Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.07.1909, Blaðsíða 1

Yerð árgangsina (minnst |
60 arkir) 3 kr. 50 aur.; i
erlendis 4 kr. 50 aur., og \
í Ameríku ioll.: 1.50.
Btrgist fyrir júnlmán-
aáarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
— .|= Tutttj&asti oö ÞBIBJI ÁHGANGUB. =1=--.=—
|= RITSTJÓRI: SKÚLI THORODDSEN. -
TJppsögn skrifleg ðgild
nema komið sð til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
| mánaðar, og kaupandi
' samlúiða uppsögninni
I borgi skuld sína fyrir
’ blaðið.
Reykjavík, 24. júlí.
1909.
M 33.
Prestarnir.
— o—
Preetastefnan á Þingvöllum var alger-
lega andvíg aðskilnaði ríkis og kirkju, svo
sem áður hefir verið frá skýrt hér í
blaðinu.
Þeir geta fyrst og fremst ekki viður-
kennt að þjóðkirkja sé óeðlilegt fyrirkomu-
lag, og telja því opinbera skylt að
styrkja trúarfélögin, svo framarlega sem
þjóðin viðurkenni þann sannleika að sið-
gæði borgaranna sé þýðingarmesta atriðið
í hverju mannfélagi, og að trúin sé öfl-
ugasti þátturinn í að efla það.
Jeg varð alveg agndofa afundrun, er
jðg las þetta, að því skyldi á tuttugustu
öldinni vera haldið fram að siðgæði væri
ávöxtur trúarinnar, og meira að segja ætl-
ast til að ríkið hefði þá skoðun.
Geta þessir menn bent á að guðhrædda
fólkið breyti nokkra lifandi vitundbetur
en guðleysingarnir?
Og geta þeir sýnt fram á að evangel-
iska lúterska kirkjan hafi meiri siðbæt-
andi áhrif á mennina en nokkur önnur
trú?
Það er fullkomlega sannanlegt mál,
að það er hverjum manni hollast að breyta
vel, að honum Hður bezt hér í lít'inu, ef
hann gerir það, og þessvegna á bann að
gera það.
Það er samvizkan sem ráða á breytni
manna, og samvizkan er engu ónæmari
hjá vantrúarmanninum en hinum trúaða
Tilgangur þjóðfélagsins er að gera
mennina betri og sælli.
Og það er að minnsta kosti ósannað
mál, að trúin geri mennina nokkra vitund
betri eða sælii.
Ein af helztu skyldum þjóðfélagsins
er að gera öllum einstaklingum jafn hátt
undir höfði.
Það á að lofa hverjum einstaklingi að
hafa sannfæringu sina í friði, og það á
ekki að særa tilfinningar manna, nema
brýn nauðsyn beri til.
Þessvegna é það að lofa hverjum
manni að trúa því, sem hann sjálfur vill-
Þetta er líka í orði viðurkennt — trú-
frelsi er borgurunum tryggt í stjórnarskrá
hvers siðaðs ríkis.
En trúarfrelsið er víða brotið.
Mönnum er að vísu lofað að hafa trú-
arsannfæringuna i friði fyrir árásum rik-
isins, það er að segja ríkið valdbýður ekki
neina ákveðna trúarskoðun.
En ríkið á líka að gera öllum jafn
auðvelt að útbreiða sína trú, svo framar-
lega sem ekkert er kennt, er stríðir á
móti lögum og velsæmi, og það getur
það með því einu móti að láta allt trú-
boð hlutlaust.
En þjóðkirkjufyrirkomulag er brot á
þessu jafnrétti.
Það gerir einum trúarfiokki hægra að
útbreiða sinar skoðanir, en öllum öðrum
trúarflokkum, sem til eru í landinu, það
launar embættismenn, er hafa það hlut-
verk að efla og styrkja fylgið við á-
kveðna trúarskoðun.
Og það gerir meira, það misbýðurtrú-
arsannfæringu þeirra manna, er andvígir
eru skoðunum þjóðkirkjunnar, með því
að verja fé úr hinum sameiginlega sjóði
allra borgaranna, til eflingar skoðunum,
sem þeir ef til vill telja skaðlegar, og !
þá jafnframt til þess að útrýma því, sem
þeir telja sannleikann í trúarefnum.
Þjóðkirkja er gagnstæð tilgangi rík-
isins, og ríður í bága við trúfrelsishug-
sjónina.
Verði ríki og kirkja aðskilin, er apt-
ur á móti öllum trúbragðafélögum gert
jafn hátt undir höfði, í því felst ekki á-
rás á trúarskoðun nokkurs manns, eða
flokks, heldur er með því fullnægt kröf-
um sanngirni og réttlætis í trúarefoum.
Alveg fráleit er líka sú tillaga, að
krefjast sórstakrar atkvæðagreiðslu, og
mikils meiri hluta fyrir skilnaði, eigi hann
að koma til framkvæmda, eins og presta-
steínan gerði.
Það getur ekkert vit verið í að heimta
að öðru visi sé með þetta mál farið, en
önnur, þau er löggjafarvaldið ræður til
lykta.
Einfaldur meiri hluti verður að sjálf-
sögðu að ráða úrslitum.
Og það er engin ástæða til þess að
bera málefnið undir þjóðina sérstaklega,
meðan það ekki er gert við hvert meiri
báttar mál, sem þingið hefir til meðferðar.
Og það er að mínu áliti alveg rangt,
að láta þjóðina fyrst greiða atkvæði um
málið, og löggjafarvaldið svo setja lög-
in á eptir. Eigi nokkur meining að vera
í atkvæðagreiðslunni, og eigi hún að vera
þjóðinni nokkur trygging fyrir að þingið
ekki að hafist það, sem henni er þvert um
geð, þa á hún að fara fram eptir að þingið
hefir samþykkt fruinvarpið, enda er því
svo hagað þar sem slik atkvæðagreiðsla
þekkist hér í álfu.
Því að það liggur i hlutarins eðli, að
þótt máiið sjálft í einhverri mynd hafi
fylgi meiri hluta þjóðarinnar, þá er eng-
an veginn víst, að það hafi það i því ,
formi, sem löggjafarþingið hefi afgreitt það. !
L.
TJ tlönd.
- -o—
Til viðbótar útlendu fréttunum í síð-
asta blaði skai þessara tíðinda getið:
Danmörk. í Kaupmannahöfn héldu
listamenn og rithöfundar úr mörgum lönd-
um fund síðast í júnímánuði, til þess
að ræða um ýms áhugamála sinna svo
sem réttinn til verka sinna og hvernig hann
yrði bezt tryggðar. í Kaupmannaböfn
var þeim forkunnar-vel tekið. Móttöku-
hátíðin var haldinn á háskólanum og töl-
uðu þar af Dana hálfu utanríkisráðgjafinn,
t'ormaður rithöfundafélagsins danska, og
G-eorg Brandes, þá gekkst og bæjarstjórnin
l fyrir hátíðahaldi í ráðhúsi borgarinnar.
Svíþjóð. Mjög háttsettur foringi í sjó-
liði Svía, Beckman að nafni hefir ný-
lega verið myrtur á götu í Stokkhólmi.
Hann var þar á gangi ásamt fleira fólki,
allt i einu heyrðist skot, og í sama bili
hneig Beckman til jarðar, einn félaga
hans ætlaði að hjálpa honum, en þá kom
hann auga á mann, er stóð rétt hjáhon-
um, og miðaði á hann skammbyssu, hann
stökk því til hliðar, svo að skotið fór
fram hjá honum, en særði annan mann,
er þar gekk fram hjá í því bili. Þegar
morðinginn sá að hann fékk ekki frekar
að gert skaut hann sjálfan sig. Maður-
inn, er glæpinn framdi var unglings pilt-
ur 22 ára gamall, og það sem kom bon-
um til ódæðis þessa, var hatur é hernaði
og öllu er að honum lýtur, hinn myrta
sjálfan þekkti hann ekkert.
Englandi. Á blaðamannafundi, er var
haldinn í Lundúnum í júnímánuði, varmeð-
al annars rætt um, hvernig hægt væri að fá
taxta á ritsímaskeytum færðan niður, að
því er skeyti til blaða snertir. Meðan á
þeim umræðum stóð bar Marconi að, og
hann lýsti þvíyfir, að þá er hann hefði lokið
við endurbætur á hraðskeytatólum sínum,
er hann nú er að fást við, gæti hann tekið
að sér að senda skeyti, hvað langt sem
vera vildi, fyrir verð sem ekki færi fram
úr 15 aurum fyrir orðið, og að það áður
langt um liði yrði hægt að senda þráð-
laus skeyti, þótt 6000 enskra mílna fjar-
lægð væri á milli stöðvanna.
1. þ. m. voru tveir menn rnyrtir í
samkvæmi, er Indverjar hélduí Lundún-
um, annar hét sir W. C. Wyllie og hafði
verið aðstoðarmaður hjá ráðgjafa Indlands,
hitt var læknir indverskur að kyni. Það
var indverskur stúdent, er glæpinn framdi,
skaut hann á þá mörgum skammbyssu-
; skotum og hitti svo vel, að þeir dóu því nær
þegar í stað. Glæpamaðurinn var tekinn,
en ekki vita menn hvað komið hefir hon-
um til íllvirkis þessa, en gizkað á, að það
muni vera hatur til Englendinga lít af