Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 15.03.1909, Blaðsíða 1

Verð árgangnins (minnst
60 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
f Ameríkn ioll.: 1.50.
Bergist fyrir júnimán-
aöarlok.
ÞJOÐVILJINN.
-. |= TuTTUÖASTI 08 ÞEUDJI ÁEÖANGUB. =1..-
4—*»«|= RjlTSTJÓRI: SKÚLI THORODDSEN. —i-
Uppsögn skrifleg ðgild
nema homið si til úigej-
anda fyrir 30. dag jún-
mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninni
borg i skuld sína fyrir
þlaðið.
M 12.
ReYKJAVÍK, 15. MAEZ.
1909.
icyðisfjarðarkosíiingin.
Síra Jjörn Jorldksson kosinn.
—o—
Þess var etuttJega getið í síðasta nr.
blaðs vore, að kosningarúrslítin á Seyðis-
firði 9. marz þ. á. urðu þau, að kosnÍDgu
hlaut
Síra BjÖrn Porláksson með 67 atkv.
Dr. Valtyr Guðmundsson, er og var í kjöri,
hlaut 54 atkv.; en 8 kjörseðlar voru ó-
gildir, af 129 atkv., er alls voru greidd.
Mælt er að kosningarbaráttan á Seyð-
isfirði bafi verið all-börð, enda bafði dr.
Valtyr setið þar mestan tímanD, síðan al-
þingi ógilti kosningu hans. — En dú er
þingmennsku hans Jokið, uð minnsta kosti
um hríð, og þó að hann væri starfsmað-
ur all-mikill á þingi, og ýmsum góðum
þingmannshæfileikum gæddur, var það þó
óefað beppilegast, að kosningin fór, sem
fór, sakir vandá þess, og tvíveðrings, sem
hann hafði komið sér í í sambandsmál-
inu, enda niyndi hann og hafa staðið einn
síns liðs á þinginu, eða því sem næst, og
starfskraptar hans lítt hafa verið notaðir,
jafn ríkur sem matnÍDgurinn, eða löng-
unin, til að Játa bera á sér, er einatt á
þingi vorn, eiris og a mörgum löggjafar-
þinguin vill æ brenna við, hversu sam
talað er þar að lútandi.
yfirkjörstjórnin i Seyðisfjarðarkaup-
stað sendi síra Birni Þorlákssyni bráða-
birgðarkjörbréf með simskeyti, og til-
kyDnti stjórnarráðinu einnig kosningar-
úrslitin. — Lét alþingi sér nægja þetta,
eptir atvikum, og því var kosning síra
Bjórns metin gild á þingfundi sameinaðs
alþingis 11. marz, svo að hann gæti þeg-
ar tekið sæti sitt á þingi, þar sem bann
var hór í Reykjavík, hafði verið á land-
búnaðarfélagsfundi.
Kosningin er nýr eigur fyrir frum-
varpsandstæðinga, og inun því mikill
meiri hluti þjóðarinnar fagna henni.
Trúfrelsi og jafnrétti.
—o—
Trúfrelsi höfum vér haft síðan vér
fengum stjórnarskráDa, það er að segja,
mönnum hefir verið frjálst að hafa hverja
þá skoðun í trúmálum, er þeimbezt gazt
að, og láta hana í Ijósi, svo framarlega
sem hún ekki fer í bága við velsæmi eða
allsherjarreglu. Hinu fer aptur á móti
mjög fjarri, að öllum trúarbrögðum sé
gert jafn hátt undir höfði.
Samkvæmt stjórnarskipunarlögunum er
hin evaDgeliska lútberska kirkja þjóðkirkja
á íslandi, og nýtur því stoðar og verndar
þjóðfélagsins.
Aðskilnaður rikis og kirkju verður því
ekki gerður nema með stjórnarskrárbreyt-
ingu, en vonandi er, að svo framarlega,
sem hann ekki verður gerður um leið og
stjórnarskránni næst verður breytt, þá
verði þó þ3r svo ákveðið, að slíka breyt-
ÍDgu megi siðar gera með einföldnm lögum.
En það er ýmislegt i öðrum lögum,
sem fer í bága við trúarbragða jafnrétti,
og gengur of nærri skoðunarfrelsi ein-
staklinganna, og sem sjálfsagt sýnist
að breyta, þótt þjóðkirkjufyrirkomulagið
haldist.
Hér skal vikið að nokkrum atriðum.
Samkvæmt gildandi lögum verða þeir
menn, sem utan þjóðkirkju eru, að borga
til prests og kirkju, svo framarlega sem
þeir ekki eru í neinu öðru trúarfé-
lagi, er hefir viðurkenndan prest eða for-
stöðumann.
Það virðist nú bggja nokkurn veginn
í augum uppi, hve hart að göngu það er
fyrir menn, að þurfa að leggja fram fé,
til þess að efla og útbreiða skoðanir, sem
þeir opt og einatt telja ekki einungis
fjarstæður, heldur hreint og beint skað-
legar.
Og auðvitað ríður það beinlinis í bága
við trúfrelsi, sera ekki á að vera nafnið
tómt.
Það hefir verið reynt að fá samþykki
alþingis fyrir breytingu í þessu efni, en
eigi tekist, víst mest sakir mótspyrnu
prestanna, er óttuðust að menn flykktust
þá úr þjóðkirkjunni, og brauðin rirnuðu
að mun, og mættu þó mörg ekki aum-
ari vera.
Nú geta prestarnir engan halla beðið
af breytingu þessari, þar þeir eru komn-
ir á föst laun, enda sjálfsagt að flestra
dómi vafasamt, livort hagsmunir prest-
anna ættu að ganga fyrir skoðanafrelsi
einstaklinganna.
Kirkjan myndi og lítið veikjast, þótt
þeir menn færu úr henni, er að eins hanga
þar nú, vegna þess að þeir verða jafnt að
borga pre8ts| og kirkjugjöld, þótt þeir
segðu sig úr henni.
Enn fremur ber og að gæta þess, að
nú er eptirlit með fræðslu barna komið
í hendur fræðslunefndanna.
Þá ætti og trúarbragðabennsla að
vera útilokuð úr öllum þeim skólum,
sem styrktir eru af almanna fé. Það er
augljóst misrétti, að þeir sem utan þjóð-
kirkju eru, skuli verða jafnt og þjóðkirkju-
nlennirnir að kosta hina almennu skóla,
og auk þess verða þeir að sjá börnum
sínum fyrir trúarbragðafræðslu utan skól-
anna, sem börn þjóðkirbjumanna fá í hin-
um almennu skólum. UÞn þjóðkirkju-
mennirnir veröa að borga hlut af því fé,
er gengur til trúarbragðafræðslu barna
þjóðkirkjumanna, og jafn frarnt að kaupa
börnum sínum trúarbragðakennslu uian
skólanna.
Slika löggjöf telur nð minnsta kosti
fjöldi rnanna á Bretlandi vel samrýman-
anlega við þjóðkirkjufyrirkomulag.
Þá ryður og sú skoðun sér stöðngt
meira og roeira til rúms, að ferming
barna ætti sem fyrst að hverfa úr sög-
unni. Það er í augum fjölda manna ekbi
sízt trúaðra — mjög óviðkunnanlegt að
vera að taka slík heit af bálfþroskuðum
unglingum. FermÍDgin er beldur ekki
neitt trúaratriði, heldur ávöxtur vandlæt-
ingarstefnu þeirrar, er fyrir því nær 200
árum var rikjandi í Danmörku.
Þá má og í þessu sambandi nefnu
bjónabandslöggjöfina. Nú geta þeir einir
feDgið borgaralega vígslu, sem eDginn
prestur er skyldur að vígja, og þó hefir
jafnvel sjálfur Lúther sagt, að hjónaband-
ið væri veraldlegt mál.
Margt fleira mætti til tína, þótt nú
hafi verið taldir helztu agnúarnir.
L.
Iðflutningsbann á áfengi.
Frumvarp það, sem að tilstuðlan stór-
stúku Islands hefir verið lagt fyrir alþingi,
teljum vér rétt að birta lesendum vorum,
eða helztu ákvæði þess, þar sem hér er
um eitt af þýðingarmestu velferðarmálum
þjóðarinnar að ræða.
Frumvarpið er svo látandi:
1. gr. Eptir það er lög þessi hafa öðlast gildi,
má engan áfengan drykk flytja til íslands til
annara nota en þeirra, sem getið er um í 2. grein,
og farið sé með eptir reglum þeim. sem settar
eru i lögum þessum. En það er áfengur drykk-
ur eptir lögum þessum, sem í er meira en 2'/40/,>
af vinanda (alkóhó)ij að rúmmáli. Duft, kökur
og annað, er þau efni eru i, sem sundur má
leysa i vökva, og í sér hafa fólgið slíkt áfengi,
skal telja áfengan drykk.
2. gr. Heimilt skal stjórnanda eða eiganda iðn-
aðarfyrirtækis eða efnarannsóknarstofu eða ann-
ars því liks fyrirtækis, að flytja frá útlöndum
vinanda eða annað áfengi til iðnþarfa. og verk-
legra nota i stofnuninni. Svo skal og heimilt
að fl.ytja til landsins vínanda, sem ætlaður er
til eldsneytis, en þó því að eins, að hann sé hland-
inn því efni, sem að ál’ti landlæknis gerir hann
óhæfan til drykkjar. Lyfsölum skal og heimilt
að flytja til landsins vínanda þann og annað á-
fengi, sem lyfsölum er skylt að hafa til lækn-
isdóma samkvæmt hinni almennu lyfjaskrá. Loks
skal próföstum fyrir hönd eiganda eða forráða-
manna kirkna heimilt að flytja messuvin þaor
þó áfengt sé, er að þeirra áliti er nauðsynlegt
í prófastsdæminu handa altarisgöngufólki, en
kaupa þó eigi moira ár hvert en hirgðir til þess
árs. Sama rétt eiga og forstöðumenn annara
kirkjudeilda I landinu.