Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 18.08.1909, Blaðsíða 2

150
ÞjÓÐYILJiNN.
XXIII., 38.
ins, enda lætur Sameinaðafélagið aldrei
hafa sig til slíks.
Tuliníus ber það líka til baka, að
hann sé fús á það. Hann segir: Is-
lendingar eiga eptir að sanna það, að
þeir hafi betra af að verzla við aðra
en okkur og svo ættu þeir að vera okk-
ur þakklátari en svo fyrir lánstraust
og góð viðskipti, að þeir fari að hlaupa
til anuara. Annars vonum við að aldrei
komi til þessa, því þeir fá aldrei erlend
gufuskipafélög nema fyrir ofurfé, enda
mundu þau tapa á þvíu.
Þessi bréfkafii sýnir hve mikill mis-
skilningurinn og vanþekkingin á íslenzk-
um málum er hjá mörgum Dönum, að
telja t. d. manni það til vanvirðu að
hann sem foringi flokks skorar á flokks-
menn að leggja nokkuð af mörkum til
þeas að styrkja baráttu flokksins, sem
vitanlega er gert í öllum löndum.
Þessi úlfa þytur út úr Hamborg-
arferðunum er líka mjög einkenni-
legur, það virðist þó ekki nema sann-
gjarnt að vér íslendingar viljum hafa osa
sem hagkvæmastar samgöngur og verzl-
un; og. eins og kunnugt er hefir „Thore“
nú tekið að sér að fara ferðir til Ham-
borgar, svo að ummæli Tuliníusar virð-
ast er á það er litið all-einkennileg.
iönsk politík.
—o—
Frá því hefir áður verið skýrt hér í
blaðinu, að ríkisþingið danska kom sam-
an til aukafundar að afloknum nýjum
kosningum í júnímánuði og átti að reyna
að fá hervarnarmálinu til lykta ráðið, en
nú er svo komið að allar líkur eru til að
menn geti ekki komið sér saman um
neitt. Ráðaneyti Neergaards sagði þá af
sér um síðustu mánaðamót, er sýnt var
að það gæti ekki komið sínum vilja fram,
og fyrstu dagana af ágúst átti konungur
tal við ýmsa merka danska stjórnmála-
menn um ástandið þar á meðal foringja
allra flokkanna, sem orðnir eru 6 í fólks-
þinginu, því að umbótaflokkurinn hefir
nú loks klofnað á þá leið að Neergaards-
liðarmr hafa sagt sig úr honum, en J.
C. Christensem er þar eptir með 27 menn,
en Neergaardsliðar hafa myndað sérstak-
an flokk ásamt 2—3 lausamönnum og
eru þeir 11 saman.
Áður en Neergaard sagði af sér reyndi
hann á ýmsa lund að miðla málum, en
það reyndist árangurslaust með öllu, það
er, hvort Kaupmannahöfn eigi að vera
víggirt landmegin og hvað sterk sú girð-
ing eigi að vera, sem er aðal-deiluefnið.
Það var með öllu óvíst er „Sterling1*
fór frá Höfn hver verða myndi eptirmað-
ur Neergaards, en síðan hafa borizt tvö
skeyti um þetta mál, eru þau svo hljóð-
andi:
Khöfn 10. ágúst.
Friis er falið að mynda nýtt ráða-
neyti.
Khöfn 14. ágúst.
Friis hefir gefist upp við að mynda
nýtt ráðaneyti. Holstein Ledreborg greifi
hefir verið kvaddur til þess. Hans fyr-
irætlun er að láta hin gömlu landvirki
standa eina tylft ára. Landvarnarvinir
hafa tekið höndum saman við Christen-
sen. Frestað að útvega hermálaráðgjafa.
Friis sá er nefndur er í skeytunum,
er lénsgreifi Mogens Christian Friis, for-
ingi hinna frjálslyndu íhaidsmanna í lands-
þinginu. Hann er hervarnarmaður mikill
og vill víggirða Kaupmannahöfn bæði
land og sjávar inegin. Hann hafði lýst
því yfir að hann myndi því að eins tak-
ast stjórnina á hendur að hann væri viss
um að geta leitt hervarnamálið til við-
unanlegra lykta, en það hefir hann ekki
getað fengið tryggingu fyrir, sem heldur
ekki er von, eins og flokkum er háttað
í fólksþinginu og fyrir því hefir hann
gefist upp. — Líkurnar til þess að hon-
tækist að koma málinu gegnum þingið
virðast og allt af hafa verið litlar, þar
sem hann einmitt er miklu harðariívíg-
búnaðarkröfunum en Neergaard, en til-
lögur hans strönduðu á mótspyrnu meiri
hluta fólksþingsins einmitt fyrir þá sök
að þær þóttu ganga of langt í herbúnað-
aráttina, en hins vegar virðast úrslit til-
rauna Friis greifa full sönnun þess að
Kaupmannahöfn verði ekki víggirt land-
megin frekar en orðið er.
Holstein-Ledreborg, sem nú hefir ver-
ið falið að mynda ráðaneyti, er líka greifi,
en að öðru leyti gagnólíkur Friis. Hann
er einn af þeim fáu aðalsinönnum
í Danmörku, sem vinstri mönn-
um iylgja að málum, og meir að segja
var hann einn af af foringjum þeirra þá
er baráttan var hörðust, en að síðustu
þótti honum vonlaust um að rönd yrði
reist við ofríki hægrimanna, einkum af
því að ýmsir vinstrimenn voru farnir að
linast i sóknum, og dró hann sig þá út úr
politík og lagði niður þingmennsku með
þeim ummælum að hann myndi láta stjórn-
mál afskiptalaus með öllu úr því, og hef-
ir hann gert það til þessa. Hann er orð-
inn gamall maður, varð sjötugur í vetur
sem leið. Um stefnu hans er ekki gott
að segja neitt með fullri vissu af upp-
lýsingunum í skeytinu. Að sjálfsögðu
hlýtur hann um hin verulegu atriði — víg-
girðingu Kaupmannahafnar — að vera
á gagngert annari skoðun en Friis og
Neergaard, enda bendir það til þess þar
sem hann vill láta leggja landvíggirðing-
una sem nú er niður að 12 árum liðnum
eD þeir vildu báðir auka hana, en það
gæti bent til að hann væri líkra skoðun-
ar og J. C. Christensen, sem eÍDmitt enga
landvíggirðingu vill hafa, en hinsvegar
segir í skeytinu að landvarnarvinir (o:
hægrimenn og Neergaardsmenn) hafi tekið
höndum saman við J. C. Christensen, og
eptir því að dæma ættu þeir að hafa fall-
ist á tillögur hans, þvi að hann lýsti því
yfir í ríkisþingÍDU bæði í nefndaráliti og
og undir umræðum að hann viki enga
ögn, en hvort Holstein greifi getur geng-
ið að þeim skoðunum, er harla óvíst, en
hinsvegar erfitt fyrir hann að komanokkru
fram standi þeir í móti. í stuttu máli
sagt er ómögulegt að átta sig á horfun-
um í málinu, enda sjálfsagt mjög á reiki
hvað ofan á verður, þó líklegast sé að
málinu verði ekki til lykta ráðið sakir
ósamkomulags. Qetur og verið að hið
nýja ráðaneyti reyDÍ að rjúfa þing aptur
og sjá svo hverju fram vindur. Jafnað-
armeon og gjörbreytingaroenn krefjast
þess, að nú sé hervarnarmálið lagt á hill-
una að sinni, þar sem sýnilegt sé að fram
úr því verði ekki ráðið að svo stöddu,
og vilji þeir láta þingið snúa sér að því
að endurskoða kjördæmaskipunina, sem
er bæði úrelt og óréttlát, og efna því
næst til nýrra kosninga, þá en ekki fyr
sé hægt að fá vitnezkju um hinn sanna
vilja þjóðarinnar í landvarnarmálinu.
Ekki er það þó ósennilegt að það haf-
ist upp úr því að Holstein Ledreborg
kemst til valdanna að vinstriflokkurinn
rétti heldur við og verði samhentari en
áður, hann hefir á siðari árum klofnað
og gengið úr sér og all-mikill hluti hans
töluvert nálgast hægrimenn, ef Holstein
greifi gæti stöðvað þá breifingu væri
strax mikið unnið. Og að hann væri ein-
mitt maður til þess að safna vinstrimönn-
um saman er ekki ólíklegt, þvi að sjálf-
sögðu nýtur sá rnaður, er barist hefir jafn
ötullega þegar mest reið á, mikillar virð-
ingar og trauts meðal kjósenda er vinstri
stefnunni fylgja.
En það er eins og áður er sagt ómögu-
legt að fullyrða hvernig úr þessu politíska
óstandi rætist, sem ríkt hefir í Danmörku
síðan uppvíst varð um glæpi Albertís.
Eptir að ofanrituð grein var rituð og
sett, hefir enn borizt símskeyti:
Kaupmannahöfn 16. ágúst.
Ledreborg yfirráðgjafi, og hefir ekki
annað ráðgjafaembætti, Neergaard, fjár-
málaráðgjafi, Christensen, landvarnarráð-
gjafi, fólksþingsmaður Thomas Larsen,
samgöngumálaráðgjafi. Aðrir kyrrir.
Af þessu virðist mega ráða að verið
sé að leitast við að koma á samkomu-
lagi með Christensen og hervarnarvinum.
gufuskipasamningurinn.
Hann var að vísu ekki undirskrifaður
þegar s/s Sterling fór frá Kaupmannahöfn,
en þó hafa borizt nákvæmari fregnir um
hvernig honum er varið með þvi skipi,
að því er „ísafold* skýrir frá.
Millilandaferðirnar verða 46, en ekki 48
eins og í símskeytinu stóð. Tala þeirra
hefir símritast skakkt.
Strandferðabátarnir verða 3. Einn fer
milli Reykjavíkur og Fáskrúðsfjarðar að
líkindum, hinir milli Reykjavíkur og Ak-
ureyrar annar vestan og hinn austan um
land, þeir bátar eru báðir með kælirúini.
Hamborgarferðirnar verða 4
Horfurnar um skiptingu styrksins voru
þær að Sameinaða gufuskipafólagið fengi