Lögberg - 09.07.1892, Side 2

2
1/HHiERU, LAUGARDAGINN 9. JÚLI 1892
fíefis fit »8 573 fflain Str. IVinnipcs,
if The J.ögberg Priníing &* Tublishing Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
Ritstjóri (Editor):
EJKAP ///ÖRLEIFSSON
HUSiNRss managrr: MAGNÚS PAULSON.
\UGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar í eitt
;kipti 25 cts. fyrir 30 orð eða 1 þuml.
■álkslengdar; 1 doll. um mánuðinn. Á stærri
. uglýsingum eða augl. um lengri tíma aj-
sláttur eptir samningi.
líÚSTADA-SKIPTI kaupenda verður að til
• ynna sknjiega ->g geta um fyrverandi bú
stað jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
t.ÓCBERC P^INTINC & PUBLISK- CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKKIFT ul RITSTJÓRANS er:
LDITOK LÖOKKKO.
P. O. BOX 3tíS. WINNIPEG MAN.
---- LAU6ARDAG1NN 9. J ÚLÍ 1892.-
Samkvæmt landslögum er uppsögn
saupanda á blaði ógild, nema hann sé
vkuldlaus, |>egar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ð flytr vistferlum, án þess að tilkynna
iieimilaskiftin, þá er það fyrir dómstól-
iuium álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vbtim tiigang'.
Eftirleiðis verðr á hverri viku prent-
iið í blaðtnu riðrkenning fyrir móttöku
aiira peninga, sem því hafa borizt fyrir-
Aiandi viku í pósti eða með bréfum,
'-n e.kkt fyrir peningum, sem menn af-
i'ftxla sjálflr á afgreiðsiustofu blaðsins*
Ivi að þeir menn fá samstundis skriflega
viftrkenning. — Bandarikjapeuinga teki
biaðið fullu verði (af Bandaríkjamönn-
um), og frá Islandi eru íslenzkir pert
rigaseoiar teknir gildir fullu verði sem
■oigun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
/ . 0. Uoney Orclera, eða peninga í lii
-MoreA Letter. Sendið oss ekki bankaá
visanir, sem borgast eiga annarstaðar en
i Winnipeg, nema Sðcts aukaborgun fylg
fyrir innköllan.
58 ÞÚSUNDIRNAR.
Fyrir nokkrum döjru»i kom Free
Press nieð f>á söo>u, að Greenway-
stjórnin hefði borgað járubrautalagn-
ingatnönnanum Ryan & Haney $58,-
000, sem þeir hafa gert tilka.ll til síð-
an }>eir lögðu partaf Rauðárdalsbraut-
inni undir stjórn Norquays, en sem
fylkisstjórnin hefur ekki viljað greiða
ódæmd. Sjálf átti stjórnin, eptir sögu-
sögn blaðsins, að fá »vo eða svo mikið
af pcssu fje tíl pess að verja f>ví til
kosninganna, sem fram oiga að fara
eptir hálfan mánuð. Sannanir færði
blaðið engar fyrir pessari sögusögn
sinni, sagði að eins, að svona væri pað,
og par með bóið.
Náttúrlega át Heimskringla petta
tifarlaust eptir; ekki varð henni að
vegi að kynna sjer sannleikann í pess-
ari sakargipt hið allra minnsta, heldur
veltur hún út um landið, organdi og
skrækjandi, að „p*tta gangi úr öllu
hófi“, og par frain eptir götunum.
Lesendurnir aettu af öðru eins og
pessu að geta ráðið áreiðanlégleik
pessara blaða, cf peir eru ekki pegar
áður komnir að fullri niðurstöðu um
pað efni, sem r»yndar mætti búast við
af hverjum meðalskynsömum manni.
Því að sagan um borgun pessara
$58,000 er gersamlega t’lhæfu-
laus tilbúningur. Mr. Greenway
minntist á pessa sögu á pólitiskum
fundi, sem haldinn var í Manitou á
mánudagiun, og neitaði afdráttarlaust,
að nokkur flugufótur ræri fyrir henni,
og blaðið Tribune, sem, eíns og kunn-
ugt er, fer nærri um gerðir stjórnar-
innar, segir í ritstjómargrein ápriðju-
dagskveldið: „í viðbót við neitan Mr.
Grcenways í Manitou komst Tribune
að]>vl í gærkveldi frá ómótmælanlega
áreiðanlegri lilið, að eina sanna atriðið
I pessari sakargipt er pað, að Mr.
Ryan koin liingað til bæjarins fyrir
einni eða tveimur vikum síðan. Stjórn-
in gat ekki táimað komu Mr. Ryans.
Hann hefur komið hingað nokkrum
sinnum áður til pess að garfa í að fá
kröfu sinui fullnægt, og af pví að liann
er frjáls maður, pá var ómögulegt að
meina honum að koma aptur. En eng-
inn samningur hefur verið gerður við
hann um kröfuna, málið hefur aldrei
komið fyrir ráðanevtisfniid, engin ráða-'
neytis-sampykkt hefur verið gerð pví
viðvíkjandi, og ekki eitt einasta cent
borgað“.
t>að væri akki undarlegt pó að Ó-
kunnuga menn furðaði i, að svona
gersamlega tilhæfulausar sögur skuli
vísvitandi vera búnar til og bornar a
borð fyrir almenniug manna sem áreið-
anlegur, heilagur sannleikur, sögur,
sem vitanlega er hægt aö sanna tafar-
laust, að sjeu haugalygi.
En pegar betur er að gætt, pá er
petta í raun og veru ekki svo undar-
legt. Eittlivað vorða stjórnarandstæð-
ingarnir til bragðs að taka, úr pví að
peir eru að sparra sig á annað borð,
og hafa sett sjer fyrir mark og mið að
svipta stjórnina völdunum og ná peim
sjálfir. Og af pví að stjórnin er í
fyllsta máta ráðvönd stjórn og heiðar-
leg, og pegar allt kemur til alls sjálf-
sagt einhver sú beztastjórn, sem nokk-
urn tíma hefur í Canada verið, pá eru
stjórnarandstieðingarnir svo sem af
sjálfsögðu útilokaðir frá öllum öðrum
ráðum en lygum og óbróðri í stjórnar-
innar garð.
En peir láta ekki helclur sitt eptir
liggja, að neyta peirra ráða. Allri
peirri ósanninda-svækju, sem myndazt
getur í peirra óhreinu liugskotum,
pirla peir út yfir landið, í peirri von,
að eitthvað af henni kunni að festast
I augum lesendann, pó að mestur part
urinn sje jafnóðum pveginn burt. Allt
er petta gert til að trufla sannfæring
manna tyrir kosningarnar; tilgangur-
inn er, að láta almenning, sem ekki er
pví betur kunnugur stjómmálum,
standa ráðalausan, vitandi ekki hverju
hann eigi að trúa í öllum pessum ósköp-
um, sem á ganga, ef ekki er hægt að
koma lyginni til fulls inn í haan. Hað
væri sannarlega illa farið, ef slíkum
Loka-ráðum skyldi framgengt verða.
Og frá voru sjónarmiði er pað allra-
hörmulegast, ef löndum vorum skyldi
ekki almennt takast að sjá gegnum
svæluna.
STJÓRNARANDSTÆÐ-
INGARNIR.
—o—
Hverjir eru í flokki stjórnarand-
stæðinganna? Hvaða menn eru pað,
*em vilja koma Greenwaystjórninni
frá völdum?
I>að eru prenns konar menn, sem
gegn stjórninni berjast. Fyrst og
frcmst eru pað pær leyfar, sem eptir
eru af conservatíva flokknum hjer
I fylkinu, síðan sá flokkur sundraðist
um pað leyti sem Norquaystjórnin
varð að leggja niður völdin. í peim
flokki eru menn, sem hafa tekið pað
í sig, af einum eða öðrum ástæðum,
að fylla ævinnlega conservatívan flokk,
vera ævinnlega móti hinum libarala, 4
hverju sem gengur, og hvernig sem
á stendur. Eins og kunnugt er, er
allmikið hvervetna í hinu biezka ríki
af mönnum, sem ávallt fylla »ama
flokkinn, sem peir einu sinni liafa tek-
ið tryggð við. Slíkir menn eru til í
Manito'oa eins og annars staðar. l>air
greiddu atkvæði móti Grennway-
stjórninni sumarið 1888, p«gar hún
var ný-tekin við völdunum, og peir
greiða vafalaust flcstir atkvæði móti
henni við kosningarnar í pessum mán-
uði — ekki endilega af pví að peir
hafi neitt út á hana að setja, heldur
vegna pess að hún er líbsröl, en ekki
conservatív stjórn.
Svo eru kapólskir menn hjer í
fylkinu. Þeir eru vitanlega flestir eða
allir móti stjórmnni út úr skólamálinu.
í>eir telja stjórnina hafa svipt sig
rjettindum, sem peir eigi heimting á,
og peim rjettindum vilja peir ekki
slepjta, jafnvel pótt pað sje deginum
Ijósara, að pau sjeu liið inesta tjón
og hætta fyrir prif pjóðarinnar.
Og svo eru að síðustu móti stjórn-
inni nokkiir imaiu, sem áður hafa tal-
izt til líberaia fiokkrins, menn sem
töldu sjálfsagt, að sjer yrði leyft að
mata krókinn af almenningsfje, pogar
peirra ílokkur komst. að völdum. Þeg-
ar sú von brást, pegar Grcenway-
stjórnin sjfndi, að húu var staðráðin í
að vera ráðvötul stjórn og bægja öll-
um fjeglæframönnum frá fjárhirzlu
fvlkisins, pá fei'.o'u pessir. inenn ó-
slökkvaudi !>atur til stjóruarinnar, og
rjeðu nf. að reyrla að komast í fjár-
hirzluna með iilu, úr pví peim tókst
pað ekki með góðu, koinast í liana á
patin hfitt að reka stjórniua frá vötd-
um, úr p\ í hún var ófáanleg til nð Ijá
peim iykiiinn að peninoaskúffunni.
Hvað iiuii git iiimngeridur pessir ,menn
hafa, er eini ósjeð. I>að kemur fyrst
til fuilsf Ijós p. 23. p. m.
Getur nú nokkur íslendina-ur í
alvöru og einlægni haldið pví fram,
að pað sje ástæða til pess fyrir landa
vora að fylla pann flokk, sem saman-
stendur af premur slíkum klofningum?
í hverjum klofningnum ættu peir eig-
inlega að telja sig? Vitanlega hafa
p#ir ekki tekið í sig að fylgja ævinu-
lega apturhaldsflokknum. Deir munu
hafa miklu tnoir tilhneiging tii að vera
ávallt liinum megiu. Ekki eru peir
kapóiskir. Og ólíklegt er, að peir
muni taka sjer pað mjög nærri, pó að
kumpánúm eins og Luxton,Roblin og
Hugli Sutherland haíi ekki verið gefið
tækifæri til að svíkja stórfje út úr
almenningi.
Hvað skyldi pá eiginlega eiga að
draga landa vora yfir í flokk stjórnar-
andstæðinganna? Naumast eru pað
leiðtogar flokksitis. Aurnari leiðtoga
en pá Robiin og Ilagel hefur aldrei
nokkur flokkur á guðs grænni jörð
liaft. Að liafa fyrir pólitiskan leið-
toga mann eins og Rofclin, setn hefur
orðið að sverja pað fyrir rjetti, að
ekki sje að marka pað sem hann segi,
pegar hanri tali um pólitík, pað er
eitt með pví auðvirðilegasta, sem
hugsazt getur. Hverjum sómasam-
leeum flokki mundi detta í liusr að
liafa slíkan leiðtoga?
Og livað segja mc-nn pá umiía-
gel, mann, sem, hvað sem öllu öðru
líður, liefur gert pær ýtrustu tilraunir,
sem í hans valdi stóðu, til pess að
færa sjálfum sjer í nyt einn af liinum
svívirðilegustu glæputn , sem unnir
hafa verið í pessu fylki, brennu at-
kvæðakassans frá Nf ja ísiaridi?
Munu landar vorir, sem gefa sig
undir forustu slíkra manna, halda
Iieiðri sínum óskertum? Nei. Verði
pað almennt gert af íslendingum í
Manitoiia — sem vjer reyndar vonum
fastlega að ekki verði — pá verður
pað sá iangljótasti blettur, sem enn
hefur fallið á pjóð vora í pessu landi.
Því að pað verður viðkvæðið, með
rjettu eða röngu, að pað hafi landar
vorir gert fyrir peninga, peir hafi ver-
ið keyptir — ekki eins og stórgripir
fyrir tugi eða hundruð, heldur eins og
sauðkindur fyrir sárfáa dollara.
SKÓLAMÁLiÐ.
(Niðurlag frá nr. -42.)
Enn er optir að minnast á tvær
mótbárur kapólskra manna gegn sam-
eiginlegu skólunum. Önnur er sú, að
samningur hafi verið gerður við Rauð-
árdalsbúa, áður en fylkið gekk inn í
fyikjasambandið, um pað, að hver
kirkjudeild skyldi hafa sína sjerstöku
skóla, og fá af skólafje fylkisins jafn-
mikið, tiltölulegavið mannfjðlda. Dað
er petta, sem Tache erkibiskup kom
fram með fyrir nokkru síðan, sem eitt-
livert lielzta aðalatriði málsins.En hon-
um hefur enn ekki tekizt að færa neinar
sönnur á mál sitt, og pessu er pver-
neitað af mönnum, sem eru mjög
kunnugtr sögu Manitoba frá peim I
tímum.
Og að síðustn er lögfræðis-mót-
báran, sú að stjórnarskrá Manitoba
gefi kapólskum inönnum heimting á
sjerstökutn skólum. f 22. gr. stjórn-
arskrárinnar stendur, að Manitoba
pingið liafi fullt vald til að gefa út fyr-
ir fylkið lög’ viðvíkjandi menntamál-
um, pó með pessaii undantekning, að
ekkeit í slíkuin lögum megi koma í
bága við pau rjettindi áhrærandi trú-
arflokka-skóla, er nokkur flokkur
manna iiefur samkvæmt lömim eða
hefð í fylkjasambandinu. Allir við-
urkenna pað, að enginn flokkurmanna
haíi haft slík íjettindi samkvæmt
lötjmn, pví úður en Maiiitoba gekk
inn í fylkjasambandið, voru bjer alls
engin lagaákvæði til viðvíkjandi trú-
flokka skólum. Spurningin verður
pá pessi: Voru til hjer nokkur slík
rjettindi, er skólaiögin frá 1890 komi
í bága víð, og iiver voru pau rjettindi.
Þessari spurning á nú leyndarráð
Breta á Englandi að svara. Ilenni
hefur pegar verið svarað hjer í landi
af premur dómstólum, og tveir af peim
dómstólum hafa úrskurðað, að ka-
pólskir menn haíi engin slík rjettindi
haft. Hæstirjettur koinst að gagn-
stæðri niðurstöðu. Alls hafa prír
dómarar dæmt fylkinu í vil, en sex
hafa dæínt, að kapólskir menn hefðu á
rjettu að standa. Af peiin sex eru prír
franskir menn, kapólskir, og verður
pví naumast búiztvið með fullri sann-
girni, að peir geti verið gersamlega
óhlutdrægir. Brezku dómararnir, sem
dæmt liafa í málinu, eru prír gegn
prerr.ur, og peir tveir brezkir dómarar
í hæstarjetti, sem gerðu grein fyrir
sínu dómsatkvæði, færðu til allt aðrar
ástæður fyrir sínum dómi, lieldur en
frönsku dómararnir, pó að niðurstað-
an yrði sú sama.
Vitaskuld er ömögulegt að segja
með neinni vissu, hvernig málið inuni
verða dæmt af leyndarráði Breta. En
bæklingshöfundurinn bendir á, að
sannarlega sje.ekki ástæða tii pess
fyrir Manitobamenn að mi:3sa móðinn,
pó að hæstirjettur Canada iiafi dæmt á
pessa leið. Sá rjettur liefur sem sje
dæmt í 9 málum, sem risið hafa út af
deilum um stjórnaiskrá iandsins, og í
7 af peim málum liefur æðsti rjettur
ríkisins komizt að gagnstæðri niður-
stöðu.
Austur í Ontarío hefur fynr fáum
árum myndazt fiokkur, sem hefur fyr-
ir aðalmark og mið og sporna við
yfirgangi kapólsku kirkjunnar hjer í
landinu. Flokkurinn kallar sig jafn-
rjettisflokk (Equal Rights party), og
hefur hann sampykkt eptirfylgjandi
ástæður fyrir mótspyrnu sinni gegn
liinum sjerstöku alpyðuskólum ka-
pólskra manna: — 1. Almennings fje,
sem veitt er peim skólum, er varið til
að styrkja liinn kapólska trúarllokk, og
er pað í raun og veru hið sama »em
að styrkja kirkju og kennilyð með
skattaálögum á almenning. 2. Ka-
pólskn skólarnir skaða ríkið, með pví
að stía stöðugt sundur fólki, sem ætti
að vaxa upp sameiginlega sem borg-
arar sama landsins. 3. Trú kapólskra
barna er í engu skert í sameiginlegu
skólunum; pví að pað er skýrt fram
tekið, að börnin purfi ekki að vera
viðstödd bænabald nje biflíulestur, ef
foreldrarnir vilja, pað ekki. 4. E>að
er viðurkennt, að kapólsku skólarnir
sjeu lakari en saineiginlegu, slcólarnir
og af pví að peir eru svo litlir og fáir
má búast við, að peir verði framvegis
lakari, pjóðfjelaginu til tjóns.
I>að er vitaskuld alveg pað sama,
sem vakir fyrir almenningi manna hjer
í Manitoba í pessu efrii, eins og pað
sem vakir fyrir jafnrjettisflokknum í
Ontario. Reynslan hjer hefur sýnt,
að rómversk kapólskir menn hafa að
jafnaði fengið miklu minni menntun
en aðrir borgarar landsins. Og höf.
synir fram 4 með ljósum rökuin, að
reynsla Manitobamanna í pví efni sje
alveg liin sama sem reynsla annara
pjóða. Hvar sem kapólska kirkjan
nær tangarhaldi á alpyðumenntuninni,
par er fólkið að jafnaði hörmulega fá-
frótt.
Hvernig stendur pá málið nú?
l>að stendur pannig, að liæstirjettur
hefur úrskurðað að ekki verði kallaðir
af kapólskum mönnum skattar til við-
halds sameiginlegum alpyðuskóhim.
En jafnframt hefur Full Court í Mani-
toba komizt að peirri niðurstöðu að
pessir skattar verði ekki heldur kallað-
ir af meðlimum biskupakirkjunnar,
pví að liati kapólska kirkjan haft pessi
rjottindi áður en Manitoba gekk inn í
fylkjasambandið, pá hali biskupakirkj-
an áreiðaulega iiaft pau líka. Og
enginn vafi er á pví, að Prestbyterí-
anarnir eru líka undanpegnir, svo
framarlega sem peir vilja nota sjer
pann rjett. í>að verða pví hinir trúar-
flokkarnir, Mepódistar, Baptistar, Con-
gregationalistar, Lúterstrúarmenn og
fáeinir aðrir, sem mega bera allar
skólabyrðarnar. Og lögfræðingarnir
telja jafnfram vlst, aðkapólskir inenri,
biskupakirkjumenn og Presbyterían-
ar megi senda börn sín á pessa skóla,
sem peir purfa ekki að greiða eitt cent
tii, skóla, sem aðrir trúarflokkar einir
eru skyldir til að halda uppi. Hver
einasti maður mun geta gert sjer grein
fyrir, hvert vit og sanngirni er í slíku.
En jafnvel pótt leyndarráð Breta
skyldi komast að gagnstæðri niður-
stöðu við úrskurð hæstarjettar Cana-
da, pi er óhætt að segja, að ekki sje
nema nybyrjuð baráttan fyrir sameig-
inlegum aipyðuskólum hjer í fylkinu.
Ef stjórnarandstæðingunum skyldi
verða lileypt að völdum við kosningar
pær sem nú fara í hönd, pá er enginn
vafi á pví, að tvískipta skólafyrirkomu-
lagið verður aptur í lög leitt. Að
sönnu hafa peir lyst yfir pví, að peir
sjeu mótfallnir pví fyrirkomulagi. En
vitanlega er pað ekkert annað en til-
raun til að kasta ryki í augu manna.
Allir stjérnarandstæðingarnir greiddu
atkvæði móti skólalögunuin nyju á
pinginu 1890. Og ef peir kæmust að
völdum, pá yrði pað eingöngu fyrir
fylgi kapólskra manna, sem ekki eiga
neitt pólitiskt áhugamál jafnmikið sem
pað, að fá að halda sínuin sjerstöku
kapólsku alpyðuskólutn. Dettur
nokkrum í hug, að peir muni sieppa
peirri kröfu fyrr en í fulla hnefana?
Til hvers skyldu peir vera að styðja
til valda menn eins og Roblin og
Hagel, ef peir ættu ekki von 4 pvi,
að peir fengju í staðinn sinni aðal-
kröfu framgengt.
En auk pessa er pað ekkert
leyndarmál, að Ottawastjórnin ætlar
að beita öllum brögðum til pess að
hjálpa kapólskum mönnum til að fá
vilja sínum framgengt í pessu efni,
hvernig sem úrskurður leyndarráðsins
verður. Slíkum tilraunum verður að
veita alla pá mótspyrnu af Manitoba
hálfu, sem mögulegt er, ogfyrirsiíku
verki er sannarlega ekki trúandi nú-
verandi stjórnarandstæðingum hjer í
fylkinu. Skólamálið er pannig aðal-
málið, sem liggur fyrir kjó*endum
pessa fylkis, og skólamálsins vegna á
Greenwaystjórnin lieimting á fylgi
hvers einasta manns, sem ann frelsinu,
livers einasta manns, sem er pví mót-
fallinn, að kapólskir klerkar ráði yfir
málum pessa fylkis.
iná láða við á liennar fyrstu stigum
með ]>ví aö viðhafa tafarlaust Áyers
Cherry J'ectoral. .Tafnvcl þótt sýkin sje
kemin langt, linast hóctinn merkilea-
af þessu lyti.
“ Teg hef uotað Ayers Gherry Pecto-
ral við sjúklinga míua, og það lieur
reynzt mjer ágætalega. Þetta merkilega
lyf bjargaði einu sinni lífi minu. Jeg
liafði stöðugan liósta, svita á nóttum
hafði megrast mjög, og læknirinn, sem
stundaði mig, var orðinn vonlaus um
mig. Hálf-önnur flaska af Pectoral lækn-
aði mig.“—A. J.Edison, M. D„ Middle
ton, Tennessee.
“Fyrir nokkrum iruni var jeg al-
varlega veikur. Lækuarnir'sögðuað það
væri tæring, o g a ð þeir gœtu ekkert
hætt mjer, en ráðlögðu mjer, semsið-
u»tu tilraun, að reyna Áyer Cherry
Pectoial. Eptir að jeg liafði tckið J>ett-
að meðal inn tvo eða þrjá máuði. var
mjer batnað, og lief jeg alltnf síðan
verið lieilsugólur fram á þennan dag.—
James Birchard, Darien, Conn.
„Fyrir nokkrum árum var jeg á
heimleið á skipi frá Californiu, og fjekk
jeg ]>á svoillt kvef, að jeg varð nokkra
daga að halda kyrru fyrir í káetnni
og læknir, sem á skipinu var, taldi líf
mitt í hættu. Það vildi svo til, að jeg
hafði með mjer flösku af Ayers Cherry
Pectoral; jeg notaði )>að óspart og það
leið ekki á löngu, að lungun i mjer
urðu aptur alheil. Síðan hef jeg ávalt
inælt, með þessu lyfi.“— J. B. Candler
unction, Ya.
Ayers Cherry Pectora,
Búið til af
Dr. .T. C. Ayer & Co., Lowell, Mass
Brúkað á rnillíónum heimila. 40 ára á markaðinum.