Lögberg - 10.06.1891, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, MIÐVIKUDAGINN 10. JÚNI 1891.
ö g b t r g.
GefiC ót »C 573 Mnin Str. Winnipcg,
af Tht Legbtrg Printing ór1 Puhlishing Coy.
(Incorporated ÍS7. Majr 1890).
RrrsTjóm (Eimtor):
EJNAR HJÖ RI.EIFSSON
BClllSBSS managkr: MAGNÚS PAULSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar l eitt
skipti 26 cts. fyrir 30 orð eða 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuðinn. Á suerri
auglfsingum eöa angl. um lengri tíma af-
siáitur cptir samningi
EÚSTADA-SKIPTI kaupenda yerBur aS til-
kynna shrijltga og geta um fyrverandi
stað jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaSsins er:
Tf|E LOCBEPiG PRINTIMC & PUBLISH- CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
LTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LUCBERC.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
H— MIDSIKUL. io. JÚNÍ iSgi --
tST Samkyæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
kuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er S skuld yið blað-
ið, liytr ristferlum, án þess að tilkynna
heimilaskit'tin, þá er )>að fyrir dómstól-
anum álitin sýnileg sönuun fyrir prett
visum tilgsngb
tsr Eftirleiðis verðr á hverri viku prent-
uð í blaðinu viðrkenning fyrir móttöku
allra peninga, sem hví hafa borizt fyrir-
farandi riku í pósti eða með brcfum,
eu ekki fyrir peningum, sem menn af-
henda sjálfir á afgreiðslustefu blaðsins,
því að þeir menn fá samstundis skriflega
viðrkeunisg. — Bandaríkjapeninga tekr
blaðið fallu verði (af Bandankjamönn-
um), og frá ísiandi eru íslenzkir pen
ingaseðlsr teknir gildir fullu verði sem
burgun fyrir blaðið. — Sendið borgun
P. 0. Mcrnty Ordtrt, eða peninga lie-
'jisttred L«tt«r. Sendið oss ekki bankaá-
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylg
rir innköllun.
Sir John A. Macdonald.
Sir Jobn var Skoti, sá fyrst
]jós pessa heims í Glasgow árið
1815. Fimm ára gamall fluttist hann
með föður sínum til Canada, og
settist faðir hans að í Kingston;
hann var atorkij- og dugnaðarmaður
og gekk honum pryðilega, svo hann
gvi, veitt sjni sínum alla pá mennt-
un, sem hægt var að fá á þeim
árum, er alpjðuekólar roru fáir til
og æðri skólar f»ví nær ópekktir
hjer í landinu. t>egar í skóla vakti
hann athygli á sjer fyrir gáfur;
einkum var honum Ijett utn að rita
og sjfnt um tölvísi. Einn af skóla-
bræðrum hans hefur lyst honuro
svo frá peim árum, að hann hafi
haft „mjög greindarlegt og viðfeld-
ið andlit, undarlega pirilslegt hár,
hrokkið og dökkt, og tiltakanlega
stórskorið nef“. öll pessi ytri ein-
kenni hafa haldizt fram á elliár
hans,
Sextán ára gamall komst hann
inn á málafærslnmanns skrifstofu,
og sagði húsbóndi hans par, að
hann væri sá ástundunarsainasti nem-
andi, sem liann hefði nokkurn tíma
sjeð. Eptir að hann fór að færa
mál upp á sitt eindæmi, fjekk hann
brátt mikið orð á sig. Sjerstaklega
var pað eitt mál, sem vakti almenna,
athygli á honum og greiddi fyrir
honum leiðina til pólitiskra valda.
Pólverji einn, Von Schoultz að nafni,
gekk í lið með uppreistarfiokknum,
sem Mackenzie var fyrir, árið 1838.
E>essi Pólverji var dreginn fyrir her-
rjett, og almenningsálitið var mjög
æst gegn honum, svo að ekki purfti
lítið siðferðislegt prek til að taka
að sjer vörn í máli hans. Uað
gerði Mr. Macdonald, og pað svo
skörulega, að eptir pað var liann
talinn einn af allra-færustu mála-
færslumönnum landsins. Einn af
frjettariturunum, sem skrifuðu um
pað mál, sagði að „málafærslumað-
urinn, sem varið hefði Von Schoultz,
mundi innan skamms verða viður-
kenndur sem einn af fremstu mönn-
um landsins“. Að líkindum hefur
manninn pá ekki grunað hve
sannspár hann mundi verða.
Upp frá pessum tíma fór sú
skoðun sívaxandi, að pessi ungi,
gáfaði málafærslumaður yrði að kom-
ast á ping. t>á var enn tiltölu-
lega lítið mannval í Canada, og ef
Óv.enjulegar gáfur í einhverja átt
komu fram hjá einhverjum manni,
samfara dágóðri menntun, pá pótti
mönnum sem löggjöf landsins mætti
ekki án hans vera. íhaldsflokkur-
inn bauð lionum svo að verða ping-
mannsefni sitt í Kingston árið 1844.
Kosningarimman varð afarhörð, og
póiti Macdonald sjýna mikla snilld í
peirri deilu; einkum var pá pegar
orðlögð hans lægni á að fá hljóð,
„kasta olíu á hafrótið,“ eins og
pað hefur verið kallað, og purfti
hann pá mjög á peim hæfileika að
halda, pví að ákefðin var mikil í
mönnum, og ekki heldur margir
bindindismcnn um kosningaleyti á
peim dögum. Macdonald vann mik-
inn sigur við kosninguna.
Fyrstu tvö árin sín á pingi Ijet
Maedonald lítið yíir sjer. Hann
hefur vafalaust fundið til yfirburða
sinna yfir flesta satnpingsmenn sína,
en hann fór hægt og gætilega.
Tvisvar sinnum dirfðist hann pó að
ganga á hólm við mesta mælskukapp-
ann á pinginu, Mr. Baldwin, sem var
formaður stjórnarandstæðinganna. í
hvorttveggja skiptið var ágreining-
urinn um skilning á stjórnarskránni,
og var Macdonald pryðisvel að sjer
í pví efni. En pó að hann ljeti
lítið yfir sjer, höfðu rnenn ljósa
hugmynd um að mikið mundi í
manninum búa. 1847 bauð Draper,
páverandi stjórnarformaður, honuin
sæti í stjórninni, sem Iteceiver-Oen-
eral. i>að embætti hafði hann á hendi
skamma stund. Svo varð hann um-
boðsmaður yfir löndum krúnunnar,
og höfðu störf pau sem pví em-
bætti voru samfara gengið áður í
einstakasta hirðuleysi og tómlæti.
Macdonald pótti ráða mikla bót par
á. Ári siðar var pingið rofið. Mac-
donald hjelt sæti sínu við næstu
kosningar, en íhaldsflokkurinn beið
mikinn ósigur, svo að hans menn
urðu ekki nema 19 af 84, sem sæti
áttu á fulltrúapinginu.
Um 6 ár var svo Macdonald í
minni hluta og andstæðingaflokki
stjórnarinnar. Hann lærði mikið á
peim árum, tók mjög pátt í nm-
ræðum á pinginu og ljet aldrei
neitt tækifæri ónotað til að mót-
mæla hverju pví, sem hann var ó-
sampykkur. Á pann liátt styrktust
og æfðust kappræðu-hæfileikar hans,
og hann öðlaðist pá mikið af mann-
pekkingu peirri, sem síðan hefir bor-
ið sro mikið á og komið honum að
svo miklu haldi.
Frá árinu 1854 fór Macdonald
að eiga öðrurísi aðstöðu í pólitík-
inni. E>að ár gekk mikið á Canada.
Hinks-stjórnin, sem heyrði umbóta-
flokknum til, liafði sagt af sjer, og
prír flokkar kepptu um völdin hjá
pjóðinni: stjórnarflokkurinn undir for-
ustu Hinks, „Grittarnir“, sem fengið
höfðu pað nafn í óvirðingarskyni,
undir stjórn Browns, og íhaldsmenn,
sem að nafninu til höfðu Sir Allan
Macnab fyrir leiðtoga. Macdonald
var í flokki íhaldsmanna og var í
raun og veru leiðtogi peirra, pó að ]
annar bæri forrnannsnafnið. Niður-
staðan af kosningunum varð sú, að
allir flokkarnir voru hjer um bil
jafn-mannsterkir, og enginn peirra
gat tekizt stjórnina á hendur, án
hjálpar hinna. Eptir mikil funda-
höld oof rekistefnu varð svo niður-
staðan sú, að nj?r stjórnarflokkur
myndaðist upp úr íhaldsmönnum og
parti af umbótaflokknum. Morin og
Sir Allan Macnab voru í samein-
ingu stjórnarformenn í byrjuninni,
en viku innan skamms úr sæti.
Tache óbersti kom í staðinn fyrir
Morin og Macdonald í stað Sir
Allan. Ári síðar vjek Taehe úr
sæti fyrir Cartier, og var stjórnin
svo kennd við Macdonald og Car-
tier. Á peim tímum var siður að
hafa leiðtogana tvo, annai-i fyrir Neðri
og hinn fyrir Efri Canada.
Svo kom harða deilan um pað,
hver bærinn ætti að vera höfuð-
staður Canada. Fjórir bæir kepptu
um pau hlunnindi: Toronto og King-
ston í Efri Canada og Montreal og
Quebec í Ncðri Canada. 1841 varð
Kingston liöfuðstaður, en menn voru
óánægðir með pað, og svo varð
stjórnarsetrið ílutt til Montreal 1848.
En Montreal var skamma stund í
í peirri tign, missti hana árið eptir.
Óvinsæl lög ein höfðu verið sam-
pykkt, og lyðurinn par í bænum
varð svo æstur út úr pví, að hann
gerði Elgin lávarði aðsúg með
grjótkasti, molaði sundur vagn hans
úti 4 stræti, og' brenndi svo ping-
húsið til ösku. Svo varð Toronto
stjórnarsetur og par á eptir Que-
bec, og hvorugan bæinn gerðu menu
sig ánægða með fyrir höfuðstað.
Svo var drottningin látin skera úr,
og hún kaus Ottawa 1858, eptir
ráði Macdonalds. Brown, leiðtogi
„Grittanna“, barðist móti peirri ráð-
stöfun af alefli, en fjekk engu á
orkað. Hann ljet ganga til atkvæða
um málið á pinginu, og Macdon-
ald vann sigur, en pó með litlum
meiri hluta.
Þrátt fyrir pað bað stjórnin um
lausn, og kom par fram mikil byggni
hjá Macdonald. Mr. Brown, aðal-
andstæðingur hans, var að mörgu
leyti afburðamaður; en hann hafði
líka sína galla sem flokksforingi;
og meðal peirra galla var ópolin-
mæði. Hann var vinnuvíkingur hinn
mssti við allt sitt pólitíska starf;
1 en hann kunni ekki pá list að biða
eptir að fá ráðum sínum framgengt.
E>etta vissi Macdonald og eptir pví
hagaði liann sjer. Hann póttist viss
um, að hann mundi hafa meiri lxluta
pingsins með sjer í öllum málum,
og að engin stjórn, sem andstæð-
ingur sinn myndaði. inundi geta
staðizt. Jafnframt vissi hann og, að
Brown mundi ekki geta stillt sig
um að taka við völdunum, ef hon-
uip byðust pau. Svo sendi land-
stjórinn eptir Brown, pegar Mac-
donald-Cartier stjórnin hafði sagt
af sjer, og hann lók að *jer að
rnynda nj?tt ráðaneyti, án pess einu
sinni að óska eptir að ping væri
rofið og grennslazt væri eptir vilja
pjóðarinnar. Þrem dögum síðar var
nýja ráðaneytið almyndað, og ætlaði
pá að fara að taka til starfa. En
jafnskjótt sem pingið kom saman
var par borin upp tillaga til pings-
ályktunar um vantraust pingsins á
stjórninni, og eptir afarsnarpa deilu
varð stjórnin í minni hluta, hafði
40 atkvæðum færra en andstæðing-
ar hennar. t>á var ekki annað ráð
fyrir hendi en að segja af sjer, og
pað gerði stjórnin, eptir að liafa
setið að völdum 48 klukkustundir.
Eptir að petta bragð Macdonalds
hafði tekizt svo vel, tók liann apt-
ur við völdum, og hafði pá jafn-
vel fleiri áhangendur en áður í ping-
inu.
Upp frá pessu fór að koma æ
betur og betur í ljós, að pað voru
einkum trö mál, scm fyrir Mac-
donald vöktu. Annað var tollvernd-
in og hitt var samcining Canada í
eina heild. Reyndar kom ekki toll-
verndin í sinni núverandi mynd
fram á sjónarsviðið fyrri en á undan
kosningunum 1878, cn pcgar frá ftr-
inu 1858 má finna vísir til hennar
í ýmsuni ráðstöfunum Macdonalds
til að bæta fjárhag landsins. En
hitt málið, sameiningar-málið, fjekk
yfirhönd yfir öilum öðrum málum,
uns pað fjekk framgang að lokum.
Með pví að petta er eitthvert merk-
asta málið bæði í sögu Canada og
í stjórnarsögu Sir Johns, verðum
vjer að skyra frá pví með nokkrum
orðum.
Sú krafa hafði verið sett fram,
og henni var haldið fram með æ
sterkara og sterkara fylgi, að tala
fulltrúanna á pingi yrði miðuð við
fólksfjölda. Hún var sprottiu af
432
að par sem pjer, 6 Corydon — nú
skulið pjer ekki verða hræddur,
jeg ætla ekki að fara að sítjera
Virgil — eruð að nema af bók
náttúrunnar, pá er jeg sokkinn uið-
ur í skræður Demisar, en jeg er
viss um, að hin mikla móðir kenn-
ir yður miklu betri hluti, heldur
en pá sem pessi lærða dóttir henn-
ar kennir mjer. En hvað sem pví
líður, pá munið pjer eptir pessum
mikilsverða málshætti: „Þegar maður
er staddur í Rómaborg, má maður
ekki tala illa um pifann,4 og pann-
ig rná jeg ekki tala illa um laga-
gyðjuna, par sem lögfræðin er mín
atvinna. Jeg byst við, að pegar
pjcr hffið sjeð, að petta brjef kom
frá málafærslumanns skrifstofu, pá
hafið pjer spurt sjálfan yður, um
hvern fjandann málafærslumaðurinn
gæti verið að skrifa, og að pegar
pjer sáiið að mín hönd var á pví,
| hafið pjer búizt við að pað
v. n eitthvert kæruskjal. Ónei, par
skjátlast mjer, pví að pjer eruð
kominn yfir pann aldur, sem menn
fá slík skjöl — ekki svo að skilja
tið jeg sje að gefa í skyn að pjer
433
sjeuð gamall, engan veginn — pjer
eruð einmitt á peim aldri, pegar
maðurinn nýtur lífsins mest, pegar
eldur æskunnar hefur temprazt af
reynslu fullorðinsáranna, og maður-
inn kann að njóta til fulls gæða
pessa heims, pað er að segja —
ástar, víns og vináttu. Jeg er
hrasddur um, að jeg sje farinn að
gerast skáldlegur, sem ekki er
gott fyrir málafærslumann, pví
skáldskaparblómið getur ekki
dafnað á hinum gróðurlausu eyði-
mörkum laganna. Þegar jeg les
petta yfir, sem jeg hef skrifað,
pá sje jeg að jeg hef orðið marg-
orður eins og aðstoðarprestur, eg
með pví að jeg hafði um ákveðið
efni að rita, pá verð jeg að neita
mjer um pann óparfa ið rekja
sundar einskisverðar hugmyndir, og
hlýt að skrifa eitthvað sem vit er
í. Jeg b/st við, að pjer varðveitið
enn leyndarmál pað, sem Rósanna
Moore trúði yð»r fyrir — J>jer sjáið,
að jeg veit, hvað hún hjet, og
hvernig stendur á pví? — blátt á-
fram pannig, að jeg bef af forvitni
440
sorgum sínum í vínöldunum; og
einu sinni pegar hún hafði verið
að jagast við Mr. Whyte, fór hún
út til að skoða Melbourne að næt-
urpeli — sem henni hefur víst ann-
ars ekki verið neitt ókunn sjón.
J eg veit ekki hvaða erindi hún
heíur átt út í Litla Bourkes stræti.
Vera má, að hún liafi villzt—vera
má og, að henni hafi pótt gaman
að ganga par á sínum yngri árum;
nokkuð er pað, að Sal Rawlins
fann hana dauðadrukkna á pví ó-
pverra-stræti. Jeg veit, að petta er
áreiðanlegt, pví Sal sagði mjer pað
sjálf. Sal fór að dæmi miskunsama
Samverjans — fór með hana í pað
skíta-lireysi, sem hún kallaði lieim-
ili sitt, og par veiktist Rosanna
Moore hættulega. Whyte saknaði
hennar, komst að pvl, hvar hún var
niður komin, og að hún var of
veik til pess að hún mætti flytjast.
Jeg ímynda mjer að honum hafi
pótt fremur vænt um að losna við
slíkan drösul, og svo fór hann
aptur til herbergja sinna í St. Kilda.
Hann hefur hlotið að hafa búið í
peim herbergjum um nokkurn tíraa,
425
sínu; en með pví að jeg hef aldrei
sjeð frúna sjálfur, pá er jeg hrædd-
ur um að pað muni vera einhver
Mrs. Ilarris“.
„Það er álitið höfðinglegt, held
jeg, að eiga vofuF í sett sinni“,
sagði Madge; „pess vegna eigum
við nylendufólkið engar“.
„O, pú fær samt einhvern tíma
vofu“, svaraði hann og hló ljettúð-
arlega. „Það eru vafalaust til alpyðu-
mannavofur ekkert síður en höfð-
ingjavofur; en hvaða pvætting er-
um við komin út í“, hjelt hann
svo áfram ópolinmóðlega. „I>að eru
ekki til neinar vofur, nema pær
sem maður sjálfur vekur upp. Vof-
ur dáinnar æsku—vofur gamalla yfir-
sjóna — vofur pess som hefði getað
verið — pess háttar svipir eru hræði-
legri en peir sem úr kirkjugörðum
koma“.
Madge liorfði á hann pegjandi,
pví að hún skildi, hvað hann átti
við, pegar pessi geðshræringar-ákefð
kom yfir hann — leyndarmálið, sem
dauða konan hafði sagt honurn, er
hjekk eins og skuggi yfir lífi hans.
II ún stóð upp stillilega og tóij