Lögberg - 13.11.1889, Síða 2

Á
--- MIDVIKUl' /3. NOV. /88<?. -
L'TGEir.NDUR:
Sigtr. Jónasson,
Bergvin Jónsson,
Arni Friðriksson,
Finar Hjörleifsson,
Olafur þórgeirsson,
Sigurður J. Jóhannesson.
-í^-llar upplýsingar viðvíkjantli verði á aug-
ýsingum i LöGBERGI geta nienn fengið á
skrifstofu blaðsins.
3atve n.ner sem kaupendur Lögbergs skipta
um biistað, eru Jeir vinsamlagast beðnir að
senda s k r i f 1 e g t skeyti um það til skrifi
stofu blaðsins.
ITtan á öll brjef, sem íitgefendum Lög-
ERJi :t : :r 'tf • >/:; iil >U ðinu, æt
að skrifa :
' 'Viie Lögbcrg Printing Co.
35 Loqbard Str., Winriipeg.
SEÐLA-PÓSTÁVlSAMIRN AJí
ú í s 1 íi n d i.
ir.
[>aii ertt tvö atriði, sent Iir. Hall-
dór Jónsson einkutn o<r sjerstaklega
ieocrur áher/Iu á í grein :inni; iö<jó.-
Jcveðin innlauanarakyUla landssjóðs
í viðskiptum við önnur lönd (j: [>e<rar
um pað er að ræða, að senda pen-
inga fit fir landinu), og að sú stað-
hæfing sje rönrj hjá oss, að (jvllid
sje að s&past vt tír landimi. í síð-
asta blaði lýstuin vjer jfir pví, að
vjer vissum ekki, Jivar innlausnar-
skyldan væri lögboðin, og vjer færð-
um jafnframt rök að J>ví, að Hall-
dór Jónsson inundi ekki vita pað
heldur.
I petta skipti skuium vjer leitast
við að gera lesendum vorum grein
fyrir, hvort pað muni vera svo
rangt, að gullið sje að sópast út
úr landinti.
Ilalldór Jónsson bjggir allt á
riðsJciptaþörfinn i. Röksetndafærsla
hans er á pessa leið: V’iðskiptapörf
Jslands nemur millíón króna;
pað er sú upphæð, sem parf að
vera manna í milli. Landssjóður
má ekki gefa út nema ^ millíón
króna í seðlum. ^ milllón króna af
gulli og silfri fer pví burt úr land-
inu, en ekki heldur meira, pvf að
seðlnrnir geta ekki rutt burt meiri
mjntejri en jafngildi peirra sjálfra.
Og par sem svo mikill munur er
á viðskiptapörf landsins og seðla-
upphæðinni, pá hlj:tur að verða eptir
I millíón króna I o’tilli o</ silfri.
n o
Við pessu er nú fjrst pað að
sogja, að viðskiptapörfin er ekki
ávalt sú sama. t>að lirr/rur I au*
O ri
um uppi, að hún er meiri pegar
fjör er I viðskiptalífi Iandsins og
öllu Jiess fjárhagslífi, heldur en peg-
ar allt er svo sofandi sem pað
framast getur verið, án pess bein-
línis að dejja út. f>að parf áreiðan-
lega á meiri peningum að halda I
Iand:nu, pegan nienn eru að kejip-
ast liver við annan meö jarðabætur,
húsabyggingar og aðrar nmbætur,
heldur en pegar ekki er hrejft neitt
við slíku, og tilraunir manna ganga
fyrst og freinst í sparnaðar<Htiiia.
Eins er nijög inikill munur á pví,
livernig viðskiptapörfinni er fv.Hnoijt
ú peim og peiin tímá. I>að er, að
J>ví er oss virðist, degiuum Jjósara,
að viðskiptapörfinni hljóti að verða
lakar fullnægt, pegar hart er í ári,
heldur en í góðum árum. Viðskipta.
pörfin mínnkar ekki að satna sJcapi
setn í ári harðnar, sí/.t fjrst í stað,
pó hún mínnki nokkuð. En kaup-
inenn eru aptur á móti næmir fvrir
með peninga-flntninginn inn í lar.dið.
Samsinni inenn nú petta, sem
lijer að ofan er sagt — og sann-
nst að segja vonum vjer, að Jiver
sanngjarn maður inuni á pað fallast
pá búumst vjer og við, að
ttieni’ jnuni sainsinna pað, að pen-
Ingar hafi verið nieð minnsta móti
:á íslandi, einmitt pegar seðlarnir
koinu, og> með peím seðlapóstávís-
nnirnar. Viðskiptapörf landsins var
jjjtil, af J>ví að aljt fjárhagslíf lands-
ins var lamað, og peirri viðskipta-
pörf, sem um var að ræða, var
auk pess mjög illa fullnægt. I>ví
tniniia gull og silfur hlaut að verða
e[>tir í landinu, úr pví eitthvað af
pví varð að fara, eins og Haildór
Jónsson afdráttarlaust viðurkennir.
En svo er enn eins að gæta í
pessu sanibandi viðvíkjandi viðskipta-
pörfinni. Hað kom bráðlega í Ijós,
pegar seðlarnir urðu á boðstólum,
ln e illa henni liafði verið fullnægt;
seðlarnir voru rifnir út úr bankan-
um, og borgaðir upp í aJculdir til
kaupmanna; peir ljetu svo ajitur
landssjóð lejsa pá inn og borga pá
með gulli erlendis, að svo iniklu
lejtí sem hann gat, en skuldafyrir
pað sem á vantaði, að hann gæti
borgað. pantiig jókst viðskiptapörf
in eða rjettara sagt viðskiptin, frani
yfir pað sem pessurn árum hejrði
sjálfum til, pvi að pað hefur hvað
ept.ir annað staðhæft verið, og oss
vitanlega hefur pví ekki verið mót-
mælt, að kaujnnenn liafi lítið sem
ekkert flult af peninguin til lands-
ins, síðan bankaseðlarnir komust út
nieðal manna. ()g pað liggur svo
sem í augurn ujijii að svo inuni
vera. í pví árferði,. sein verið hef-
ur að undanförnu á íslandi, hafa
menn ekki tnikið haft fyrir mjnt-
eyri að láta. [>ar á móti liafa menn
getað aíiað sjer seðlanna gegn veði
í jörðunuin, og við pað hefur auð-
vitað verið látið sitja.
I>ar sem nú pannig er ástatt, fá-
um vjer ekki sjeð, hveruig pað
liefði átt að atvikazi, að gullið
hefði ekki tiltölulega mikið sójja/1
út úr landinu.. Póstávísana-straum-
urinn hefur gengið í sífeltu, og
verið af vissum ástæðum, sem vjer
höfuin bent á, sjerstaklega harður.
Allar pær póstávisanir hafa borga/t,
eða eiga að borgast með gulli er-
lendis. Að hinu leytinu kemur lítið
eða ekkert af jieninguin in-n í land-
ið. ()g svo er mönnuin talin trú
um að gu-llið sjo ekki að sójiast
út úr lanilinu!
par sem pví nú faktist er svo
varið, að ekki er jafnóðuin fyllt
]>að skarð, sem verður í jieninga-
eignina á landinu, pá sjáuin vjer
ekki heldur, livers vegna útrýining
niyntejris parf að verða bundin við
seðlaupphæðina. I>að er pó vitan-
legt, að par sem landssjóður sendir
seðlana út meðai almennings jafn-
harðan og hann leysir pá inn, pá
má ávísa sötnu seðlunum með hverr'
einustu jióstferð. Og par sem lands-
sjóður nú ekki einu sinni leysir seðl-
ana inn á venjulegan hátt heldur
setur sJculd hjá ríkissjóði jafnóðum
og einhver kaujiir á hann ávísun á
íslandi, pá eru ekki sjáanleg nein
takmörk á útrýming mynteyris úr
landinu önnur en pau, að ekki verði
útrýmt úr landinu peiui jieningum,
sein ekki verða til á landinu. En
vitaskuld má lengur halda áfram að
setja skuld — ef Danir ]>á vilja
lána.
L>að er annars einkennileg nægju-
semi petta, sem ketnur frarn hjá Hall-
dóri Jónssjni: að allt sje eins og
pað eigi að vera, ef ekki fari út
úr landinu meira gull og silfur en
sem nemur upphæð seðlanna, en að
pað sje svo seni öldungis sjálfsagt,
að eins mikið eigi að fara út úr
lnndinu. Megum vjer nú sjiyrja:
Til livers voru pessir seðlar gefnir
út? Voru peir gefnir út til pess
að senda peninga i'/i ’/r landinu?
Ætli peir hafi ekki fremur verið
gefnir út til að auka fjármagnið í
landinu? Hver segja bankalögiu sjálf
að tilc/anirurinn hafi verið? „Að
greiða fyrir peningaviðskijjtum í land-
inu og styðja að framförum at-
vinnuveganna.“ Að hverju lejt-
inu greiðir pað nú fyrir jieninga-
viðskiptunum í landinu, eða stvður að
framförurn atvinnuveganna, að ^millí-
ón króna í gulli og silfri, sem á
gangi hefur verið meðal íslenzks
alinennings, fari út úr landinu, en
í pess stað komi seðlar? Jú, inerm
hafa komizt úr skuhlum við kauji-
menn, en jafnfraint koinizt í sktild
við landssjóðog veðsett honuin jarðir
sínar. Er nokkttr framför í pví?
Skjldi ekki liitt hafa verið mein-
ingin, að pessu nýja peninga-ígildi
hati átt að verja til einhvers arð-
berandi- i landinu sjálfu? Hafi pað
ekki verið rneiningin, pá skiljum
vjer ekki, ltver hún hefur verið.
Gjaldkera lamlsbankans dettur auð-
sjáanlega ekki neitt slíkt í litig.
Ilann segir afdráttarlaust, • að „við-
skiptapörf eins lands, hvort sem pað
hoitir Islanil eða eitthvað aimað,
breytist ekkert við pað, pótt seðlar
sjeu gefnir út í pví.“ t>að cr riicð
íiðrtini orðum : po að stjórn eins
lands fori að irefa út seðla -
O
og pá nfjeir að segja óinnleysanlega -
pá á ekki að verja peuingum til neinna
nýrra fyrirtækja, setn landinu geti
orðið að gagni! t>ví að hver uiaö-
ur sjer að með nýjum fyrirtækjum
breytist viðskiptapörfin. Vjer leyf-
um. oss að segja, að liafi Halldór
Jónsson rjott fyrir sjer í pví, ]>á sje
pessi seðla-útgáfa laudssjóðs ekkert
annað en óparfa-prang, sem ekki
ætíi að iíðasf, pví uð pað getur
oröið í meira máta hættulegt. En
auðvitað hefur hann rangt fyrir sjer
að pví leyti, að pað var eÍEinitt
ætlazt til að víðskiptapörnn breytt-
ist. IJankálögin sýna pað sjálf.
£>etta dæmi er gott nierki pess, hve
ujúpt peir hafa sökkt sjer niður í
pessi mal, setti einkutn og sjerstak-
lega eiga störfui'n barikans að sinna.
í>að eru ýms atriði enn í grein
Iialldórs Jónssonar, sem vel væri
vert að gera að umtalsefni. En pað
eru enoin líkindi til aö umræðun-
u:n um petta inál sje lokið, og pá
veröur vafalaust á pau minnzt af
einhverjum. Vjer skuluin pví í |>etta
sinti láta oss nægja að benda enn
á eitt í greiu gjaldkerans; pað er
að sönim aukatriði, en pó allmorki-
legt. Vjer eiguin við niðurlagið á
greininni, par áem höf. minnist á
Eirík Magnússon, og snýr út úr
orðum JLöjberjs honuin viðvSkjandi.
£>að er pegar iiokkuö einkenni-
iegt, uð Ilalldór Jónsson skuli snúa
sjer að oss, pcgar hann fer að bera
höiul fvrir höfuð póstávísana-ráðlags-
ins á Islandi, on ganga gersamlega.
fram hjá Eiríki Magnússyni. £>að
er pó knnnugra cn svo, að pað
puríi að taka pað fram, að hann
hefur sagt miklu moira tim petta
mál en vjer liöfum gert, og jafn-
framt að liann er pessu máli kunn-
ugri en nokkur von er til að vjer
sjeum. Hvers vegna svarar pá ekki
Halldór Jónsson Eirki Magnússvni,
í stað J>ess að fara að gera voriim
orð að sjerstöku umtalsefni?
Halldór Jónsson mun pvkjast hafa
svarað peirri sjiurning með pessum
orðutn, sem hann —- alsendis að
ástæðulausu — pykist fá út úr
grein löjbergs í 27. nr., í sumar:
„Hingað til heftir hann alls ekki
átt pað skilið, að orðum hans í
fjarmálum landsins væri minnsti
gaumur gefinn.“ Halldór Jónsson
lætur, með öðruin orðum svo, sem
pað sje fyrir neðan sig, að eiga
orðastað við Eirík Magnússon. Menn
viröast yfir liöfuð hafa koinið sjer
saman um pað í Reykjavík, að reyna
að pegja Eirik Magnússon í hel í
pessu máli. £>að er ekkert leyndar-
mál, að hanu hefur sent blöðunum
í Reykjavík greinar uin póstávísana-
málið í sumar, og að pau hafa gert
pær greinar ajiturreka. 0<r alger-
lega liefur verið pagað um petta
stórmál í Reykjavíkur-blöðunum, og
Eiríkur Magnússon víst aldrei nefnd-
ur á nafn.
£>að er óneitanlega nokkuð kát
Iirosleg pessi stónnennska Reykvlk-
inga. Hjer er um inótstöðumaun-
að ræða, sem óhætt er að segja
að sjo í engu ómerkari en hver
sem helzt peirra inrnna, sem heima
ciga í Reykjavík. Dað hefur marg-
sinnis verið tekið fram, og er vígt
almennt viöiirkenut, að hann haíi
verið ætttjörð sinni til mikils sóma
erlendisj pao má víst óhætt fullyrða,
að hann nýtur virðingar meðal
manna, sein til hans pckkja, bæði
á Jsiandi og annarsstaðar - nemá í
Reykjavík. Erlend blöð hefja um-
ræðu uin petta mál, sem hjer er
uin að ræða, pegar er liann íer að
tala um pað, og segja hann hafi
rjett fýrir sjer. Ivlerkir íslands vinir
í útiöndum iesa rit hans uni petta
mál með „sorg(“ „har.ni“ og„gretnju“
út af [>ví, hvernig möguJegt er uð
draga leiðtoga pjóðarinnar á t&lar
og spyrja, „hví íslendingar skyldu
lieimta að stjórna sjer sjáifir,“ par
seim peim skuli sjást svona hrapar-
lega yfir. Hannig er ástatt um
Eirík Magnússoti, cig pannig er litið
á petta mál erleridis. En Iialldór
Jónsson og önnur stórmenni Revkja-
víkur telja pað fyrir noöan sig að
gefa orðum hans „minnsta gaum.“
Uju slíkt verður naumast aunað sagt,
en ináltækið alkunna: „Miklir menn
eruin við, Ilrólfur minu!“
ARGUR ER SÁ ER ENGU VERST.
(Aðsent.)
par eð Ásgeir nokkrum Líndal
liefur orðið svo tíðrætt urn nýlendu
vora hjer í Dakota, fyrst í „Lögbergi“
10. apríl í vor og síðan í 40. tölu-
blaði „IIeimskringlu,“ finnum vjer
oss skylt að leitast við að sýna les-
endum pessara blaða fram á, hve á-
stæðulaus óhróður sá er, sem liann
er aö útbroiða um pálanda sína, sein
bjggja petta hjerað. pað er ekki
tilgangur vor að fylgja honam út í
aliar æsar á staðhæfiimum sínum, cn
vjer viljurn leitast við að ta'ka pað mál,
er hann hefur tekið til umtals, fyrir
oss í pess stóru dráttum, að svo miklu
lejti sem pað kernur pessari byggð
íslendinga við.
Aðalatriðin í grein Ásgeirs í „Lög-
b::rgi“ eru pau að efna!iagur manna
lijer standi á mjög lágu stígi, og að
búskaparaðferð sú, sem hjer er við-
höfð, standi sömuleiðis á mjög lágu
stlgi. Vjer ætluin pá fvrst að fara
nokkrum orðum um efnahair landa
O
vorra hjer.
Samkvæmt skýrslu, sem nýlega
hefur verið jirentuð í „Lögbergi“
(nr. 39.) eru 70 íslenzkir búen'dur í
Gardar-ío>oji.s7/ip. peir c.iga til sam-
ans 12,200 ekrur af laniTi, 122 hesta,
0 múla, 74 11X8,200 injólkurkýr, 582
aöra nautgripi, 1,177 sauðfjár, 87
svín, fyrir utan vagna og akuryrkju-
áhöld. Akrar peir, sem pessir 70
!>ændur hafa á löndum sínum, eru
2750 ekrur að víðáttu; eru pvi 9,450
ekrur af landeign peirra ój'rktar; en
um inikið af pví óyrkta landi eru
vandaðar og dýrar grijjheldar girð-
ingar. ,— Skólalönd, óyrkt að öllu
leyti, eru ,nú virt hjer á 10 doll.
hver ekra, og bíða inargir með önd-
ina í hálsifium ejitir að fá pau keyjit
fyrir pað verð. Allt pað óyrkta land
Jslendinga í Garðar-ío?e>is/t»jt> verður
pví með .söiuu virðing 94,500 doll.
viroi• Ein ekra af yrktu landi er
vanalega virt 5 doll. hærra en hver
óyrkt ekra og verður hún samkvæmt
pví 15 doll. virði. IIiö yrkta land
verður pannig allt 41,250 doll. virði.
Ilvert hesta-íetmt er lijer 400 doll.
virði. En vegna pess að einstaka
af pcim 122 hest..'m, sem bændur
eiga, eru ungviði, teljmn vjersvotil,
að hjer sjeu 50 hesta-ú«wog virð-
ur hverrt peira að einá á 350 doll.
eða 17,500 doU. til samans. — £>rjú
inúla-team eru 1500 doll. virði. ____>
74 i.xar, á 50 doll. hver, gera til
samans 3,700 doll. — 260 mjólkur-
kýr, á 25 doll. hver, gera 6,500
doll. — 582 aðrir nautgripir, á 10
dpll. liver upji og ofan (allt vngra
en fjiigra ára), gera 5,820 doll. —
1,177 sauðfjár, hver sauðkind upp
og ofan á $ 3.50, gerir 4,119 doil.
— 87 évín á 5 doll. hvert, gera
435 doll. Allar pessar eignir ti! satn-
ans verða pannig 175,324 dolk virði.
Jíf nú pessari upphæð er skipt jafnt
niður meðal hinna 10 bænda, kotna
2,o04 doll. í hvers hlut. Ank pessa
eru öll akuryrkjuáhöld, sem hjer
erú ótalin. £>ar muilu til sainans
vera 12,884 doll. viröi; af peirri
upphæð koma 114 doll. á hvern
bónda. Allar eignir bvers búanda
eru pannig 2,618 doll. virði Setjum
nú svo að hver pessara búerida sje
aö meðaltali í 500 doll. skuldum, sem
sjálfsagt er íremur of hátt en of
lágt áætlað. Eigur hvers bónda yrðu
samt sern áður að peuu 500 doll. frá-
töldum 2178 doll. virði. Ef nú pess er
gætt, að ekki nærri allir bænda pess-
ara Iiafa búið lijer frá pví nýlenda pessi
hófst og að pó nokkrir af peiin, senr
hjer eru nú, liafa eitiungis búiö lijer
i 1—2 ár, getur oss ekki annað
fundizt, en að pessi efnahagur vera
fullkomlega viðunanlegur. £>að er
svo langt f'rá pví, að vjer finnum
nokkra ástæðu til að barma oss
ylir honum, að vjer efumst uin að
herru Asgeir Líndal með allri sinni
búfræðislegu pekking hafi kjnning
af nokkru byggðarlagi, [>ar sem
bláfátækir menn í ókunnu landi,
par sem búskajiar aðferð manna var
að öllu leyti gersamlega gagnstæð
pcirri, er peir höfðu áður vanizt,
hafa til jafnaðar aukið efni sín meir
a jafnstuttum tíma. Að minnsta
kosti er oss óhætt að láta efa
vorn í ljósi um pað, að gróði sjálfs
hans nemi öllu meir en pessu ej>t-
ir jafn-Ianga dvöl í landi pessu
með sömu gróða aðferð og peirri,
sem virtist vera honum tömust pann
tíma, er hann dvaldi meðal vor.
(Niðarl. riæst.)
HEIMSENDIR ÓKOMINN.
£>ess heiar áður verið getið Jijer
í blaðinu, au .ídccntistarnir bjugg-
ust við kotnu Krists fyrir skemmstu.
Ut af pví atviki, að vonir peirra
brugðust í pað skipti, farast blaði
einu í Bandarikjunum pannig orð:
£>ó að Adventistarnir hefðu reikn-
að út, að heimurinn ætti að farast
22. okt. p. á., pá koni sólin upj>
p. 23., eins og hún er vön, og allt
gengur, ejitir sem sjeð verður, sinn
vana-gang. hyrir 45 árum síðan,
[>. 22. október 1844, komu advent-
isiaruir frá öllum jiörtum landsins
saman í fyrsta sinni til pess að
bíða komu dómsdags, sem pá átti
að verðu. Margir peirra höfðu gefið
öðruhi allar eignir sínar, og annars
lleygt frá sjer öllum jarðneskmn
stOrfum. En pegar ek'Iíért varTTTir
pessum eptirvænta viðburði, sáu peir,
aö peir mundu hlotið að hafa reikn-
að skakkt. Nú liöfðu aUmargir peirra
komið sjer saman utn, að peir mundu
’iafa ákveðið tíniann 45 árum of
snemmn, og peso vogna ætti dóins-
dagur að verða 22. okt. 1889.
£’cir komu saman á fund 1. sept.
t ár frá öllum pörtum Virgiuíu,
Massachusetts, og öðrum ríkjum í
litluin bæ í Virginfu, sem heitir
SoreamersviRe (Gargarabær), óg á'
[>að nafn vel við. l>ar ætluðu [>eir
að búa sig með bænntn og föstu-
haldi undir konm hins mikla dacrS.
Snemma um morguninn p. -22. okt.
komu trúmennirnir saman, klæddir
í livít klæði, og biðu.. £>egar fram
á daginn leið, fór að pykkna veð-
ur í lopti. pá komst allfc í upj>-
nám meðal peirra, pví að nú gátu
peir búizt við á hverju augnabliki,
að sjá drottinn í skýjuin himins
En svó varð himininn ajitur heið-
ríkur, og pá fóru rnenn nú að
verða efa!>landnir. pegar sólin Joks-
ins gekk undir, alveg eins og hún
var vön, fóru margir til heimila
sinna, en einstöku póttust ekki
verða vonlausir fyrr en um ,mið-
nætti.
Nú eru peir aptur farnir að sjá
sjer fyrir mat og drykk, og- pví rnunu
peir Iialda ftfram, pangað til einhver
meðal peirra uppgötvar á ný, Iive-
nær dómsdagur á að koma. pá pyrji-
ast pe!r vitaskuld aptur sarr.an og
biða pess að fá að heyra Gabríel
blása í lúðurinn.
Ú R í S L. tí L Ö D U N U M. '
—so:—
Það er varla við góðu aö bfiast, moð-
an l’ingið er ekki betur skipað enn |,aö
er nfi. Síðustu kosningar tókust heldur
illa, og sumir af hinum gömhi |>ing-
mönnum fara vesnandi, geta ekki fylgt
með tímanum og eru fullir af rembingi.
nf |>ví |>eir liafa sbtið svo lengi á |>ing-
bekknuin. Vér skulnm Sem minnst tala
um einstaka þingmenn 5 þetta sinn; veiu
má, að einhvcrjir þeirra sjái að sér áður
emi kjörtímjnn er liðiiiu, eu þá er eptiy