Lögberg - 16.08.1893, Blaðsíða 1

Lögberg er gefiS út hvern miðvikudag og
laugardag af
THE LÖGBERG PRINTING & PUBLISHING CO.
Skrifstofa: Afgreiösl ustofa: Prentsmiðja
148 Princess Str., Winnipeg Man.
Xele|tlionc 075"
Kostar $'2,oo um árið (á íslandi 6 kr.
borgist fyrirfram.—Einstök númer 5 cent.
Locbrrg is puMished every Wcdnesday and
Salurday by
TlIE LÖGBERG PRINTING & PUBLISHING CO
at 148 Princess Str., Winnipeg Man.
Tclc|ilionc 675.
Sub»cription price: $2,00 a year payable
i.i advance.
Single copies 5 c.
6. AR.
FRJETTIR
BANDARIKIN.
Eptir síðustu fjármálafrejrnum
Bandaríkjanna er svo að sjá, sem lík-
indi sjeu til að nú fari að rætast fram
úr peningaleysis-vandræðunum áður
en mjög langt líður. Mikið gull er
farið að flytjast vestur frá Norður-
álfunni, og peningamennirnir eru
farnir að verða vonbetri.
Nokkrir kóleruveikir menn liafa
komið inn á böfnina við New York
og verið fluttir í spítalann á Swin-
burne-eyjunni. Alls liggja I,ar 18
kólerusjúklingar.
Húsabrenna mikil varð í Minnea-
polis á sunnudaginn, og er talið, að
tjónið nemi um 2 millíónir dollara.
300—400 manns urða atvinnulausir
um stundarsakir, og bætist pað ofan á
eignatjónið.
Northern Pacific brautarfjelagið
er kotnið í svo miklar kröggur, að pví
liafa verið settir fjárhaldsmenn (recei-
vers), og hafa þeir vald yfir óllum
greinum fjelagsins.
t'TLÖND.
Róleran i Rússlandi fer stöðugt
vaxandi um pessar mundir.
Ein með liinum hroðalegri glæp-
sögltm, sem nýlvgn bcfur boyrat, kem-
ur frá Lille á Frakklandi. Stúlka
liafði orðið punguð af völdum slátr-
ara nokkurs. Faðirinn vildi ekki
kannast við barnið, tók við J>ví ny-
fæddu, braut í pví hrygginn við linjeð
á sjer, saxaði líkamann og notaði
haun í nokkurs konar kæfu eða pie,
sem hann seldi skiptavinum sínum.
Úrskurðui var kveðinn upp í
París í gær í málinu mikla milli Eng-
lands og Bandaríkjanna útaf Berings-
sjónum, og hefur England (eða Can-
ada, sem einkum á lilut að máli) unn-
ið í flestum atriðum.
Biirnauppeldi.
Eptir Dr. H.
„Börnin eru fjármunir fátækl-
ingsins“ segir oiðtækið. Það er
f>Ó eigi að undra pótt ymsum
finnist vera annmarkar á peim auð,
einkum pegar börnin eru mörg og ó-
sjálfbjarga, og lítið peim í munn að
leggja. Barnlaust hjónaband mun f>ó
ongu tíður hafa stna galla, og margir
menn, sem f>ví eiga að sæta, myndu
glaðir kjósa að vera án /missa þæg-
inda annara og liafa heldur börn að
berjast fyrir; má og opt ráða f>að af
orðum slíkra manna, að peir myndu
gjarnan skipta við barnantanninn, pó
fátækur sje, og á hina hliðina eru hins
eigi færri dæmi, að foreldrar vilja
mjög nauðug sjá af börnum sínum,
pó pað sje liagnaður í svipinn, ogvilja
heldur halda peim og líða fýrir þau,
sje nokkur von til að koma þeim sóma-
samlega á legg. Þetta er og mjög
eðlilegt. Náttúran er alstaðar sjálfri
sjer lik, og hugsunin um afkvæmi og
umönnun fyrir því er svo djúpt inn-
rætt, að erfitt er að skilja liugann frá
pví. Umhyggjan fyrir börnunum er
aðalhugsun margra manna, og eigi
sízt lijá hinum efnalitlu mönnum, sem
lítið vefjast í landsstjórn og stórræð-
um, sem leiða hugann út á við burt
frá heimilislífinu. Þar eru börnin opt
WINNIPEG, MAN., MID VIKUUAGINN 1G. ÁGÚST 1893
Nr. 63.
aðalumliugsun foreldranna, og væru
pau frá þeim tekin, pá mundi verða
æði tómlegt eptir, og sannast pá, að
„börnin eru fjármunir fátæklinganna“.
Eins víst er og það, að börnin
hafa orðið fátækum foreldrum ellistoð,
og borgað á pann hátt uppeldið marg-
faldlega. I>ar eru börnin foreldrunum
fjársjóður, sem ber ríkulega ávexti,
og pví í raun rjettri sannur auður.
t>að er þó eigi sjaldan, pegar
barn devr frá fátækum foreldrum, að
menn láti sjer pau orð um munn fara,
að foreldrarnir megi pakka guði fyrir
að hann tók það, pví að það hafi eigi
verið peiin til annars en byrði hvort
sem var. Þetta kann nú satt að vera
að einu leytinu, pó pað lysi eigi há-
um eða víðum hugsunarheimi, og
(lestir menn munu kannast við, að pau
orð eigi betur við pegar vanmetakind
hrekkur upp af í heyleysisári.
En hvað sem um það er, pá er
petta pó bæði fávísleg og röng hugs-
un, þegar miðað er við mannfjelag-
yfir höfuð, f ví að heill pess og vel-
megun er einmitt bundin við líf og
heilsu barnanna. Allt pað erfiði og
þann kostnað, sem einstaklingarnir í
mannfjelaginu hafa fyrirbarninu bæði
á undan og eptir fæðingu pess, er ein-
mitt ætlazt til að barnið greiði eptir á,
þegar pví vaxa kraptar og aldur, og
pað gjöra líka pau börn, sem lífi halda
og heilsu, með vinnu sinni fyrir mann-
fjelagið, og pví betur lúka þau skuld-
inni sem uppeldið er betra.
Þjóðfjelaginu vex velmegun að
sama skapi og fjelagatalan eykst, pó
auðvitað pví að cins að einstakling-
arnir sjeu iðnir og hagsynir, en ekk-
ert af pessu má verða, nema börnin
nái að halda lífi og heilsu og sjeu
skj'nsamlega uppalin. Vjer pekkjum
allir pað eymda-ástand sem var og er
enn að nokkru leyti heima á Frðni,
og mun verða lengst af meðan ísland
er undir ánauðaroki Dana ; landið
blæs árlcgaupp, mannfjöldinn stendur
í stað, og harðærí ef ekki hungur vofir
yfir svo að segja hverju einasta lieim-
ili. Skattar og álögur eru bændum
víst nógu þungir enn sem áður, og
verða þyngri ár frá ári, vegna pess
að landinu ávallt hrakar. Hvað
heldur íslenzku pjóðinni í þessari
eymd? Það er vanpekking og hinir
alkunnu fylgifiskar liennar: leti og ó-
mennska, eða að minnsta kosti óhag-
s^ni í ráðum og athöfnum, og pó að
heima sje fátt eitt dugandi manna, pá
gætir þeirra lítið í hlutfalli við alpyðu.
Sje pað nú satt að andlegur og
líkamlegur f roski barnanna, eða með
öðrum orðum gott uppeldi, sje fótur-
inn undir sjálfstæði og velmegun
hverrar pjóðar, pá er eigi óparft að
gæta að því, hvernig þessum skilyrð-
um sje fullnægt, bæði heima hjá þjóð
vorri og hjer í landi meðal vor. £>að
er að vfsu satt, að vjer megum þakka
hamingjunni fyrir miklar umbætur í
peim efnum, frá því sem áður var, en
á hinn bóginn megum vjer pó ekki
gleyma pví, að margt fer enn miður
en skyldi hjá íslendingum í þessum
efnum. Góð vísa er aldrei of opt
kveðin, og ætlum vjer að aldrei verði
brynt um of fyrir mönnum, að barna-
appeltllb, bæði í líkamlegum og and-
legum efnum, er og verðtir undirrót
velmegunar og velllðanar vor ydlfra
0(J þjóðar vorrar.
Iljer skal pá fyrst drepið á með-
ferð ungbarna, og hver skilyrði sjeu
fyrir pví, að barnið geti^ dafnað og
fengið eðlilegan proska og hraustan
líkama, sem ávallt hlytur að vera
hyrningarsteinninn undir vellíðan
hvers einstaks manns og þá alls pjóð-
fjelagsins.
Aðalskilyrði fyrir heilbrygði barna
og fullorðinna manna eru nú að vísu
hin sömu; hvortveggja þurfa hreint
lopt, holla fæðu, hita og hreinlæti,
en barnið er barn og pví verður að
breyta til eptir atvikum, og fara par
varlegar sem veikara er fyrir; hollur
matur fullorðnum manni er kannske
miður hollur barninu, svo par á því
eig-i saman nema nafnið.
Ntering ungbarnsins. l>að er
eigi ótítt að fæða barusins fyrstu dag-
ana sje svo óheppilega valin, að pað
verður órótt og stuudum veikt, og
allt erfiði móðurinnar eða fóstrunnar
margfaldast að pví skapi. Allir sjá
hvaða fæðu náttúran hefur ákvarðað
birninu fyrsta árið, eða þangað til pað
fær tennur til að tyggja með, pað er
móðurmjóikin. En lijeT er náttúran
opt borin ofurliði, eins og víða annar-
staðar, og þegar fyrstu dagana er far-
ið að pæla graut i barnið, í stað pess
að leggja pað á brjóstið, eða upp í
pað er stungið totu úr ljereptsríu, opt
meira eða minna ólireinui, og í henni
haft tuggið rúg- eða hveiti-brauð. Eg
hef einu sinni heyrt gamla tannlausa
kerlingu með sárum í munni vera að
vandræðast yfir því, hvað illt hún ætti
með að tyggja brauð í totuna; nærri
má geta hvað lioll pessi tota hafi ver-
ið barninu, og þó hafði móðirin nóg
af mjólk handa pví! Það er pví altítt,
að börnin verði óró og ömurleg, pau
fá óprifa kláða, munnsviða, "krefðu,
vind í maga og ýms óþægindi, og opt-
ast veit móðirin eða fóstran eigi, livað
að barninu gengur, að eins sjer hún
að pað er veikt.
(Framhald).
DÓTTIR SPILAMANNSINS.
t>ýzk saga.
Frainh.
Jeg settist niður fyrir aptan hana
svo að hún sæi mig ekki. Hún hafði
enn ekki sjeð mig, og jeg tók eptir
pví, að hún opt sneri sjer undan, til
pess, án pess nokkur tæki eptir pví,
að bæla niður pær geðshræringar er
vi rtust kvelja hana, og pví nær ætla
að gera út af við hana. Ilún varp
öndinni mæðilega; varirnar drógust
saman eins og I áköfum kvölum og f
augum hennar mátti lesa örvænt-
inguna.
En nú mátti hún til að fara að
dansa aptur. Ilún sneri sjer við til
unga ljóshærða greifans og hún virt-
ist nú eins glöð og hann.
Jeg gekk fram, pannig, að hún
hlaut að sjá mig. Henni brá ekkert.
t>að var eins og hún pekkti mig ekki,
liefði aldrei sjeð mig áður. Eu nú
varð jeg að fara á járnbrautarstöðv-
arnar; jeg var ringlaður í höfðinu.
Jeg fór til Steinberg-vagnstöðv-
anna og á leiðinni hugsaði jeg um
málið enn á ný. Hún hafði, eptir því
sem hún sjálf sagði, ásamt föður sín-
um, farið dálitla skemmtiferð til
Sveiss. Var petta nú. satt? í Sveiss
gat jeg komizt eptir pvf, og hvergi
annars staðar.
Mjer datt nokkuð í hug. Jeg
hafði þegar daginn áður spurt vagn-
stjórann vingjarnlega, hvort menn
hefðu ekki sjeð blóðslettur á neinum
vögnunum, en hann hafði ekki getað
gefið mjer neinar upplýsingar pví við-
víkjandi og hafði ekki einu sinni vit-
að hvort nokkur hefði gáð að pví.
Eptir pessu gat jeg einnig komizt að
eins á fyrstu vagnstöðvunum í Sveiss,
vegna pess að sömu vagnarnir fóru
pangað.
Jeg keypti pví farseðil til fyrstu
vagnstöðvanna i Sveiss.
Lestin kom kl. 10 til Steinberg,
°g eptir 10 mfnútna dvöl fór hún af
stað aptur.
Fáum míuútum seinnakom aptur
vagnstjórinn í vagninn, sem jeg var í,
til að merkja farseðla ferðamannanna.
E>að var sami stóri, sterki, herðabreiði,
vingjarnlegi og kurteisi tnaðurinn,
sem kveldinu áður hafði sagtmjerpau
fáu atriði viðvíkjandi dauða Wilfrieds,
sem jeg hafði fecrgið að vita
Hann þekkt: mig aptur. „Gott
kveld,“ sagði hann vingjarnlega.
Hann skoðaði farseðilinn minn
og merkti hann.
„Þjer eruð að fara til Sveiss?“
„J;í, og jeg vona að j"g fái á
leiðinni að tala við yður um mál pað
er jeg minntist á við yður í gær.“
„Vclkomið,“ sagði hann eins
kurteislega og liann var vanur.
Mjer virtist honum bregða dálít-
ið við; en jeg hugsaði ekki meira um
pað.
Jeg var aptur á hraðlestinni, og
hún nam að eins staðar við hinar
stærri vagnstöðvar, svo það purfti
nokkuð lamran tíma til að fara milli
O
þeirra. Það tók hoila klukkustund
að fara frá Stcinberg til Waldau, og
vagnstjórinn liafði par af leiðandi
lítið að gera.
Innan skamms kom vagnstjórinn
á gangstjettina fyrir utan vagninn,
hleypti niður glugganum og sneri
máli sínu að mjer, er sat rjett hjá
glugganum. Hinir aðrir ferðamenn í
vagninum voru mjer ókunnugir, svo
við purftum ekki að láta pá hamla
okkur að tala saman.
„Svo pjer ætlið til Sveiss, herra
minn, í tilefni af hinum látna?“ spurði
vagnstjórinn.
„Já!“
„t>að liefur líklega verið vinur
yðar?“
„Við höfum verið vinir í mörg ár.“
„Og livað búizt pjer við að upp-
götva í Sveiss? Þjer vilduð tala við
mig um eitthvað pví viðvlkjandi.“
„Jeg vildi sjerstaklega fá upp-
lysingar viðvikjandi tveimur atriðum.
Þjer voruð á lestinni, þegar slysið
vildi til?“ spurði jeg.
„Já,“ svaraði liann.
„Getið pjer ekki með nokkru
móti munað eptir liinum látna?'* 1
„Jeg hef áður sagt yður, að ein-
mitt pessa nótt var mikil umferð á
brautinni.“
„En munið pjer ekki eptir göml-
um manni með liækju og ungri stúlku
með honum?“ bjelt jeg áfram.
„Nú, pjer eigið við manninn frá
baðporpinu með fallcgu dótturina?“
svaraði hann glaðlega. „Menn segja,
hann sje ofursti eða greifi. Jeg hef
opt sjeð pau á lestunum. Þau fara
opt smá-skemmtiferðir um nágrennið.
Fallega stúlkan hefur hræðilega ljót-
an hund — liann heitir Tryggur.“
„Ilafði hún liann með sjer þá
nótt?“
Ilann hugsaði sig um.
„Já, já nú man jeg eptir því,“
sagði hann.
„Munið pjer pað fyrir víst?“
„Jú, áreiðanlega.“
„Og munið pjer lika eptir,
meðhvaða vagnaflokki pau ferðuðust?“
(Meira).
Tannlæknap.
Tennur fylltar og dregnar út ná sárs-
auka.
Fyrir að draga út tönn 0.50.
_ Fyrir að fylla tönn $1,00.
CLAKKE &c BUSH
527 Main St.
BALDWIN k BLONDAL.
I OSMYN DASMIÐIR.
207 6th. N. Winnipeg.
Taka allskonar ljósmy-ndir, stækka og
endurbæta gamlar myndir og mála
pær ef óskað er með Water color,
Crayon eða Indiaink.
íslenzkar Bækur til sölu á af
greiðslustofu Lögbergs:
Allan Quatermain, innheft 65 cts.
Myrtur I Yagni ,, 65 „
Hedri „ 35 „
Nyir kaupendur Lögbergs, sem
borga blaðið fyrirfram, fágefins hverja
af pessum sögum, sem þeir kjósa sjer‘
um leið og peir gerast áskrifendur.
J. K. Jónasson, Akra, N. D., hef-
ur ofangreindar sögur til sölu.
The London & Canadian
Loan & Agency Co. Ld.
Manitoba Office:
195 Lombard Str., WINNIPEG
Gco. J. itlanlson, local manager.
t>ar eð fjelagsins agent, Mr. S.
Christopherson, Grund P. O. Man., er
heima á íslandi, pá snúi menn sjer til
pess manns, á Grund, er hann hefu
fengið til að líta eptir því í fjærveru
sinni. Allir peir sem vilja fá upplys-
ingar eða peningalánv snúi sjer til
pessa manns á Grund.
ÍSLENZKUR LÆKNIIl
i
r»x*. xvi. Halld.oi*sson.
Parlc Jiicer,------------N. Dak•
LögDerg ígrir $1.00!
Fyrir að eins $1.00 bjóðum vjer nyjum kaupendum blaðs vors:
1. 6. (yfirstandandi) /irgang Lögbergs frá byrjun sögunnar Quaritch
Ofursti (nr. 13.)
2. Hverjar tvær sem vill af sögunum:
Myrtur í vagni......624 bls...seld á 65 c.
Hedri...............230 — .... — 35 c.
Allan Quatermain....470— .... — 65 c.
1 örvænting.........252 — .... — 35 c.
MVNIÐ AÐ LÖGBERG Ell STÆllSTA ISLENZK. I BLAÐIÐ
1 HEIMI.
Ltfgberff Printimt & Publisliins Co,