Lögberg - 03.10.1895, Síða 4

4
LÖGJBERG, FIMMTUDAGINN 3. OKTOBEll 1895
ögberg.
GefiS út aS 148 Princess Str., Winnipeg
The Ij>t;btrg Printing &• Publishing Co’y.
(Incorporated May 27, l89o).
Ritstjóri (Editor):
SIGTR. JÓNASSON.
Bosinrss manager: B. T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar I eitt
kipti 25 cts. fyrir 30 orB e8a 1 þuml.
dálkslengdar; I doll. um mánuSinn. A staerri
auglýsingum eCa augl. um lengri tima af
sláttur eptir samningi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verCur aB ti
nna tkrijlega og geta um fyrotrandi bú
staC jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaOsins er:
TlfE LÓCBEHC PlflNTINC & PUBUSIf. CO.
P. O. Box308, Winnipeg, Man.
UTANAsKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LÖOBERG.
O. BOX 368. WINNIPEG MAN
— fimmtudaoimn 3. okt. 1895. —
ty Samkvæm laDCslögum er uppsögn
kaupanda á blaöi ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er i skuld viö blaö-
iö flytr vistferlum, án þess aö tilkynna
heimilaskiftin, þá er þaö fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fynr ^rett-
vísum tilgang'.
embættistíð sinni haft mikil áhrif á
pjóð sína til góðs. t>eir Mr. Cyrus
Field, Hon. David Dudley og Henry
Field eru af sömu Fields ættinr.i. Sem
dómari í æðsta ■ dómstól Bandaríkj
anna hefur Mr. Field oið á sjer sem
mjög mikill lögfræðingur, en einkum
fyrir sannleiksást og rjettlæti fiað,
sem kemur fram í öllum athöfnuin
hans. Pað er sagt um hann, að hann
“ beri hið hvíta blóm óflekkaðs líf-
ernis.“ — Blaðamaður einn í Montreal
hafði tal af Field dómara, og af f>vS
hann er eins merkur maður eins og
hann er, (og f>ar að auki gamali, grá-
hærður og reyndur), ímyndum vjer
oss að lesendum vorum f>yki fróðlegt
að heyra álit hans um ynosa hluti,
sem báru á góma, og setjum f>að f>ví
hjer á eptir :
t>egar frjettaritarinn spurði Field
dómara að pví, hvernig honum geðj-
aðist að laudinu, sem hann hafði farið
um að vestan, sagði hann :
“ Land yðar (Canada) er dýrðlegt
land, undrunalegt land. Jeg hef
aldrei sjeð fegurra útsyni. Selkirk
fjöllin eru stórkostleg. Jeg hafði
enga hugmynd um, að f>jer Canada-
menn ættuð slíka arfleifð. t>jer hafið
fyllstu ástæðu til að pykjast af landi
yðar. Ekkert land í heiminum er
auðugra af náttúrunnar heudi eða á
meiri framtið I vændum.“
Hf“ Eptirleiöis veröur áverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fynr borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borgamrnar hafa til vor komið
frá Umboösmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfilega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aövart um þaö.
— Bandaríkjapeninga tekr blaðið
fullu veröi (af Bandaríkjamönnum),
og frá ísiandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu verCi sem
borgun fyrir blaðið. — Sendiö borgun í
P. 0. Money Orders, eöa peninga í Re
gútered Letter. Sendið oss ekki bankaá
visanir, sem borgast eiga annarstaðar en
Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innkðllun.
Banclaríkin og Canada-
Einn af æðstarjettardómurum
Bandaríkjanna, Hon. Mr. Field, koin
nýlega til Montreal. Hann hafði far-
ið vestur að Kyrrahafi, ásamt konu
sinni, sjer til hvíldar og heilsubótar
og kom til baka með Canada Pacific
járnbrautinni. Field dómari er kom-
inn af hinum gömlu Puritana ættum
í Nýja-Englands ríkjunum, sem höfðu
svo mikil áhrif á hið fjelagslega, sið-
ferðislega og trúarbragðalega líf
Bandaríkjamanna. Hann er fædður
og uppalinn á óbrotnu bónda heimili
f einum af nefndum líkjum, par sem
trú, siðgæði og guðsótti var haft í há-
vegum í daglega lífinu, enda hefur^
hann á hinni löngu og heiðarlegu
“ Hvað fólksmagn snertir, pá
hafið pjer, Bandarlkjamenn, orðið á
undan oss á skeiðhlanpinu,“ sagði
frjettaritarinn.
“ Það voru sjerstakar orsakir til
pess,“ svaraði Field dómari. “En
Canada hlýtur að verða mikið og auð-
ugt land með tímanum. Slíkt á sjer
hvervetna stað par sem Englendingar
taka sjer.bólfestu. Og ástæðan fyrir
pví er göfugri en styrkleiki pjóðar-
innar. Hvar sem England dregur
upp ílagg sitt, kemst gott skigulag á
alla hluti í landinu; hagkvæm lög eru
samin, líf og eignir verndað. Og hver
8á, sem sezt að í skjóli brezka flaggs-
sins, veit að hann muni geta óhultur
setið urdir vínviði eða fíkjutrje
sinu.“ “Já,“ hjelt Field dómari
áfram, “pað eru heimulegheitin,
bvað viðvíkur keisaradæminn brezka,
að pað heldur góðri reglu hvervetna,
að pað berst fyrir pví að menn sje
frlðheilagir, verndar hagsmuni pegna
sinna, hve lítilmótlegir sem eru. Já,
land yðar er mikið land og járnbrautin
yðar er stórkostleg. Og hvað lopts-
lagið snertir, pá álít jeg að pað, að
pað er kallt á vetrum, sje
gagnlegt. Kalda loptslagið hef-
ur góð áhrif á heimilis-lífið,
á heimilisdyggðirnar, gerir lund-
ernið elskulegt. Hafið pjer tekið
eptir pví? O, pegar jeg hugsa
um ungdómsár mín, pegar við í N/ja-
Englandi sátum við eldinn á kveldin,
glöð og ánægð fjölskylda, og opnuð-
um hjörtu okkar hvert fyrir öðru, pá
finn jeg til pess að pað er arninn, sem
bindur heimilið saman, pjóðina mætii
tnaður segja. Kalda loptið er bless-
un; fyrir pað myndast lieimilislífið,
sem er hið inikla afl sem skapar pjóð-
lífið. Land yðar er mikið land og
pjer ernð partur af voldugu keisara-
dæœi. Degar jeg hugsa utn Austra-
líu, Nýja-Sjáland, Suður-Afríku, lnd
land og petta mikla land fyrir norðan
mitt eigið land, pá . fyllist jeg
undrun“.
„Haldið pjer að petta mikla keis-
aradæmi haldist saman til lengdar?“
spurði frjettaritarinn.
„Rjettvísi og rjettlæti mun gera
pað váranlegt-4, sagði Field dómari
með mikilli tdfinningu. „l>að er pað
sera bindur pjóðirnar saman, viðheld-
ur friðnum og einingunni. En vanti
petta, blómgast engin pjóð. Þjóð-
irnar geta um stund virst miklar, pó
petta vanti, en áður en langt um líður
mun hvert pað ríki hrynja og ganga
til grunna, sem ekki byggist á rjett-
vísi og rjettlæti. Brezk stjórn er í
aðal atriðunum rjettvís og rjettlát, og
pess vegna er óhætt að spá pvl, að
keisaradæmið verði varanlegt“.
„Við skiljum andann í vissum
blöðum (í Bandar.) gagnvart Bret-
landi og Canada“, sagði frjettafitar-
inn, „en hvernig eru tilfinningar
hinna bestu manna meðal yðar?“
„Vorir bestu menn finna til
pess“, sagði Field dómari, „að við
gætum ekki átt betri nábúa fyrir
norðan okkur en Canada cr —- nábúa
sem eru af sama kyni og með sömu
tilfinningum og við sjálfi'1. t>að gleð-
ur okkur að sjá fratnfarir Canada.
Henry bróðir minn hefur látið pessar
tilfimiingar í ljósi í siðustu bók sinni:
„Hinar vestlægu eyjar vorar“, sem
hann sendi mjer eintak af áður en
bókin kom út á meðal almennings.
Haun hefur ferðast um Alaska, og
hann ritaði bók um landið. Lesið
pessa grein um Canada í henni“.
í greininni heldur Mr. Henry
FieJd pví fram, að Bandaríkjamönn-
um pyki mjög vænt um allar fratnfarir
nábúa sinna fyrir norðan sig; að bæði
löndin sjeu mjög nátengd, og að pað
mætti svo að orði kveða, að pau hald-
ist I hendur yfir hin miklu vötn, sem
skaparinn hefur gefið peitn til mikilla
hagsmuna. Bandaríkin beri engan
öfundarhug til Canada, árni henni alls
góðs, Óski að hún vcrði voldugt ríki.
,,t>etta lysir tilfinningum okkar
beztu manna“, sagði Field dómari;
„pjer megið ekki taka mikið mark á
pvf, sem kemur fram á einstökum
stöðom.“
„Eins og pví til dæmis pegar
New York ríkið bjó til lög, sem eru
skaðleg fyrir hagsmuni Breta“, sagði
frjettaritarinn.
,,E>að hefur enga pyðingu“, sagði
Field dómari tafnrlaust. „Þau lög
voru búin til i pví skyni eingöngu að
póknast vissuin flokk^af mi'mnum í
lmdinu, en pess liáttar hverfur með
tímanum. Við verðum að treysta
pví, að meiri menning muni útrýma
öllu pessháttar. Heimurinn í lieild
sinni er að verða mannúðlegri, tilfinn-
ingar manna eru að verða fíuni, rjett-
vísi og umburðarlyndi eru að verfa
mönnunum kunnugri og menn eru að
læra að meta petca hvortveggja betur.
Mennirnir eru farnir að sjá, að peir
hafa ekki verið settir i pessa veröld
til að særa, drepa eða meiða hver
annan, heldur til að breyta eins rg
bræður hver við annan. Og pegar
pessar tilfinningar ráða alveg—eins
og pær munu gera“, sagði Field n.eð
mikilli alvöru—„pá mun allur pjóð-
ernisrígur og pólitiskur rfgur hverfa“.
Dað sem Field dómari sagði við-
víkjandi Englandi og Bandaríkjunum
er sjerstaklega eptirtektavert. Hon-
um fórust orð pannig:
„Hin eina keppni, sem getur átt
sjer stað milli Englands og Banda-
rfkjanna, tveggja jafn menntaðra,upp-
lýstra og mannúðlegra landa, er iðn-
aðar-keppni, og af peirri kejipni get
um við aldrei haft of mikið. Ensku-
mælandi menn, hvort sem peir eru
brezkir eða ameríkanskir, skilja hvað
rjettvísi er. t>egar allt kemuj til alls
munu pessar pjóðir gera pað sem er
sanngjarnt og rjettlátt. I>ær geta
ekki annað en gert pað. I>að er ekki
í eðh peirra að gera annað. Þó eitt-
hvað beri á milli, mun pað allt jafn-
ast; pó pað sju ónot á milli einhverra
landshluta, pá mun pað liverfa. Við
erum að vaxa upp úr hreppapólidk.
Sjóndeildarhringur okkar er alltaf að
vfkka !“
Þá bar í tal um samband Canada
og Bandaiíkjanna. Um pað fórust
Field dómara orð pannig:
„Hver getur sagt um pað, hvort
Canada stefuir að því takmarki að
verða mikil og sjerstök pjóð, rða
gangi í samband við Baudarikin? En
einn hlutur er viss, og pað er, að pað
er ekki hægt að neyða Canada inn (
sambandið. Enginn mað’ir með fullu
viti lætur sjer dotta slí kt í hug. Ef
báðum löndunum keinur saman um
pað, eptir að hafa athugað málið ná-
kvæmlega, að pað sje bezt að purka
út pessa ímynduði línu, sem aðsailnr
pau, og renna saman í eitt, pá býst
jeg við að pað væri hægt að koma
sameiningunni á. En pað er óðs
m inns æði að tala ura að neyða Can-
ada inn í sambandið. Sá tími er um
garð genginn að slíku sje beitt. Vit-
urleg aðferð ræður nú meir en áður
og mun ráða meir í peim sökum lijer
eptír en að undanförnu.. Og pað
verður vísdómur og bróðurlegar til-
finningar, sem ráða pessu máli til
lykta.
„Eins og stendur, getum við
ekki komist að verzlunarsainningi við
Bandaríkin?“ sagði frjettaritarinn.
„Það kemur með tímanum“,
-agði Field dómari, „ef pið óskið
pess. En jeg býst við að petta sje
pólitík og fyrir utan mig,“ sagði hann
brosandi.
Þá bar í góma barnauppfræðsla
Bandaríkjanna, sem úr vissum áttuin
liefur verið gert áhlaup á. Það var
minnst á áhlaupin sem gerð hafa ver-
ið á „litla rauðmálaða skólahúsið“*
í Boston. Um petta sagði Field
dómari:
„Þessi áhlaup sýna ekki hugarfar
fólksins í iandinu. Það er ekkert pað
riki til í sambandinu, sem mundi veita
fje til sjerstakra skóla. Það er enginn
vafi á, að við Bandaríkjamenn höfum
fullkomlega slegið pvf föstu. Barna-
skólar okkar hljóta að vera pjóðskól-
ar—óháðir kirkjunum. Við óskum
að börn okkar læri sögu, að pau læri
að lesa, skrifa og reikna. Eptir pað
geta trúarbragðaflokkarnir gert hvað
sem peim sýnist, annaðhvort í kirk j-
unni eða í safnaðaskólum. Það kem-
ur ríkinu ekkert við; pað hefur um
aldur og æfi gefið frá sjer öll afskipti
af trúarbragða kennslu. Við höldum
hinum almennu barnaskólum í sama
horfinu og verið hefur. Og pjer
megið ekki líta á mótmæli, sem koma
fyrir í einstökum hjeruðum hjá.okkur,
í gegnum stækkunargler. Jeg man
eptirpví pegar viss ríki í Bandaríkj-
nnum, eins og t. d. Maryland, voru
nefnd rómversk kapólsk ríki. En nú
er pessi tilfinning horfin. Fólk er
farið að skilja, að drottinn alvaldur er
ekki drottinn einnar pjóðar, heldur
drottinn allra pjóða, og að pær hafa
rjett til að pjóna honum og dýrka
hann hver á sinn hátt. Jeg heyri
sagt að pið sjeuð í vandræðum hjer í
Canada útaf spursmálicu um sjerstaka
skóla. Þetta hverfur með tímanum,
pegar menn læra að líta á málið frá
almennara sjónarmiði og samband
manna hvers við annan. Jeg trúi á
rjettlætið. Þetta sjerstaka skólafyrir-
kotnulag getur ekki staðist, fremur en
annað, ef pað er rangt eða órjctt-
látt“.
* *
Bandaríkjamenn eru eldri og
reyndari en vjer f Canada viðvíkjandi
barnaskólafyrirkomulaginu eins og
flestu öðru, og Field dómari veit
hvernig pað hefur gengið par og
hvað tilfinningar manna eru viðvíkj-
andi pví spursmáli — pær nefnil. að
hverfa aldrei aptur til hins sjerstaka
*)Litla rauðaskólahúsið táknar barua-
skólafyrirkomulagið í Bandaríkjunum,
sem útilokar trúarbragðakennslu, en gerir
foreldrnm að skyldu að senda börn sín á
skóla, og gefur öllum b’jrnum fría upp-
frœðslu — hið sama og hjer í Manitoba.
Ristj.
60
legur neinsstaðar; hvaf gat hann verið? Þegar kapt-
einninn skimaðist betur um, sá hann föt drengsins
liggja upp við bergvegginn, og í sömu andránni
heyrði hann hljóð. Hann leit skjótlega í áttina, sem
hljóðið kom úr og sá pá Ralph hinumegin við vatnið,
sitjandi á ofurlitilli klettasnös, skammt frá rifunni.
Fyrst var kapteinninn orðlaus af undrun, en svo
ætlaði hann rjett að fara að hrópa til Ralphs, pegar
hann kallaði upp og sagði:
„Jeg synti yfir um, en get ekki komist til baka.
Jeg hef fengið sinadrátt. Getið pjer ekki búið til
einhvern fleka og sótt mig? Vatnið er óttalega
kalt“.
Fleka! Það var hvorki til efni í fleka nje neiun
tími til að búa hann til. Ef drengurinn dytfi ofan af
klettasnösinni mundi hann drukkna. Kapteinninn
hugsaði sig pví ekki um augnablik, heldur fór úr
treyjunni, tók af sjer skóna, fór ofan í vatnið og fór
að synda yfir um. Vatnið var mjög kalt, en kapt-
einninn var góður sundmaður og bjóst pví við að
verða ekki lengi að komast yfir um vatnið parna, pví
pað var ekki nema um 100 fet á breidd. Þegar
kann nálgaðist klettana hinumegin, stefndi hann
ekki strax til Italphs. Hann áleit rjettara að hvfla
sig dálftið áður eu hann reyndi að koma drengnum
til baka, svo hann stefndi að annari klettasnös, enn
pá nær rifunni, en kallaði um leið til drengsins að
sitja kyr, vera rólegur og halda sjer í klettinn.
„Gott og vel“, sagði Ralpli; „j«g sje hvað pjer
65
meinti, væri, að liinn Afrlkumaðurinn, Mok, scm sett-
ur hafði verið á vörð við vatriið til að hafa gætur á
rifunn: binumegin við pað, hefði hlaupið á burt!
Svo flaug pað strax í liuga \ apteinsins, að prjótur-
inn hefði verið fltigumaður. Oaldarflokkurinn, Rack-
birds, mundi hafa komist að pvf, að skipbrotsfólk
hjeldi til í hellrunum i berginu. Það var ómögu-
legt annað en að peir vissu pað, ef peir hefðu myrc
Davis og hina aðra sjómenn? En af pví peir væru
heiglar, hefðu peir verið hræddir við að fara að peim
pangað til peir vissu hvað margt fólk væri par, hvaða
vopn pað hefði og á hvaða hátt hægast væri að sækja
að pví. Mok hefði koniist að pessu; fyrst drengur-
inn gat synt yfir vatnið, pá gat svertinginn pað líka,
og h'ann hefði sjálfsagt farið út um rifuna og væri
nú liklega að gefa flokknum skýrslu sína.
Allt petta flaug í gegnum huga kapteinsins á
fáeinum sekúndum. Hann beit á jaxlinn; liann
skammaðist sín fyrir að liann hefði látið fara svona í
kringum sig. Þessi Afríkuinaður var liklega eínn
af pessum óaldarflokk og gat talað ensku, og hefði
átt að vera tekinn fastur og geymdur í böndum. llví-
líkur lieimskingi hafði hann ekki verið, að fara eins
vel með pennan svartlij&rtaða og svarthúðaða præl
eins og hann hefði tilheyrt hans eigin fólki, og setja
hann á vörð!
Kapteinninn var svo viss um petta, að honum
fannít pýðingarlaust að fara út í hellirinn að leita að
Mok, og liann var í pann vcgin,n að leggja frá sjer
68
annað en pað, að litlu áður hefði Mok komið lrlaup-
andi til hans og sagt honum að sig hefði pyrst, og að
liann pví liefði farið ofan á brúnina á bergsyllunni
að fá sjer vatn að drekka, og pá hefði hann sjeð, að
að par, sem vatnið hafði áður verið, var stór tóm
skál í bergið, og pá hafði hann hlaupið til Maka að
segja honum frá pessu; og svo forviðavarð Maka, að
liann gleymdi að lrann var á verði og fór til baka
með honum, og pá sá liann að pað var eins og Mok
hafði sagt, og að par var ekkert nema stór, svört
skál, sem vatnið hafði verið. Mok liefði hlotið að
hafa verið sofandi, pegar vatnið hvarf, en pað var
farið, og pað var allt sem hann vissi.
Það var eitthvað svo undarlegt og óskiljanlegt
við pað, hvernig allt petta mikla stöðuvatu hvarf
alveg, svona allt í einu, að Mrs. Cliff fjekk mikinn
taugaóstyrk og varð hrædd.
„Þetta er musteri djöfulsins“, sagði hún, „og
myndin úti á berginu er andlits-mynd lians. Yið
vitum ekki hvað kemur fyrir næst. Steingólfið, sem
við stöndum á, getur dottið niður og við hrapað nið-
ur í undirdjúpin. Jeg get ekki verið hjer mínút-
unni lengur. Það er nú orðið dimmt; látum okkur
læðast niður i fjöru, taka bátinn og róa burt frá pessu
liræðilega plássi, sem djöflar í mannsmynd og hvers-
kyns aðrir djöílar eiga heima í“.
„Ó, nei“, sagði kapteinninn, „slíka fásinnu meg-
um við ekki gera. Mjer hefur komið til hugar, að
pað geti verið cinskonar Uóð og fjara í pessu vatui.