Lögberg - 24.07.1889, Page 2

Lögberg - 24.07.1889, Page 2
£ o q b t r g. ---- MIDVIKUD. 24. JÚLÍ /889. ------------ Útgefendur: Sigtr. Jónasson, Bergvin Jónsson, Arni Friðriksson, Einar Hjörleifsson, Ólafur Jrórgeirsson, Sigurður J. Jóhannesson. ,/Vllar upplýsingar viSvíkjandi verSi á aug- j'singum í Lögbergi geta menn fengiS á skrifstofu blaSsins. Ilve mr sem kaupendur Lögbergs skipta nm hústaS, eru þcir vinsamlagast beSnir aS senda skriflegt skeyti um þaS til skrifi stofu blaSsins. TTtan á öll brjef, sem útgefendum Lög- BF.RGS eru skrifuS viðvíkjandi blaSinu, ætti að skrifa : The Lógberg Priuting Co. 35 Lombard Str., Winriipeg. lSLANDT KOMJÐ AF EIGIN tSTJÓRN OG STJÓRNÐANA 1 EYÐILEGGJANDI SVIRA- SKULÐ VIÐ ÐANMÖRKU. Grein SÚ er hjer fer á eptir er iiin saina sem vjer gátum um í síöasta blaði voru að von væri á. Hún er þýðing af grein, sem hr. E. Aí. að ölluin Jíkinduin lief- U'- nú sett í ensk blöð. þýðing- in er verk höfundarins. I sam- bandi við þetta mál sktilutn vjer í þetta sinn láta oss nægja að benda á, að eins og skýrt sjest á grein E. M., er það tilhæfulaust, sem stendur í Isafold (XVI. 4(5.), aö póststjórnin leysi inn seðla lnndsbankans. Póststjórnin lítur tltki við þeim seðlum. Kitst. Af liálfu liinnar ófarsælu islenzku þjóðar, er það mín kvalafull skylda, að ijósta ujip fyrir öllum heitni fínan/.-hrekk, sem ráðaneyti Jsiands Og Dftnmerkur hafa í samvinnu not- fcð í þrjú ár til þess, að varpa eyjunni í það djúp peningalegrar rvðileffeiugar, sem ef til vill ekk- j o o rt 7 rrt sjálfbjargá mannfjelag hefur reynt fyrri. Uppljóstun mín er því jiauðsynlegri, er jeg hef ústæðu til nð ætla, að stjórnin leggi fyrir þing i ár frumvarp til laga, er ráðstafa rkuli því, hvernig ísland skuli borga IJanmörku skuld sína. Sögulega er fróðlegt, að geta þess, að frá 1874, er Islendingar fengu ráð eigin efna sinna, þangað til 1885 voru tekjur landsjóðs jafnan meiri, svo miklu rnunaði, en gjöld hans. Hvað síð- an hefur gjör/.t skýrist af þvl sem hjer fer á eptir. Til þess að lesarar skilji málið í heild sipni því betur, læt jeg fara á undan aðalmálinu eptirfylgjandi athugasemdir: 1. að 1885 lagði herra Nelleman ráðgjafi íslands og, að háði örlag- anna, rjettlœtOráðherra (Justitsmin- ister) Danmerkur, fyrir alþing frue - varp til laga „til að greiða fyrir peningaviðskiptum í landinu og styðja að framförum atvinnuveg- anna“ (!). £>essi lög heimiluðu stjórn íslands, 0: Jierra Nelleman sjálfum, að gefa út fyrir lainlsjóð 500,000 kr. í óinnleysanlegum seðlum. t>es ;i pappír var gerður lögeyrir í landi fyrir landsjóð og alla almanna sjóði landsins, og umferð þeirra var bund- in við ísland einungis. Fyrir gjald- gengi seðlanna stóð engin ábyrgð önnur nje öllugri en mögulegt láns- traust útgefanda, laudsjóðs sjálfs. Engar ráðstafanir voru gerðar til þess að prófa við og við, hvað ör- ugt lánstrauat landsjóðs væri. Bank- inn sjálfur var scttur upp trygðar- sjóðslaust, cnda átti hann aldrei að gera annað en að ver/.la ineð seðla Jandsjóðs, koma þeiin út við fólk mestmegnis fyrir veð í landi og húsum. f>etta óþarfa-spor stje stjórnin að fyrra bragði, ótilkvödd, af sjálfri sjer.* *) Þetta er seinasti lilekkur í keðju tilrauna sem »ð sama miði hafa stefnt, «g beitt liefur verið við alþingi síðan J881—cr hið fyr*lrt þinr/ eptir dauða Jðns tíiyurðssonttr kom eaman; þeirn nJjy er 4kilurJ Svikatilrauniruar 1881 og 1883 Menn höfðu aldrei á íslandi heyrt getið um óábyrgzta, óinnleysanlega seðla; og enn síður um fínanz-bragð- ið, sem fólst í seðlaútgáfunni. öll- um meginþorra manna var þetta óút- grundanlegur leyndardómur. Stjórn- in bætti engum leiðarvísi, fyrirsögn nje útskýringu af nokkru tægi við lög þessi, er leiðbeint gæti fólki um það, hvernig þessir seðlar fengju haldið gjaldgengi, borgunar-magni sínu, án þess að falla 1 verði. Hjer af leiddi, að hið einfalda fólk, sem ekki gat fengið af sjer að efa ráðvendni svo háttstandandi herra, eins og þeirra er í stjórn þess voru, tók án efa og andvara við þvl, sem því var sagt að væri bót mnnna og blessun.* Hjeðan leiddi það, að bankalögin (18. sept. 1885) fengu samþykki þings þannig orð- uð í ölluin meginatriðum eins og frumvarp þeirra var, er ráðaneyti Estrups fjellst á það. Margreyndur fínanz-fræðingur i Höfn var fenginn til að semja lög þessi. í>að er sjálfsagður hlutur, að hann að minnsta kosti skýrði þau út í allar æsar fyrir íslands ráðgjafa, og hann hlaut aptur, eptir sjálfsagðri skyldu, að kynna ráðaneytinu öllu efni þeirrn, og vissi þannig ráðaneyti Danmerk- ur frá byrjun, hvert eíni var í um bankalög Islands. 2. Að, áður en þessi banki var settur upp og þessir seðlar voru gefnir út, 1886, gekk enginn annar gjaldmiðill f landi en ríkismynt. 3. að, eptir 5. gr. auglýsingar um póstmálasamband milli Islands <>g Danmerkur, er hin dönsku fjár- mála og dómsmála ráðaneyti gáfu út sameiginlega 26. sept. 1872, var það tilskilið, að póstávísanir mætti senda frá Iieykjavík til póststof- anna og póstafgreiðslustaðanna í hinu danska póstumdæmi. Síðan 1. jan. 1873 hefur þetta verið eiginlega eini vegurinn til að senda peninga milli Islands og Danmerkur. ííptir þessari reglugjörð varð það sjálf- sagður hlutur, að póstávísana reikn- ingurinn varð alvct/ undir umsjón fjánnálará ðgj afa í Jlöfn, herra EstrC'ps sjáfs. Póstmeistarinn I Reykjavík fjekk allar tilskipanir sín- ar um þennan reikning, eptir 1886, eins og áður, frá Kaupmannahöfn eingöngu, Detta var ofur-náttúr- legt; því það er auðsætt mál, að póstávísana „innleggið“ var tekju- dálkur í bókum fjárlagastjórnar Danmerkur, sem haldnar voru í Reykjavík. — Póstávisana aðferðin þangað til 1886, var ofur einföld. Póstmeistarinn I Reykjavlk tók við því, sem lagt var inn fyrir ávlB- unum, í ríkismynt. Hann færði inn- leggið hverjum einstökum innleggj- anda til góða I póstávísana-reikn- ingnum, og gaf síðan út póstávfs- unina, sem ríkissjóður Dana á endan- um borgaði út’ f rikismynt — sömu mynt sem innleggið var í, sem var einmitt hin eina rjetta reikningsað- ferð. Eptir hendinni er þessi inn- legg söfnuðust fyrir, lagði póst- meistarinn I Reykjavík þau inn I landsjóð, því að I lok fjárhagsárs var það venja landsjóðs Islands og ríkissjóðs Dana að jafna niður milli sín öllutn sinum reikningaviðskipt- um. Nú fær hver maður sjeð, að sambandið milli hvers einstaks inn- leggjanda og ríkissjóðs Dana var hið suma, sein er milli manns og banka, þegar maðurinn á svo og svo mikið til góða hjá bankanum. Svona i öllum aðalatriðum var póst- ávisana aðferðin, þegar óinnleysan- legu seðlarnir komu fram á sjón- arsviðið, 1886. í mótsetningu við manninn, sem lagði inn ríkisinynt fyrir póstávís* unum, sem jeg nefni A, kemur nú annar innleggjandi, köllum hann B, voru kliiufalcga tilfundnar, enda vörðu flutningsmennirnir, sem flestir voru gulln- ir riddarar, þær »f einstöku þekkingar- ieysi. *) Þegar jeg leiddi rök að því í min- um margföldu árásum á seðlana og bank- ann, að þetta hvorttveggja lilyti að verða eyðilegging lands á endanum þá fóru einkavinir Nellemans með mig eins og jeg yæri bugsunarlaus spillvirki. inn á póststofu Reykjavíkur, með ávísunar gjald, 1000 kr. í landsjóðs- seðlum. Eptir öllum reglum almennr- ar ráðvendni, heilbrigðrar skynsemi, og heiðarlegs reikningshalds voru þeir, fjármála ráðgjafi Dana og ráð- herra Islands skyldir að hafa frætt póstmeistara og almenning, hvorn í sínu lagi, um það, að þetta gat ómögulega verið innlegg fyrir póstávísun, með því, að seðlarnir, eptir lögum, voru ógjaldgengir i Danmörku, og þess vegna einskis virði í ríkissjóð Dana. — Engan hlut af þessu tægi gerðu þeir þó; og kom það af því, fyrst og fremst að, ef þeir hefðu gjört það, þá hefðu þeir fært gjaldgengi þeirra seðla, sem þeir sjálfir höfðu fundið upp, niður í náll undir eins; og í öðru lagi þess vegna, að þeir Estrup og Nelleman höfðu fyrir stafni mik- ilfenglegt stjórnarbragð, sem ein- ungis varð |>ví að eins framgengt, að gj&ldgengi seðlanna yrði við- unanlega við haldið. Nú var því farið í þegjanda hljóði með innlegg B’s eins og það væri í ríkismynt. Póstmcistari tók það orðalaust, gaf út póstávísun gegn því, afhenti B hana, og hann fjekk hana borgaða út úr ríkissjóði Dana; og þetla var B leyft að endurtaka eins opt og honum þóknaðist, án þess að nokk- ur mótmæli væru hafin gegn því nokkurstaðar af stjórnar hálfu eða yfirvalda. Samkvæmt hinni gömlu venju, er ávísana gjald var borgað I ríkismynt, flutti póstmeistari inn- legg B’s frá póstávísana-reikningi ríkissjóðs I Reykjavík yfir í reikn- ing landsjóðs, og þar var innlegg- ið fært B til inntektar eða, ineð öðrum orðum, landsjóði sjálfum. Með þessum litla flutningi þótti þeim Estrup, Nelleman, og lands- höfðingja svo sem þegjandi sjálf- sagt að landsjóður hefði tekið að sjer að borga i gulli inn i ríkissjóð andvirði iióstávísunar-gjahls B’s í landsjóðs seðlutn; sem landsjóður og hefur gert svo lengi setn honuin entist gull til.—S'-o furðulega eptir- látur hefur hr. Estrup verið, að, á hinu skamma skeiði þriggja ára, hefur hann steinþegjandi leyft land- sjóði, auk þess sem hann hefur getað borgað, jið lenda í skuld við ríkissjóð Dana, sem nú sem stend- ur nemur miklu meira en 300,000 kr; öll til orðin á JLs seðla, pðst- rjjaldi eint/öngU! Hessu bragði hefur verið komið við svo einfaldlega og svo hægt, að sjeð hefur verið um að koma ekki í hroyfingu nokkurri hugsun, nokkurri rannsókn, nokkurum efa, nokkurum draumi tneðan fórnardýr Estrups* nyti síns seinasta rólega blunds áður en hann leiddi það út til slátrunrr. Látum oss jiú greiða í sundur þetta bragð, sem höfundar þess, hlakkandi í flónanna Paradís, hjeldu að Islendingar yrðu aldrei svo skarp- ir að finna út. Ávísunarandvirði B’s, 1000 seðla- krónur, andspænis andvirði þess sein ríkissjóður Dana hefar borgað út í peningum er sama sem — 'NÚLL. Óafvitandi hefur þvi B. komizt í 1000 króna skuld, sem hann ekki getur borgað. Enn verra er það, að herra Estrup á engan aðgang að B. fyrir skuldinni, vegna þess að herra Estrúp befur búið hana til sjálfur. t>ó er nú B. hin eina persóna, sem ber ábyrgð skuld- arinnar, ef nokkur á að bera á- byrgð henimr annar en ráðherrann sjálfur. Þrátt fyrir allt þetta, og vel vitandi að hann aldrei getur látið B. borga sjer einn eyri þess- arar skuldar, lætúr Estrup B. fá ávísanir á ríkissjóð eins opt og honum hentar og eins lengi og hann óskar. En það var nú aldrei tilgangur- inn að láta ríkissjóð Dana missa neins í viö þessa tilhögun. Þvert á móti: óinnltysanlegu seðlarnir vnru tilbúnir einmitt íþeim tilgangi} að sðpa vt iir Islandi inn l rikis- sjóð JJana allri mynt l landinul *) Ilin íslenzka tjóð! — Ætlið þið aldr- ei að flnna til ykkar, Islendingar! Þessu varð alveg áreiðanlega kom- ið fram með því að fara með hina alsendis óinnkrefjanlegu skuld B’s þannig:—„Við skulum láta flytja hana úr póstávísana-reikningi ríkis- sjóðs Dana í póststofu Reykjavík- ur yfir á bækur landssjóðs Islands, og láta hann færa hana B til inn- tektar, eða landssjóði sjálfum, sem or þá hið sama, og svo skulum við láta landssjóð íslands borga 1000 seðla-króna-skuld B’s rikissjóði Danmerkur í Höfn með 1000 kr. 1 peningum. Hvað þýðir nú þessi einfaldi og meinleysislegi flutningur? llann þýð- ir nú hvorki meira nje minna en þetta: 1. að landssjóður er látinn katipa í eigin peningvm SÍNA EIG- IN EIGN, eptir virðingu stjórnar- innar sjá/frar, Estrvps og Nelle manns, af óviðkomandi manni se:n hefur hana að láni, til þess: — 2, að borga sJculd þessa manns, sem einn og Öllum óháður ber alla ábgrgð fyrir liana, en sem Estrup^ Nelleman og Jandshöfðingi bafa bú- ið til fyrir hann, án þess haHn viti af.—Svo hjer komum vjer niður á þessa furðulegu stjórnarreglu: Að ísland er skyldað til að borga ó- innkrcfjanlegar skuldir landsmanna þegar ráðaneyti Danmerkur og Is- lands hafa samviginlcga bt'/ið þœr til l kyrrþey, l þeim tilgangi að svikja peninga vt vr hinni íslenzku þjóð!!! Og þó er íslendingum sagt, ept- ir allt saman, að þeir tapi engu við þetta, ogsumir þeirra, að minnsta kosti þykjast sannfærðir um það, að það sje svo, því að landssjóð- ur fái 1,000 kr. í seðlum fyrir 1,000 kr. í gulli, sem hann borgar fyrir seðla-upphæðina. Svo jeg tapa þá engu við að kaupa mína eigin eign svo, að svari 200,000 kr. á ári, og borga þetta Óviðkomandi manni, sem ekkert á hjá mjer. Landsjóður íslands tapar þá eptir allt saman engu, þó hann kaupj inn seðla sína eptir virðingu herra Estrúps og borgi fýrir þá t. a. m., millión króna í peninguin inn í ríkissjóð Dana?!!! Mjer er grunur að sumir, sem þessi ritgerð mín varðar mestu, kunni að óska að fá einfalda skjir- ingu yfir einfalt, en sumum, ef til vill, hálf-flókið bragð. Slikri skýringu vil jeg nú bæta hjer við: Gerum að fjárhaldsmenn ómynd- ugs manns, sem á jarðagóz, leigðu einhverja jörð hans manni, sem vjer kölltim B., og ljetn hann ganga svo langt út yfir leiguliða lög að veðsetja jörðina, sem hann situr, fyrir 10,000 kr. kunningja þeirra, köllum hann X, og að jörðin væri svo þessum X. að lokum einskis virði til Júkningar 10,000 króna skuld B’s. Gerum nú að fjárráða- menn hins ómynduga sendu B. til hans með þessum boðum: — „Vjer sendum yður B með því erindi, að afhenda yður jörðina, er liann hefur leigt af yður, og hann hefur veðsett fyrir 10,000 kr., sem er hennar virðingarverð að voru áliti. Verið þjer svo góður að taka við jörðinni og færa yður hana til inn- tektar í bókum yðar, til útgiptar færið þjer yður 10,000 kr. sem þjer verðið að borga X I peningum fyr- ir hana. 4>jer sjáið að þjer tapið engu, því þjer fáið jörð yðar með þessu móti sjálfur og getið leigt hana aptur!“ Petta er nú einmitt uieðferðin sem liöfð hefur verið við ísland síðan hinir bófalegu seðlar voru settir upp á það 1886, t>að hefur verið blátt áfram svikið um hverja einustu krónu, sem það hefur borg- að í, eða því er talið til skuldar við ríkissjóð Dana, fyrir póstávís- anir gegn landssjóðs-seðlum, og er það sjáfsögð skylda, lands að neita. að öllu leyti allri slikri skuld. Nú, en þá er auðsætt, að ábyrgð- in lendir öll á rikissjóði Dana, sem nú verður skylt að endurborga lands- sjóði íslands allt sein hann hefur þegar greitt rikissjóði fyrir seðla póstávísanir, og draga blátt áfram stryk yfir allt af þessu tægi, sem enn er ógoldið, svo sem hreina og beina svikaskuld. En þetta er ekki nándar nærri nóg. Nú, er seðlum verður éfgi lengur ávísað, eru þeir orðnir verðlaus pappírs-blöð. Land- sjóður getur ekki leyst til sín tiunda part þeirra 500,000 króna sem þann- ig falla; engin stofnun lands get- ur borgað fyrir neinar nauðsynjai sínar; enginn einbættismaður getur hafið laun sín; engir tollar nje skatt- ar nje skyldur gjaldast; öll kaup- manna stjettin er í vonlausri eyði- leggingu og hin stórkostlega brezka gripaverzlun hlj’tur að verða fyrir stórskaða i haust ef eigi er við gert; i eiginleguni skilningi er ekki sá hlutur til i landi, sem mynt eða gjaldmiðill verði nefndur. f>ar nú mál er þannig úfað þá krefur þjóð- arheiður Dana að úr þessu fári, sem svivirðuleg stjórn þeirra hef- ur af stað komið, verði bætt með dirfð og dug af rikisdegi og að Danir leysi inn alla seðlana. Hvern- ig íslendingar sjeu til sknps í þess- ari tíð er enginn vandi að geta sjer til. Að þeir líti á yfirstjórn- endur sína svo sem svikara og tál- dragara og alla Dani heima eins og í vitorði með þeim þarf engar. að undra. Til allrar lukku hef jeg þegar sent brjef til Islands er lyst- ur upp fjársvikum þessum, og i því hef jeg tekið Islendingum alvar- lega vara fyrir að gleyma sjer ekki og láta enga framhleypni nje of- ríki af sjer spyrjast gegn dönskum kaupmönnum eða öðrum dönskum samþegnum í landinu. Hef jeg talið það mína fasta sannfæringu að ríkisdagur myndi eflaust gera það sjer, fyrst allra hluta, að skyldu, að gera allt I þessu máli, sem rjettur, sannsýni og. heiður krefði. Jeg hef og sökum flónslegra og andvara- lausra greina, sem út hafa komið bæði í Danmörku og á Islandi um fullan aðskilnað Islands og Dan- merkur, livatt fólk alvarlega að.láta ekki hollustu sína bila við virtan og elskaðan konung þó ráðgjafar hans Iiafi gjörzt sekir i sviksam- legu athæfi. En að lokum verð jeg að bæta við aðvörun lijer. Ofan á hina dauð- legu misþirmingu, sem Islendingar hafa orðið fyrir — (þessi friðsama, meinlausa, og auðsveipasta þjóð t Norðurálfunni þangað til þeim rern- ur í skap fyrir alvöru, og hirða þá lítt hvað þeir gjöra — ) kemur það ekki til mála að þeir láti bjóða sjer þá háðung að eiga beinlínis eða óbeinlínis nokkura samninga við ráðaneyti Estrups, sem f sögu Is- lands mun æ verða annálað svo sem böðlafjelagið, er sjer ætlaði að tnyrða saklausa þjóð. Cambridge I júní 1889. Eiríkur Magnússon. FRJETTIR FRA ISLANDI. (Eptir Ejallkonunni). lieykjavík 28. mau Stórstúkuþing Ó..U. G. T. lijer á landi var sett í Reykjavík 25. maí, kl. 13 á h. — Sama dag hafði stúkan „Ein- ingin“ í Rvík 200 fjelaga afmæli. IIún hefur lengi verið atkvæðamesta stúkan enda er hún nú lang-fjölmennust. Ný lög. Lög um brúargerð a ölfusá eru staðfest af kouungi 3. maí. —-Brúarefnið er gert ráð fyrir nð fluti verði til lnndsins í sumar, oghefur Tryggvi Gunnarsson tekið að sjer innkaupin og umsjón brúnrgerðarinnar. Stjórnarfrumvörp til alþingis í suraar eru pessi komin hingað: 1. Uni aðflutningsgjald á kaffi pg sykri (5 an. á pd. af kaffi og kaffirót og 2 au. af sykri og sírópi) 2. uni breyting á tó- bakstolli (hækkaður í 20 au. ú pd. og 50 au. af 100 vindlum). 3. um stofnun sjómnnnaskóla í Reykjavík. 4. um dug- liókahald ú ísl. skipum. 5. um varúðar- reglur til að forðast úsiglingar. (i. um, *ð fú útmældar lóðir ú löggiltum kaup- túnum. 7. um viðauka við útflutnings- lögin 14. jan. 1876. 8. um uppeldisstyrfc óskilgetinna barna. Sýslunefndar fundur irnes- i n g a var haldinn 23.-26. apiíl. AfgreidcJ

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.