Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi


Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 25.09.1909, Blaðsíða 2

Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 25.09.1909, Blaðsíða 2
170 Þ JÓÐ A.IJL IKS. XXIIL, 48. Flateyrar-læKnishérað. —o— Út af ummælum „Lögréttu“ nýskeð, að því er etofnun Flateyrar-læknishéraðs enertir, skal þees getið, sem ritstjóra „Lög- réttu“ hefði mátt vera, og er ef til vill, kunnugt, að ritstjóri „Þjóðv.“ var eklci flutningsmaður þess máls á alþingi, held- ur var það borið fram í efri deild, af síra Kristni Daníelssyni, þingmanni Vestur- ísfirðinga. Að öðru leyti skal þess getið, að Vest- ur-ísfirðingar hafa árum saman óskað þess, að Vestur-ísafjarðarsýslu yrði skipt í tvö Jæknishéruð, og að Flateyri yrði gjörð að læknissetri. — En tillaga þess efnis, er Jóhannes ólafsson, þá verandi þingmaður Vestur-ísfirðinga, bar fram á alþingi 1907, náði eigi fram að ganga, og leituðu Vest- ur-ísfirðingar því ásjár þingsins 1909, og fengu þá, sem betur fór, ósk sinni fram- gengt að lokum. Tilhæfulausar, og ósæmilegar getsak- ir í minn garð, vil eg biðja „Lögréttu* að spara sér, vilji hún eigi verra af hafa. Sk. Th. Nýjar bœkur. —o— Andvari, tímarit hins isí. þjóð- vinafélags. Rvík 1909. — XVI-4-196 bls. 812. Andvari flytur að þeseu sinni mynd af skáldinu Benedikt Oröndal (f 2. ág. 1907), og fremst i tímaritinu er ævisaga hans, er skráð hefir Þorsteinn rit9tjóri Gíslason. — Skipar hann Gröndal í sæti meðal „beztu og einkennilegustu skálda okkar á siðastl. öldu. Að öðru leyti eru i tímaritinu þessar ritgjörðir: I. Enn um upphaf konungsvalds á ís- landi, eptir Björn Magnússon Olsen. Kitgjörð þessi (bls. 1—81) er gagn- rýning á ritsmiði dr. Knud Beríin’s, um réttarstöðu Islands, eptir Gramla sáttmála, er nefnist á dönsku: „Islands statsretlige Stilling eftir Fristatstidens Ophor. — Af dr. Knud Berlin. — Forste Afdeling: Is- lands Underkastelse under Norges Krone. — Kobenhavn 1909“. Dr. Bjorn M. Olsen tekur það fram í niðurlagi þessarar ritgjörðar sinnar, að hann hafi „orðið að vega á tvær hendur, bæði gegn dönskum og íslenzkum öfg- um“, og telur sannleikann munu vera ein- hversstaðar miðja vegu þar á milli. — Blaðlesendum mun að líkindum mörgum skoðanir hans á málinu kunnar, bæði af ritgjörð hans, er birtist í Andvara 1908, sem og af ýmsum blaðagreinum; og lát- um vér oss því nægja, að vísa þeim í Andvara, er kynnast vilja þessari nýju ritsmíð hans. — II, Fáeinar athugasemdir um skynjan og skilningarvit, eptir Þorvald Jhoroddsen. Ritgjörð þessi (bls. 82—102) er fyrir- lestur sem höfundurinn flut.ti í „íslend- ingafélagi“ i Kaupmannahöfn, og skýrir hann þar frá því, sem kunnugt er um starfsemi heilans, og hversu skynjanin á umheiminum berst til vor gegnum skiln- ingarvitin. — En í öllu er hér að lýtur, er mannkynið yfirleitt afar-skammt komið. í ritgjörðinni er og skýrt frá ýmsu, sem kunnugt er um skynjan, og skiln- ingarvit, ýmsra dýrategunda, æðri, sem lægri, t. d. krossfiska, skordýr.i ýmsra o. fl., og er þekkingin í þessum efnum að sjálfsögðu enn takmarkaðri, en að þvi er til mannanna kemur. Höfundurinn getur þess og, að jafn vel plöntur virðist hafa nokkurs konar skynjan á lágu stígi; „blöðin draga sig eptir Ijósinu, og smærstu breytingar á ljósi og skugga geta hat't áhrif á þau, rótartangarnar þukla sig áfram i moldinni, eptir raka og öðrum kringumstæðum, sem þeim eru hentugar, og vafningsviðir, og klifjurtir, bera sig opt mjög einkennilega eptir Ijósinu. Plöntur, sem éta skordýr (t. d. sól- dögg og lyfjagras) hafa örnæma tilfinn- ingu fyrir því, hvað það er, sem snertir þær, hvort það er regndropi, eða æti o. s. frv. Plönturnarhafa samt engin líffæri, sem geti líkzt taugakerfi dýranna, og tilflnn- ing jurtanna, ef svo mætti kalla, er oss því litt skiljanleg, en útfrá þessari ó- ljósu jurtatilfinningu kvíslast þó tilfinn- ing og skynjan. Menn hafa líka tekið eptir því, að einfaldir lífkvoðukekkir á mararbotni, sem eru alveg líffæralausir, og eigiulega standa fyrir neðan dýr og plöntur, velja sér sandkorn ýmsrar tegundar, til þess að bylja sig, og byggja sér fylsni af ýmsu formi“. Margt er í ritgjörðinni fróðlegt, og skemmtilegt, þótt þekkingarstig manna sé afar-lágt í þessum efnum, svo sem fyr var getið. — m. Aðflutnmgsbann á áfengi, eptir Magnús Einarsson, dýralækni. Ritgjörð þessari (bls. 108—113) var Útbýtt meðal alþingismanna á síðaetl. vetri til þess að reyna að afstýra því, að að- flutningsbannið næði eamþykki alþingis. — Sú tilætlun höfundarins mistókst þó, sem betur fór; en ritgjörðin vakti tölu- vert umtal í blöðunum um þær mundir, svo að óþarft þykir, að minnast hennar hér frekar. IV. Fiskirannsóknir 1908, eptir Bjarna Sœmundsson. í ritgjörð þessari (bls. 114—153) skýr- ir höfundurinn frá rannsóknarferðum sín- uro um Yesturland 1908. Rannsóknirnar voru tvenskonar: sjö- rannsöknir, þ. e. athugun á hita og eðlis- þyngd sjávarins á ýmissi dýpt, og fiski- rannsóknir. Rannsóknir þessar fóru fram hér og hvar á fjörðum og víkum, er inn úr ísa- fjarðardjúpi skerast hér og hvar, og hag- nýtti höfundurinn ýmist álavörpu; síla- vörpu, eða botnsköfu, við veiðarnar, til þess að kynna sér, hvaða ungviði hefðist á hverjum stað á þessum fisksæln stöðum. Samskonar rannsóknir gerði hann og á nokkrum fjörðum i Strandasýslu, og að lokum i grennd við Skarðsstöð í Dalsýslu. Skýrslan er að ýmsu leyti all-fróðleg, eins og sams konar skýrslur höfundar- ins í fyrri árgöngum Andvara. Síðari kafli ritgjörðarinnar er um mar- fló á fiski (þorski). — Marfló hefir nokk- ur undeu f«rin han9t sótt svo mikið á þorsk, er veíðzt hefir i þorskanet í G-arð- sjó, að fiskurinn hefir verið stórskemmd- ur, er vitjað var um netin, og hafa „opt verið svo mikil brögð að skemmduuum, aðaf 20 —40fiskum, sem hafafeagistíaina i umvitjan, hafa ekki nema 2 —3 verið óskemmdir“. Höfundurinn telur líklegt, að áraskipti geti verið að því, hve mikið sé um mar- flóna, og geti það stafað af einhverjum óþekktum breytingum í lífskjörura hennar. V. Um fiskisýninguua í Niðarósi 1908. Ritgjörðin er skýrsla þeirra fjögra manna, er á sýninguna fóru, styrktir til þess af almannafé; en menn þessir voru: Stefán Kristinsson á Völlum, Baldvin Gunnarsson á Höfða, Þorgrímur Sveinsson í Hafnarfirði, og Einar Jónsson á Isafirði. ÞAB ER EKKI RÉTT, sem segir í „Vestra“ 11. sept. þ. á., að ritstjóri „Þ]óðv.“ sé einn i tölu þeirra, er sótt hafa um bankastjóra-stöðu við Landsbankann, og er þessa hér getið, svo að enginn leggi trúnað á það, sem enginn minnsti flugufótur er fyrir. Skip brunnið. Aðfaranóttina 16. sept. siðastl. brann norsk fiskiskúta á höfninni í Seyðisfjarðarkaupstað. Um ntvikin, er valdið hafa bruna þessum hefir enn eigi spurzt. Úr Berufirði (í Suður-Múlasýslu) er „Þjóðv.“ ritað 11, sept. þ. á.: „Ágætis tið hefir verið hér í sumar, og heyjast afbragðs vel. — Aflalaust befir þó verið á Berufirði að kalla. Um siðastl. mánaðarmót vildi það hörmulega slys til, að 12—13 ára gamall drongur frá Ey- dölum drukknaði skammt frá bænuin“. Bjarndýrs-kálfur var nýlega skotinn í Aðalvík í Norður-ísa- fjarðarsýslu. Uin drukknun Guöm. bónda Jónssonar i Þingnesi er „Þjóðv.“ skrifað, að hann hafi farist milli Skóg-eyjar og lands, hafi verið að reiða hey úr eyjunni. Guðmundur var „vaimenni“ — segir heim- ildarmaður vor — „hagleiksmaður, og góður bóndi. — Hann dó frá konu, og sjö börnum ungum“. Lagaskðlinn. Um aukakennara-embættið við Jagaskólann kvað þessir lögfræðiskandídatar bafa sótt: Björn Þörðarson, fíngi Bry/ijólfsson, Jón Kristjánsson, Mapiús Guðmundsson og Magnús Sigurðsson. Skemmti-samkoma. Dýrfirðingar héldu skemmti-samkomu að Vals- eyri í Dýrafirði 12. ágúst. siðastl. Samkomuna sóttu um 400 manns, og hófst hún með því, að síra sigtryggur Guðlaugsson á Núpi flutti guðsþjónustugjörð, en að henni lok-

x

Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi
https://timarit.is/publication/131

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.