Lögberg - 14.08.1889, Page 3

Lögberg - 14.08.1889, Page 3
hverjar eru langt um stærri en Norska Sýnódan. Svo framarlega sem f>að hefði verið meining J>eirra manna, er mæltu með nýju guðsþjónustuformi, að komast í eitthvert nánara samband við Norsku Sýnóduna, J>á hefðu feir sjálfsagt mælt með hennar guðs- ]>jónustuformi, en ekki öðru, sem er mjög gagnstætt hennar. En hvorugt f>etta hefur komið í hug nokkurs manns í kirkjufjelaginu. t>að, sem ritað hefur verið um þetta mál og jsað, sem um ,J>að hefur verið rætt á kirkjuj>ingum vorum, hefur reyndar ekki verið f J>á átt, að aðhyllast stefnu Norsku Sýnód- unnar, hvorki í J>essu máli nje öðrum. t>að er býsna gott sýnishorn af J>eim viturleik, sem kemnr í ljós í „Heimskringlu“, J>egar lifin fer að ræða um opinber mál, þetta, að J>egar talað er um að taka npp nýtt guðspjónustuform, J>á heldur hún að pað hljóti að vera í p>eim tilgangi, „að láta sýnóduna gleypa sig með holdi og hári“, J>á sýnódu, sem hefur allt annað guðspjónustu- form en hið umrædda og stendur pvl ekki í allra minnsta satr.bandi, við pað mál, sem um er verið að ræða. Pegar talað er um að taka stórfjelög lútersku kirkjunnar aust- ur við Atlautshaf sje til fyrirmynd- ar, j>á heidur hún að átt sje við eitt smáfjelag langt vestur í Banda- ríkjum. J>egar talað er utn ensku- talandi fjelög, J>á heldur hún að átt sje við fjelag, sem einungis mælir norska tungu. I>egar talað er um að taka eitthvað sjer til fyr- irmyndar, heldur hún að meining- in sje, að láta vgleypa sig með holdi og hári.“ I>að virðist vera nokkuð hjákát- legt af einum ritstjóra, að setjast niður og skrifa langa, leiðandi grein um eitt opinbert mál og botna jafn- lítið í J>ví, sem hann ætlar að segja, eins og ritstjóri „Heimskringlu“ hefur botnað í peSsU máli. Enn aumara verður J>að J>ó, pegar maður íhug- ar, að hann heyrði allar umræðurn- ar á kirkjupinginu og hefur geng- ið svona hraparlega að skilja J>ær. En bágast af öllu er J>ó J>að, að hann skuli langa svo mikið til að fylla menn af fordómuin gegn á- lyktunum pingsins, að hann hættir sjer út á þann ólgusjó, að tala um mál, er hann veit sjálfur, að hann ber ekkert skynbragð á. E>að er enn fremur réynt til, að koma mönnum í skilning um, að J>etta guðsJ>jónustuform sje k r e d d a ein, og nú eigi að fara ,,{>enja menn út á eintómum kreddum og seremöníum allt I g6gn“. „E>að iná máske“, segir höf., „innræta virð- ingu samblandaðri ótta, I brjósti lít- ilsigldra og grunnhugsaðra (!) manna ineð kynjalegum seremóníum og söngli út um alla kirkju.“ J>að er fremur óvandað bragð, að reyna að innbyrla lesendum sínum að hitt og J>etta, sem verið er að gera, sje kredda, án J>oss að gefa eina einustu ástæðu fyrir J>ví. Er J>að yfir höfuð kredda, að láta J>að sem maður hugsar eða gerir, koma fram í einhverju formi? Er J>að kredda, að söfnuðirnir hafa eitt- hvert form fyrir guðspjónustu sinni? Ef svo er, ]>á hlýtur ]>að guðs- Jijónustuform, sem söfnuðir vorir nú hafa, að vera kredda. En J>vi hef- ur þá ekki „IIeimskringla“ talað um ]>að fyr? Af J>ögn hennar má draga ]>á ályktun, að henni J>yki pað guðspjónustnform, sem viðhaft hefur verið I kirkjum vorum, eng- in kredda. En sje nú svo, J>á er ómögulogt að henni J>yki petta guðsJ>jónustuform framar kredda. ]>að er eiuungis form, og eitthvert form verða allar guðsj>jðnustur að hafa ekki slður en allar aðrar mannlegar athafnir. J>að hafa ver- ið sungnir sálmar I kirkjum vor- uin, eins og öllum öðrum kirkjum, hingað til, og er líklegt J>að verði fyrst um sinn, hvað sem „Ileims- kringla11 kynni að segja. Sje nú J>etta nýja guðsJ>jónustuform seri- mónia ein og „söngl út um alla kirkju“, J>á hlýtur „Heimskringlu“ að hafa fundizt sálmasöngurinn vera J>að alveg eins. Söfnuðurinn syng- ur J>á alveg eins og ætlazt er til að hann syngi J>etta nj'ja form. Að sálmarnir eru I bundnmn stýl, og formið I óbundnuin stýl, getur ▼íst ekki gert mikið til. J>að ger- ir hvorki sönglið nje serimóníurn- ar meiri nje minni. Sje rjett að syngja einn sálm á sálmabók kirkju vorrar, hlýtur t. d. einnig að vera rjett að syngja einn af Davíðs-sálm- um, ef maður kann lagið. Annað hvort hlýtur „Heimskr.11 að álíta allan söng kirkjunnar fyrir- litlega kreddu og innihaldslausa serimóníu, eða hún verður að álíta, að J>að geti verið eins mikil mein- ing I að syngja hin fáu orð, er hið nýja form hefur inni að halda, eins og hvað annað, sem sungið hefur verið hinp-að til. Að formið sje ekki við alj>ýðuhæfi, vegna j>ess að menn kunna ekki lagið og J>urfa að læra ]>að, er állka mikil mein- ing 1 að segja, eins og að hinir mörgu sálmar I vorri nýju sálmabók, som menn kunnu ekki lagið við, J>egar hún kom út, hafi ekki verið við alpýðuhæfi. ]>að hefur ytlr höfuð gengið svo, síðan ménn fyrst fóru að syngja, að menn hafa p>urft að læra ný lög og meir að segja, J>að hefur verið talin mikil framför að eiga kost á J>ví. Lagið við hið nýja guðsJ>jónustuform er talið eitt- hvað af J>ví fegursta, sem sönglist- in hefur framleitt, svo J.að út af, fyrir sig ætti ekki að vera fráfæl- andi. Eitt meðal annars hefur mjer virzt einkennilegt við J>essa dóma „Heimskringlu“. J>að er hugsunar- sambandið milli J>ess, sem sagt er fyrst utn ]>etta mál, og J>ess, sem kemur frain I niðurlagsgreininni. Fyrst finnst höfundinum J>að ákaflega víta- vert, að kirkjufjelagið skuli vilja aðhyllast eitt guðs]>jónustuform, sem aðrar deildir lútersku kirkjunnar við- hafa, og álítur að eini tilgangur- inn hljóti að vera peningaleg hags- muna von. I niðurlagi greinarinn- ar fer hann að tala um, að J>að sje annars stórkostleg óinynd, að allar kirkjudeildir, að minnsta kosti prótestantiskar, skuli ekki hafa sama guðsþjónustuformið. FjTst finnst honum mikið nær, að kirkjufjelag- ið hefði haft sitt form út af fyrir sig, en að ]>að tæki upp form, sem við haft er af meginhluta lútersku kirkjunnar I landi pessu. Rjett á eptir fer hann að deila á kirkjuna I heild sinni fyrir ]>að, að hún skuli ekki geta komið sjer saman um sameiginlegt form. petta virðist mjer vcra nokkuð ruglingslega hugsað og æði likt því, að komast I mótsögn við sjálfan sig. ]>að er fundið að þvl að kirkjufjelagið vill standa I sainbandi við trúarbræður sína I þessu efni. það hefur komizt I ónáð hjá „Heimskringlu“ fyrir að vilja það, setn hún segir að öll kirkjufjelög ættu annars að vilja og gera. Að lesendum „Heims- kringlu“ þyki þetta viturlega hugs- að, er víst óhætt *ð efa. Og ef það væri ineiningin, að allir ættu að fara að hugsa eptir þessari reglu, þá er jeg hræddur um, að það mundi þykja fullt eins mikil kredda eins og hið nýja guðsþjónustuform. FRJETTIR FRA ÍSLARDI. (Eptir Fjallkominni.) —:o:— ReyVjavík, 8. jtíli. Tíðarfar hefur verið mjög rigninga- samt og óþerrir víða um land nú um iangan tíma. Nú síðustu dagana kom- inn þerrir sunnanlands og mikill hiti. Grasvöxtur með bezta móti. Kennarafjelagið hjelt aðalfund sinn 8.-4. júlí í Ttvík. Frumvarpið um alþvðumenntan sem fjelagið áður hafði haft á prjónunum, mætti megnri mót- spyrnu og var annað nýtt frumvarp sam- ið í þess stað, er kemur fyrir Hngið. Búnaðarfjelag Suðuramtsins hjelt fund sinn 5. júlí. Þingið var sett 1. júlí, eptir und- anfarna kirkjugöngu eins og venja er til; sjera Þórarinn í Görðum prjedikaði. — Síðan gengu þingmenn í sal neðri deildar í alþingishúsinu. Landshöfðingi las upp umboðsskjal sitt til þingsetn- ingarinnar og lýsti yfir þvi að þingið væri sett. Elzti þingmaður, sjera Jakob Guömundsson, gegndi fyrst forsetastörf- um og kvaddi sjer til aðstoðar þing- mennina Eirík Briem og Þorleif Jóns- son. Kjörbrjef hins eiua nýkosna þing- manns Jóns Jónssonar á Sieöbrjót var siðan rannsakað og fannst ekkert athuga- vert við það, og var )>ví kosning hans tekin gild. Embættismenn þingsins. For- seti sameinaðs þings var kosinn Bene- dikt Kristjánsson ineð 18 atkv.; varafor- seti Eiríkur Briem með 10 atkv.; skrif- arar Þorleifur Jónsson og Sigurður Ste- fánsfeon. Elzti þingmaður neðri deiidnr, Grímur Thomsen, stýrði þar forsetakosningu og var þar kosinn forseti Benedikt Sveins- son með 13 atkv. og skrifarar Páll Ólafs- son og Sigurður Jensson. í efri deild fengu þeir Árni Thor- steinsson og ‘Benedikt Kristjánsson jafn- mörg atkvæði hver (6) við forsetakosn- inguna þar, og fór svo þrívegis. Var þá dregið um og varö Benedikt Kristjáns- son forseti. Varaforseti varð Xrni Thor- steinsson með 8 atkvæðunrv, og skrifar- ar Jón Ólafsson og Jón Hjaltalín. Stjórnarfrumvörpin voru lögð fyrir þingið á þriðjudaginn. Fyrir neðri delld: fjárlagafrumv. 1890—,91; 2. fjár- aukaiagafrv. 1886—87; 3. fjárauknlagafrv. 1888—89 ; 4. um samþykkt á landsreikn- ingum 1816—87; 5. um tekjur presta; 6. um aðflutningsgjald af kaffi og sykri; 7. um hrckkun tóbakstolls; 8. um heim- ild til að selja jörðina Á í Kleyfahreppi; 9. um stofnun sjómannaskóla; 10. um bann fiskiveiðo með botnvörpum; 11. um varúðarreglur að forðast ásiglingar. Fyr- ir efri deild: 13. um stjórn og aga n ísienzkum þilskipum; 13. um könnun skipshafna; 14. dagbókahald á ísl. þil- skipum; 15. um að ráða menn á skip; 16. um bann gegn eptirstœling peninga og peningaseðln; 17. um lögr.samþyktir fyrir kaupstaðina; 18. um uppeldisstyrk óskilgetinna barna; 19. um viðauka við útflutningslögin 14. jan. ’76; 20. um að fá útmrcldar lóðir á löggiltum kauptún- um; 21. um viðauka við lög sept. 1. 1880 um breyting á tilskipun um sveita- stjórn á íslandi. Fjárlaganefnd var kosin i neSri deild á föstudaginn og voru þessir kosnir í hana: Eirfkur Briem og SigurSur Stefánsson (19 atkv.), Páll Bricm (18 atkv.), þorleif- ur Jónsson (17 atkv.), Jón Jónsson frá Reykjum (15 atkv.), Árni Jónsson (12 atkv.) og Sigurður jensson (11 atkv.). ViS 1. umræðu fjárlaganna talaði Dr. Grim- ur Thomsen nokkur orð. Fann þaS sjerstak- iega að stj.frv., a5 það gerði ráð fyrir tekju- halla, og þá aðferð yrði hann að lá stjórn- inni. Hvernig gæti nú landsjóöur borgað út fjc, þar sem tekjuhalli væri og enginn pen- ingaforði ? ]>að hefði þó ekki heyrzt, að haldið hafi verið inni launum embættis- manna eða öðrum gjöldum. Landstjórnin hafi orðið að taka lán. Fje hafi verið i jarðabókasjóði, sem landsjóður átti ekki, heldur rlkissjóður, og þetta fjc hafi verið notað. Skuld landsjóðs við ríkissjóð hafi verið i árslok 1888 332,000 kr., (þar af póstávtsanir s. á. 296,000 kr.), og tckjuhall- ina fyrir þetta fjárhagstimabil hafi verið á- ætlaöur 39,000, en verið orðinn 46,000 við árslok 1888. J>etta skuldasafn haldi áfrant, því altaf sjeu isl. seðlarnir lagðir nn á pósthúsið og póstávísanir borgaðar í pening- um erlendis. Stjórnin og þingið yrði að koma sjer saman um að auka tckjur land- sióðs svo, að ekki einungis enginn tekjuhalli verði, heldur afgangur til að borga skuldina. ]>að sje engin heimild til að stofna landinu i skuld, eða taka lán, nema með lagaboði sam- kv. 23. gr. stjórnarskrárinnar. Vjer hefðunt engin vcrðlirjef til að borga skuldina með, nenta innritunarskírteinið ( viðlagasjóði, rúmar 200,000 kr. I>etta skuldasafn gengi næst þvf að vera stjórnarskrárbrot. J>ingmannafrumvörp cru þegar orð- in 11, þar á meðal eru 6 um löggilding nyrra verslunarstaða: Haukadais, Arngerðareyra,, Múlahafnar, Vogavíkur, Svaibaröseyrar og Hólmavíkur ( Steingrimsfirði. Tollmálin. Nefndin viil, að toliur á kaffi verði 10 au. á pd., á sykri 5 au., á tóbaki 35 au., á vindlum 1 kr. á 100. Stjórnarskráin. Frv. það er nú kcm- ur fram, er nokkuð breytt frá frv. sfðasta al þingis; hinar hclztu breytingar eru |><er: að (etlazt er til að landstjóri staðfcsti lög frá alþingi, en konungur geti síðan ónýtt stað- festfng landstjórans, ef honum þykja lögin við- sjárverð sakir sambands íslands við Danmörku ef hann gcrir það áður ár er liðið frá þvf er lögin hafa birt verið; og að bráðabyrgðafje- lög megi ekki gefa út. Békmentafjelagsfundur var hald- inn i Rvfkur deildinni (sfðari ársfundur) á þriðiudaginn var. Stjórn fjelagsins var endur- kntin, en í Tímaritsncfndina komst Björn Jensson i stað Eiríks Briems. Nú hefttr Hafn- ardeildin samþykkt, að Skírnir og ársskýrslur fjclagsins verði framvegis gefnar út í Rvfk, og varð það allur árangttrinn af hcimfiutnings- málinu, þessu höggi, sem svo hátt var rcitt. í þetta sinn var stjórninni heimilað að fá ntann til að semja Skírni, og verður það að likind- um Eirfkur Jónsson Garðsprófastur, frjettaritari ísafolda , sem lengi hefur ritað Skfmi,— Rimnabragfræði, eptir sjera Ilelga Sigurðsson, er fjelaginu hafði lioðizt til prentunar, var hafnaö. Norðurlandasögu bauð Páll Melsteð fjclaginu, cr hann hefur samið, en tók apt- ur tilboöið á fundinum. Tíðarfarið er æskilega gott, nenta hvað rigningar ltflfa verið urn of sumstaðar, eink- unt i júnfmánuði. Á Auslfjörðum hafa verið miklar rigningar, og heftir grasvöxtur orðið þar minni fyrir þá sök. Heyskapur mun nú byrjaður um allt land; grasvöxturinn er með bezta móti, og eru þvi góðar horfur á heyskapnum, ef ójttrk- ar baga ekki. Aflabrögð. Af Austfjörðum frjettist nú, aS þar sje kominn talsverður afii og sje að aukast. Druknan. II. júlí drttknaði þormóður skipstj. Gislason (J>ovmóðssonar) i Hafnarfirði, fjell útbyrðis af skipinu ,,Hebrides“, er lá á höfninni, og var ltann aleinn um borð, cr slysið vildi til. cinhyer fævi til Ástralíu, og liti eptir, hvað mögulegt er að gera“. „Jeg veit eitt, sem mögulegt er að gera“, sagði Mr. Meeson hryssingslega; „það er mögulegt að gefa öllum þessum kjánum þar dauðann Og djöfulinn, og það skal líka veröa gert; og meira að segja, jeg skal fara og gefn þeim dauðann og djöfulinn sjálfur. Það er nóg, nr. 3; þaö er nóg“; og nr. 3 fór, og vænt þótti honum um að sleppa. Um leið og hann fór, kom einn skrifarinn inn og rjetti hinum mikla manni nafnspjald. Jír. Meeson las það; „Miss Ágústa Smithers“ stóð á því; „látið Miss Ágústu Smithers koma inn“, sagði haun og rumdi í honum um leið likt og í svíni. Miss Ágústa Smithers kom þegar inn. Hún var stúlka vel vaxin, hjei um þ,)) 25 ára gömul, með fallegt glóbjart hár, grá augu, fagurt enni og failegan munn; þetta skipti var svo að sjá sein mikill óstyrkur vœri á henni. Miss Smithers, hvað er það?“ spurði for- leggjarinn. *- , „Jeg kom, Mr. MeesíP.-ko»n viðvíkjandi bók- inni minni“. „Bókinni yðar, Miss Smithé‘;s?“ — han" Ij'et sem hann myndi ekkert eptir henni, en þaí va,i ekk> nema láta- lrcti; „bíðið þjer nú við — fyrirgeí® W*1 en við gefuni svo margar brckur út. Ó, já, nú ?nn Uið: Aheiti Jenúmu. Nú jrcja, jeg held það gan?1 ,,llTÍ,ega“. „Jeg »á, að þjer auglýstuö sextání1* l;nsllndið hierníl ■um daginn“, sagði Miss Smithers, svo set11 1,1 íl?' afsaka S,S- „Gerðum við það — gerðum við )>aS? , ja> Mer Vlt,ð 1>á meira um það en jeg“, og hann Ieitj a ®est sinn a þann hátt, að það leyndi sjer ekki, að hann ieit svo a 4)em þessu samtali væri lokið. \ þó 15 eða 20 af hundraði. En nú höfðu ein óskop viijað til. Stórt bókaútgúfu-fjelag frá Ameriku hafði stöfnað grein af sinni verzlun í Melhourne til þess að keppa við Meesön, og menn )>ess fjelags vc.ru „skarp- ari“ en menn Meésons. Gœfi „Meeson“ út verk einhvers mikla ritliöfnndarins og seldi bindið á þrjá pcnee, þá gaf andstrcðingafjelagið út sömu bókina og seldi hana fyrir 2Jý pentty. Keypti „Meeson“ eitthvert blað til að bera liól á fyrirtæki sín, þá keypti andstæðinga-fjelagið tvö blöð til að skamma hanh, og svó framvegis. Og nú fóru afleiðingarnar af öllu þessu að koma í Ijós: því aö fjárliagsár það sem nú var uýliðið var hreinn ágóði hjá greininni í Ástralíu oinir skitnir 7 af hundraði. Það var ekki furða, )>ó að Meeson væri hamslaus, og það var ekki furða, þó að skrifararnir skylfu á stólum sínum. „Það verður að líta eptir þessu, nr. 3“, sagði Mr. Meeson, og ljet hnefann falla ofan á jafnaðarreikning- inn, svo að kvað við. Nr. 3 var einn af ritstjórunum, dálitill blíðeygur maður nveð blá gleraugu. Ilann hafði einu sinni verið ritliöfundur, sem menn gerðu sjer góðar vonir um; en Meeson hafði einhvern veginn náð í hann, og gert úr honum forleggjara-bykkju. „Alveg rjett“, sagði lvann auðmjúkiega. „Það er mjög illt — það er óttalegt að liugsa sjer Meeson kom- ast niður að 7 af hundraði — 7 af hundraði!" og ltann fórnaði upp höndunum. „Standið þjer ekki þarna eins og asni, nr. 3“, sagði Mr. Meeson vonzkulega; „stingið þjer heldur upp á einhverju11. „Gott og vel“, sagði nr. 3 auömjúklegar en nokkru sinni áður, því að ltann var óttalega hræddur við hús- bónda sinn; jeg held að það vrcri, ef'til vill, betra, að BOKASAFN „L0GBERGS“. €rfbítskrá JEtr. ^Iccscuö eptir H. Rider Haggard. I. KAPÍTULI. Ágveta ng forleggjarinn ltcnnnr. Ilver einasti maðtir, sem nokkuð er kunnugur í Birmingharo, þekkir miklu forlags-stofnunina, senv ena er í daglegu tali kölluð „Mceson“, og sem ef til vill er merkilegasta sjofnunin, sem tii er af sama tagi 1 Norðurálfunni. Það eru -— eða öllu hcldur voru, þegar þessi saga byrjaði — þrir menn, sem áttu Mcesous stofn- unina — Meeson sjálfur, forstöðumaðurinn, Mr. Addison og Mr. Roscoe — og fólk í Birmingham var vant að segja, að fleiri ættu þar einhvern hlut í, því að „Mee- son“ var „company (Iimited)“. En hvernig sem það kann nú að hafa verið, þá ljek enginu vafi á því að Meeson & Co. voru fyrirmynd annara verzlunarmanna. Fjelagið haföi meir en 2000 menn í þjónustu sinni; og hús þess, senv «511 voru lut I

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.