Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 18.08.1909, Blaðsíða 1

Verð árgangsins (minnst
60 arhir) 3 kr. SO aur.;
trlmdis d kr. 50 aur., og
I Ameríku doU.: 1.50.
Btrgist fyrir júnimán-
aðarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
Ttjttu»asti oö þsibji Aköangub.
1= RITSTJÓRI: SKÍJLI THORODDSEN. =|:
UJJjtM'<n fftvn/te f vytui
nema komið *e til útyef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupand
samhliða uppsögninni
borgi skuld sina fyrir
blaðið.
M 38.
Reykjavík, 18. ÁGÚST.
1909.
Útlönd.
--o—
Danmörk. 15. júlí samþykkti fólks-
þingið að taka 40 millj. króna ríkislán.
Á lántöku þessa hefir áður verið minnst
hér í blaðinu.
Friðrik konungur VIII. og drottning
hans fóru um miðjan júlímánuð í kynn-
isför til Rússlands, og var auðvitað tekið
með mestu virktum.
Um miðjan júlímánuð heimsóttu marg-
ir frakkneskir þingmenn Kaupmannahöfn
og var að sjálfsögðu tekið svo vel, sem
föng voru til.
19. júlí andaðist prófessor Leopold
Rosenfeld. Hann, sem var maður um
sextugt,varmerkurlagasmiður(komponist).
Noregur. Telpan í Þrándheimi, sem
getið var um hér í blaðinu, að myrt hefði
fóstru sína, hefir nú játað, að hún hafi
stolið 1000 kr. frá fóstru sinni og eytt
þeim.
Látinn er nýlega Wexelsen biskup í
Þrándheimi. Hann, sem var um sextugt,
gaf sig mjög við stjórnmálum, og átti
sæti í mörgum ráðuneytum.
15. júlí vildi það til í Asker við Kristjan-
íu að sænskur verkmaður, August Ander-
sen Krondal að Dafni,er fylgdi ungri stúlku
heim ásamt fleira fólki, að afloknum trú-
boðsfundi, allt í einu dró upp skamm-
byssu og skaut þegar þrjú skot i bak
stúlkunDar, er þegar datt dauð niður.
ÁstæðaD var 6Ú, að stúlkan vildi ekki
þýðast ástir hans. Hann var mjög und-
ir áhrifum tungutalsprests eÍDS.
Friðþjófur Nansen er farinn norður í
höf á skipi sínu „Veslemaagu. Ætlar
hann að ranDSaka hafið milli Noregs og
íslands, og allt til austurstrandar Græn-
lands, siðar ætlar hann að rannsaka hafið
milli Grænlands og Irlands.
Óðalsþingið hefir samþykkt frumvarp
stjórnarinnar um að ríkið kasti eign sinni
á fossana, án þess að gjalda eigendunum
nokkrar skaðabætur. Ef lögþingið ekki
breytir ákvæði þéssu, verður það dóm-
stólamál, því að margir líta svo á, sem
frumvarp þetta fari í bága við ákvæði
hinna norsku grundvallarlaga, að því er
eignarrétt snertir.
Svíþjóð. Verkfallið, það hið mikla,
sern getið hefir verið um í simskeyti hér
í blaðinu, er mjög alvarlegt, og má segja,
að verkamenn og vinnuveitendur geri sitt
ítrasta, til þess að sýna hverjir sterkari eru.
Auðvitað kenna hverir öðrum um upp-
tökin. Vinnuveitendur segja, að verka-
menn hafi sagt upp samningum, en verka-
menn segja aptur á móti, að vinnuveit-
endur liafi notað þá aðferð, að segja verka-
mönnum upp vinnu, í því skyni, að
íþyngja sjóðum verkmanna, er styrkja
verða slíka menn, til þess að veikja verk-
manna hreyfinguna í heild sinni. Óvíst
var, er síðast fréttist, hvernig deilu þess-
ari myDdi lykta.
England. Hörð rimma varð í neðri
deild brezka þingsins, og gerðust jafn-
aðarmeDn sérstaklega stórorðir i garð hinna
flokkanna, loks stökk einn þingmaður,
jarlinn af Winterton upp og æpti að ræðu-
manninum, jafnaðarmanninum Thorne:
„Þér eruð svo drukkinn, að þér hafið ekki
leyfi til þess að tala með!“ Thorne svar-
aði, að hann væri jafnt ódrukkinn, sem
aðrir þingmenD, og formaður þingdeildar-
innar skoraði á Winterton, að biðja af-
sökunar, sem hann og gjörði, enafþessu
urðu ærsl mikil og hávaði. Thorne var
ekki ánægður og hélt áfram, og kallaði
að síðustu Winterton lygara, og sneri þá
formaður sér að honum og setti ofan í
við hann og skoraði á Thorne að biðja
afsökunar, en er hann neitaði því, lýsti
formaður því yfir, að hann væri útilokað-
ur frá fundum þingsins.
Aðfaranótt 15. júlí rakst enskur neð-
ansjávarbátur á flutningaskip og sökk á
svipstundu. Einir 3 menn voru á þilj-
um uppi og björguðust þeir, en ollefu
manns, er voru niðri í skipinu fórust.
17. júlí var mikil flotasýnine á Themsá.
Yoru þar 148 herskip saman komin og
er sagt að aldrei hafi jafn mikill floti
verið samsafnaður á einurn og sama stað.
Flotamálaráðherran hefir iýst því yfir
á þinginu, að eptir að hann hafi nákvæm-
lega rannsakað hvað önnur ríki ætli að
byggja af nýjum herskipum telji hann
nauðsynlegt að byggja 4. „Óragau i við-
bót viðbót við það sem áður hefir verið
ákveðið.
Erakkland. Þess hefir verið getið
eptir símskeyti hér í blaðinu að ráða-
neyti Clemenceau féll í júlímánuði. Þetta
kom mönnum á óvart en nú hafa borist
nánari fregnir af atburðum þessum. Svo
var mál með vexti, að beint var fyrir-
spurn til stjórnarinnar um flotamálin, í
þau hefir verið skipuð þingnefnd fyrir
skömmu, og hat'ði hún fundið aðýmsum
ráðstöfunum stjórnarinnar, er þar að lúta
ClemeDceau tók þessar aðfinnslur all-ó-
stint upp, og er mælt, að það hafi mjög
stuðlað að falli hans, hve heiptuglega
hann svaraði öllum mótstöðumönnum sín-
um og sá varð endirinn, að dagskré, er
lýsti trausti á stjórnina var feld með 176
atkv. móti 212, en þees ber að gæta að
þetta var eíðasta þingdaginn og margir
þingmeDn voru fjarverandi, enda sagt að
Clemenceau mun ekki haf'a verið ó-
Ijúft að láta at stjórnarstörfunum, hann
er orðinn garuall maður því nær sjötug-
ur, en er mjög ern,
Hinn nýji forsætiráðherraFrakka Aristide
Birand er maður á fimmtugsaldri. Hann
er gamall jafnaðarmaður og varð fyrst
ráðherra ásamt Clemenceau haustið 1906.
Var hann þá um hríð kirkju- og kennsl-
málaráðherra og skildi við skilnaðarmálið
— ríkis og kirkju — með hinui mestu
snild. Síðar varð hann jafnframt dóms-
málaráðgjafi. Nú er hann ÍDnannkisráð-
gjafi og ráðaneytisforseti.
Spánn. Þar er um þassar mundir
uppreisn út af afskiptum stjórnarinnar
í Marokko, og voru horfurnar all óvæn-
legar er síðast fréttist.
Látinn er nýlega Don Carlos er til
ríkis kallaði á Spáni. Hann var kominn
all-nærri því laust eptir 1870 að komasb
til valda, en það mistókst eigi að síður,
og dvaldi hann síðan lengst af á Ítalíu.
Bússland. Svo sem áður hefií verið
frá skýrt, heimsótti Rússakeisari Eng-
laDd í sumar. Hann fór ekki í land og
skips hans var meðal annars gætt af tveim
„Órögum“, enn frerour var sagt, að á landi
væri fjöldinn allur af rússneskum leyni-
lögreglumönnum.
Tyrkland. Órói var mikill á Krít er
síðast fréttist, en óvíst hvernig lykta
myndi. Kriteyingar vilja sem kunnugt
er helzt sameinast Grikklandi.
islandsmál í dönskum blcðum.
Frá Kaupmannahöfn er ritsð:
„Síðan ráðherrann kom, hafa blöðin
stundum verið að minnast á Islandsmái.
Eitt blaðið átaldi það, að ráðherrann skyldi
gjöra mann, sem hafði orðið sér jafnmik-
ið til vanvirðu, og B. Kristjánsson („saa
dybt kompromitteret“) að viðskiptaráða-
naut. Hér var átt við áskoruDÍna, sem
birt var i „Lögréttu“. Þá var löngu búið
að veita Bjarna Jónssyni þessa sýslu.
Þá var „Politiken“ að leggja á móti bann-
lögunum, og taldi upp 4 félög hér í Höfn,
sem hefðí mótmælt þeim (víngjörðar- og
vínsölumannafélög). Þetta kom líka eptir
dúk og disk, daginn eptir að konuDgur
staðfesti lögin.
Lang mestur úlfa þytur varð hér þó
út af því, er Danir fréttu tilmæli þÍDgs-
ins um það, að milliferðaskipin skuli koma
við í Hamborg. Blöðin sögðu sem svo:
Þótt íllt sé til að vita, þá er ekki hægt
að meina íslendingum beinlínis að verzla
í Hamborg, en hitt skulu þeir ekki halda
að ríkissjóðuriun danski styrki þá til
þeirra ferða, því hefir innanríkisráðherr-
ann lofað formönnum kaupmannafélags-