Lögberg - 03.10.1895, Qupperneq 5

LÖGBERG FIMMTTi DAGINN 3. OKTOBER 189£
o
skólafjrirkomulags. Bandaríkjanienn
komu binum almennu barnaskólum
upp hjá sjer fyrstir allra pjóða, og
ymsar aðrar pjóðir hafa tekið sjer
petta fyrirkomulag til fyrirmyndar að
meira og minna leyti. Hví skyldu
menn lijer í Manitoba hverfa aptur
til hins gamla fyrirhomul8gs, sem
allir vita að stendur langt á baki
hins, og sem ekki erbyggt á heilbrigðri
skynsemi, heldur á kapólskum for-
dómum?
liitstj.
llkr. «gr skólamálið.
llómversk-kapólska málgagnið
Islecska, Ilkr., hafði meðferðis rit-
Btjórnar-greinir um skólamálið í
tveimur blöðum hvert eptír annað
njlega (13. og 20. sept.) og er par
eins og vant er að mæla fram með
kröfum kapólskra manna, ámæla
Manitoba-stjórninni fyrir að hún ekki
verði við kröfum Ottawastjórnarinnar
og kapólskra manna, og er með alls-
konar bollaleggingar út af málinu.
Blaðið gefur í skyn, að kapólskir
menn mundu gera sig ánægða með
pað, að numið yrði burt úr barnaskól-
unum hjer petta bænahald, sem nú á
sjer stað (sem eru allar pær guðrækn-
is-iðkanir er fara fram í peim), pað
er að segja: að pað yrði ekki einu-
sinni neinn kristniblær á peim, og að
kapólskir menn mundu gera sig á-
nægða með fyrirkomulagið í Australíu
og Nyja-Sjálandi, par sem hver trúar-
bragðaflokkur fyrir sig hefur rjett til
að nota vissann tíma til að kenna
börnum foreldra peirra, er tilheyra
peim, trúarbrögð í skólunum o. s. frv.
Ritstjóri Hkr. hlytur að hafa
fengið páfabrjef nm petta efni, og
getur pví talað með svona miklum
myndugleik um málið. Hann veit
náttúrlega meira um hvað kapólska
kirkjan mundi gera sig ánægða með
en allir erkibiskupar og biskupar hjer
í Canada. Máske pað sje búið að
gera ritstjórann að kardínála fyrir
baráttu hans með kapólsku kirkjunni
og hann sje pví í ráðaneyti páfans, og
viti pví meira um petta mál en aðrir
forsprakkar kapólsku kirkjunnar hjer
f Canada. Að minnsta kosti kemur
petta ekki heim og saman við yfirlys-
ingar hinna annara höfuðpaura ka-
pólsku kirkjunnar t. d. erkibiskupsins
I St. Boniface, sem hefur margsinnis
sagt, að kapólskir menn geri sig ekki
ánægða með neitt minna en hið gamla
skólafyrirkomulag—að peir haldi á-
fram baráttunni pangað til peir fái
pað, að ef annað dugi ekki, pá fari
peir og leggi málið fyrir drottninguna
sjálfa í hásæti sínu o. s. frv.—Annað-
hvort hlytur að vera, að ritstjóri Hkr.
viti meira um petta mál en höfuð-
paurar kapólsku kirkjunnar hjer í
landinu, eða að hann er að fara með
rugl—gera lesendum sínum missýr-
ingar. Hið síðara er líklegra, pví
andi kapólsku kirkjunnar er að öðru
leyti mjög ólíkur anda ritstjóra Hkr.
svo pað er ólíklegt að hann hafi verið
gerður að kardinála eðaað sjeistökum
trúnaðarmanni páfans í Róm. Sú til-
gáta væri líklegri, að höfuðprestar
kapólsku kiikjunnar notuðu hann á
sama hátt og liöfuðprestar Gyðinga
notuðu Júdas, að peir hafi keypt hann
til að svíkja íslenzka prótestanta undir
ok kapólsku kirkjunnarí uppfræðslu-
málum sínum, svíkja prótastanta í
fylkinu í heild sinni.
Ritstjóri Hkr. kallar pað „rjett-
arbótil, að Ottawa-stjórnin smelli
kúgunarlögum á ibúa Manitobafylkis !
Já, skrítnar eru hugmyndir hans um
rjett og rjettarbætur !!
Hkr. kemur með útdrátt úr grein
eptir Mr. Long, sem kom út í Tlie
Wteh í Toronto. í grein pessari seg-
ir hann að stafirnir D. F. (verndari frú-
arinnar) á málmpeningunum brezku
pýði, að ríkisstjórnari Breta verji
trúarbiögð Múhameðstrúarmanna,
Búddatrúarmanna o. s. frv. öldungis
eins og kristna trú. Þetta er blátt
áfram rugl, og ef maður tekur pað
sem synishorn af áreiðanlegleik
'greinar Mr. Longs, pá er hún og rök-
semdafærsla hans ekki upp á marga
fiskana —- að eins til að afvegaleiða
eins og greinir ritstj. Hkr. pess vegna
hefur ritstj. Hkr. náttúrlega bitið sig
í hana og sagt, að Hkr. sje henni al-
gerlega samdóma! Setjum svo- t. d.
að einhver maður færi háðulegum eða
svívirðilegum orðum um guðdóm
kristinna manna, kristin trúarbrögð
eða ritninguna. I>að eru til lög sem
ákveða hegning fyrir pað, en engin
lög sem ákveða hegningu fyrir hið
sama hvað snert'r átrúnað og trúar-
bragðabækur Hindúa eða annara heið-
ingja, og ekki einu sinni pó Múham-
eðstrúarmenn eða Mormónar ættu
hlut að máli. Setjum svo ennfremur,
að Múhameðstrúarmenn eða Mormón-
ar vildu framfylgja pví trúaratriði
sínu, að eiga fleiri en eina konu í
hinum brezku löndum. Við skyldum
sjá hvað mikið „stjórnari Breta“ verði
pá trú peirra. Annað eins og petta
er argasta rugl eða fáfræði, og pessu
bulli úr Long „er Hkr. algerlega
samdóma“ segir blaðið sjálft!
Vjer liöfum ekki kallað Hkr.
„saurblað“ eða „saurrennu“ fyrir pað
sem hún tekur eptir heiðarlegum
blöðurn, heldur fyrir ópverrann, sem í
blaðinu hefur verið, eptir Jón Eldon
og aðra pvílíka andlega bræður rit-
stjórans. Þegar blaðið hættir að vera
saurrenna pessara manna og alls pess,
sem saurugast er meðal Vestur-ísl.
skulum vjer með mestn ánægju lysa
yfir pví, að blaðið liafi bætt ráð sitt,
pvegið upp rennuna og að par renni
tært vatn—pó pað nú ekki verði lífs-
ins lindir.
í seinni greininni er Hkr. að slá
um sig í skólamálinu með Geo. M.
Grant, foimantii presbyterianska skól-
ans Queens College í Kingston, Ont-
ario. Hkr. er að reyna að gera úr
honum hálfgeiðan “liberal“ í pólitík,
en pað er misskilningur. Grant hefur
verið og er rammur stuðningsmaður
apturhaldsflok csins, enda var hann
alltaf að dandalast með kapólskum
mönnum og apturhaldsmönnum hjer,
en pað bar ekki á að hann reyndi að
fá upplýsingar hjá formælendum liins
núverandi skólafyrirkomulags. Hkr.
ámælir Mr. Willis, ritstjóra Toronto
Grlobes fyrir að hann gaf sig meira að
sínum pólitísku trúarbræðrum en bin-
uro, en gerði ekki Grant hið sama, og
gerðu ekki allir pessir apturhalds-
paurar austanað pað, sem hjer bafa
verið að skrölta? En petta er hinn
gamli Hkr. „liberal conservativismus“,
að áfella aðra fyrir pað sem hennar
eigin dýrlingar gera átölulaust. Hkr.
galaði nú annars of snemma, eins og
optar, hvað pennan Grant snertir.
t>að fór fyrir honum eins og Bileain,
sem sendur var til að bölva íraels-
mönnum. Hann reið sínum asna,
barði fótastokkinn og hamaðist, en
komst aldrei að takmarkinu sem hann
hafði sett sjer — eða honum hafði
verið sett af apturhaldsflokknum —,
sem sje að bölva frjálslynda flokkn-
um fyrir stefnu hans f skólamálinu.
Hain hefur nú ritað flmm afarlöng
brjef í Globe um skólamálið, og virð-
ist sanngjörnum mönnum að hann
hafa farið æði mikið í hring — eins
og rammviltur maður eða gæsir á
dimmri haustnóttu, pegar pær sjá raf-
magnsljósin hjer í Winnipeg. En
eins og vjer sögðum áður, fór fyrir
honum eins og Bileam, að I staðinn
fyrir að bölva frjálslvnda flokknum,
pá hefur hann á móti vilja sínum og
skipunum kóngsins í Moab, svo gott
blessað hann. Hann hefur sem sje
gengið inná, að pað sem Mr. Laurier
sagði um skólamálið, pegar hann v: r
hjer á ferðinni, væri hið rjetta, og að
tillaga Manitobastjórnarinnar og
pingsins í svarinu upp á fyrirskipun
Ottawastjórnarinnar (sú nefnil. að
setja nefud til að rannsaka alla mála-
vöxtu) sje skynsamleg og hyggileg.-
Annars hefur Mr. Joseph Martin
(sambandspin gmaður fyrir Wpeg)
sem var dómsmálaráðgjafi hjerí Mani-
toba pegar skólalögin frá 1890 voru
lögleidd (og sem náttúrlega samdi
frumvarpið), svarað Mr. Grant ræki-
lega í Toronto Globe og sýnt fram á,
að hann skilji lítið í kringumstæðun-
um hjer í fylkinu, sje að romsa um
mál sem hann ekki botni í, og sje
„sjálfsálitsfullt liumbug“ (conceited
humbug) — eins og ritstjóri Hkr.
bætum vjer við.
Braskiiff í 'Ottawa.
Dað gengu frjettir um pað að
undanförnu, að einliver Ósköp stæðu
til I Ottawa um possar mundir, pví
formaður stjórnarinnar, Sir Maclven-
zie Bowell, hefði stefnt öllum ráð-
gjöfunum á fund um lok vikunnar
sem leið, og að landsstjórinn, Aber-
deen lávarður, væri á leiðinni austur.
Detta síðastnefnda reyndist nú ósatt,
en fund höfðu ráðgjafarnir með sjer,
eins og til stóð. I>að hefur vafalaust
verið rætt um Jms mikilsvarðandi mál,
t. d. um pað, hvort hafa skyldi ping
áður en kosningar færu fram, en eptir
pví sem menn komast næst, hefur
enginn endir komist á nein mikils-
varðandi mál, nema ef vera skyldi
pað, að taka gov. Chaplau inn í ráða-
neytið í staðinn fyrir Angers, sem
sagði af sjer í sumar útaf skólamálinu.
Eins og lesendur vora mun reka
minni til, kepptu peir Scarth og Ross
um að fá fylkisstjóraembættið hjer,
og höfðu báðir flokk mauna hjer, er
studdu hvorn um sig; pess vegna
sá stjórnin sjer ekki fært að veita
livorugum embættið, heldur fjekk
utanfylkismaður pað fyrir bragðið.
En svo var nú um að gera, að láta pá
liafa einhver embætti, og var búið að
slá pví föstu, að Ross yrði póstmeist-
ari hjer í W.innipeg (sem er feitt em-
bætti), en svo er sagt að hinn núver-
andi póstmeistari, Mr. Hargrave, hafi
neitað að segja af sjer og vera settur
á eptirlaun, eins og ætlast var til, svo
ekkert varð úr neinu. Dá átti nú að
gera Ross að yfirtollheimtumanni hjer
í Winnipeg (sem einnig er feitt f m-
bætti), en Scott óbersti, sem hefur
pað embætti, kvað ekki vilja vikja,
og er sagt að bænarskrá sje á ferðinni
hjer í bænum pess efnis, að biðja
stjórnina að láta liann vera kyrran,
svo ólíklegt er að veslings Ross fái
pað embætti.
En hvað Mr. Scarth snertir, pá
hefur verið I býgerð að hann fengi
Land Commissioners tmbættið hjer í
Winnipeg, og að Mr. H. II. Smith,
sem lengi hefur haft pað embætti,
yiði gerður að undir-iáðherra í akur-
yrkjumála deildinni I Ottawa. Smith
hefur nú $4000 í laun bjer, en launin,
sem fylgja embættinu er hann átti að
fá í Ottawa, eru að eins $2,500 á ári,
svo pað hefði orðið að hækka launin
við undir-ráðherra embættið til pess
hann vildi skipta. En pá var liætt
við, að hinir aðrir undir-iáðherrar vildu
fá sömu laun, svo pað er sagt að ráð-
gjafarnir bafi hætt við pessa iáðagerð
pess vegna. Hið eina, sem hægt
virðist pví vera að veita Mr. Scarth,
er undir-ráðherra embætti í Ottawa,
en svo lítnr út fyrir, að hann hafi á
móti að búa í Ottawa, sem stendur.
Dannig virðist hnífurinn standa i
kúnni allsstaðar, og er alltpetta ráða-
gerða hrask hálf spaugilegt.
I>etta gekk allt öðruvísi til á
dögum Sir John A. MacDonalds, en
hann var formaður stjórnarinnar meir
e-i að nafninu. Nú par á n óti virðist
Ottawa ráðaneytið vera böfuðlaus her,
„Foriugjar apturhaldsflokksins cru
allir dauðir“ — hinir prír Jónar.
SlæiÐBP------------------
------------Hofiidverkup
LÆKNADUR TIL FULLS
MKD
lYHTÍýPILLS
„Jeg þjáðist lengi af slæmum höfuð-
verk, og fylgdi honum vanaljjga sár
verkur í augabrúnunum, sárindi í öðru
augann, slæn.t bragð í munninum,
húð á tungunni, hendur og fætur
og veiklun í maganum. Jeg reyndi
mörg meðöl sem áttu að vera góð við
þessum kvillnm, en það var ekki fyrr
enn jeg
FOR AD BRUKA
AYER'S PILLS
að jeg fann uokkurn verulegan bata,
Elnar öskjur af þessum pillum lækn-
aði mig, og jeg er nú frý við höfuð-
verk og cr frískm maður.“—-
C. H. Hotchinos, East Auburn, Me.
AYER'S PILLS
Hæðatu verðlaun á heimssýningunni.
Ayer's Sasparilla er sý bezta.
KAUPID
‘HIGH SPEED“
PRJONAVJELAR.
Ódýrustu prjónavjelar í heimi.
Prjóna sokka, vetlinga, nærföt o. fl.,
og gera verkið bæði fljótt og vel.
Taka 72 lykkjur á sekúndunnni.
Yfir 40 íslendingar hafa nú keypt
vjelar pessar, og allir gefa peim hinn
bezta vitnisburð-
Verð, með einum Cylinder $10;
með premur Cylinders $14. Sendar
kaupendum innan Manitoba kostnað-
arlaust ef full borgun fylgir pönt-
uninni.
Skritíð eptir upplýsingum og
sendið pantanir yðar til
G. Eyjolfsson,
lcelandic River, - - Njanitoba,
sem hefur útsölu á vjelum pessum í
Manitoba.
HOUCH & CAMPBELL
Málafærslumenn o. s. frv.
Skrifstofur: Mclntyre BlockMainSt.
Winnipeg, Man .
69
Og pað gotuf Verið, að pað verði kotnið í samt lag
með morgninum, og hvað sem pví líður, pá hofur
pað ekki yfirgefið okkur alveg, pvi pað eru pollar
eptir, svo við höfum nóg að drekka“,
„Jeg býst við að mjer fjellist ekki svo mikið
um petta“ sagði Mrs. Cliff, „ef pað hefði komið fyrir
úti undir beru lopti; en að vera hjer inni í hellir
með töfravatni í, og búast við að flokkur af blóð-
pyrstum ræningjum kunni að brjótast inn á okkur
pegar minnst vonum varir, er nóg til að reyna á
taugar hvers sem er“.
„Kapteinn“, sagði Ralph, „jeg vona að pjer
liafið nú ekkort á móti pví, að jeg fari í fyrratnálið
að rannsaka rifuna parna hinumegin. Jeg get geng-
ið hættulaust yfir um botninn á skálinni eius og
pjer vitið“.
„Þú skalt ekki eiga neitt við pað án míns leyf-
is“, sagði kapteinninu.
„Nei, í öllum bænum!“ lirópaði Mrs. Clilf;
„setjum svo að vatnið skyldi hækka allt í einu, peg-
ar pú værir á miðri leið. Þegar jegfer nú að liugsa
um pað, pá man jeg að pað eru til uppsprettur og
vötn, sem liækka og lækka eins og petta, og finnst
nokkuð af peim í vesturhluta Bandaríkjanna, en
engin peirra eru eins stór og petta. Hvernig færi
ef pað hækkaði nú svo í pví í nótt, að pað fyllti
liellrana alla á meðan við erum sofandi?“ -
„Kæra Mrs. Clilf ', sagði Edna, „jeg óttast ekki
iiið alíra minnsta að vatnið hækki nje að gólfið detti
64
sinni nje Mrs. Cliff frá hættunni, sem hann hefði
verið í, en áður en hann var búinn að tala pessi að-
vöruuarorð, greip Ralphfram í fyrir honum og sagði:
„Ó, jeg er búinn að segja peim frá öllu saman;
pær vildu fá að vita hvar jeg hefði verið, og jeg var
ekki mínútu að segja peim hve ágætur sundmaður
pjer eruð, og hvernig pjer komuð strax yfir um, án
pess að hugsa yður um eina sekúndu; og jeg sagði
peim líka að pað var mjög hættulegt fyrir yður að
gera pað. Ef jeg hefði verið einn af pessum pilturr,
sem eru óvanir við að koma í vatn, og sem rífa hvar
sein peir geta í pann, sem ætlar að bjarga peim,
hefðum við báðir sokkið“.
Kapteinninn brostí í kamp, og hugsaði með sjer:
„Það er ekki ljettur leikur að verða snjallari
drengjum.
Seint um daginn var kapteinninn, Ralph og
konurnar inni í innra herberginu að drekka sjer te-
bolla og telja sjer trú um, að pau liefðu pað nokkuð
gott. Allt i einu heyra pau fótatak hlaupandi manns,
og Maka kom stökkvandi inn tíTpeirra. Kapteinn-
inn stökk strax á fætur og preif upp bissu sína. Hitt
fólkið stóð einnig upp skyndilega, orðlaust af undrun
og óttaslegið í útliti. Maka, sem var 1 mikilli geðs-
hræringu og virtist ekki geta komið upp orði, stundi
loks upp orðinu: „Farið“.
„Hvað meinar pú?“ hrópaði kapteinninn. Maka
hljóp fram að ganginum og benti inn. Kapteinninn
gat strax upp á ineð sjálfum 3jer að pað, seui Maka
61
ætlið að gera. Það er betri staður, sem pjer ætlið
til, en par sem jeg er, og ef pjer lendið par, held
jeg að jeg geti klöngrast yfir til yðar“.
„Ilreifðu pig ekki“, sagði kapteinninn; „sittu
par sem pú ert, pangað til jeg segi pjer hva’' pú átt
að gera“.
Kapteinninn hafði að eins synt nokkur fet, eptir
að liann sagði petta, pegar hægri höud hans rakst á
eitthvað hart, rjett undir yfirborði vatnsins. Hann
greip um pað ósjálfrátt; pað virtist vera óhreifanlegt
og honum fannst pað vera trje, nokkrir pumlungar
að pvermáli, og standa beint upp í vatninu. Hann
undraði sig yfir hvað petta gat verið, og tók utan-
um pað með hinni hendinni, og pegar hann fann að
pað hjelt sjer uppi, ljet hann fæturna síga niður, og
pá fann hann að peir komu niður á eitthvað sívalt,
og datt Iionum pá strax í hug að pað væri trje, sem
lægi flatt niðri í vatninu, en að pað, sem hann hjelt
í, væri grein á trjenu. Hann áleit að petta væri
eins gott að hvila sig á eins og klettasnösin, sem
hann ætlaði til, svo liann stóð á pessu og sneri sjer
að Ralph og ætlaði að tala til lians. En f sömu and-
ránni sluppu fætur hans af pessu, sem liann stóð á,
pví pað var svo hált af slori, og datt hann aptur á
bak, en hjelt samt í pennan staur, sem stóð upp í
vatninu. En staur pessi stóð ekki upprjettur ncma
augnablik, heldur ljet undan punga hans og
sökk niður með kapteininum. Honum kom petta
svq á óvait, að haun hugsaði ekki utí að sltp^a end*