Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 10.03.1911, Page 1

Verð árgangsins~ (minnst,
60 arkir) 3 kr. 50 aur.
erlendis ékr. 50 anr., og
í Ameríku doll.: 1.50.
Borgist ýyrir júnimánaö-
arlok.
ÞJOÐVILJINN.
-| Tu TTUGASTI OG FIMMTI ÁEGANGUK. ==-
-9—3**,= RITSTJORI SKÚLI THORODDSEN. ~ss<xC— —
Uppsögn skrifleq ógild
nema komið sé til útqef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar og kaunandi
samhliöa uppsöqninni
horgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 11.-12.
ReYKJAVÍK 10. MABZ.
1911.
Bankar anns óknar-n efndin
í efri deild.
Bankarannaóknar-nefDclm í efri deild
(Lánis H. Bjarvason, formaður, Stefán
kennari Stefánsson, skrifari, Sig. Stefáns-
son, Aug. Flygenring og Sig. Hyörleifsson)
hefir Dýskeð látið uppi álit sitt, að því
er snertír inusetning þess gæzlustjórans
(Kr. Jónssonar háyfirdóntara), er efri deild
bafði kosið, en að öðru leyti er störfum
nefndarinDar þó enn hvergi nærri lokið.
Kemst meiri hluti uefndarinnar — fjór-
ir hinir fyrst nefndu nefndarmanna — að
þeiiri niðurstöðuj að ráðherra hafi framið
lagabrot, þar sem hanu hafi eigi að
lögum getað varnað hinum þing--
kjörnu gæúustj'orum, að tdka sœti í stjbrn
tandsbankans eptiv l janúar lí >lí >.
Heimildin í 20. gr. bankalaganna 1885,
til þess áð víkja gæzlustjórum frá, heim-
ili fráviknmguna einungis ,,um
Sitnnclarf«!aliii,fc6, og hafi hún fall-
iÖ niður 1. janúar 1910, er nýju banka-
lögin frá 9. júli 1909 gengu i gildi, með
því að 8. gr. þeirra nemi 20. gr. banka-
laganna írá 1885 berum ordum úr gildi,
og I. gr. laganna frá 1909 sýni ljóslega,
að ráðherra sé ekki ætlað vald til þess,
að víkja gæzlustjórum irá um stundar-
sakir.
Meiri hluti Defndarinnar ræður því
efri deild til þess, að hlutast tafarlaust
til um, að tekið verði tafarlaust við Kr.
Jbnssyni, sem gæzlustjóra við landsbank-
ann, Og IiODum greidd lögákveðin gæzlu-
st.jóralaun frá 1. janúar 1910.
Að því er launin fyrir des. 1909 snerti,
beri honum að vísu, samkvæmt venju
um menn, er vikið er frá um stuudar-
sakir, að eins hálf laun, en þar sem
meiri hlutinn telur alla framkomu ráð-
herra fudkomið einsdœmi, leggur hann þó
til, að honum séu greidd öll launin fynr
þann mánuð, sem og útlagður kostnaður
— til að sækja rétt sinn (og deildarinn-
ar) gagnvart landsstjórn og bankastjórn
—, enda þótt hann eigi tæplega heimt-
ingu á því að lögurn.
Meiri hlutinn ræður því deildinni til
þess, að samþykkja svo látandi tillögu
til þingsályktunar:
Efri deild alþingis ályktar, að skora á
ráðherra, að hlutast tafarlaust til um það, að
tekið verði nú þegar við Kristjáni Jónssyni
háyfirdómara, sem gæzlustjóra i landsbankan-
um, að honum verði greidd lögmælt gæzlu-
stjóralaun frá 1. des. 1909, og að honum verði
endurgoldinn útlagður kostnaður hans, til að
sækja rétt hans, og deildarinnar, gagnvart
ráðherra og hankastjórn landsdankans“.
Að því er minni hluta nefndarinnar
(Sig. Hjöleifsson) snertir, telur hann „ó-
reglu þá, er á var bankaDum, rnjög lítið
raDns»kaðau af efrí deildar nefndinni, en
rhana verði fyrst að rannsaka, áður en
nokkur dómur verði folldur nm gjörðir
ráðherra í þessu máli,eða verðleika gæzlu-
stjórau, og telur það rmóðgUD, bæði við
þing og þjóð, að fella nokkurn úrskurð,
eins og stendur1,1.
Að öðru leyti minnist blað vort síðar
frekar á mál þetta.
XJ 11 ö n d.
—o—
Balkansku ga-ríkin.
Sjö þúsundir Albana fiýðu ný skeð
til Montenegro, og kvað bafa skorað á
Nikita konung, að frelsa líf þeirra und-
an ánauðar-oki Tyrkja. — Hefir það og
vakið afarmikla óánægju í Albaníu, að
stjórn Tyrkja hefir ný skeð skipað Al-
bönum, að leggja til hermenn, til leið-
angurs gegn Bedúínum í Arabíu, en Al-
banir þykjast eigi skyldii' til herþjónustu
í öðrum löndum.
Arnautar rændu ný skeð ýms þorp
í grennd við borgina Saloniki. — Herlið
var sent móti þeim, og ur' n ýmsir sárir
í þeirri viðnreign.
Mælt er, að Grryparis, utanríkisráð-
herra Grikkja, hafi áformað, að heimsækja
bráðlega stjórnirnar í Bukarest, í Belgrad,
í Sofíu, og í Cetinje — svo heita höf-
uðborgirnar í B.úineníu, Serbíu, Biilgaríu
og í Montenegro —, og sé það ætlun
hans, að reyna að koma á bandalagi milli
nefndra ríkja á Balkanskaganum, og er
það þá st.ýlað gegn Tyrkjum.
Nýlega, var Lapathiotis, fyrverandi
hermálaráðherra Grikkja, og sex undir-
liðsforingjar teknir fastir í Aþenuborg,
sakaðnr um að hafa æst til samsæris í
hernum. — Fregnir að öðru le’yti óglögg-
ar, að því er til þessa atriðis kemur.
Mælt er,‘ að Nikita, konungur í Mont-
enegro, ætli í febrúarmánuði aú heim-
sækja ýmsa þjóðhöfðingja norðurálfunnar
og fer hann þá. fyrst á fund Franz Jós-
eps, Austurríkiskeisara. — — —
Þýzkaland.
19. janúar þ. á. var í borginni Köln
tekinn fastur maður nokknr, Wilhelm
, Schröder að nafni, og er hann sakaður
um það, að hafa, ásamt. nokkrum örrum,
selt fjölda falsaðra 100 og 1000 rígsmarka
bankaseðla.
23. janúar þ. á. brann í borginni Metz
sjúkrahús setuliðsins þar, og er skaðinn
ínetinn nær 450 þús. króna.
f Látinn er ný skeð Paul Singer,
einn af foringjum jafnaðarmanna á Þýzka-
landi. Hann var fæddur 1844, og var
gyðinga-ættar. — Hafði honum græðzt
all-mikið fé á verksmirju-i?naði, en hneigð-
ist þó að sko'unum jafnaðannanna, og
var 1884 kosinn ríkisþingsma’ur, og hæj-
arfulltrúi í Berlín.
Un i> verj a 1 ji n tl
Bæningjar hafa um hríd gjört. ýmsan
óskunda í borginni Budapest, og þar í
grenndinni, og var foringi þeirra, Kiss
að nafni, ný skeð tekinn fastur. — Mælt
er að á heimili hans bafi fundizt 50 þús.
króna í peningum, sem og eigi all-fáir
dýrgripir. —
Ban da x*í lii n.
Yofaleg dynamít-sprenging varð ný
skeð í New-York, er verið var að bera
all-mikið af nefndu sprengiefni úr vagni
út í bát, — Hús léku á reiðiskjálfi, og rúð-
ur brotnuðu þúsundum saman, en nokkr-
ir menn biðn bana, og mörg hundruð
manna hlutu meifsli. ■
Nú er ráðgert, að olympisku leikirnir
verði háðir í borginni Cleveland í Ohío-
ríkinu árið 1916, og talað um, að ríkis-
sjóour leggi fram 250 þús. dollara í því
skyni, enda í ráði, að þar veroi þá reist-
ur leikvöllur (stadion nefnt á alþjóðamáli),
er kosti hólfa milljón dollara. —
Cttnacla.
Bankastjóri nokkur í Toronto, Travers
að nafni, var nýlega dæmdur í sex ára
typtunarhússvinnu — fyrir fjárpretti og
falsanir. —
Mexieo
Uppreisnartilraunum þar enn ekki lok-
ið, en bardagar öðru hvoru, og féllu ný
skeð um hundrað af stjórnarliðum í einni
orustunni. —
I laiti.
A Haiti, geysi-stórri eyju í Mexieo-
flóanum, eru tvö lýðveldi, og hefir ný
skeð orðið all-mikill ágreiniugur milli
þeirra, út af landamærum, og það svo
að til ófriðar horfir, og því hefir Símon
— en syo nefnist forseti annars lýðveld-
isins — nýlega snúið sér til Taft’s, for-
seta Bandamanna, og beðið hann, að reyna
að miðla málum. —
1 íri<*h;«i*n
Þjóðhöfðinginn í Buchara (eða Bocli-
ara), Seid-Abdul-Aliad að nafni, er ný-
lega dáinn, og er sonur hans, Seid-Mír-
Alin, nú orfinn emír, eða Khan; en svo
er tignarnafn þjóðhöfðingjans.
Ríkið er að eins sjálfu sér ráðandi
að nafninu til, en hefir í raun réttri ver-