur 10 ár, að þeirn tírna liðnurn,
nema önnur hver þjóðin hafi sagt honum
upp með tveggja ára fyrirvara. Samkvæmt
þessum samningi skal friðardómstóllinn
í Haag skera iir deilu-atriðum þeim, er
upp kunna að koma milli þjóðanna. Und-
anskilin eru þó þau mál, er snerta sjálf-
stæði og lifskilyrði þjóðanna, en verði á-
greiningur um, hver slik mál séu, þá sker
gjörðardómurinn úr þvi. Deilum út af
samningum þeim, er gjörðir verða í sam-
bandi við aðskilnað rikjanna, skal róðið
til lykta af sérstökum gjörðardúmi. Kjósa
Norðmenn einn mann í dóm þenna og
Svíar annan. Síðan skulu þessir tveir
veija þriðja mann, eD verði þeir eigi á-
sáttir um neinn, skal forseti svissneska
þjóðveldisins vera þriðji maður.
Báðum megin við landamæri ríkjanna
skal vera hlutlaust (neutrai) bolti, 30 kíló-
metrar (4 milur) á breidd, eða 15 kíló-
metrar hvoru megin landamæra. A þessu
svæði mó eigi reisa nein virki eða her-
skipahafnir, né halda þeim við, sem þeg-
ar eru þar. Engin hergögn má geyma
á þessu svæði, né framkvæma þar nein-
ar þær ráðstafanir, er að hernaði lúta.
Norðmenn skulu rífa niður kastala þá og
virki, er þeir hafa reist á þessu svæði,
að undanskildum virkjunum við Kongs-
vinger og hinum gamla kastala við Fred-
erikssten, er sögulegar endurminningar
eru bundnar við.
Þá koma þrír samningar, er snerta
rétt til hreindýrabeitar, vöruflntninga
gegnum löndin og hina sameiginlegu
fljóta- og vatnvegu.
Samninga þessa skal ieggja fyrir stór-
þing Norðmanna og ríkisdag Svia, Að
fengnu samþykki beggja er gjört ráð fyr-
ir, að rikisdagurinn nemi sáttmálann milli
ríkjanna úr gildi og veiti konungi vald
til að viðurkenna Noreg sém sjálfstætt
ríki. Að þvi loknu öðlast samningarnir
gi’di.
Þótt Norðmenfi þykist hörðu beittir,
að því er kastalana snertir, er þó enginn
vafi á þvi, að stórþingið, sem þegar er
byrjað á störfum sínun., samþykkir gjörð-
ir fuiltrúanna. Ríkisdagur Svia á að koma
saman 2. okt. og þykjast menn einnig
vissir um samþykki hans, þrátt fyrir eggj-
unarorð nokkurra sænskra blaða.
Látinn er ný(ega sænski stjórnmála-
garpurinn og frolsisvinurinn Svend Adolf
Hcdíi/n. Hann var fæddur 1834 og liafði
setið á þingi í 36 ár. Jarðarför hans, er
fór fram í Stokkhólmi, var fjölmennari,
en dæmi eru til áður í þeim bæ.
Ungverjaland. Enginn þjóðhöfðingi í
Norðurálfu á 3;iir fleirum fjærskyldum og
sundurleitum þjóðflokkum að ráða, en
Frwnz Jósef Austurríkiskeisari, sem jafn
framt er konungur Ungverja, enda hefur
það löngum reynzt erfitt að halda þeim
saman, en sjaldan hefur þó lakar áhorfst
en nú. Maður sá, er að undanförnu hef-
ur verið forsætisráðherra Ungverja,heitir
Fejervary. Er hann ófrjálslyndur mjög
og ílla þokkaður af alþýðu. A þinginu
hefur hann iengi verið í minni hluta, og
er hann sá, að svo búið mætti eigi leng-
ur standa, gjörðist hann allt í einu frjáls-
lyndur mjög og tók að berjast fyrir al-
mennum kosningarrétti, en eigi trúðu
menn honum að heldur, enda varð nú
stjórnin í Austurríki honum andvíg og
varð hann því að segja af sér. Fékkst
nú enginn til að mynda nýtt ráðaneyti,
og gekk svo nokkra liríð. Tók þá keis-
ari það ráð að kalla ’fimm helztu menn
Ungverja á fund sinn til Wínarborgar.
Urðu ungverjar við áskoruninni og var
Franz Kossitth foringi frjálslynda flokks-
ins, fyrir þeim. Að ákveðinui stundu
gengu sendimenn á fund keisara, og hugð-
ust nú að halda máli sinu sköruglega
fram, en það fór á annan veg. Keisari
hélt yfir þeim stutta og gagnorða ræðu.
Kvaðst aldrei mundu slaka til, að því er
ýms helztu deiluatriðin snerti, svo sem
það að ungversk tunga yrði töluð í hern-
um o. fl. Að öðru leyti gætu þeir sam-
ið við utanríkisráðherra sinn. Gfekk keis-
ari brott srðan, en sendimenn sátu agn-
dofa eptir. Yarð þeim það fyrst fyrir að
taka saman plögg sín og snúa heimleiðis
hið bráðasta. Eru Ungverjar nú hinir
æfustu og vilja eigi lengur heyra nefnt
samband við Austurríki. Lengra er mál-
inu eigi komið.
Ítalía. Ákafir jarðskjálftar hafa að
unuanförnu gengið um allan suðurhluta
Italíu og valdið hinu mestatjóni og hörm-
ungum. Heilir bæir hafa með öllu eyði-
lagst svo að eigi steudur þar stoinn yfir
steini. Ejöldi manna hefur misst lifið
eða örkumlast og aðrir eru húsnæðislaus-
ir. Hermönnum hefar verið dreift um
laDdið til þess að grafa í rústunum og
tekst þeim að bjarga stöku manni. Eina
nótt heyrðu þeir veika barnsrödd undir
fótum sér. ~Jeg sé himininnu heyrðu
þeir barnið segja. Grófu þeir þá niðnr,
og fundu 5 ára stúlku, er legið hafði 3
daga undir borði. Á öðrum stað björg-
uðu þeir manni, er lá við hlið konu sinn-
ar og 5 barna, er öll voru dáinn. Kon-
ungur Italia hefur sjálfur ferðast um hér-
uð þessi og gengizt fyrir samskotum til
þeirra er eptir lifa, en eigi að síður er
neyðin mjög mikil. Tjónið hefur orðið
enn þá meira fyrir það, að ákafir felli-
byljir hafa samtímis gengið um landið,
og valdið hinum mestu skemmdum.
Á Sikiley er fjall eitt, er nefnistPáls-
fjall, og var bær undir fjallinu. I fjall-
inn voru brennisteinsnámar, miklir og
höfðu námeigendur látið grafa þar svo
mikið að bæjarbúar óttuðust, a-ð fjallið
mundi hrynja saman og eyðileggja bæ-
inn. Kröfðust þeir þess því, að greftr-
inum yrði hætt, og skutu málinu til dóm-
stólanna. En dómurinn féll um seinan.
Aðfaradóttina 22. sept. vöknuðu bæjar-
menn við háa bresti og dynki í fjallinu.
Hlupu þeir þá naktir upp úr rúmunum
og björguðu lifi sinu. Kl. 6 um morg-
uninn var bærinn horfmn undir fjall-
skriðuna.
Rússlaad. Daglega berast fregnir
um manndráp rán og önnur hryðjuverk.
Nýlega átti að drepa lögreglustjórann í
Varshav, með sprengikúlu, en tilræðið
misheppnaðist, og kúlan drap tilræðis-
manninD og fjóra menn aðra, er af til-
vihun stóðu nærri honum. Fjöldi her-
manna hefur verið sendur til Póllands og
Finnlands, til þess að halda íbúunum í
skefjum.
^ Hinn nafnkunni enski friðarvinur WiIIi-
j am Stead, hefur nýlega fengið áheyrn hjá
! Rússakeisara, og hefur keisari að sögn
: gefið honum leyfi til að halda politiskar
| samkomur a Rússlandi til þess að skýra
I fyrir mönnum þýðingu stjórnarbótar þeirr-
I ar, er keisarinn hefir gefið þegnum sínum