Lögberg - 12.09.1888, Qupperneq 2

gi o g b c x q.
MIDVIKUD. 12. SEPT. 1888.
ÚTGEFENDUR:
Sigtr. Jónasson,
Bergvin Jónsson,
Árni Friðriksson,
Einar Iljörleifsson,
Ólafur Þórgeirsson,
Sigurður J. Jóhannesson.
Allar upplýsingar viðvikjandi verði á
auglýsingum i ;,Lögbergi“ geta meun
fengið á skrifstofu blaðsins.
Ilve nær sem kaupendur Lögbergs
skipta um bústað, eru feir vinsamlegast
beðnir, að senda skri'flegt skeyti
um )>að til skrifstofu blaðsins.
Utan á öll brjef, sem fítgefendum „Lög-
bergs“ eru skrifuð víðvíkjandi blaðinu,
aetti að skrifa :
Thc Lögberg Printing Co.
35 Lombard Str., Winnipeg, Man
SKÓLARNI R.
Nú eru skólarnir nýbyrjaðir á
starfi sinu aptur eptir sumarhvíld-
ina. Landar vorir hafa pví miður
hingað til gefið peim stofnunum of
lítinn gaum. [>að [>yrfti að breyt-
ast pað allra bráðasta. Ekkert
uno-menni, sem náð hefur svo mikl-
um proska, að pað hafi gagn af
tilsögn, ætti nú að sitja heima,
eða fiækjast allan daginn á göt-
unuin,
pegar landar koma heiman að,
segist fjöldi peirra hafa farið til
Ameríku vegna pess að peir hafi
ekki sjeð neinn veg til að börnin
sín næðu neinni menntun á Islandi.
Nú eru peir komnir til pess lands,
seni hefur orð á sjer fyrir að hafa
einna bezt skólafyrirkoroulag í heim-
inum. Nú eru peir komnir pangað,
:-em tilsögnin fæst ókeypis. páð er
synd að nota ekki önnur eins
hlunnindi.
Munið eptir að firrtast ekki við
skólana, pó yður virðist börnin
læra lítið, taka litlum framförum
fyrst í stað. í öllum barnaskólum
í heiminum taka börnin litlum sýni-
legum framföruin fyrst í stað. En
pau eru samt sem áður að læra,
og peim er að fara fram. pau eru
að læra undirstöðuatriði pess vanda-
saina verks að lcera.
Afunið eptir, að eini vegurinn til
pess að börnin geti orðið að góð-
um og nýtum borgurum í pessu
landi, eini vegurinn til pess að
pau geti orðið sjálfum sjer til mik-
ils gagns og pjóð sinni hjer til
sóina — er sá að pau fái innlenda
roenntun.
Og munið eptir pví, að eini
vegurinn fyrir fátæklingana til að
láta börn peirra öðlast innlenda
menntun er sá að senda pau á
skólana.
^lafmujhm'Dro'binn
o fj n u n n u d a j a s k 6 l ar n i r.
Dað -er ein stofnun hjer vestan
hafs, sem gæti Jjett mjög mikið
undir með að fyrirbyggja framveg-
is pennan alkunna, hlægilega og
óha<rkvæma irlundroða á nöfnum ís-
lendinga hjer í landinu. pað er
sonnudagaskólinn.
Hingað til mun pað hafa verið
siður á sunnudagaskólunum íslenzku,
að minnsta kosti á sunnudagaskól-
anum hjer í Winnipeg, að færa
ungmennin, sem á skólann ganga^
inn í bækur skólans með alíslenzk-
um nöfnum. Auðvitað verður ekk1
annað sagt, en að petta sje alveg
rjett, skoðað frá vissri hlið. Því
að auðvitað heita ungmennin petta,
scm pau eru kölluð í bókum sunnu-
dagaskólans -— að minnsta kosti pau,
sem fædd eru á íslandi. öðru máli
er að gegna um börn, sem fædd
eru hjer í landinu. Piltur, sem hjer
hefur verið skírður Ólafur, og seín
á Svein Grímsson fyrir föður, heitir
naumast Ólafur Sveinsson, heldur
Ólafur Grimsson, eptir lögum og
venju pessa lands, og systir Ólafs
getur naumast með fullum laga-
rjetti kallað sig Sveinsdóttur hjer
í landinu. En hvað sem pví llður,
pá getur pað sannarlega komið til
skoðunar, hvort sunnudagaskólarnir
ættu ekki að víkja frá pessari reglu
með nöfnin.
llvert er takmarkið, sem menn
ættu að komast að með nöfn ísleiul-
jnga hjer í landinu? Að pau hjeldu
sem mest sínum íslenzka uppruna,
yrðu mönnum ckki til ópæginda
og fengju algerða festu, yrðu ekki
fremur á hringli en nöfn annara
manna. Nú er pað auðsætt ag
menn standa ekki við íslenzka nafna-
fyrirkomulagið. Menn vilja ekki
gera pað, og menn geta pað naum-
ast. Og sjerstaklega er ekki til
nokkurs lilutar að fara fram á pað
við íslenzkt kvennfólk, sem hefur
nokkur mök við innle»t fólk, að
pað kalli sig dóttur. Pað er ekki
heldur til pess ætlanda. Nú virð-
ist pað vera auðsætt, að pau nöfn,
sem ungmennin vilja ekki og get
ekki staðið við í lífinu, œttu aldrei
inð þau að festast. Það kemur peim
að eins í vandræði, gefur peim til-
efni o<r ástæðu til að vera hrin<rla
með nöfn sín og til að baka sjálf-
um sjer ópægindi og verða að at-
hlægi.
I>ví verður ekki neitað, að
með pví að halda fram upptekn-
um hætti í pessu tilliti, eru sunnu-
dagaskólarnir að festa pessi nöfn
við menn að svo miklu leyti sem
peim er mögulegt, og verða með
pví óviljandi orsök í pví leiðinlega
og ópægilega, setn af peim flýtur.
Yjer segjum óviljandi — pví að
annars er óhætt að fullyrða, að
svo framarlega sem pað sje nokkuð
til, sem haldið geti við íslenzku
pjóðerni meðal íslendinga í Ame-
ríku, pá er pað boðun kristindóms-
ins meðal peirra á peirra eigin
ináli, og einkum og sjerslaklega
sunnudagaskólarnir. Og ínestallt,
sem að pví hefur verið unnið að
halda pjóðerni voru við hjer í landi,
hefur verið verk peirra manna, sem
jafnframt hafa verið að berjast fyrir
kristindórnsm&Iínu. Þess vegna kæmi
pað pví öfugar við, ef sunnudaga-
skólarnir að vissu leyti gerðu pjóð-
ernismáli voru ógreiða.
Sumum kann nú að finnast, að
pað sje einmitt vjer, sem sjeum
ópjóðlegir í pessu atriði, par sem
vjer ráðum til að sleppa algerlega
pví atriði í islenzku nafna-fyrir-
komulaginu að tengja son og dóttir
aptan við skirnarnafn föður síns.
En vjer verðum að gæta pess að
vjer eruin í nokkurs konar stríði
hjer í landinu með pjóðerni vort
Yjer eigum I höggi við voldugasta
pjóðernið,' sem til er í heiminum.
Sjálfir erum vjer fámennir og fá-
tækir, og pað er pví ekki furða,
pó að vjer verðum að einhverju
leyti að sláka til. E>egar menn
eiga í striði, er mönnum pað opt
ávinningur að sémja frið í tíma.
Með pví fá menn opt haldið pví,
sem peir mundu missa að öðrum
kosti. Allt er undir pví komið,
að inenn geri sjer í tíma Ijóst,
hvað menn ldjóta að missa, og
hverju menn jeti haldið. Vjer
hljótum að hætta við dóttur-n&in-
ið. Vjer hljótum að hætta við að
kenna oss við skírnarnöfn feðra
vorra, ef ekki í pessari kynslóðinni,
pá í peirri næstu. En islenzkum
liöfntlm getum vjer haldið, og eig-
um vjer að halda. En vjer höld-
um peim pví að eins, að vjer gæt-
um að oss í tíma, og látuin pau
fá festu, högum peim pannig að
vjer getum staðið við pau, hvar
sem er. Annars halda menn áfram
að taka sjer hjerlend nöfn, eins
og hingað til hefur átt sjer stað.
Vjer snúum oss pá með petta
mál til sunnudagaskólanna meðal
pjóðar vorrar hjer vestan liafs, og
pá einkum og sjerstaklega til pess
manns, sem er mestur atkvæðamað-
ur í kirkjufjelaginu, og jafnframt
formaður sunnudagaskólans hjer í
Winnipeg. Verk hans og peirra
manna, sem eru í samvinnu með
honum, er enn öflugasta vígið fyrir
pjóðerni voru hjer vestra. Vjer
vonum pví að hann og peir láti
sjer ekki petta mál alsendis óvið-
komandi, og pað skyldi gleðja oss,
ef peir tækju pessa bendingu vora
að sem mestu leyti til greina.
Eptirfylgjandi grein liefur rit-
stjórn Lögbergs verið send, og pó
að ýmislegt 1 henni sje naumast
blaðaefni, pá pótti oss ósanngjarnt
að neita höfundinum um að birta hana
í blaði voru, vegna pess, sem kom-
ið var frá hinni hliðirini á undan.
En lijer með er líka algerlega lok-
ið umræðunum uin pessi atriði I
blaði voru.
Ritst.
í 80. númeri „Lögbergs11 stendur
grein frá J. Hall, er hann kallar
„svar“ móti grein peirri, sem jeg
reit í 27. nr. pess blaðs. Að gr.
birtist í slíkum búning, sem liún
er, munu peir ekki furða sig á,
sem pekkja höfundinn og aðstoðar.
mann hans við ritstörfin. Innihald
gr. á að vera, að segja pað ósatt.
sem jeg hef ritað, án pess pó að
hann færi hina minnstu r j e 11 u
á s t æ ð u fyrir pví, eins og jeg
mun sýna með eptirfylgjandi línum.
J. H. byrjar sem fyrri að burð-
ast með tölu ísl. í Duluth, og telst
honum peir nú vera yfir hundrað,
og skorar hann á mig að rengja
pað ef jeg „pori og geti“. Jeg
hefði nú verið fús til að leiðrjetta
pennan fáráð án pess, en til að
sýna hina rjettu tölu Isl. hjer, peg-
ar J. H. skrifaði sína síðari grein,
má geta pess, að á rithvildartíma
hans hafa tuttugu ísl. flutt inn til
pessá bæjar, en aptur hafa flutt í
burtu 3—4 af áður ritaðri tölu
minni; get jeg pví ekki fengið úr
pessu samanlögðu hærri tölu en
70—71. En jeg er nú ekki skóla-
genginn. Hvað pað áhrærir að jeg
telji börn ísl., sem fædd eru í
Vesturheimi, Ameríkumenn, pá við-
kennir .1. H. að álit mitt sje rjett,
en til pess að víkja ekki frá peirri
reglu sinni að vera sjálfum sjer ó-
samkvæmur, pá virðist honum í
næstu setningu á eptir pessi skoð-
un mín röng. En pvf hefur pjóð-
um og sagnafræðingum komið sam-
an uin að „slá föstu“, að hver mað-
ur sje talinn til pess lands, par
sem hann er fæddur. En skyldi
nú sú skoðun vera rjettari, sem .1.
H. virðist hafa, að telja hvern til
pess lands, sem foreldri hans er
frá komið, án pess að liafa hið
minnsta t.illit til, hvar hann sjálfur
er borinn, [>á væri pað sannarlega
hlægilegt, að ísl. skuli vera að
berjast fyrir að fá Leif Eirfksson,
íslending, viðurkenndan sem fyrstan
hvítan mann, er fann Ameríku. t>ví
saga íslands sýnir pó, að faðir
hans var Norðmaður. t>að hefur
líklega verið af vangá að J. H. rit-
aði undir pá bænarskrá, sem gekk
meðal ísl. í vetur til undirskriptar
„um að á hátíðinni 1892 væri ís-
lendingurinn L. E. viðurkenndur
sem fyrstur hvítur maður, er liafl
fundið Vesturheim“. t>að er líka
næsta undarlegt, að Bretar skuli
ekki telja sjer pjóðmæringinn B.
Franklín, pví foreldrar hans voru
frá Englandi. J. H. pyrfti líka að
leiðrjetta pað í sögu Norðmanna,
að peir hafa ekki talið sjer Egil
Skallagrímsson og Ilrafn Hængsson,
pví foreldrar peirra voru frá Nor-
egi. En verið getur að Islending-
ar — að J. H. undanteknum — vildu
ekki sleppa peim úr sögu sinnar
pjóðar. f>ótt nú .1. H. pyki pað
hafa litla pýðingu í pjóðernisspurs-
málinu, pá eru Bandaríkjamenn á
annari skoðun, pví peir hafa pá
reglu í grundvallarlögum fyrir for-
seta kjörgengi að hann sje fæddur
í ríkinu.
t>ar næst hefur J. H. varið löng-
um kafla í grein sinni til að bera
pað til baka sem rótlaust skrum,
að jeg hafi talað við mann í bæj-
arstjórninni. En hjer fer honum
sem annarstaðar, að hann hefur lát-
ið sjer nægja, að styðjast við ágizk-
un og ósannindi, pótt fyrir almenn-
ingssjónir ætti að koma. t>að get-
ur hann nú fengið að vita, hafi
hann ekki vitað pað fyr, að jeg
vinn og hef unnið siðan jeg kom
í bæ pennan hjá manni, sem er I
bæjarstjórninni, og á par af leið-
andi meira og minna tal við hann
flesta virka daga, án pess J)ó að
hafa tálk og hefur hann pó eigi
talað við mig aðra tungu en ensku.
Hjá pessum sama manni hef jeg
fengið pær upplýsingar viðvíkjandi
atvinnuvegum hjer, sem jeg ritaði
í blaðið, og geymi jeg frumrit hans
með nafni hans undir, og hafði
fulla heimild til að láta prenta pað
í hverju íslenzku blaði, sem jeg
vildi. Nafn mannsins er J. J. Coas-
tello. En lóðaverzlunarmaðurinn er
J. D. Ray, og er hann Islending-
um hjor í Duluth kunnur fyrir
marga drenglynda hjálp. Báðir hjer
nefndir heiðursmenn eru mikils metn-
ir hjá bæjarbúum, og .1. H. er held-
ur til djarfur, par sem hann lýsir
pessa menn ósannindamenn, pó ó-
beinlínis sje, enda getur verið að
honum gefist síðar kostur á að færa
betri sönnur á mál sitt, en hann
er búinn að.
J. H. pykir pað undarlegt að
jeg skuli telja járnbrautir til at
vinnuvega. En svo er pó almennt
álitið. Og marga bæi veit jeg í
Bandaríkjunum og Canada, sem
hafa lagt út svo tugum púsunda
skiptir til pess að brautir yrðu
byggðar inn til sín, pvl peir álíta
að vagnstöðvar, vöruhús og verk-
smiðjur auki atvinnu, jafnframt pví
sem pær bæta verzlun, En skyldi
nú pessi alheims hagfræðis skoð-
un vera röng, pá væri æskilegt að
J. H. vildi sem fyrst lagfæra sllkt,
og kenna tnönnum aðra áreiðanlegri
aðferð atvinnunnt til eflingar. f>að
væri trúlegt að hann fengi svo
mikil laun fyrir pann starfa, að
hann gæti eignazt hlut I einum
hjórkút til að svala með porstanum
á sumivdegi.
I>á nöldrar J, Hall mikið um
pab að jeg hafi ekki talið nema
9, elevators I Duluth, en hann hef-
ur talið pá 10, og vitnar til Du-
luth Daily News 1888. Það vill
svo vel til að jeg á rit petta, og
á hinum tilvitnuðu stöðum hjá
honum eru ekki taldir fleiri ele-
vators hjer I Duluth, en jeg hef
áður talið, nefnil. 9. Það sjest
Ijóslega, hversu ' vel hann skilur
ensku, par sem hann heldur að
sama sje elevator og warehouse.
Þeir, sem kunna hjerlenda tungu,
álíta að pessi orð merki sitt hvað.
Elevators hreinsa og geyma hveitið.
Það sjest líka I gr. minni I 27. n.
„Lögbergs11 að jeg taldi pær korn-
hlöður, sem á ensku heita Elevators;
en pótt næstliðið ár væri látið
hveiti til bráðabyrgða I 3 vöruhús,
pá var pað ekki I neinu sambandi
við pað, sem jeg ritaði. pótt nú
pessum áminstu vöruhúsum væri
bætt við kornhlöðurnar, verða pað
ekki nema 12. Fleiri korngeymslu-
hús telur ritið ekki innan Dulut’n
bæjar; verður pví upjihæð sú, er
jeg áður taldi, alvog rjett, <g eiu
I pessum 12 liúsum til samans 12
mill. bushel. Til pess að geta nú
fengið pá tölu upp, sem J. H. er
að burðast með, liggur næst að
fara til West Superior. porp pað
stendur að sunnanverðu við mynnið
á St. Louis ánni, en áin er á
pessu svæði takmörk á milli Minn.
og Wisc. par eru 4. kornhlöður,
sem ritið segir að sjeu eign fje-
laga, sem eru I Duluth. En hafi
.1. H. haldið að porp petta til
heyrði pessum bæ, pá hefur hann
sagt nógu mikið af sjálfum sjer 2.
okt. sl., er liann sagðist kunna svo
vel landafræði „að sjer væri sama
hvar til væri gripið“.
Þar eptir víkur nú .1. II. til járn-
brautanna, og finnur pær ekki nema
4. En til að sýna að jeg liafi
ekki ritað ástæðulaust set jeg nöfn
peirra brautarfjelaga sem hafa stöð-
var sínar I pessum bæ. 1. N.orth-
ern Pacific, 2. St. Paul and Duluth,
3. Chicago St. Paul Minneapolis
and Omaha, 4. Duluth Iron Range
5. Wisconsin Central, 0. Chicago,
Milwaukee and St. Paul 7. St.
Paul, Minneapolis and Manitoba.
t>ótt ekki liggi spor allra pess-
ara brauta hjer inn I bæinn, pá er
talið svo, pvl pau af fjel. pess-
um, sem ekki hafa enn lokið við að
byggja brautir sínar, hafa náð
peim samningum við eldri fjelög
par, að pau fá ekið vögnum sín-
um nptir brautum peirra eptir
pörfum. Jeg geri mjer von um að
.1. H. geti með tímanum lært að
telja upp að sjö, og pannig orðið
betur að sjer en hinir fornu iístra-
IIu búar.
Líka undrast J. H. mannfjölda
pann, er jeg segi að hafi vinnu
við áminnsta atvinnuvegi. Jeg tók
vitanlega pað lægsta meðaltal, senn
á sjer stað. En hvað pað áhrærir,
að jeg taldi ekki fleiri atvinnuvegí
I bæ pessum, pá var pað af pv£
að jeg vissi, að lesendur Löjberjs,
að J. H. undanteknum, hafa svo
mikla pekkingu, að peir viti að
ekki getur talizt bær, nema par
sem margbreyttari iðnaður er rekinn,
en jeg hef talið, og pað svo að
ekki er hægt að telja pað I lítilli
blaða ‘grein, og pví Ijet jeg paðu
ógjört.
Niðurlag greinar minnar óskar J.
H. að jeg gjöri lionutn skiljanlegra,
og vil jeg verða við bón hans.
Þegar pessi J. Hall kom hingað
til Duluth, sagðist liann vera Hall-
dórsson. Dað er alllíklegt að kaup-
menn sunnan við Faxaflóa kaunisfc
við pað nafn. pá skal pess getið,
að veturinn 1887, að báLfnaðri ver-
tíð, fór J. H. úr skiprúminu, og
tók sjer far til Skotlands með
seglskipsskrifli, er treglega gekk að
fá háseta, og sætti peinr vesaldar
kjörum að vinna fyrir mat. Að
liann komst frá Skotl. til New
York má hann alveg pakka dreng-
lyndri hjálji landa síns, B. Páls-
sonar, sem var ritari Dana-konsúls
I Leith. Maður, scm með slík-.nu
kjörum og petta, flytur af æctjörð
sinni, vona jeg að nienn álftj að hafi
viljað flýta sjer brott. Ln ],að
vill hann líklega hita telja sjer tií
frama, að ej>tir að • liann lagði á
á stað frá New York til Buffalo,
hafa eigi íslenzkir emigrantar orðið'
fyrir pví veglyndi hjerlendra manna,,
að fá næturgisting I jafn traustu.
og velvöktuðu húsi sem hann.
Þegar J. H. fór að niinnast á