Lögberg - 23.09.1893, Síða 2

2
JÖjgberQ.
GefiS út a8 148 Princass Str., Winnipeg Man.
af T!e í.ögberg Printing &* Publishing Co'y.
(Incorporated May 2", l?9o).
Ritstjóri (Edi rOR);
EINAR H/ÖRLEJFSSON
Business manager: /OJ/N A. BLÖNDAL.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar í eitt
skipti 25 cts. fyrir 30 orö eöa 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuöinn. A stærri
auglýsingum eöa augl. um lengri tíma al-
sláttur eptir samningi
BÚSTAD A-SKIH I kavpenda veröur að til
kynna skrtJUg i og geta um fyrotrandi bú
staö jafnframt.
UTANASKRIBTMil AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
TKE LUÚBEKC PRINTINC & PUBLISH- C0.
P. O. Box 368. Winnipeg, Man.
U TANASKRlFr til RITSTJORANS er:
P.DITOS LUOKF.KO.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN
-- LAUGAItDAOINN 23. SKI’T. 1893. -
Samkvœm lanaslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sc
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaup3ndi, sem er i skuld við blað-
ið flytr vistferlum, án )>ess að tilkynna
heimilaskiftin, fá ei bað fyrir dómstói-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
visum tilgang'.
ty Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
livort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
liátt. Ef menn fá ekki slikar viðurkenn-
ingar eptir hæfilega lángan tíma, óskuni
vjcr, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandarikjapeninga tekr blaðið
fullu verði (af Bapdaríkjamönnum),
og frá íslandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir ful’.u verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun i
V. 0. Money Orders, eða peninga í 1U
gintered Letter. Sendið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylg
fyrir innköllan.
Stjóriiarliót Islamls.
Stjórnarskrár/rumvarp neðri deild-
r.r alpinjris frá 1891 hefur nú verið
sampykkt af báðuni deildum alþingis,
og j>ví verður J’ing rofið og efnt til
nrrra kosnings, og kemur svo J>ing
sin an að sumri. Vjer óskum lönduro
vorum hein a til lukku með góðan
frungang málsins og sampykkt kon-
un js, sem beldur mim samt vera tví-
sýnt að fáist. Svo framarlega sem
me ín 1 afa þá trú, að mikið sje komið
undir stjórna-fyrirkomulaginu, J>á
leyn’r það sjer ekki, að eitthvað þarf
að breyta til á íslandi. Núverandi
s'")Ó 1 a-fyrirkomuhig íslands liefur
sanuarlega gefizt illa, þóti ekki sje
tekið till.t til neins annars en þess,
hve mjög þinginu heíur undir því fyr-
irk unulagi hrakað að því er snertir
hvggni og frjálslyndi, sbr. útflutninga-
frumvarpið illratnida og fleira, sem til
mætti tína.
Xý j>rælasólu-liugni,\ rul.
Einhver vitringur úr Myvatns-
sveit ritar Djóðólfi þá speki, að vest-
111 heitnsfotðir þaðan úr sveitinm líkist
„reglulegri þrælasölu“. Þessi „þræla-
sala“ er svo fólgin í því, að Mr. Sig-
urður Christopherssen liefur lánað
nokkrum aiöm.um þar fargjöld til
þess að þeir kæmust vestur. Jafnvel
þótt vjer gætum ekke.t botnað í þvS,
bvcrnig |>essu láni hefur verið báttað,
inundi oss þykja [>essi samlíking all-
kynleg; þvl að vjer veittuiri því eptir-
tekt, að Mývetningarnir voru ckki
sjerlega Jtrcdalegir, þegar þeir komu
hingað. En svo þorum vjer auk þess
að fulJyrða, að bæði Mývatns- vitring-
urinn og eins ritstjóri Þjóðólf?, sem
teki-r þessari þrælasölu-frjett með
fögtiuði og spinnur út úr lienni rit-
Stjórnirgrein í blaði sínu, skilja það
báðir e’nstaklega vel, að þessari skuld,
sem menn hafa á þennan hátt komizt
í við Sigurð Christoph.rf.on, er ekkert
öðruvísi varið, ru liverri annari lög-
metri skuld. Ilún á sjálfsagt að
Jpjr^a-d, Jiegar lántakendprnir verða
L0GBERO LAUGARDAGINN 28. SEPTEMBER 1893
færir um það, en hún veldur þeim að
engu leyti ineiri óþæginda, og bind-
ur þá ekki að neinu leyti meira, en
liver önnur veðlaus skuld mundi hafa
gert, til hvers sem helzt fvrirtækis,sem
þeir hefðu ætlað að verja þeim pen-
ingum, er J>eir hefðu að láni [>egið.
Þetta vita [>eir auðvitað vel, Mývetn-
ingurinn og Þjóf ólfs-ritstiórinn; J>eir
eru fráleitt hein skari en l'óik er flest,
og hver maður með mcðalgreind hlýt-
ur að sjá annað eins og þetta I hendi
sjer. En af því verður maður þá
jafnframt að álykta, að þeir Mývetn-
itigurinn og ritstjóri Þjóðólfs haldi að
„regluleg þrælasala“ hafi verið í því
fólgin, að einstakir menn hafi, án þess
að heimta nokkra trygginga, lánað
sveitungum sínum nokkra dollara til
hinna og annara fyrirtækja, sem þeir
hugðu mundu verða sjer til góðs.
Hvað rjett sem þessi hugmynd um
þrælasöluna kann nú að vera, þá er
það alveg víst, að hún er ný.— Ilins
viljum vjer ekki geta til, að Þjóðólf-
ur liafi með þessari þrælasölu- samlík-
ing verið að reyna að kasta ryki í
augun á þeim sem allra-minnst hef-
ur verið gefið af greindinni og allra-
minnst hafa öðlazt af fróðleiknum.
Skyldi nú samt sem áður svo hafa
verið, og eitthvað þess háttar hafi vak-
að fyrir Þjóðólfi, þá liggur oss við að
segja því háttvirta hlaði það í bróð-
erni, að enginn hjer vestra æskir eptir
slíkum niönuum sem þeim er láta
hlekkjast afslíku. Þjóðólfi og hrepps-
nefndunum heiroa er velkomið fyrir
öllum hjer vestra að húa að þeim pilt-
um. Því að eitt fyrsta skilyrðið fyrir,
að nokkur maður geti orðið lijer nýt-
ur, er það, að hann hafi verksvit. Og
það þarf enginn að segja oss, að sá
maður hafi verksvit, sem lætur blekkj-
ast af öðrum eins grýlum — nje ann-
ars af neinum þeim vesturferða-grýlu-
myndum, sem Þjóðólfur er að rcmb-
ast við að draga upp.
UtHnt ninga-friimvjirps-
ÍHrgitiiUT.
Utflutninga-frumvarjiið, agenta-
frumvarpið, faumvarpið urn að lasta
ekki landið, frumvarpið utn að kenna
ekki lar.dafræði, frumvarpið um að
tala ekki um veröldina — hvað sem
roaður nú á að kalla það, hneykslis-
frumva p’ð alræmda, sem þótt hefur
eiuna kynlcgastur vottur um ófrelsis
°g þrælkunaranda heldri mannanna á
íslandi og tnun enda hvergi eiga sinn
líka í heiininum, hefur verið samþykkt
af frelsisgörpunuro í ncðri deild al-
þingis. Nokkrar breytingar hafa þó
verið á því gerðir frá því er það barst
oss í hetidur. Enn höfum vjer ekki
baft sögur af, hverjar þær breytingar
liafi verið. En af því litla, sem sjá
rná í íslenzku biöðunum því viðvíkj-
andi, má ráða, að frumvarpið liafi við
þær breytingar orðið enn afskræmis-
legra en áður. Þótt ekki kæmi nein
bending um J>að önnur en sú, að Þjóð-
ólfur segir, að J>essar breytingar sjeu
„fremur til bóta“, þá væri það nokk-
urn veginn góð sönnun fyrir, að mál
[>etta hafi orðið enn vitlausara í með-
ferð neðri deildar en það var ujiphaf-
lega. En svo skýrir og ísafold frá
þeirri breyting, að bann sje lagt
,-gegn því, að nokkur maður ferðist
bjer um land í [>eim erindum, að æsa
menn til að flytja af landi burt, að
viðlögðum allt að 2000 krónasektum;
og sje útlendur maður dæindur fyrir
brot gegn því banni, skal einnig með
dóminum skylda hann til að fara af
landi burt með næstu vísri skipsferð,
að viðlögðum þingunarsektum, 30 kr.
fyrir hvern dag, er liann óhlýðnast
dómin jm, enda sje hann háður gæzlu
lögreglustjórnarinnar meðan liann fer
eigi úr landi“.
En jafnvel þótt J>essi frusivarps-
andstyggð næði sam[>ykktum í neðri
deild, varð hún þó ekki að lögum.
Frumvarpið komst ujipí efri deild, og
J>ar var því vísað til 2. umræðu, en
svo var þinginu slitið áður en sú um-
ræða yrði haldin. Málið er því óút-
rætt, og verður að öllum líkiudum
vakið upp aptur á næsta þingi, nema
tekið verði í taumana.
En einipitt það ætti nú íslenzka^
þjóðin að gera áður en næsta þing
verður haldið. Tækifærið er ágætt,
með þ\í að kosningar fara fram fyrir
næsta þing, sein haldið verður að
sumri. Það væri moira en meðal-
skömm,ef J>jóðin reyndi ekki að koma
sínum tilvonandi fulltrúum í skilning
urn það, að hún ætlisjerað vera frjáls
þjóð, að svo miklu leyti, sem í hennar
valdi stendur, að hún ætli ekki að líða
þjóðmálaskúmum' sínum að leggja
höpt í aðalatriði þess frelsis, sem til
er í landinu, málfrelsið, að hún hafi
eltthvað botnað í sínum frelsiskvæð-
um, sem hún hefur mest þótzt af, eins
og t. d. þessum línum:
„Svo frjáls sjertu, n:óðir, sem vindur
. á vog.
og vorhlær í fjallshlíðar runni,
sem himins þíns bragandi norðljósa
lojr
og ljóðin á skáldanr.a munni“.
Það er vafasanit, hvort nokkurn
tíma hefur reynt jafn-mikið á frelsis-
ást þjóðarinoar á þessari öld, eins og
í þessu máli. Það cr vitanlega girni-
legt fyrir þá sam eru staðráðnir í því
að fara aldrei til Ameríku, að stöðva
vesturflutningana með harðstjórn. En
menn mega reiða sig á, að það hefnir
sín, þegar fram í sækir, eins og allt
annað ófrelsi. Það liefur lengi brunn-
ið við að mönnum hefur þótt girni-
legt að Læla það niður rneð ofn'ki og
kúgun, sem þeim liefur ekki getizt
að. Kirkjan hefur aliopt haft til-
hneiging til að vinna á þann hátt móti
vantrúnni. Konunga- og höfðingja-
valdið hefur notað slík roeðöl gegn
frelsishreyfingum almennings, o. s.
frv. En nú er heimurinn sannarlega
kominn að raun um, að slík meðöl
verða að lokum beizkust fyrir J>á sem
beita þeim. Það er óhætt að fullyrða
að svo framarlega sem þetta enderois-
frumvarp verður nokkurn tíma að
lögum, J>á stendur ísland sern við-
undur í augum alls hins menntaða
heims.
Við því ætti íslenzka þjóðin að
gjalda varhuga — og það því fremur
sem fæstir menn á ættjörð vorri hafa
mikla hugmynd um, að hverju kann
að reka fyrir þeim sjálfum. Ef nokk-
uð má ráða viðvíkjandi ókomna >ím-
anuin af reynslu siðustu 15 til 20 ár-
anna, þá er það sannarlega það, að
margir af þeim sem nú tala verst um
vesturferðirnar muni- verða fegnir,
fyrr en þá vaiir, að leita burt af ætt-
jörð siuui til þessa lands, þar sem
vinna þcirra gerir þá að sjálfbjarga,
sjálfstaðum mönnuni, og þar sem
ekkert þing reynir að gera þá að ó-
frjálsum rolum, sem liahla þuríi að
stöðlinum nje sitja þurfi yfir líkt og
kvíám, til þcss þeii ekki skuli spranga
burt af þeim stöðvum, sem heldri
mennirnir vilja fyrir hvern mun halda
[>eim á.
FÁEIN ORÐ
til Nt. Ö. EirtkMonar.
Niðurlair.
O
St. 0. E. segir: „Já, jeg get nú
vel skilið [>að, að það hefur verið
þungt fyrir liann (inig) að hera sinn
kross, [>egar álilauj) .Jónasar Stefáns-
sonar fór eins og það fór“. Þar fæ
jeg pað loksins opiuberlega fraro an í,
sem þessar göfugu sálir eru búnar að
dylgja með og nota sem æsinga með-
al gegn mjer í allt sumar, við þá, sem
ekki eru nógu kunnugir öllum mála-
vöxtum. En jeg var alls ekki við
þetta „áhlaup“ riðinn og hvatti ekki
til þess.
En þótt mjer sárnaði eptir þvl
S3m á leið, þegar öllum hefndum fyr
ir þetta „áhlaup“ var snúið á hcndur
rojer, og einhver hinn ósvífnasti lyga-
vefur að mjer ofinn, þá vona jeg að
allir sanngjaruir menn virði mjer [>að
til vorkunnar. En ef jeg hefði óskað
JóriHsi sigurs, þá hefði jeg ir.átt vel
v:ð una, því sá sigur, setn Jónas vann,
var svo alger, svo fullkominn, sem
fraroast mátti verða.
Jónas er hraustur maður og
gerigur nokkuð harðfengt að verki.
Sjera M. hafði verið honum liinn fjand-
samlegasti í skólamálinu, en Jóuas
ljet sjer annt um skólann, átti þrjú
börti á skóla aldri, og ljet sjer því
ekki standa á sama, hver væri kennari.
Eti jirest vantaði safnaðarstóljia, og
hugði gott til að fá hann, þar sem
Sólmundsson var, en hirti því minna
um kennara hæfileika hans. Þegar
Jónas kom frá veiðum norðan af vatni,
varð hann að taka börn s!n af skólau-
um fyrir ólag og stjórnleysi þar, en
binsvegar dundu nú að Jónasi iiáð-
glósur prestsliða um ófarir J. í þess'.
skólamáli.
Svo var Jónas áheyrandi á kirkju-
þingi sjera Magnúsar í vctur; fannst
honum fátt um, en þó sízt um það, er
St. O. E. gerði háðeitt að upj>fræðslu
barna í kristindómi; fjekk J. skömm
á ölln, og ritaði frjettagrein af þingi
þessu, lýsti þar práðbeint gangi þess-
arar fundarnefnu, en skaut í nepju-
orðum á milli, og þá byrjaði orrabríð-
in, eins og flestum er kunnngt. Jón
Stefánsson gerðist lepjHir fyrir sjera
M., ritaði skaminir um Jónas, án þess
Jónas hefði minnstu öron irieitt Jón,
eii Jónas gekk fram bjá leþpnu.u, og
hjeít sjer fast að presti, sem hann átti
eiginlega orðastað við, því Jón bar
þar að eins og flugu úr sauðarlegg.
Aðdragandinn var því orðinn æði
lai.gur, og .Jónas hafði ærnar sakir, og
mætti það vera honuin afsökun, ef
hann liefði farið of laugt.
Nú þurfti J. P. Sólm. að laur.a
presti atvinnu útvegun, samdi yfirlýs-
ínro sem liann og St. O. E. nörruðu
svo fólk til að rita undir, en um saro.a
leiti sömdu þessir herrar hverja grein-
ina á fætur annari undir sínum oigin
nöfnum, sem sönnuðu allt með Jónasi,
og gerðu yfirlýsinguna mikið verri en
ónýta, því nú voru lleiri hundruð
manns, sem sumir í blindni, og sumir
af góðmennsku og ræktarsemi höfðu
ritað uiidir yfirlýsitiguna, — nú voru
þeir geiðir að opinberutn ijúgvottum
með greinum Jóh.P.Sólmundssonar og
St.Ó.Eiríkssonar, sem eindregið sönu-
uðu það, sem Jónas hafði sagt um
jirestinálin. Ilver hefur því unnið
sigur á ritvilli, ef Jónas hefur ekki
gert það/
Að vera því drembilátari sem
rnaður fellur optar á einu máli, að
vera gerfallinn á því, og liafa fellt sig
sjálfur á þvl livað eptir annað, en
segjast samt hafa sigrað, til þess þarf
meira en náttúrlegan kjark, til þess
þarf óvanalegan kuldaog trassadjarft
skeytingarlcysi,gjörsneytt liinum við-
kvæmari tilfinningum, og með engu
er hægt að misbjóða almenningi meira
en því, að ætla liann svo heimskan að
kunna ekki að meta slikt, enda er nú
fjöldinn hjer í kring farinn að sjá,
hvernig liann liefur verið leíkinn í
þessu máli af sjera M. og flokksniönn-
um hans.
Ekki undrar mig, þótt St. Ó. E.
komi slúðurkerlingar ojit í hug; hann
liefur meiri mætur á iðju þeirra en
svo. Jeg hef áður getið þess, að jeg
hafi einu sinni liaft álit á Stefáni fyrir
hæfileikavott, enda eru allt af að koma
fram hjá lionum nýir hæfileikar, því í
sumar hefur hatin á embættisferðum
sínuni um byggðina sem meðráðandi
leikið slúðurkerlingu, og það í stór-
skornum stíl. Ilann fylgir ojitast
hreina Cream Tartar Powder.-Engin amónía; ekkert álún.
Brúkað á milliónum heimila. 40ára á markaðnum.
jiósti ej>tir, til að leggja'út sínar eig-
in blaðagreinar, stundum tekur hann
það ómak af n'iunganuin, og í öllu
þessu ferðaflakki slúðrar hann meira
eða iniúna.
Af öllu því marga og illa, sem
hann hefur um roig slúðrað, skal jeg
aðeins nefna eitt: hann bar það suður
um alla byggð að jeg væri orðinn vit-
laus, án þess þó að heimsækja mig
til að sannfærast um, hvort það væri
satt; lianti hefur haldið þess þyrfti
ekki með, sagan væri sönn; hann mun
hafa drukkið hana úr fróðleiks og
sannleikslindunum hjá presti.
Guði sje lof, að þó tilraunir hafi
verið gerðar til að gera mig vitlausan,
þá er jeg enn með mínu vanalega
viti, nema hvað vit mitteykst nú dag-
lega í þvl er að mannþekkingu lýtur.
Um sama leyti og St. O. E. með
góðu viðskiptin við mig, bar það út
að jeg væri vitlajs orðinn, þá lagði
guðsorðsþjónninn og ljúfmennið sjera
M. Skajitason norður í Breiðuvík til
að jirjedika sannleikann og vitna um
kærleikann, og gat þess uin leið —
ekki man jeg livort það var af stóln-
um — „að nú væri G. Thorsteinson
að fara í burtu úr nýlendunni, hann
væri svo illa þokkaður í kring um sig,
að liann hjeldist J>ar ekki við“. Þe.ssi
og íleiri eru prestsins orð, og megn er
hans sannleiksást, von er að lionum
finnist ti! um lygi prestanna, og prje-
diki um hana af stóln.um.
Það má St. (). E. eiga, að áður
en hann skilur við þessa seinustu II.-
kr.grein sína, bregður fyrir lijá hou-
uin dálítilli vináttu til mín, og jafn-
vel snilld í því, á hvaða hátt liann læt-
ur hana í ljósi. Hann viðurkennir að
fjandmenn minir muni vera á leiðinni
með að eyðileggja líf mitt og fjöl-
skyldu niinnar, og verður þá svo ljett-
ur í lund yfir þessari hamingju minni,
að hann bregður á leik í kringum ná-
inn, sem honum finnst hann vera að
hvgræða í seinasta sinni, á svo vina-
legan liátt sem unnt sje.
En þó hann vilji mjor nú svona
vel, |>á kynnu sumir að skilja það öðru-
vísi en velgjörð við konu mína, sein
ekki liefur annað til þessarar velvildar
unnið, en það, að ganga honum fyrir
bsina, iniðla lioniim drykk,þegar liann
var þyrstur, og seðja hann er liann
var að slæpast hungraður.
Margbreyttur er liinn únitariski
kærleiki, og ekki er von að allir glej'jii
við honum fyrirhafnarlaust, enda eru
sumir svo ósvífnir, að þeir eru farnir
að fá á lionum hryllilegan viðbjóð.
Og svo fáein orð um gestrisni
mína, sem viuurinn Stefán talar um í
liiði. Jeg kannast, lireint og beint
við það, að mjor er efnalega ofvaxið
að sýna Ný-íslendinguin eins mikla
gestrisni eins og jeg er þeim skyhlug-
ur um, og [>ó svo sje, að gestrisni mín
sje makleg háðsins hjá St. Ó. E., þá
vil jeg benda honum á, að stundum
getur liin minnsta gestrisni alið upj>
liroka hjá taugalausum og sálarlitluin
mannpoka, sem flaggar með slúður-
kerlinga- og lygalækjabunum úr Jó-
hanni P. Sólmundsson sem heimildar-
riti. -
Þó ýmislegt, sein lijer hefur ver-
ið sagt, sje að nokkru leyti prlvat, þá
eru þessir Óvinir, sem aldrei láta mig
í friði, húnir að margvefja það inn I
almenn málefni, tilþess að haldaþeim
af almenningi, sem þeim ermögulegt,
j fáfræði og æsingi, og vona jeg því
að allir sanngjarnir menn vorkenni
tnjer, ef jeg hef farið lengra en jeg
hefði gert, ef jeg ætti orðastað við
kurteisa menn.
Ef það kæmi fyrir, að jeg svaraði
ekki prestsliðum ojitar, [>á verður það
ekki af því, að jeg hafi ekki )>cnna og
nóg til að segja, en jeg hef opt nauin-
an tíma, því á mjer hvílir sú kvöð, að
halda við lieilsu þeirra, svo [>eir dugi
betur til að skamma mig og vinna mjer
inein.
Gimli, 14. sejit. 1893,
G. Tiiokstkinson.