Lögberg - 29.08.1894, Blaðsíða 1

Lögbbrg er gefið út hvern miðvikudag og
laugardag af
THE LÖGBERG PRINTING & PUBLISHING CO.
Skrifstola: Atgreiðsl ustota: I'ícr.temiðj''
148 Prinoess Str., Winnipeg Man.
Kostar $'2,oo um árið (á íslandi 6 kr,
borgist fyrirfram.—Einstök númer 5 cent.
Lögberg is published every Wednesday an 1
Saturday by
The LöGBKRG PRINTING & FUBI.ISH1NG CO
al 148 Princess Str., Winnipeg Man.
S ubscription price: $2,00 a year payable
*n advance.
Single copies 5 c.
Winnipeg, Mtmitoba, miðvikudaginn 2Í). ágúst 1894.
7. Ar. |
SIERSTÖK
JAKKA-AUGLYSING
♦♦♦♦♦♦♦♦
200
Kvennjakkar ------
--- og- Mötlar
keyptir mcS fyrirtaks lágu verSi og
verða seldir með cptirfylgiandi verði
í tvær vikur að eins.
Öllu er raSaö niöur á búöarborö- in þannig:
Lot 1. . . .Barnakápur.. .80.75
Lnt 2.. . .Barnojakkar. .. 1.25
Lot 3.. .. Kvennjakkar. .. 0.75
Lot 4.. .. Kvennjakkar. .. 1.00
Lot 5.. . .Kvennjakkar. .. 1.75
Lot 6.. . .Kvennjakkar. .. 2.75
Lot 7.. .. Kvennjakkar. .. 3.75
♦♦♦♦♦♦♦♦
Gætið að, góður jakki eins
og sá, sem myiulin er af
hjer að ofan fyrir ein 75e.
♦♦♦♦♦♦♦♦
þessir jakkar cru búnir til úr
góSum dúkum ogeru hentugir hvort
heldur sem er fyrir haust eða vetr-
artíma.
♦♦♦♦♦♦♦♦
Komið sem fyrst og takið fyrsta
val. Allar okkar vörur eru merktar
með skýrum tölustöfum, og cru
billcgri cn í nokkurri annari búð í
Winnipcg.
Darsleu & Go.
344 MAIN STREET.
Sunnan við I’ortage Ave,
FRJETTIR
CANADA.
Frjetzt hefur austan frá Ottawa,
að almennar kosningar eigi að fara
fram í marzmánuði í vetur; en eptir er
að vita, live áreiðanleg sú frjett er.
Eir hefur fundizt í jörðu í órann-
sökuðum hjeruðum austan við Winni-
pegvatn. Með pví að landslag á
austurströnd vatnsins er mjög líkt
landslaginu við Skógavatn, þykir
ekki ólíklegt, að par muni vera eitt-
hvað töluvert af málmum.
BAKMRIKIN.
Pílagrímsferðir frá Ameríku til
hins nafnfræga Norðurálfu-krapta-
verkastaðar Lourdes eru nú mjög
farnar að tíðkast. í pessum mánuði
lögðu 150 pílagrímar af stað frá
Brooklytt. Sumpart eru pað sjúk-
lingar, sumpart mæður, sem ætla að
biðja fyrir bömum sínum, sem komizt
hafa Cit á glapstigu. Margir, sem
ekki geta farið sjálfir, senda bænar-
skrár, sem lesast eiga fyrir framan
altarið í kirkjunni óg svo leggjast á
altarið. Kapólskur prestur fer roeð
pílagrímunum til pess að leiðbeina
peim, og Satolli, ameríski varapáfinn,
hefur gefið peim blessan sína.
Finnsk-lúterska kirkjufjelagið í
Bandaríkjunuro hjelt nýlega kirkju-
ping sitt í Superior. 50 prestar og
leikmenn sóttu. pÍDgið. Fjelagið
ætlar að koma upp lærðum skóla svo
fljótt setr. pví verður unnt.
Einkennileg málshöfðun á sjer
stað um pessar mundir við háskólann
í Madison, sem er eign Wisconsinrík-
isins, gegn einum kennaranum par,
prófessor R. T. Ely. Ilann er ákærð-
ur fyrir að kenna sósíalismus, og slíkt
pykir svo mikil óhæfa, að pað ætti að
varða burtrekstri frá liáskólanum.
Annars kvað við fleiri háskóla í pessu
frelsislartdi, Bandaríkjunum, vera far-
ið að gera ráðstafanir til pess að tálma
útbreiðslu peirra skoðana, sem peim
er völdin hafa pykir ganga of langt í
byltingaáttina.
Frá Franklin, Wash., frjettist, að
hræðilegt slys hafi orðið í kolanáma
par. Eldur kom upp í námanum á
föstudaginn Og misstu par 40 manns
lífið.
ÍTLÖXD.
Voðalegur fellibylur fór fram
mcð ströndum asovska hafsins á föstu-
daginn og gerði afarmikið tjón. Sum-
staðar feyktust heil porp fram í haf-
ið. Mörg gufuskip sukku eða strönd-
uðu, og telst svo tilj sem 1000 manns
að minnsta kosti hafi misst lífið.
Eptir pví sem telegraferað er frá
Lundúnum, eiga miklar deilur og mik-
il óánægja sjer stað um possar mund-
ir innan frjálslynda flokksins á Stór-
bretalandi, svo að menn eru ekki ó-
hræddir um, að hann sje að leysast
sundur. t>að er lávarðamálstofan,
sem örðugleikunum veldur. Svo
megn er óánægjan, að margir pino-
menn, sern stjórninni fylgja, hafa af-
sagt að halda ræður yfi.r kjósendum
sínum í haust, af pví að stjórnin hef-
ur ekki látið í ljós að hún ætli sjer að
ráðast á lávarðamálstofuna og neit-
unarvald hennar. Þykir tvísýnt, að
slík afsvör hafi nokkurn tíma komið
frá pingmönnum, pótt ágreiningur
hafi átt sjer stað innan flokkanna.
Ástæðan fyrir pví, að stjórnin hefur
ekki látið uppi, hverri stcfnu hún
ætli að fylgja viðvíkjandi lávarðamál-
stofunni, er sú, að ráðaneytið getur
ekki komið sjer saman um stefnu í
pví máli. John Morley írlandsráð-
herra, Spencer lávarður sjóliðsráð-
herra og fleiri úr ráðaneyti drottn-
ingarinnar vilja fyrir hvern mun taka
neitunarvaldið af lávarðamálstofunni.
Aptur vilja aðrir fara vægra í sakirn-
ar. En Rosebery lávarður, Sir.Wil-
liam Harcourt og Mr. Asquith, leið-
togar ráðaneytisins sýnast óráðnir í
pví, hvað gera skuli, og vilja láta
málið falla niður um stundarsakir.
Flokkurinn er að komast í fjárpröng.
Ilingað til hafa margir af auðmönnum
flokksins gefið stórfje árlega í sjóð
hans, og úr peim sjóði hafa verið
borguð útgjöld hinna efnaminni ping-
mannaefna. En nú pykir auðmönn-
unum allmikill hluti flokksins vera
farinn að sækja svo la-ngt í byltinga-
áttina, að pcir vilja ekki leggja fram
fje að svo stöddu.
Fjelag pað sem myndazt hefur
til pess að berjast fyrir afnámi lá-
varðamálstofunnar hjelt fund í Hyde
Park á sunnudaginn. Lundúna-blöð-
unum kemur svo illa saman um, hve
margir hafi sótt pá samkomu, að sum
segja, að par haíi að eins verið 10.000
manna, en önnur talð um 100,000.
Helztu ræðumennirnir voru prír írskir
pingmenn. og gáfu peir stjórninni pá
aðvörun, að fylgi Irsku pingtnannanna
væri undir pví komið, hvort liún berð-
ist dyggilega gegn lávörðunum.
Drepsóttin í Kina hefur sett trú-
boðana par í mciri hættu en pe’r hafa
nokkru sinni áður verið í par i landi,
pví að Kínverjar hafa breitt út um
landið pann orðrórn, sumpart að trú-
boðarnir hafi citrað vatnið í brunnun-
um, og sumpart að guðirnir sjeu svo
reiðir út af hinni nýju kenttig, að pest-
in sje hegning frá pe.im.
Fyrir prem vikum virtist svo,
sem hveitiuppskera á Englandi ætlaði
að verða afarmikil í ár, meiri af ekru
hverri en nokkurn tíma áður. En nú
er hún orðin stórskemmd af stöðugum
rigningum sfðustu vikuna og fullyrt,
að eptirspurn eptir Ameríku-hveiti
verði meiri en menn bjuggust við
nýlega.
Norðmenn í Minnesota og
Dakcta.
Sktjrsla Jlobes Jconsúls til sendisveit■
arinnar i Washington.
l>að var með congress-sampykkt
3. marz 1849, að Minnesota var gerð
að terrítóríi, og svo hlotnaðist henni
sú virðing 1857 að verða að sjerstöku
ríki innan ríkjasambandsins. Á peim
tíma, er hún var gerð að terrítóríi,
voru par 6000 manns og par af voru
7—sjö—Norðmenn. Núerparsam-
tals meira en ein millíón manna, og
par af er hjer um bil nákvæinlega tí-
undi parturinn menn fæddir í Noregi.
Innflutningar Norðmanna til
Minnesota byrjuðu eiginlega ekki
fyrr en 1851-52. t>á settust nokkuð
margir Norðmenn að í countíunum
Fillmore og Houston, og með peim
mynduðust norsku nýlendurnar í
pessum countíum, sem síðar uxu og
blómguðust svo mjög. Rangað koaiu
stnámsaman fleiri og fleiri Norðmenn
frá Iowa og Wisconsin. í Wisconsin
höfðu pegar myndazt stórar norskar
nýlendur á árunum 1839—44.
Þegar fregnin kom um að Minne-
sota hefði verið opnuð fyrir nýbyggja,
varð pegar mikill útflutningur beint
pangað frá Noregi, og sá fólksfjöldi,
sem á pv( tímabili kotn til að leita
hamingjunnar í Ameríku, fór nú smátt
og smátt aðallega að streyma til ó-
byggðujfrjósömu sljettanna í pví ríki.
Á fyrsta innflutninga-tímabili
Norðmanna var pað algengast, að peir
settust að í sveitunum, par sem aptur
á móti bæirnir voru að mestu stofnað-
ir af írum og Hjóðverjum og sömu-
leiðis af Ameríkumönnum úr austur-
ríkjunum, sem farið höfðu vestur í
petta auðga landtil pess að komasttil
metorða og verða ríkir á stuttum tíma.
I>að að landar vorir völdu pannig
einkum landbúnaðinn sem sína at-
vinnugrein, var vafalaust fyrst og
fremst komið af pví, að peir liöfðu
flestir komið úr sveitum I Noregi, < g
pað var peim eðlilegast að leira sjer
atvinnu viðsama starf, sem peir höfðu
frá barnæsku vanizt við á ættjörð
sinni. l>ar við bættist, að heimilis
rjettarlögin gerðu mönnum nijög
Ijett fyrir með að ná I landeignir.
Ekki má heldur láta pess ógetið I
pessu sambandi, að járnbrautafjelögin
settu peim mjög auðvelda skilmálr,
sem vildu kaupa landeignir. I>essi
fjelög liöfðu bæði hjá stjórn Banda-
ríkjanna og bjá Minnesota ríki fengið
injög mikinn styrk I landveitingum,
stórum flæmum, sem lágu f,-am mtð
brautum peirra, og pað var áríðandL
fyrir pau, að sem mest yrði ræktað af
pví landi, pví að ræktuninni voru sam-
fara auknir vöruflutningar og par af
leiðandi meiri gróði.
Annars voru samgönguruar af-
Litará pessu fyrsta nýbyggja-tíma-
bili. Venjulegast urðu Norðtnenn að
aka frá 30 til 50 mílur til næsta mark-
aðar með afurðir sínar, og opt vofði
yfir peim sú liættn, að pá mundi kala
til stórskemmda úti á afdrepslausum,
veglausum sljettum á vetrum. En
eptir pví sem samgöngurnar uxu og
nýir bæir spruttu upp hjer og par í
nýlendunni, færðist petta í lag, og
jafnframt pví sem verzlunarviðskiptin
urðu fjörugri og nýir markaðsstaðir
mynduðust fyrir lan dbúnaðarvörurnar
pá varð og almenn velmegun tneðal
bænda — velmegun, sem Norðmenn
liafa fengið pátt í í ríkum mæli.
Hinar miklu framfarir að pví er
samgöngur snerti, pað að bæir risu
upp og pað að mjög jókst útflutning-
ur iðnaðarmanna, verzlunarmanna o.
s. frv. frá bæjum og kaupstöðuin I
Norvegi, manna, er aptur vanalega
leituðu sömu atvinnu eins og heiti.a,
— allt petta miðaði síðar meir til að
leiða útflutningsstrauminn frá ætt-
jörð vorri til hinna stærri bæja, par
sem innflytjendur fengu liátt kaup
fyrir vinnu sína. Verð á lóðum og
húseignum var pá eigi jafn-hátt og
nú, og gat pá tnargur norskur iðnað-
armaður eignazt hús fyrir næsta lítið.
Hefur og fjöldi landa vorra með skyn-
samlegri spekulation í húscignum í
bæjunum lagt grundvöllinn til all-
mikillar auðlegðar. Yfirleitt má svo
segja, að bæði norskir iðnaðarmenn
og almennir verkamcnn komist vel af,
pó að bæirnir sjeu nú sem stendur
nær pví troðfullir af verkamönnum og
samkeppnin pví mjög mikil í nær pví
bverri atvinnugrein.
Það má pví sjá af pví, sem hjer
að ofan er ritað, að pó að landar vorir
hafi á hinum fyrstu tlmum útflutn-
inganna einkum lagt fyrir sig land-
búnað, pá er nú sá tími löngu liðinn,
að petta sje hinn einasti atvinnuveg-
ur peirra.
Eins og pegar hefur verið getið,
er efnahagur Norðmanna f Minnesota
góður, og eru margir peirra sem
byrjuðu búskap sinn I pá daga pegar
landið var ódýrt og hveitiverðið hátt,
jafnvel efnaðir menn. Þó að veð-
skuldir kunni að vera á jörðunum,
pá eru pær venjulega borgaðar á
nokkrum árum. Þó hefur hið lága
verð á korntegundum valdið löndum
vorum talsverðra örðugleika, jafn-
framt pví að tvískipting í búnaðar-
hætti, pað er að segja bæði kornyrkja
og kvikfjárrækt, liefur verið nær pví
ópekkt meðal Norðmanna og annara
bænda í norðvesturhluta rlkjanna.
Stærð jarðanna er vanalega 160—
300 ekrur, og er sáð að mestu hveiti.
Eu sunnan til í ríkinu cru Norðmenn
á síðari tímum farnir að stunda meira
margbreyttari búskap.
Snemma fór að bera á trúar-
Nr. 07.
bragða pörfinni meðal Norðmanna í
Minnesoia, og pað ei- einkum með
myndun safnaða í nýlendunum að
laudar vorir hafa sýnf, að hugur peirra
gat hafizt yfir jarðneska hagsmun-',
sem, eins og eðlilegt er, hlutu að vaka
fyrir peim seint og snemma fyrst fram-
an af, áður en peir gátu komið sjálf-
stæðum fótum fyrir sig. Það er og
næsta eðlilegt, að hin fyrsta andlega
pörf nýbyggjans hljóti að sýna sig f
mjög sterku trúarlifi. Það er eins og
hið h'ilf-einmanalega, tilbreytingar-
lausa líf úti á sljettum Vesturlands-
ins, par sem jafnan verður að vinna
hart, og engar eru skemmtanir, hafi
vakið menn sjerstaklega í pá átt.
Niðurl. næst.
Jfmtbarbob.
Á safnaðarfundi 9. p. m. var mjer
falið á bendur að gera tilraun til að
mynda nýjan íslenzkan söfnuð hjer f
bænum. Samkvætnt peim fyrirmæl-
um hef jeg afráðið að hafa alœennan
fund um petta mál næsta laugardag
1. september, kl. 8 e h. í s tmkomusal
Guðm. Johnson’s (Noith West Ilall),
á horninu á Isabell og Ross. Allir
peir, sem ætla að taka einkvern pátt í
pcssari safnafarmyndun, eru vinsam-
legast beðnir að mæta á fundi pessum.
Winnipeg, 28. ágúst 1894.
Hafsteinn Pjetuksson.
Aukafund hcldur hið fslenzka
Verkamannafjelag á fimmtudags-
kveldið 30. p. m. Uinræðuefni verð-
ur mest, hvaða pátt fjelagið vill taka
f verkamanuadeginum, semáað verða
3. næsta mánaðar. — Allir beðuir að
konia.
J. Gottskálksson.
(Forseti.)
Kennara vantar við Árnes-
skóla. Kennsla byrjar með novcmb-
er, og verður fimm ntánuði. Uin-
sækjendur segi bvaða kaup peir vilja
fá um mánuðinn.
Jóhannes Magnússon,
ysec. treas.
Arnes P. O.
Man.
Sejiot Hiiuse,
ÍTlarKet Square ^ Winitípeg.
(Andspænis Marka<5num).
Allar nýjustu endurbtetur. Keyrsla ókeypis til
og frá vagnstoðvum. Aðbúnaður hinn bezti.
John Baird,
eigandi.
Capital Steara Dye Works
T. MOCKETT & CO.
DUKA OC FATA LITARAR.
Skriítð cptir prislisla yftr lilun á dúkum og
bandi, etc.
241 Portage Ave., Winnipeg, Man.
J>ID KEYRID
°K
VID LEGGJUM TIL
IIESTANA.
Vlð höfum ætíð á reiðum höndum
góða keyrsluhesta, sem við lánum mót
mjög lágri borgun.
WOOI) & IÆWIS,
321 Jemiina St.
TELEI’UONE 357.