Lögberg - 03.10.1894, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG MIDVIKUDAGINS 3. OKTÓBER, 1394.
Jöjgbcrg.
<.enð ót aS 143 Prir.08ss Str., Winnipeg Ma
ol The Ijigbcrg Frinlint' & Publishing Co'y.
(Incorporated May 27, l89o).
Ritstjóri (Editor);
F.INAR HJÖKLF. IFSSON
B JSÍKESS mas \oer: B, T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar l eitt
skipti 25 cts. fyrir 30 or5 eSa I þural.
dálkslengdar; 1 doll. um ruánuðinn. Á stxrri
auglýsingum eöa augl. utn lengri tíma aí-
sláttur eptir samnicgi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verSur a5 til
kynna skri/tg* og geta um fyrvirandi tá
staö jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOEU
blafisins er:
THE LÓC8EHC P!\IHT15«C & PUBLISH- CO.
P. O. Box 383, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EIHTOS: löSBBK'G.
O. BOX 308. WINNIPEG MAN.
MlÐVIKUI>a<íINN 3. OIíT. 1894.
Samkvæm íacvslögum er uppsögn
kaupanda á biaBi ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ið flytr vistferlum, án þess aB tilkynna
heimilaskiftin, þ4 er það fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vísum tilgangí.
CST Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenuing fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menu íá ekki slikar viðurkenn-
ingar eptir hæfilega lángau tima, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
_ Bandaríkjapeninga tekr blaðið
fullu verði (af Bandaríkjamönnum),
og frá ísiandi eru íslenzkir pen-
ingaseölar teknir gildir fullu verSi sem
borgun fyrir blaöið. — Sendið borgun í
j>. 0. Money Ordem, eða peninga í Iie
gistered Letter. Sendið oss ekki bankaá
visanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
liíuulsí jórinn og frú hans.
II.
Lafði Aberdeen er skozk eins og
maður bennar ocr 10 árum yngri en
hann. Hfin er dóttir Sir Dudley
Coutts Marjoribauks, sem siðar var
jrerður að lávarði með nafninu Tvveed-
rn jutli. Áður en hann komst í lá-
varðarnálstofuna hafði hann um 30 ár
varið funomaður, og jafnan eindreg-
inn fylgismaður frjálslynda flokksins.
Móðir lafði Aberdeen, lafði Tweed-
jnoutli, varaf auðugum ættum og orð-
lögð bæði fyrir fríðlcik og gáfur.
Heimili þeirra hjóna var hið mesta
rausnarheimili, jafnvel eptir brezkum
mælikvatða, og söfnuðust par saman
stjórnmálamenn af báðum flokkum,
listarnenn, rithöfundar og sportsmenn.
ísabella litla, sem nú er íafði Aber-
deen, komst fví þegar á unga aldri í
kynni við lielztu menn pjóðirinnar.
Uá pegar drakk hún í sig skoðanir
frjálslynda flokksins, ekki sízt eptir
að hún kynntist Gladstone, sem verið
hefur mjög mikill vinur hennar, eins
o't áður er á vikið. Jafnframt vand-
ist hún og pegar frá barnæsku við að
uingangast fólk með mismunandi trú-
arskoðunum, og hefur pað komið
henni uð góðu haldi í lífinu, ekki sízt
í dvöl hennar á írlandi. Hún er mjög
trúrækin kona, og eins maður bennar,
en mjög laus við allan einstrengings-
hátt. Er j»að nokkuð kynlegt og ein-
kennilegt, að piu hafa bæði frá barn-
æ,ku tiíheyrt presbyteriönsku kirkj-
unni og biskupakirkjunni eptir pví
hvort pau hafa verið á Skotlandi
eða Englandi, og fylgja pau í pvf
efni dæmi Victorfu drottningar.
Lafði Aberdeen er starfskona
mikil, og fær miklu afkastað. Eink-
um er talið, að hún hafi fiábæra liæfi-
leika til að fást við fjelagsmál. Kom
pað fyrst fram í myndun fjelags, sem
hún kom á fótog heitir „Áfram og
uppávið“ (Onward and Upward
society). Hún byrjaði pann fjelags-
skap S smáum stíl meðal vinnufólks
og fátæklinga á landeignum peirra
hjóna S Aberdeenshire, en nú hefur
sá fjelagsskapur breiðst viðsvegar út
um heimiun, og eru fjelagar um <)000.
í sambandi við pann fjelagsskap gef-
ur lafði Aberdeen út mánaðarblað,
sem heitir „Onward and Upward4-.
Fjelag pað hefur kristilegt, iðnarlegt
oir bókmenntalegt aucfnamið.
T>á er annar fjelagsskapur, sem
lafði Abordeen hefur ekki átt minni
pátt f, íðnaðarfjelag íra. Til pess að
auglysa pann fjeiagsskap og Srskan
heimilisiðnað Ijct hún reisa Srska
porpið á Chicagosyningunni, og pyk-
ir pað fyrirtæki hafa haft stórmikla
pyðingu. Til pess fjelagsskapar hef-
ur bún lagt fram fje mikið, og pó til-
töluleíra miklu meira starf.
En pó er talið ef til vill pyðing-
armest pað verk pessarar konu, sein
hún hefur lagt f fjelag á Stórbreta-
landi, sem heitir „Women’s Liberal
Federation11. í pvf eru um 80,000
konur, og er bún nú íorseti pess, tók
við pvi embætti af Mrs. Gladstone. Á
næsta aðalfundi fjelagsins ætlar hún
að segja pvi af sjer, pótt mjög fast-
lega hafi verið á hana skorað að vfkja
ekki úr forsætinu; en hún pykist ekki
geta gegnt pvf starfi í Ottawa, eins
og að líkinduin ræður. U[)phaflega
átti vfst fjelag petta að vera nokkurs
konar viðauki við frjálslynda flokkinn
á Stórbretalandi og styðja hann í öll-
um efnum. En innan skainms fór
starf pess að verða svo sjálfstætt, að
karlmönnunum, sem mestan liaginn
ætluðu af pví að hafa, fór að pykja
nóg um. Er talið; að •fjelag petta
hafi hina næstu pyðing í pví efni, að
hvetja brezkar konur og gefa peim
tækifæri til að taka skynsamlegan pátt
í málefnum pjóðarinnar. I>að eykst
og styrkist með hverju ári, og pykist
hafa fyllsta rjett til að láta til sín taka
um öll pyðingarmikil pjóðmál.
I>ótt lafði Aberdeen hafi ekkj
dvalið lengi í Canada, hefur hún pó
pegar lijálpað stórmikið til pess að
koma á kvennfjelagsskap hjer í land-
inu, sem kallaður er „National Coun-
cil of Women“, og hefur fyrir rnark,
orr mið að halda frarn öllu starfi kvenna
O
í Canada. Er svo til ætlazt, að fje-
lagsskapur sá efli vel samlieldDÍ og
systurhug meðal allskonar kvennfje-
laga, hvort sem pau hafa trúarbragða-
legt, mannúðlegt eða algerlega ver-
aldlegt augnamið, og að hann verði
jafnframt konum til upphvatningar til
pess að taka pltt í pjóðmálum, pegar
ástæða og pörf pykir til bera.
Mjög er pað eindregin sannfær-
ing frúarinnar, að konur eigi að hafa
atkvæðisrjett og fullt jafnrjetti við
karla í pjóðmálum. En vitaskuld er
henni með öllu bægt frá pví, að taka
pátt í nokkru, sem talizt getur póli-
tiskt flokksmál, meðan maður hennar
er landstjóri.
Þau hjón eiga fjögur börn á lífi,
3 syni og eiria dóttur. Dóttirin er 13
ára, og er pegar nafnkennd, pví að
hún er yngsti ritstjóri heimsins. Hún
gefur út mánaðarblað fyrir börn, sem
pykir fyrirmynd í sinni iöð, og lieitir
Wee Willie Winkle. Orð kvað leika
á pví í Englandi, að móðir hennar
muni æði mikið hjálpa henni við rit-
stjórnina, ecda er pað og ekki ólik.
legt.
Lafði Aberdeen nytur einkar
mikillar ástsældar lijá almenningi
manna, livar sem hún dvelur. I>ó hef-
ur sú ástsæld ef til vill hvergi veiið
átakanlegri en á írlandi, enda er pví
viðbrugðið, livernig tignaffrú pessi
lagði fram hæfileika sína til pess að
hjálpa par, einkum peim sem örðug-
ast eiga aðstöðu í mannlífinu.
Járnbrautarmáliði á Islaiuli.
Eins og menn sjá af frjottum
peim er hjer koma á eptir, hefur járn-
brautar og siglingamálið ekki náð
fram að ganga á alpingi pví, sem
haldið var í sumar. I>ví var að eins
vísað til 2. umræðu I efri deild, en sú
umræða var aldrei haldin, með pví að
pinginu var slitið áður en hún gæti
komizt á. Málið bíður pví næsta
ping3. Meiri hluti efri deildar hefur
verið málinu hlynntur, par af 2 kon-
ungkjörnir pingmenn, Hallgrímur
Sveinsson biskup og Kristján Jóusson
assessor. I>að væri sannarlega liörmu-
GLE 11 AU G U
fyir mc íin ná-
kvæmlega eptir
s.jón J’eirra.
Mcstu og bezln byrgf ir aí vcrum meÖ öllum prísum. Fáið augu yfar skoðuð kcstrafár-
laust hjá-W. K. Inman, íítlærðum augnafræðingi frá Chicago.
W. R. INMAN & CO
AUGNAFRÆDINGAR.
Stórsalar og smasalar
eidLES, 520 Jvtlíiixx S2-t.3V., 'WrIKJIÖ'3i:3B3EIC3-.
Vicr velium
álf
K3’ Sendið eptir ritlingi vorum „Eye-sight-b; svo að þjer gctið valið fyrir yður
ir, ef þjergetið ckki heimsótt ess.
legt, ef drátturinn yrði til pess að ó-
nyta málið, og pað er ajgsyoilegt að
IsafoM er ekki óhrædd um pað; „hitt
getur líka vel orðið uppi á teningn-
um,“ segir blaðið, „að vjer puríum
len^i að bíða viðráðardeírs tækifæris
ti! mjög verulegrar viðreisnartilraun-
ar úr apturkreystingskreppu peirri,
sem pjóðin er og verið hefur í svo
ævalen<ji“. Dess verður fráleitt lanct
að bíða, að í Ijós komi, á hve miklum
eða litlum rökum sá ótti er byggður.
Einhver sá lúalegasti smásálar-
skapur, sem vjer minnumst að hafa
sjeð nylega í íslenzkum blöðum —
og pá er langt talið — er pað sem
hvað eptir annað kemur fram 1
Pjóðólfi í sambandi við petta
mál. Tar er hvað eptir annað
verið að telja eptir pann tíma, sem
pingið hafi varið til pessa máls. I>á
er nú sparnaðurinn farinn að ganga
heldur langt, pegar pað pykir of
miklu til kostað, að ræða á pinginu
landsins framfara.mál. Ekki er von,
að menn tími mikið að gera fyrir land-
ið, pegar menti tíma ekki einu sinni
að tala um pað sem pví megi til fram-
fara verða! í tilefni af pví rugli,
sem út úr pessu hefur spunnizt, kemst
ísafold að orði á pessa leið:
„Andvígismonn járnbrauta- og
siglingafjelagsfrumvarpsins kenna
pví mest um, hve litlu varð áfrencrt
með önnur mál á pinginu, og nefna
pað í liefndarskyni aldrei annað en
„járnbrautar slysið“. En með lagi
°g fjTÍfhyggju — haganlegri verka-
skipting — var peim engin vorkunn
að láta tímann vinnast til meiri háttar
mála annara. Og að minnsta kosti
er eigi hægt að segja, að efri deild
hafi tafizt inikið við pað mál. Hitt er
fromur pingmönnum til lofs en eigi,
að peir Ieggja svo mikinn hug við
stórmál, hið mikilfenglegasta fram-
kvæmdarmál, er pingið hefur nokk-
urn tíma haft til meðferðar11.
Vjer setjum bjer neðan við nið-
urlagið af sögu málsins á pingi, eins
og frá pví er skyrt í nykominni ísa-
fold:
JÁEXIIRAUTA- OG SIGLINGAMÁl.IÐ.
Efri deild hafði pað á dagskrá í fyrra
dag, til 1. umr. Þrír töluðu allir með
málinu: Hallgrímur Sveinsson, Sig.
Jensson og Þorkell Bjarnason. Síðan
var pví vísað til nefndar með 7 atkv.
02 í neíndina kosnir: IlallíTr. Sveins-
D D
son, Kristján Jónsson, Sigurður Jens-
son, Jón Jakobsson og Þorleifur Jóns-
son. Nefndin hefur unnið svo vask-
lega, að hún var búin með álit sitt í
gærkveldi, allrækilegt; er Hallgr.
Sveinsson skrifari í nefndinni og fram-
sögurnaður, en Kr. .Tönsson formaður.
Skulu lijor birtir nokkrir lielztu
kaflar nefndarálitsins:
„Oss getur eigi dulizt, að sam-
göngubætur pær, bæði á sjó og landi,
sem boðnar eru í frumvarpi pessu,
sjeu svo miklar og mikilsverðar fyrir
verzlun landsins og aðra atvinnuvegi,
að eigi sje hikandi við, að leggja jafn-
vel allpunga byrði á landsjóð um
nokkurt tímabil til pess að fá pær.
Hjer er eigi um pað að ræða, að
landssjóður ísl :nds skuli ásinn kostn-
að byggja járnbrautir og halda uppi
lestaferðum á peim, og byggja stór
og dyr gufuskip og halda peirnástöð-
ur/um ferðum, heldur að eins um hitt,
að veita fjelagi, er vill gjöra hvort-
tveggja á sína ábyrgð, ákveðinn styrk
um afraarkað árabil gegn ákveðnum
skuldbindingum.
Komi fjelagið fyrirætlun sinni
fram, eins og tilskilið er í frunivarp-
inu, verðum vjer að ætla, að pessar
auknu og bættu samgöngur bæði við
önnur lörid og innanlands verði til
stórvægilegra hagsbóta fyrirland vort
\ mörgum greinum. Hinar tíðu, íljótu
og stöðugu eimskipaferðir á milli ís-
lands og Bretlands með peim hafna-
bótum, sem ástæða er til að ætla að
verði peim samfara, einkum í Reykja-
vík, inundu að vorri ætlun bæði beint
og óbeint bafa svo verulegan hagnað
í för með sjer, að vel sje til vinnandi
að greiða fyrir pær um nokkurt árabil
ekki einungis pær 50 pús. kr. á ári,
sem frumvarpið gerir ráð fyrir, heldur
sjeistaklega er áskilin fyrir járnbraut-
arferðirnar. Á pær leggjum vjer að
vísu minni áherzlu, og hyggjum, að
alllangur tín.i muni verCa að líða, áð-
ur en pær geti komið að fullum not-
um, móts við pað, sem tíðkast í fjöl-
byggðari löndam; en hins vegar virð-
ist pað óefað, bæði að hin ráðgerða
braut austur að Þjórsá verði til mik-
illar hægðar c.g lmgsbóta fyrir lijerað-
ið, sem að henni liggur og í nánd við
hana, o<r leiði til mikilvæera fiamfara
í ymsum greinum, og eigi síður hitt,
að ef pessi byrjun og tilraun heppuað-
ist vonutn fremur, pá mundihún verða
fjelaginu sterk hvöt til að framkvæma
hina ráðgerðu járnbrautarlagningu
frá Akranesi til norðurlands, en sú
braut hlyti að bafa stórvægilega pyð-
ingu fyrir meiri hluta norðurlands og
stórt svæði sunnan- og vestanlands>
eptir peirri reynslu, sem fengin er
hjá öðrum pjóðum, p^r sem nægar og
hagfeldar járnhrautasamgöngur eru
taldar eitt hið fyrstþ, og helzta skilyrði
fyrir sönnum pjóðfrifum og eðlileg-
um viðgangi og proska atvinnuveg-
anna“.
Auk nokkurra orðabreytinga sting-
ur nefndin upp á tveim efuisbreyting-
um:
1., að færa niður tímatakmarkið
fyrir styrknum til gufuskipanna úr 20
Srum í 15 ár; og
2., að áskilja landstjórninni
(landshöfðingja) bæði sampykktarat-
kvæði pá er ákveðin er stefna járn-
brautanna og fargjald og flutnings-
gjald bæði með járnbraut og gufu-
skipum, og heiitiild til að hafa á kostn-
að fjelagsins nauðsynlegt eptirlit með
kyí?!ÚnKu járnbrauta og brúa, sem
pað lætur gera og með pví að pessi
og önnur fargögn fjelagsins sjeu í til-
hlyðilegu ástandi.
Um fyrra atriðið segir nefndin
svo, að „pótt sunium af oss pyki var-
hugavert að færa niður tímatakmarkið,
að pví er Styrk til gufuskipaferðanna
saertir, meira en neðri deild alpingis
pegar hefur gert [úr 30 árum niður I
20 ár] og eiga {>að ef til vill á hættu>
að slfk niðurfærsla kunni að verða
framgangi málsins til linekkis eða taf-
ar, könnumst vjer allir samliuga við,
að ísjárvert sje, að binda landsjóð í
pessu efni í lengri tíma en 15 ár í
mesta lagi, enda pykjumst vjer geta
farið svo nærri um skoðanir porra
manna í systurdeild vorri á pessu at-
riði, að prátt fyrir úrslit málsins við
atkvæðagreiðsluna par hafi peir verið
mjög ófúsir til að skylda landssjóð til
umræddrar greiðslu í meira en Io ár.
En skyldi svo reynast að liðnum 15
árum, að hinar umræddu gufuskipa-
ferðir gætu eigi borið sig styrklaust,
pá efumst vjer eigi um, að ef fjelagið
hefði með góðum og lipurlegum sam-
skiptum við landsrnenn áunnið sjer
velvild og liylli á landi bjesr, mundi
pví auðunnið að ná nyjum samninguin
við ping og stjórn með sanngjörnum
kostum“. —Ssm aðalástæðu fyrir nið-
urfærslu tímans tekur nefudin pað
fram, að „nokkrir af oss nefndarmönn-
um telja pað alls eigi ósennilogt, að
eptir 10—15 ár kunni svo mikið vöru-
magn að verða til flutnings, einkum
ef sjávarútvegur landsmanna eykst
eptirleiðis svo sem æskilegt er og
miklar líkur benda til að nú verða
muni, að pær 18 ferðir á ári til út-
landa, sem frumvarpið áskilur, alls
eigi reynist nógar; eða og, að aukin
muni að 10—15 árum
liðnum veita kost á kostnaðarminni
gufuskipaferðum heldur en frumvarj)-
ið gerir ráð fyrir, og væri í báðuin
pessum tilfellum æskilegt að hafa ó-
bundnar hendur til nyrra samninga“.
Uin hitt atriðið, sampykktarat-
kvæði og eptirlit landshöfðingja, segir
nefndin sjer hafi pótt nauðsynlegt að
áskilja landstjórninni rjett til að hafa
atkvæði um stefnu brautarinnar alla
leið frá Reykjavík austur að Þjórsá,
svo og umsjón með pví, að verkið á
járnbrautarlagning og brúarsmíði fje-
lagsins verði svo vcl og tryggilega af
hendi leyst og öll samgöngufæri pess
í slíku ástandi, að óhult sje fyrir pá,
er flutning nota á brautunum ogskip-
unum; enn fremur v/ljum vjer, að
landshöfðingi hafi atkvæði um verð-
lagsskrár fjelagsins, og hyggjum vjer
að hjer sje eigi lengra farið eða annað
tilskilið heldur en venja sje f pessum
efnum hjá öðrum pjóðum“.
Jaiíxiíeautak-og siglingamái.ið
Efrideild hafði pað til framhalds 1.
umr. í fyrra dag. Framsögumaður
nefndarinnar, Hallgríinur Sveinsson,
mælti fyrir pví, en Jón A Hjaltalín
eindregið I móti. Til 2. umræðu var
málinu vísað með 6 atkvæðum, p. e.
nefndarmannB 5 og Jóns Jónssonar,
pm. N.Múlasyslu.
Ó á n g j a
með frjeUapiatla í Ueimskrinxlu.
Það er eptirtektaveit, hve sjald-
an birtast frjettir hjeðan í Lögbergi.
I>að er eins og allir geri sig ánægða
með pær stuttu og purorðu frjettir,
sem koma í Heimskringlu frá frjetta-
ritara hennar hjer. Eu pótt engir
hafi nú um nokkra síðastliðna mánuði
tekið sig til að útskyra og færa í
rjettari búning frásögn peirra atburða,
sem vinur vor (frjettaritarinn) hofur
verið að skyra frá í Heimskringlu, pá
or slík pögn ekki sönnun fyrir pví að
pær frjettir sjeu almennt á meðal vor
viðurkenndur sem sannleikur.
Og pess vegna virðist sumum af
oss, sem umkringjum lmsæti frjettarit-
ara vors, ekki ótilhlyðilegt að syna
fram á, að sannleikann cr ekki æfin-
lcga helzt að finna hjá hnakkakertum
Jrjettariturum, og pegar vjer seni um-
kringd erum af pekkingar-leysis og
villu myrkrum almúgans heyrum
hljóðöldur orða frjettaritara vorskast-
ast í eyru vor úr Heimskringlu oglít-
um upp til að fgrunda sannleika peirra,
livað mætir oss pá? Hvað hefnr roætt
oss? ltjett ágrip af lffsviðburðum
vorum. Nei, fjarri pví. Vjer fáum
aðeins fullkomnari pekking á vini vor-
um, frjettaritaranum, og hinum ein-
kennilegu hliðum á lyndiseinkunnum
hans. Eða var pað ekki skrítið árið
1892, hve mikinn greinarmun haim
gerði í frásögninni um, hverjir urðu
fyrir hveiti skemmdum í austurbyggð?
I>ar voru ekki tilnefndir aðrir en
(lokksmenn frjettaritarans, oss getur
heldur ekki dulizt pað, að frjettaritar-
itin hefur skipt mönnum í (lokka, hærri
og lægri, betri og verri, sem að mestu
leyti er byggt á framkomu peirra
gagnvart frjettaritanum. Þantiig hof-
ur hann helzt getið um giptingar
peirra manna, scm hafa boðið honum
f veizluna sína eða verið rlkir. En
fátækir menn, sem hann álitur í lægra
ílokki, hafa ekki hlotið pann heiður,
að á pá væri minnzt f frjetta-grein-
um hans.
jafnvel nokkuð af peirri upjihæð, sem ' ílutningspörf