Lögberg - 29.08.1894, Blaðsíða 2

2
LÖG13ERG. MIDVIKUi)AGIN> 29. ÁG ST 1394.
J£ögb erg.
(Jeí'ið ut aC 148 Prlnoess Str., Winnipeg Man
of Tl.c Lögbtrg Printin% ér FubltihingCo'y.
(Incorporated May 27, l89o).
Ritstjóri (Editor);
EINAR HföRLEIFSSON
BisitfRss man vorr: B, T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar I eitt
skipti 25 ct». fyrit 30 orð eða I þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuðinn. A stserri
auglýsingum eða augl. um lengri tíma af-
sláttur eptir samningi.
BÚSTAD A-SKIFTI kaupenda verður að til
kynna skrijtiga og geta um fyrvtrandi bú
stað jaínframt.
UTANÁSKRIFT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
THE LÓC8EHG PHINTIHC & PUBLISH,. CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
F.DITOK LÖGBERG.
O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
miðvikuoaginn 29. ágíJst 1894.
|ÖF“ Samkvæm iaDC.3lögum er uppsögn
kaupanda á blaöí ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld viö blaö-
iö flytr vistferlum, án þess aö tilkynna
heimilaskiftin, þá er þaö fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vísum tilgang’.
jy Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss periinga fyrir blaðið sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfllega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
__ Bandaríkjapeninga tekr blaðið
fullu veröi (af Bandarikjamönnum),
og frá ísiandi eru íslenzkir pen-
ingaseölar teknir gildir fullu verði sem
borgun fyrir blaöið. — Sendið borgun í
I\ 0. Money Orders, eða peninga í Iie
gistered Letter. Sendið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
i Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
í júlí-númerinu af hinu enska
tímariti Quarterhj Hivfew ergreinum
ísland. Þar er minnzt í meira lagi
kuldalega á landsbanka íslands, svo
aft lesaranum flygur ósjálfrátt í liug,
að höfundurinu muni hafa fengið ein-
hverjar uppl^singar hjá meistara
tíiríki Magnússyni í Cambridge. Um
landsbankann er komizt að orði á
pcssa leið: „Landsbankinn, sem stofn-
aður var af stjórninni 1886, hefur
ekkert sameiginlegt við almenDar
bankastofnanir Norðurálfunnar; pað
er að eins peningalánsstofnun af verstu
tegund, tekur frámunalega háar leig-
ur (pó að peim sje kænlcga leynt),
og gull fæst ekki fyrir seðla hans á
eyjunni. Fyrir ógætileg lán í vond-
mn árum hefur hann nú afarmikil
tlæmi af jörðum í veði. Með pví að
skrúfa menn öfluglega eyðir hann
öllum málnigjaldeyri pjóðarinnar,sem
allur fer á Kaupmannahafnar mark-
aðinn, og rekur landsmenn púsundum
saman til meginfa'nds Ameríku.“
Norska stjórnarsendisveitin í
Washington hefur gert nokkuð, sem
Djóðólfi mun pykja ótrúlegt — beðið
kousúlana í peiin ríkjum, sem Norð-
inenn einkum liafa setzt að í, að rita
skyrslur um, hvernig Norðmenn hafi
komizt áfram á sinni n/ju ættjörð.
l>að var ekki ætlazt til pess, að pessar
skyrslur hefðu illt eitt að færa, heldur
að par væri sagður blátt áfram sann-
leikurinn. Konsúlarnir ljetu að orð-
um sendisveitarinnar, og skyrslur
peirra voru sendar heim til Noregs.
Og nú kemur pað sem Djóðóifi mun
pykja allra-kynlegast í málinu: t>ví
fór svo fjarri að blöðin par ætluðu að
ganga af göflunum út af pessum
skyrslum, að fjöldi peirra prentaði
pær allar. Hugsum oss, að íslenzk
yfirvöld færu að vera sjer í útvegum
um slíkar skyrslur, og að Þjóðólfur
jirentaði pær svo alveg ónotalaust.
Nei — eptir á að byggja er ekki
sanngjarnt að fara fram á pað við
menn að hugsa sjer slíkt, pví að til
pess parf meira ímyndunarafl, en
heimtandi er að menn hafi almennt.
Með pví að vjer teljum vlst að, mörg-
um lesendum vorum pyki skemmti-
legt og fróðlegt að sjá synishorn af
pessum skyrslum, tökum vjer upp í
blaðið pyðing ð skyrslunni um pá
Vesturheims-Norðmenn, sem Vestur-
íslendingum standa næstir,Norðmenn
í Minnesota og Dakota, og er hún
samin af E. II. Hobes, konsúli í St.
Paul, Minn.
í síðasta blaði Heimskringlu er
gert allmikið númer út af pví í rit-
stjórnargrein, að meira en 1000 kjós-
endur í Lisgar-kjördæmi hafi fynr ári
síðan skorað á Mr. Bradbury að gefa
kost á sjersem fulltrúa fyrir pað kjör-
dæmi á Ottawa-pinginu, og telur
blaðið pað sterka sönnun fyrir pví, að
Lögbergi hafi mjög skjátlazt, par
sem pað hefur gefið í skyn, að Lisgar-
menn mundu ekki, að Ny-íslending-
um undantcknum, vera sjerlega sólgn-
ir í pað pingmannsefni. t>að virðist
svo, sem Ottawastjórnin og leiðtogar
apturhaldsmanna í Lisgar sjeu ekki
eins trúaðir á pessar miklu áskorunar-
undirskriptir eins og Heimskringla.
t>að er ekkert leyndarmál, að vesa-
lings A. W. Ross fær ekki fylkisstjóra
embættið, svo fast sem hann pó sækir
eptir pví, af peirri ástæðu einni, að
stjórnin og ráðanautar hennar í Lis-
gar pora ekki að láta kosningar fara
fram par í kjördæminu. Ef peir tryðu
pví, sem Heimskringía virðist trúa, að
yfir púsund kjósendur hefðu í alvöru
skuldbundið sig til pess að greiða at-
kvæði með Mr. Bradbury, pá mundí
slík hræðsla, sem nú er svo átakan-
lcga synileg, naumast eiga sjer stað.
Ræffustúfur um tollmálið'.
í ræðu, sem leiðtogi frjálslynda
flokksins í Canada, Hon. Wilfred
Laurier, hjelt hjer um daginn í Brant-
ford, Ont., komst hann að orði um
tollmálið meðal annars á pessa leið:
„Tollverndar-fyrirkomulagið er
ranglátt, og allt, sem við viljum, er
jafnrjctti — borgarlegt jafnrjetti,
trúarbragða-jafnrjetti, skatta-jafn-
rjetti. Jeg vil ekki, að skattar sjeu
lagðir á neinn í pví skyni að auðga
mig; jeg vil ekki að skattar sjeu
lagðir á mig I pví skyni að auðga
neinn annan. Jeg segi, að stjórnin
hafi engan rjett til að taka eitt cent
frá mjer frara yfir pað sem tekjupörf
hennar krefur. Trúir nokkuraf peim
sem hjer eru saman komnir pví gagn-
stæða, að stjórnin hafi rjett til að taka
nokkurt cent frá mjer eða ykkur í pví
skyni að stinga pví í vasa einhvers
annais? Jeg fyrir mitt leyti mótmæli
s líkri óhæfu, sem pjófnaði frá pjóð-
inni.
„Jeg trúi á jöfnuð í skattaálög-
unum, og pað er pað enn fremur að
segja gegn tollverndinni, að pað
bregzt ekki að hún geti af sjer óráð-
vendni. Lítið á, hvað gerzt hefur í
Bandaríkjunum. Vjer höfum par
synishorn af pjóð, sem hátt hefur
staðið og lágt hefur orðið að lúta fyr-
ir tollverndina. Ef pað er til göfug
blaðsíða í sögu Bandaríkjanna, pá er
pað sagan um borgarastríðið. JÞegar
prælaeigendurnir í suðurríkjunum
sögðu norðurríkjunum stríð á hendur,
pá ætluðu peir að rjúfa sambandið.
í>j er vitið, að eptir áskorun Abrahams
Lincolns risu norðanmenn upp sem
einn maður til pess að verja ríkja-
sambandið, verja líf pjóðarinnar.
t>eir eyddu fje sínu í millíónatali og
blóð peirra rann I lækjum. Á síðari
árum stríðsins er pað kunnugt, að
Bandaríkjastjórn eyddi á degi hverj-
uin $1,000,000, eða $865,000,000 um
árið til pess að halda stríðinu áfram.
Eptir að stríðið var um garð gengið,
var stríðstollinum haldið við undir toll-
verndar-nafni. I>á fór svo, að lands-
sjóðurinn varð svofullur af peningum,
að hætta stafaði af fyrir viðskiptalíf
pjóðarinnar. t>að varð einhvern veg-
inn að skila pessum jieningum, sem
teknir höfðu verið frá pjóðinni, til
pjóðarinnar aptur. Einn vegur til að
gera pað var sá, að minnka skattaá-
lögurnar, en sumar stjettir manna
vildu hafa tollvernd; og hvað gerði
svo Bandaríkja-congressinn til pess að
losna við peningana? Hann bjó til
eptirlauna-sjóðinn. Hver maður ept-
ir annan fjekk eptirlaun. Auðvitað
var pað fallegt af Bandaríkjastjórn,
að sjá peim farborða, sem í striðinu
höfðu staðið, að sjá fyrir munaðar-
leysingjum og ekkjum. En pað voru
ekki að eins munaðarleysingjar og
ekkjur peirra er barizt höfðu í stríð-
inu, sem fengu eptirlaun. Og nú er
svo komið, að næstum pví hver mað-
ur, sem er yfir fimmtugt, og tilheyrir
einum vissum flokki,hefur fengið ept-
irlaun af stjórn Bandaríkjanna.
„Hvað hefur verið gerthjerí land-
inu? Er pað e'kki sannleikur, og jeg
skyt pví til peirra íhaldsmanna, sem
hjer eru staddir, að pað stjórnarfyrir-
komulag, sem við höfum haft síðustu
15 árin, hafi komið á svo mikilli óráð-
vendni hjer í landinu, að nafn Canada
sjé orðið að óvirðingarnafni meðal sið-
aðra pjóða? Er pað ekki sannleikur,
að peningum hafi verið fleygt burt til
hægri og vinstri, beinlínis til pess að
losna við pá? Er f að ekki sannleik-
ur, að af nöfnum manna eins og Con-
nollys og McGreevys standi ódaunn I
nösum allra heiðvirðra manna 1 Can-
ada? I>að eru pessar ákærur, sem jeg
ber á fyrirkomulagið. Og lofið pið
mjer að segjaykkur pað, mínir herrar,
að til pess að fá heiðarlega stjórn,
megið pið ekki lofa henni að taka frá
landslyð Canada einu centi meira en
pörf er á til pess að halda uppi fram-
kvæmdarstjórn landsins“.
Dr. Olafur Bjarni Gunlogsen
Fyrir rúmum tveimur árum stóð
I blaði voru grein um íslenzkan blaða-
mann I París, Dr. Ólaf B. Gunlögsen,
sjálfsagt pann íslenzkan blaðamann,
sem víðtækust áhrif hefur liaft. Nú
er hann látinn. Hann dó 22. júlí
síðastliðinn I París á í'rakklandi af
langvinnum og kvalafullum sjúkdómi,
krabbameini 1 lífinu.
Ilaiiu var fæddur í Iteykjavík og
var faðir hans land- og bæjarfógeti
par. Úr Reykjavíkurskóla útskrif-
aðist hann 1848, og mun Dr. Jón
Þorkelsson rektor vera sá eini, sem
nú lifir af sambekkingum hans. Svo
stundaði hann nám í Danmörk, bæfi
í Soreyjar akademíi og við háskólar.n
I Kaupmannahöfn, og fór par á eptir
til útlanda. Við háskólann í Löven í
Belgíu varð hann doctor philosophiæ,
og hafði hann áður gerst kapólskur. í
Itómaborg kynntist hann mörgum
stórmerkum mönnum, og með rúss-
neska furstanum Djunkowsky fór
hann trúboðsferð tií Finnlands. Síðar
fór hann til íslands með kapólsku
prestunum Boodoin og Bernhard.
Opt kom hann til Englands, og var
par heilt ár í eitt skiptið. Eitthvað
á fjórða áratug fjekkst hann við
blaðamennsku í París,var aðalritstjóri
blaðsins Le Nord, og skrifaði auk
pess I fjölda franskra blaða.
Danska blaðið „Politiken“ minn-
ist á blaðamennsku hans á pessa leið:
„Óánægja með hina drottnandi
borgarastjett hafði í sumum efnum
gert hann hlynntan stórkostlegum
breytingum, og I sumum efnum höfð-
ingjasinna og íhaldsmann, og pað var
hans einlæg skoðun, sem hann ljet I
ljós I púsundum blaðagreina, pegar
hann var að gera miskunnarlaust háð
að hinni almennu pjóðfrelsis-pólitík í
Norðurálfunni.....
„Greinar hans um pólitík Norð-
urálfunnar voru venjulega telegraf-
eraðar út um aíla Norðurálfuna, af pví
að menn hjeldu, að par kæmu fram
skoðanir stjórnarinnar í Rússlandi.
En pað var samt misskilningur; pær
fáu greinar í Le Nord, sem innblásn-
ar voru frá St. Pjetursborg, voru ekki
ritaðar af Gunlögsen. Svo ótrúleyt
sem það kann að virðast, var það l
rauninni optar, að stjórnin í Pjet-
ursborg færi eptir þvl sem hann bljes
henni l brjóst.
„Gunlögsen stóð á sínum tíma I
sambandi við fjölda stjórnmálamanna
á Frakklandi, og má meðal peirra
nefna Napoleoo ]>rins. En á hinum
Vier vo
GLEKAUGU
fyiL* menn níi-
kvæmleg’a eptir
s.jón Ueirra.
Mestu ogjjeztn byrgfir aí vötcm með öllvm prísum. Fáið augu yðar skoðuð kostraðar-
laust lijá W. R. Inman, útlærðum augnafraðingi frá Chi ago.
W. R. INMAN & CO
AUGNAFRÆDINGAR.
Stórsalar og smásalar
513, 520 Ittaln str., WIHTHriPEG.
S3T Sendið eptir ritlingi vorum „Eye-sight-bj-Mail,“ svo að þjer gctið valið fyrir yðu
fir, ef þjcrgetið ekki heimsótt oss.
síðustu árum, einkum meðan stóð á
hinum langvarandi sjúkdómi konu
hans, og eptir andlát hcnnar gaf hann
sig mjög lít.ið við öðrum mönnum.
Hann skoðaði Frakkland sem sína
nyju ættjörð, enda var hann almennt
bæði virtur og elskaður áf frönskum
blaðamönnum; peir litu svo á, sem
hann pekkti betur ástandið i útlönd-
um en nokkur peirra. Aunars var
pað fyrirætlan bans að taka aptur pátt
í stjórnmála umræðunum, og pá ætlaði
hann að verða á móti Iíússlandi. Gun-
lögsen taldi sem sje sambandið milli
Rússlands og Frakklands alveg mein-
ingarlaust frá Frakklands sjónarmiði,
og hann var sannfærður um, að með
peim sönnunum, sem liann bafði yfir
að ráða, mundi sjer takast að koma
Frökkum á sína skoðun. Rússland,
sagði bann, vill I raun og veru frið;
pað fer aldrei, hvernig sem allt veltist,
I stríð við Þyzkaland, jafnvel ekki
pótt Frakklandi lenti saman við pað
stórveldi. En pað vill nota Frakk-
land til stuðnings pólitlk sinni, og
einkum vill pað I pví skyni lialda við
kala milli Frakklands og Englands,
og rússneska stjórnin reynir beinlínis
og eptir ákveðnum reglum að auka
fjandskap Frakka til Englendinga.
Þetta taldi Gunlögsen ilJt fyrir Frakk-
land, pað ætti par á móti fremur öllu
öðru að lialda við hinni gömlu vin-
áttu við England, og halda áfram,
eins og pað hefði áður gert, að styðja
sjálfstæðu pjóðirnar í suðausturhluta
Norðurálfunnar.
„Sökum veikinda sinna tókst
Gunlögsen aldrei að byrja á pessu
starfi“.
Norska blaðið „Verdens Gang“
segir, að Gunlögsen muni hafa verið
fyrirmynd Björnsons fyrir Bothwel í
leiknum Maria Stuart, sökum pess,
hve mikill kjarkur hans var, og hve
vel hann var viti borinn. Sama blað
segir og, að margt muni vera merki-
legt í brjefum peim er hann láti eptir
sig. Meðal annars átti hann brjefa-
skipti við marga merka stjórnmála-
menn og rithöfunda á Norðurlöndum.
Jarðarför hans hafði verið við-
hafnarlítil. Við hana voru sendimenn
frá franska blaðamannafjelaginu, og
kostaði pað fjelag útförina. Meðal
peirra er viðstaddir voru var norska
skáldið Jónas Lie.
Gunlögsen var bróðir liins nafn-
kennda Austurlanda-málfræðings
Bertels Högna Gunlögsen, sem nú er
prófessor við háskólann I Tacoma,
Wash., kennir par grísku, latínu, san-
skrít, frönsku, pyzku og ítölsku, ritar
auk pess I yins blöð par vestra og
heldur fyrirlestra við og við í bók-
menntafjelagi einu par.
Ur Argyle byggð 22. ág. 1894.
Heyskajjar og upj>3kerutíðin hef-
ur verið hin æskilegasta, sífeldar
kyrrur og purkar, enda náðu menn
heyjum sínum með beztu verkun, en
hjá all-flestum eru pau • með minna
móti.
Samdráttur hveitjs er í byrjun
og búast menn við fullri meðalupp-
skeru, allt að 20 búshelum af ekru.
Það’er pannig nokkrum mun betra
útlit á ástandi manna en búizt var við
um mánaðamótin júní og júlí, og par
sem pá einnig má óhætt fullyrða, að
á næstliðnu ujipskeruári hafi skuldir
ekki aukizt svo mikið sem nemi 10 af
100 móts við árlega skuldaliækkun að
undanförnu, pá hefur nú bændastjett-
in við ársprófið náð fyrstu einkunn
í peim sparnaðarhyggingum sem I
hag koma, og er pað bæði fögur og
gagnleg námsgrein.
Sjera Björn B. Johnson hefur
prjedikað hjer í kirkju okkar næst-
liðna prjá sunnudaga, gefið saman
ein hjón og skfrt 10 börn. Hann fer
í dag til Winnipeg ásamt konu sinni
og paðan til landa okkar í Minnesota,
sem hafa kallað hann til prestspjón-
ustu frá næstu mánaðamótum. Eptir
embættisgerð á sunnudaginn kom
fjöldi manna saman (nálægt 80) að
húsum foreldra prestsins til pess að
kveðja hann og konu hans. Tóku
foreldrarnir við gestum sínum með
rausn mikilli og höfðu tilreitt peira
kveldverðarsamsæti f skólahúsinu að
Brú. Eptir máltíð fóru fratn ræðu-
höld og söngur. — Atta karlmenn og
ein kona hjeldu ræður og viðurkendu
pau öll pá hæfilegloika prestsins, að
vænta mætti ríkulegra ávaxta af
starfi hans.
Fáein pakkarorð voru framflutt
til prestsins fyrir pjónustu hans f
söfnuðum okkar og til foreldra hans
fyrir samsætið og veitingarnar, og
ljetu allir gestirnir sampykkju sfna í
ljós með pví að standa upp úr sætum
sínum.
Að síðustu var sungið okkar
Vestur íslendinga .nndælasta lag og
vísa ,.Eldgamla ísalold“ og prests-
hjónin kvödd mcð einlægum lukku
og blessunaróskum.
Jón Ólafsson.
„Kristofer Janson hefur lokið við
nyja bók, sem er um kirkju- og
mannfjelags-ástand á miðöldunum“,
segir Chicago-blaðið „Norden“.
„Hann er skilinn að lögum .við konu
sína, og ætlar að ganga að eiga ung-
frú nokkra Benson að nafni, sem er
andatrúarkona, og með andatrúnni
hefur haft mikil áhrif á skáldið.—
Hann hallaðist að andatrúnni pegar
meðan haun var presturf Minneapolis,
og pað var hennar vegna, að hann gat
ekki lengur verið prestur Únftara-
safnaðarins par, og possi stefna var
pað líka, sem olli sundurlyndinu f
fjölskyldunni, pví að frú Janson gat
ekki fallizt á pá skoðun“.
Tannlæknar.
Tennur fylltar og dregnar út án sárs
auka.
Fyrir að draga út tönn 0,50.
Fyrir að fylla tönn $1,00.
CLARKE <Sc BTJSH.
527 Main St.
VlNBLA- OG TÓBAKSBÓÐIN
“TheArmy and Navy”
er stærsta og billegasta búðin í borg-
inni að kaupa lteykjarpípur, Vindla
og Tóbak. Beztu 5c. vindlar í bænum.
537 Main St., Winnipeg.
W, Brown and Co.
HOUGH & GAMPBELL
Málafærslumenn o. s. frv.
Skrifstofur: Mclntyre Block MainSt.
Winn ipegj Man ,