Lögberg - 07.03.1888, Blaðsíða 2

Mll)VIKUJ)AUINN 7. MAllZ 1888.
L T G E F E N D U K :
Sigtr. JiTiassoíi,
Berffvin Jónssou,
Arni Friðriksson,
Eiimr Hjörlcifsson,
Oluftir l>órjíeÍ£ison,
Sigurður .1. Jóhannosson.
Allar upplýsingar viðvíkjandi verði á
auglýsingum í „Eögliergi*1 geta menn
fengið á skrifstofu tilaðsins.
Ilve nœr sem kaupcmlur Lögbergs
skipta um tnístað, eru Þeir vinsamlegatt
lieðnir, að semla skriflegt skejti
unt l>að til skrifstofu lilaðsins.
Utan á öll brjof, sem titgefendum „Lðg-
liergs“ eru skrifuð víðvíkjandi blaðinu,
irtti að skrifa :
The Lögberg Printing Co.
11 liorte Str., AVinnipeg Man
Í8LKNZKIII ÚTFLUT NINGAR.
II.
Vjer lofuðum í síðasta hlaði, að
gefa benditigar um J>að, livað vjer
úlitum tiltækileoast, að ^slendingar
revni að jrera fyrir landa sína, |>egar
J>eir koma örsnauðir hinjrað vestur,
ocr iafnframt um J>að, hvað sannojarnt
mtindi vera, að krefjast af stjórninni
fvrir J>eirra hönd, ef hún oerir sjer
jafnmikið far um að fá íslendinga
til að flytja til J>essa lands hjeðan
nf, eins o<r að undanförnu.
J>að er J>á eitt af J>ví fyrsta, sem
íslendiiioar að voru áliti hljóta að
fani fratn á, að hjer verði settur mað-
ur til að líta ejitir atvinnumálum ís-
lendinoa, sem fái næjsrilejr laun til
j>ess að hann |>urfi ekki að stuuda
nnnað. i>ví að ]>að er sannarlega
nóg verk handa einum manni, að
leiðbeina Islendingum í J>essu efni,
komast eptir, hvar ]>olanleg atvinna
er á boðstólum, og rekast í J>ví, að
menn verði ekki fyrir neinum jirett-
nm, |>egar til kaupgjaldsins keinur.
Kins og flestuin mun kunnugt, er
J>etta engin ný krafa. Detta er {><>rf,
sem íslendingar hafa fundið til fyrir
löngu, og hvað eptir annað farið
fram á, ]>ó að J>eirri kröfu hafi verið
ínisjafnlega sinnt. Framfaraijelagið
heimtaði ]>ettn í hitt eð fyrra, ís-
lendingafjelagið í fyrra. í hitt eð
fvrra var kröfunni sinnt, eða íslend-
ingar fengu að minnsta kosti J>að,
sem fjelagið fór fram á. Árið ejitir
var hjer uinboðsmaður, sem stjórnin
Jaunaði til að líta ejitir J>eim málum.
Kn einmitt árið, sem útflutningar
voru inestir frá íslandi — í fvrra —
voru íslendingar svijitir pessum
Jilunnindum, pó undarlegt inegi virð-
ast. Reyndar liefur verið lijer ís-
lendingur J>etta ár, sem að vissu
leyti á að skijita sjer af itmflutninga-
málum. En hans verk er J>ó allt
annað en ]>að, sem hjer ræðir um,
Jlann á aðeins að hafa hönd í bagga
m»*ð landnáini íslendinga lijer í fylk-
inu, fn kemur annars ekki atvinnu-
leysi [>t'irra frcmur við en hverjuin
öðrum IsKmdingi. í>að getur víst
onsruin duli/t, Jive ónógt íslending-
um er, að liafa mann í J> n j r r i stöðu.
Og ]>að virðist óneitanlega eítthlíið
öfugt við J>að, að hafa sjerstakan
mann til leiðbeíníngar J>«íiu fáu mönn-
iiin. sem út á land geta farið til uð
seTjast J>ar að, en engan til að leið-
Ixdna Je'jni mörgu, sem ekki eru frer-
ir um að nema land. I>ví að J>að
Jiggur öilum J>eím / augum uppi,

sem nokkuð J>ekkja hjer til, að land-
námsmenn eru einmitt þeir, sem
hafa verið hjer um tíina, hafa fengið
nokkra kvnning af landsh&ttum, og
unnið sjer inn hier nokkra peniriga,
og svo jafnframt |>cir fáu, sem hel/.t
koma með einhver efni heiinan að.
Kn ]>eir, sem ekki liafa efni til ]>ess,
að fitra út á land, eru J>eir allslausu
og nýkomnu. l>eir ættu [>ví óneit-
aiílega fremur að J>urfa leiðbeining-
ar við en hinir.

I>uð er annað atriði í |>essu máli,
í sem ekki má glevmast löndum vor-
O *
I um. í s 1 e n d i n g á r v é r ð a a ð
fá að ráða [>ví sjálfir, hver
settur er til J>essa starfs.
J>að er heldur ekki nein ný krafa. ís-
lendingafjelagið fór skörulega fram á
pað í fyrra, og landar verða að halda
bví föstu. ]>að sjer tiver maður, að
J>að er ekki neina sanngjarnt, og |>að
ætti að o-eta komið miklu góðu til
leiðar. ]>að er sanngjarnt vegna pess>
að með íslenzkum innflutningi getur
j ekki hjá J>ví farið aö meiri og minni
byrðar leggjast á |>á landa, seni lijer
eru fvrir, svo [>að er ekki til of mikils
mæl/t, ]>ó J>eir hafi hönd í bagga
með að pessu litla levti. En J>að er
]>ó meira um vert, að ef íslendingar
ráða sjálfir, liver settur er, J>á leggst
um leið sú siðferðislega skylda á ]>á,
að stuðla allt, sem J>eim er mögu-
legt, til J>ess að ]>essuin umboðsmanni
fari [>etta verk vel úr liendí. [>að
leggst á J>á ábyrgð um leið, og J>að
eru allar lfkur til, að peir mundu verða
samhentari ejitir en áður i pessum
málum. Og gætu íslendingar verið
samhentir í ein/ircrjn máli, [>á væri
ekki svo lítið unnið. J>á væri öll
likindi til að J>eir mundu verða J>að
í fleiri málum.
Vjer víkjum ajitur að stöðu uin-
sjónarinannsins vfir landnámi Is-
lendinga. Honum hefur ekkert
orðið ágengt — ekki af J>ví að
hann hafi ekki liaft rl/ja til j>ess,
heldur af |>ví að hann hefur ekkert
</et<n’) gert. Hann liefur ekkert
liaft að gera. J>að eru sunisje
sárfáir rnenn, sem hafa nuinið land
J>etta ár, nema J>eir, sem voru
komnir í einhver efni lijer í landinu,
og sem sízt Jrnrftu neinnar leið-
beiningar. Staðan hefur verið ó-
J>örf — en hún ætti ekki aö |>urfa
að vera J>að framvegis. J>að er
vfst eindregið álit allra, að ]>að
mundi vera mönnum fyrir be/tu,
að sem flestir gætu numið land
J>egar f stað, eða |>á að minnsta
kosti árið ejitir, að J>eir eru komnir
hingað til lands. En eins og á
stendur fyrir þeim, J>egar ]>eir
koma heiman að, liafa peir ekkert
með jarðir að gera. TJr [>essu
verður að bæta. Mennirnir verða
að fá styrk til ]>ess. Og stjórnin
verður að sjá uin, að peir fái J>ann
styrk. ]>að er aðalerindi Islend-
inga til J>essa lands, að setjast að
á bújörðum. Og oss liggur við
að segja, að eigi J>eir ekki ]>að
erindí, |>á eigi allur ]>orri J>eirra
ekkert eríndi liinoað, ■ Enda virðist
, n
[>að bggja í augum ujijiI. J>ar sem
engar verksiniðjur eru til hjer vest-
ur frá.
íslendinoar trætu sj&lfir mikið oert
til pess að styrkja nýkomna landa |
sina — og ]>að með langt um minni j
fjárframlögum en hingað til hafa átt
sjer stað, (Jeir gætu fvrst og fremst j
reki/t í ]>vf, uð Jiessii vrði fraingengt, j
sem vjer höfmn minn/t á í J>cssari!
grein. J>að dugir ekki, J>ó einstakir j
inonn sjeu að nauða uin ]>að við j
|>á, sem hlut eiga að máli. Og þá
hefur það ekki meiri ]>ýðingu, J>ó
menn sjeu með bollaleggingum, út-
&stetningum og óánægju-jóðli heiimt
hjá sjer, hver í sínu horni. Menn
verða að sýna |>að, að J>etta sje
J>eiin áhugamál og alvara. En til
[>ess J>arf samtök. J>að viröist reynd-
ar svo, ejitir J>vi, sem gengið hefur
fyrirfarandi, sem ekki sje til mikils
að minnast á samtök meðal Islend-
inga í J>essu efni. En J>ó Vitætti
revna pað enn [>á. Enda væri full
ástæða til að ímynda sjer, að sam-
tökunuin inundi fara fram, ef áraug-
urinn af |>eim yrði sýnilegri, t. d. í
[>essa átt, sein vjer höfum áður
minnzt á í ]>essari grein.
En vjer purfum auðvitaö að liafa
samtök með fleira en að heimta.
Vjer ]>urfuni um frain allt að hafa
satntök með ]>að að Ijetta undir
með peiin mönnum, sem undir hafa
orðið, eða undir eru að verða, í
baráttunni fyrir lífinu. Allir aðrir
útlendir ]>jóðflokkar hjer f landinu
hafa J>ess konar saintök, og [>að
]>ótt peir, margir hverjir, standi
miklu betur aö vfgi en fslendingar.
En slíkt kemst aldrei á, fvrr en pað
er komið inn í íslendinga a/meunt,
að ]>essi samtök sjeu óhj&kvæmileg.
Einstakir menn ráða minnstu J>ar
um, og |>að er alsendis pýðingar-
luust, að bera einstökum mönnum
pað á brýn, að peir geri ekkert í
pá átt, meðan a/menn<iajar lætursjer
málið óviðkouiandi.
íslenzkum almenningi fellur J>að
illa stórilla — cf landar |>eirra
komast í [>au bágindi, að J>eir purfi
að leita hjálpar innlendra manna.
pað er kunnugra en svo, að pað
purfi að sanna pað. Og vjer láuin
j>eim J>að ekki. Slíkur hUgsunar-
háttur er niiklu fremur sóini fjrir
pá. En ]>á ætti hitt jafnframt að
liggja f auguin uppi, að J>essi sami
almenniiií?ur Islendint/a verður eitt-
hvað að gera til að afstýra pessu,
annað en ]>að, að lýsa óánægju
sinni yfir {>ví ejitir á. pví að láta
f&eina inenn bera byrðarnar, sem
hljótast af öllu pessu háttalagi,
[>að er sannarlega ósanngjarnt —
svo að vjer ekki segjum neitt
meira.
Aður en vjer skiljumst við J>etta
mál að sinni, viljuin vjer að eins
stuttlega benda peim nýlendunum,
sem líkindi eru til að ínestu útflutn-
ingastraumur yrði til, á nauðsynina
á pví, að nndirbúa komu pessara
manna ineð ]>ví, að hafa eitthvert
vist verk handa ]>eim, pegar J>eir
koma, sem peir gætu haft atvinnu
við að haustinu, og helzt að vetrar-
laginu líka. Eitthvað mun hafa ver-
ið gert í J>essa átt í Nýja Islandi,
sem oss er ekki fullkunnugt um.
Sumstaðar parf miklar jarðabætur
að gera, t. d. ryðja burt skóguni.
Sá pólitiski flokkurinn, seni nú situr
við völdin hjer í fylkinu, hugsar sjer
að láta J>urka landið uj>j> fyrst á
fvlkisins kostnað. J>ar sem J>ess J>arf
með, en láta svo eigendur J>eirra
jarða, sern liafa haft gagn af J>essum
umbótum,»borga J>ær eptir á. Mundu
ekki sveitastjórnirnar geta farið likt
aðV Nýlenilutnenn geta sjálfir bezt
um slíkt sagt, og allt, sem lýtur að
íslenzkum innflutningum ættu ]>eir
eins að ræða í blöðunum, eins og
Winnijjegtnenn.
pví fer fjarri, að vjer álítum út,-
rætt um |>ettn iu&l, |>ó að vjer
neniuni hjer staSar aö sinni. j>að
eina, sem vjer vonumst ejitir og ætl-
umst til, er, að J>etta geti vakið menn
til uiuhugsunar um petta alvarlega
málefni, og jafnframt verið mönnum
til nokkurs stuðnings við að ræða
málið. J>að er jafnan hægra að
l>æta við, draga frá, eða breyta, en
að hefja máls á liverju, sein er, sem
lítið eða ekkert hefur veriö talað um.
Og svo er í rauninni ástatt um J>etta
in&l. lslenzku blöðin hafa ávullt
sneytt sig hjá [>ví. En pað er nauð-
synlegt að um J>etta. sje talað. Og
hvért skynsamlegt orð, sem l>Iaði
voru veröur sent viðvíkjandi |>essu,
er oss mjög kærkomið, hvort sem
höfundar peirra verða oss samdóma
eða ekki. ()g aðalatriðin, sem menn
verða að gera sjer ljós, og sein mis-
jafnar skoðanir kunna að verða á,
eru pessi.
1. Er ráðlegt að halda áfram sömu
stefnu viðvíkjandi innflutniiigi Islend-
inga, sem hingað til Jiefur verið
ríkjandi 'i og
'1. hvernig ætti aö breyta henni?
I síðasta lilaði „Lögbergs" er ritgjörð
um „Islenzku útflutninga“. I þessari
grein er meðai annars bent á, liversu
heimskulegt )>að sje, uð koma ekki
hingað fyr en undir haust, af )>eirri
einföldu og mjög svo sennilegu ástæðu
„Að menn liti ekki lijer á loptiuu
fremur en livar annarstaðar í lieiminum".
Þar er eunfremur tekið fram, að )>að
sje engin ástæða til að híða lieima yflr
sumarið, )>vi kaupgjuld sje lnerra lijer
en lieima. Eu til að sýna, hversu ó-
hyggilega sumir vesturfarar fari að
ráði sínu, er svo sem til dæmis hent á
„Stóra liópiun“, sem kom frá Borðeyri
17. se]>t. næstl. lmust. Hjerlendir menn,
sem ekkert )>ekkju, livernig liagar til
heinni á Isjmuli, mættu eptir )>essu ætla>
að allir )>eir Islendingár, sem ekki hafa
komið liingað fyr en undir .haust, og
)>á sjerstaklega |>essi „Stóri hópur“ sjeu
menii, sem iummast geti heitið með
t'nlhi viti. v»r*ri oUUi bwldur
furða )a> slíkt væri sagt, uni fjeluust
fólk, sem liaguði sjer svoua af ásettu
ráði. Oss verður ntí að spyrja.
Ilvernig stendur á )>ví, nð „Lögherg“, sem
að voru áliti er aunars gott og vandað
blað, skuli hafa tekið )>etta inál frá
svona öfugri hlið? Veit )>á ritstjórn
„Löghergs" ekki að stóri hópurinn, sem
beið á Borðeyri, gjörði það livorki
að gainni sínu, nje í liagnaðar skyni, að
liggja )>ar atvinnulaus frá 3. jtílí til
24. ágtíst, heldur af )>ví, að )>að var
von á títtlutnings skipinu nálega á
hverjum degi, en stí von hrást allan
þeuna tíma?
Þessu mætti ntí svara á )>á leið, að
það hefði verið rjettara gjört af fólk-
inu að híða heima til nœsta vors, heldur
en að fara svonn seint, og það lá líka
beinast við, eins og ástand þess var orð-
ið, þegar skipið kom. En næsta vor
hefðu sárfáir fjölskyldumenn tír )>ess-
um lióp átt óeytt fargjald til Vestur.
lieims. Þeir hefðu heldur ekki þurft
að lialda á því sumir hverjir, )>ví þeir
væru líklega duuðir tír liuugri, ef þeir
hefðu hætt við að fara, uð minnsta kosti
gætu i>eir litíi/.t við því, á næsta ári, að
svo liefði farið, þvi )>að dregur dylk
eptir sjer að lifa þurrahtíðar lífl í sveit-
unum heima á Islandi, þegar btíið er
að lóga ölluin skepnum sínuni.
Því er ver og miður að það eru
fleiri Islendingar en þeir, sem liiðu á
Borðeyri, er verða fyrir þeint ókjörum
að komast ekki hingað fyr en undir
liaust, )>ó það sje af öðrum ástæöum.
Margir vesturfarar, er selja hændum
eiguir sínar snemma að vorinti, verða
að ltíða eptir horgun )>angað til liesta-
markuðii' Englendinga eru um garð
gengnir, og það ev venjulega ekki fyr
en síðiist í jtílí eða í ágtíst norðanlands.
Sumir geta enda ekki fengið þær horg-
aðar fyr en eptir sauðamarkaði í sept-
eniherm, lok, og þá taka þeirþunn kost, þó
óvænlegur sje, að leggja stra\ af stað
liingað vestur, heldur en að eigu þaö á
liættu að bíða lieima yftr veturinn og
eyða ef til vill ðllu sínu. Af )>essu er
auðsjeð að (>að eru erflðleikar, sem liainla
mönnum írá að koma hinguö í tæka tíö,
eu ekki hitt að þeir viti eigi, hversu áríð-
andi það er. Vjer eruin „Lögbergi“
samdóina í því, að það sje allt of mikið
gjört að því, að hvetja fólk til nð flytja
hingað, hæði af einstökum mönnum, sem
skrifa lieim lijeðan, en þó eiukanlega af
„agentum** flutniugsfjelaganna, er vinua
að títflutniugum fyrir )>uu lieima á Is-
landi. Það er líka alira þakka vert, ef
ritstjórn „Lögh.“ vildi benda sveitnr-
stjórnum heima á Islandi á það, að þær
gerðu rjettara í því að senda ekki hiug'
að heUsulaus gamalmenni og munaðar-
laust kvennfófk með ungbörn, eins og
átti sjer stað næstl. sutnar.
Aður en jeg skil við þetta mál,
vil jeg henda löndum minum hcima
á eitt atriði, sem uö mínu áliti er mikils
vert, þó engir, sem rita uni títflutninga,
liafl til þessa tekið það fram, svo vjer
vitum. Það er sem sje að voru áliti
ekki svo lítill siðferðislegur áhyrðar-
liluti fyrir þá bœndur heima, sem lifa
við þolanleg efni, að flytja hingað með
kornung eða heilsutæp hörn. Það er
full ástæða til að gera ráð fyrir því, aö
mörg þeirra barna, er liingað lmfa komið
í tvö næstliðin suniur, og sem lijer hafa
lagzt í gröflna, væru ntí lifandi, ef þau
hefðu ekkert verið hreyfö. Það er annað
inál, þó þeir neyðist til að flytja hingnð
jafnvel á hvnöa árstíma sem er, er eiga
engan uiiinm kost fyrir höndum, en að
fara á sveit lieima á Islandi, eins og þar
er ástutt ntí, sem stendur.
tícxtar Johunii««on.
Vjer kuiinum herra Gesti Jóhanuis-
syni J>akkir fyrir pessa grein, ejns
og hverjum skyiisöinum maniii, sem
verður til pess, að hita álit sitt að
einhverju leyti í ljósi í blaði
voru viðvíkjandi pessu máli, sem
er svo einkar mikilsvert fvrir allan
almenning. I>að var langt frá ]>ví,
aö J>að væri tilgangur vor, að nieiða
tilfiiiniiigar ]>eirra maniia, sem neydd-
ust til að btða á Horðevri siðast-
liðið srnnarl (_)g vjer könnumst við
J>að, að ]>að hefði verið rjettara
gert, að taka J>að fram, að J>eir
gátu ekki að pví gert. En að
hinu leytinu verður J>að aldrei of
skýrt tekið frain, að voru áliti, að
menn verði að forðast að draga
ferðina til haustsins, pvi menn virð-
ast ekki hafa haft paö nógu fast.
í liuga sjer hingað til.
Herra G. J. hefur víst rjett að
inæla, að pað væri ekki vanj>örf
á pví að niilinast á pá aðferð
sveitarstjóriiamia heitna, að senda
hingað menn hópum saman—allslausa
náttúrlega — sein ekki er liugsan-
legt, að geta haft ofan af fyrir
sjer hjer. En um ]>að íiiál gætu
peir bezt skrifað, sem hafa verið
sjónarvottar aö pví heima á Is-
landi; ]>eir standa aö minnsta kosti
betur að vígi með að tala um J>aö
m&l, en vjer, sem fyrir löngu erum
paðan komnir. Allar greinar frá
áreiðanlegum inönnuui, sem geta.
gefið greinilegar uj>j>lýsingar um
pað m&l, veröa J>egnar með ]>ökk-
um af „Lögbergi11.
Fr íkirkju menn á íslandi.
Ej>tir „ísafold“.
Utanpjóðkirkjusöfnuðuri nn í lieyð-
arfirði á örðugt upj>dráttar, ej>tir
pví sem segir I brjefi frá merkum
manni J>ar í sýsluiini nýlega:
„Eg fæ annars ekki sj«ö, að
J>essi fríkirkja geti staði/.t, ]>ó aldrei
sje neura efnanna vegna; J>ví J>ótt
sjera L. hafi nú, að sögn, fært laun
sín úr I80() kr. ofan i 1200 kr.,
af ]>ví að lians menn liafa J>röngv-
að honum til pess, ]>á eru 1200
kr. svo mikið aukagjald ofan á
allu aðra pegnskyldu hlutaðeigenda,
að sveitarfjelagið f*r með engu
móti undir pví risið; enda er nú
sagt, að sum fríkirkjumanna hjú,
er eiga að greiða presti ininnst 8
kr., sjeu farin að ueita að borga,
/