Lögberg - 02.04.1896, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 2. aPRÍL 1896,
Sextíu ára framfarir.
Ef Victoria drottniig lifir til
nassta bausts, hefur hún ríkt lengur
en nokkur Breta konungur eða drottn-
ing. Tímaritið Edinburgli Iteview
byrjaði f>etta minnísverða ár með f>ví,
að gefa yfirlit yfir framfarir f>ær, sem
átt hafa sjer stað á ríkisárum Victoríu
drottningar, og má með sanni segja, j
að yfirlit f>etta er glæsilegt. E>að er
enginn vafi á, að slíkt yfirlit glæðir
föðurlandsást Breta og eykur hina
miklu trú f>eirra á framtíð keisara-
dæmisins 0% framfarir mannkynsins,
einkurn uins engil-saxneska hluta
f>ess.
I>að, sem fylgir, er útdráttur úr
nefndri grein í Edinburgh Itevieiv:
VÖXTUK KEISAKAD.KMISINS.
Fólksfjöldi og viðátta keisara-
dæmisins hefur vaxið ákaflega mikið.
I>að eru nú 75 manns á brezku eyjun-
um á móti hverjum 50,sem voru á f>eim
f>egar drottningin kom til ríkis. Við
keisaradæmið hafa bæzt 275 f>ús. fer-
hyrnings mílur á Indlandi — meira
að víðáttu en Austurríki — og 80 pús.
ferh. mílur annarsstaðar í Asíu —
meira en Stórbretaland sjálft. í suð-
ur-Afríku hafa bæzt við 200 J>ús.
ferli. milur, eða land sem er jafn-mikið
að víðáttu og allt Þýzkaland. Og í
Austur-Afiíku hafa bæzt við keisara-
dæmið um 1 milljón ferh. mílur, eða
jafnmikið og helmingurinn af Rúss-
landi í Evrópu. EignirBretaí Norð-
ur-Ameríku og Australía eru níundi
partur af öllu purleodi hnattar vors.
Canada, sem var í pann veginD að
gera uppreisn, hefur síðan fengið
n^ja stjórnarskipun og er nú Bretum
hollast af öllum bjálendum peirra.
Australía og Nýja-Sjáland hafa einn-
ig fengið sjálfstjórn, og [>að má búast
við, að þessum löndum fari eins mikið
fram og Bandaríkjunum í Norður-
Ameríku hefur farið fram á pessari
öld. Hið brezka keisaradæmi inni-
bindur nú 8^ milljón ferh. mílur, og
ef maður bætir par við löndum peim
á Iudlandi, sem lúta drottningunni, og
lendum peim í Afriku, er brezk fje-
lög hafa umráð yfir, pá gerir petta
allt til samans um 10 millj. ferh. míl-
ur. Fólksfjöldinn á öllu pessu land-
flæmi er um 350 milljónir, p. e. að
uærri f órði partur alls mannkynsins
lytur Bretadrottningu beinlínis og
óbeinlínis.... Brezka keisaradæmið
er víðáttumeira en hið rússneska
keisaradæmi, og pað er spursmál
hvort brezka keisaradæmið er ekki
mannfleira en hið kínverzka keisara-
dæmi.
Gufu og kafmagxs tímabil.
I>egar drottningin fæddist var
pað bókstaflega satt, að menn ferðuð-
ust ekki hraðara en á tíð Faraóanna á
Egyptalandi. Hin fyrsta mikla járn-
braut — sú nefnil, sem liggur á milli
London og Birmingham — var ekki
opnuð til umferðar fyr en 1838. Árið
1844 voru menn lö^ kl. stund á leið
inni með 3. pláss járnbrautarvagni frá
London til Exeter. Árið 1842 fluttu
járnbrautir að eins 18 milljónir far-
pegja, en nú flytja pær 000 millj.
farpegja á ári, og ferðast 8 af hverj-
um 9 af peim með 3. pláss vögnum.
Nú eru yfir 20,000 milur af járn
brautum á Bretlandseyjum, c>g hefur
höfuðstóll peirra aukist úr $275millj-
ónum dollara (1842) upp í 5,000
milljónir dollara. l>egar drottningin
kom til ríkis, var „sannað“, að gufu-
skipasiglingar voru ómögulegar á At-
lantshafi og Rauðahafinu. En árið
1838 fóru gufuskipin Sirius og Greut
Western yfir Atlantshaf. Sirius var
700 tons, hafði 320 hesta afl og var
18 daga að fara frá Cork á írlandi til
New York. Gufuskip Cunard línunn-
ar Campania er 12,000 tons,með 30,-
000 hesta-afli, og fer pessa vegalengd
á litið eitt meir en 5 dögum.
Árið 1840 samanstóð verzlunar-
floti Breta af 23,000 skipum, er flest
voru byggð úr timbrl, og sem báru til
samans 2,800,000 tons. Af nefnd-
um skipum voru 720 gufuskip, er
báru 87,000 tons. En árið 1894
samanstóð verzlunarflotinn af 21,000
skipum, er flest voru úr járni eða
stáli, og sem báru nærri 9 milljónir
tons, og voru um 6 millj. tons af
peim gufuskip. Telegrafin var ekki
farið að nota pegar Victoria drottning
kom til rikis, en á fyr^ta ríkisári
hennar var byrjað að nota hann.
Telegrafpráður var fyrst lagður yfir
sundið milli Englands og Frakklands
árið 1851, og fyrsti práðurinn yfir
Atlantshaf var lagður 1866. Síðan
brezka stjórnin keypti telegrafpræð-
ina á brezku eyjunutn árið 1870, hef-
ur telegraf skeyta fjöldinn aukist úr
10 millj. á ári upp í meir en 70 millj.
I>á var að eins hægt að senda 1 tele-
grafskeyti eptir hverjum vír á hverri
mínútu og kostaði 80 cents fyrir
skeytið. En nú eru send 6 skeyti
eptir hverjum vír, eða 600 orð á mín-
útunni (kostar að eins 12 cents fyrir
skeyti, sem 12 orð eru í). Síðan
hefur telefóninn komist á, sem ljettir
ákaflega miklu verki af telegrafnum.
Árið 1837 var burðargjald á einfalt
brjef milli London og Windsor 4
pence, en 13 pence til Edinburgh, og
pá gengu að eins 100,000 brjef og
70,000 frjett&blöð með póstunum á
Stórbretalandi og írlandi á ári, en nú
eru 3,000 milljónir af pessu tvennu
sent með póstunum,og af pví er 1,800
milljónir brjef; burðagjald 2 cents á
brjefið.
Árið 1837 hlupu inn- og útfluttar
vörur upp á hjerum bil 700 millj.
doll á ári, en árið 1894 hlupu vörur
pessar upp á meir en 3,400 millj.
dollara. Þá voru 1,200 vörutegnndir
tollaðar, en nú er tollur lagður á
minna en eina tylft af vörutegundum.
Ek þá þjósin faksælli ?
En líður pá fólkinu í landinu
betur en áríð 1837? — Árið 1842 var
allur tekjuskatturinn, að frádregnu
írlandi, $3,500,000, en nú er
hann, að írlandi meðtöldu, $11,250,-
000,. Árið 1838 var erfðaskattur
borgaður af $250,000, en 1894
var skattur pessi greiddur af
$820,000,000. Fólksfjöldinn hefur á
sama timabili vaxið 50 af hundraði,
en eignir prefaldast. Akuryrkja hef-
ur ekki aukist að sama skapi og iðn-
aður, en samkvæmt skýrslunni, sem
merkt er B, voru tekjur af landeign-
um á Stórbretalandi metnar á $230,-
000,000 árið 1842, en árið 1894 lítið
eitt meira.
Árið 1839 voru 1,137,000 purfa-
menn á Englandi og í Wales, og
1842 voru peir 1,429,000, en nú eru
purfamenn par að eins 800,000. E>ó
fólksfjöldinn á pessu tímabili hafi
nærri tvöfaldast á Englandi og 1
Wales, eru par nú að eins 2 purfa
menn á móti hverjum premur, sem
voru par pegar dcottningin kom til
ríkis.
Þá bjuggu fátæklingar í kjöllur-
um í bæjum og gátu með engu móti
komist út á land ð. Hinir fáu opin-
beru trjágarðar, sem pá voru, voru
bannaðir fátæklingum. Þeim, sem
voru í verkamanna búningi, var ekki
leyft að koma inn i St. James garðinn.
Árið 1838 var tíunda hvert hús í Glas-
gow vínsölu-krá. Það er pví ekki að
undra, pó 23,600 manns væru sendir í
fangelsi árið 1838 á EDglandi og í
Wales, á móti 12,300 árið 1893.
Árið 1833 voru betrunarliúss-
limir 50,000, en árið 1893 voru peir
að eins 4,345, og um 2000, sem út var
hleypt, en voru undir umsjón lög-
reglunnar. Árið 1837 var ekkert
lögreglulið til á Stórbretalandi, sem
nokkurt gaga var að, nema í Lon-
don.
Þá sauð og ólgaði óánægjan í
hinum lægri stjettum mannfjelagsins
og braust opt út í hryðjuverkuin. En
nú má pjóðin heita ánægð almennt.
Vinnulaun oru miklu hærri, og bæði
nauðsynjar og munaðarvörur eru
miklu ódýrari. Löggjöfin hefur
skorist í leikinn hvað snertir meðferð
á verkalýðnum, og hefur neytt menn
til að viðhafa hreinlæti og heilbrigðis-
reglur. Frí bókasöfn eru nú orðin
algeng nærri hvervetna.
Fyrsta árlega fjárveiting ríkisins
til almennrar ujipfræðslu var veitt ár-
ið 1839, og var pá að eins $150,000,
en nú er hin árlega veiting til hins
sama $45,000,000. Árið 1850 gekk
1 barn af hverjum 89 manns á skóla,
en 1 af hverjum 20 var purfamaður
og 1 af hverjum 700 var glæpamaðnr.
En 1890 gekk 1 barn af hverjum 8
manns á skóla, að eins 1 af hverj-
um 36 manns var purfamaður og að
eins 1 af 2,400 manns sendur í fang-
elsi. Fjelagsleg vandræði eiga sjer
að vísu stað, en pau eru allt af að
minnka. Þegar drottningin kom til
ríkis, pá trúðu menn að eins á einn
guð í hagfræðislegu tilliti — nefnil.
sjálfshaginn, og Adam Smith var
spámaður pess guðs. Nú hneigjast
menn par á móti að pví, að hugsa um
alpjóðarhag.
Ek þetta meðali.ags tímabil ?
Sumir kunna að segja, að líf
manna sje komið niður á meðallags-
flöt. En afbragðsmennirnir hafa opt
byrjað skeið sitt neðarlega, og hlunn-
indi pau, sem hinir fátækari nú geta
veitt sjer, hjálpa afbragðsinönnunum
að komast upp. Og er pjóðin pá
hætt að framleiða mikilmenni? Hin
eini áreiðanlegi mælikvarði — hverjir
lifa aðra — á ekki við um samtíðar-
menn. Og mikilmenni eru ætíð
sjaldgæf. Hvað snertir byggingar-
listina, pá hafa pinghúsin verið byggð,
bakkinn meðfram ánni Thames og
flestar brýruar yfir nefnda á. Munu
ekk hin beztu fimmtiu listaverk, sem
gerð hafa verið á ríkisárum Victoriu,
pola samanburð við hin mestu lista-
verk undanfarandi alda? Hvað bók-
menntir snertir, pá frelsa peir Mac-
auley, Hallam, Grote og Frande sagna-
fræðina, Thackeray, Charlotte Bronte,
George Elliot og Diclens skáld
sagnalistina og Wordsworth og
Tennyson ljóðaskáldskapinn frá pví,
að geta nefnst meðallags-verk.
Það er ekki rjettlátt að segja að
tímabil, sem hefur áorkað meira í pá
átt að leggja öfl náttúrunnar undir
manninn og að útskýra náttúru-öflin,
en nokkurt undanfarandi timabil, sje
fátækara að vitsmunum. Rjettur
manna að rannsaka er viðurkenndur;
en saint hefur hugsunarfrelsið að engu
leyti deyft afl og hita trúarbragðanna.
Það hefur meira fje verið lagt fram
til að byggja kirkjur, til að útbreiða
kirkjuna, til viðhalds kirkjunnar og
til að útbreiða og efla kirkju og krist-
indóm með trúarboðum, bæði innan-
lands og utan, en á nokkru öðru tíma-
bili I sögunni.
Greinarhöfundurinn endar á pví
að segja, að prátt fyrirallt sem Nord-
au segir, pá sje saga hinna síðustu
sextíu ára saga mikilla framfara, en
ekki hrörnunar, og að pað sje engín
sönnun fyrir, að pessar framfarir sjeu
að stöðvast að neinu leyti.
Afleiding af ad
vanrœkja kvefsott.
veikludXuncu
sem læknar gátu ekki bætt
Læknuð með því að taka
AVFD’Q cHERRY
nTLnO PECTOR L.,
„Jeg fjekk slæmt kvef. seni settistaB
lungunum. Jeg hugsaði að það mundi
hverfa eins og það hafði komið og gerði
því ekkert við það; en eptir lítinn tíma fór
jeg að finna til þegar jeg reyndi á mig.
JEC FOR TIL EÆKNIS
er sagði, eptir að hafa skoðað mig, að efri
parturinn í vinstra lunganu væri orðinö
töluvert veiklaður. Hann ljet mig hafa
meðöl, og brúkaði jeg þau eptir fyrirsögo
haus, en þau virtust ékkert bæta mjer.
Það viidi þá svo heppilega til að jeg las í
Ayer’s Almanaki um hvaða áhrif Ayer’8
Cherry Pectoral hefði á aðra, og jeg ein-
setti mjer því að reyna það. Þegar jeg
var búinn að taka nokkrar inntökur batn'
aði mjer, og áður en jeg var búinn úf
fiösknnni var jegorðinn albata. A.LeflaR
úrsmiður, Orangeville, Ont.
Ayer’s Cherry Pectoral
Ilæðstu verðlaun á Heimssýningunni,
Ayer’s Pills lækna meltingarleysi
KENNARA VANTAR
við Lögberg-skóla fyrir 6 mánuðn
Kennslan byrjar 1. maí næstkomandi*
Umsækendur verða að hafa staðist
próf, sem verði tekið gylt af kennslu'
málastjórninni i Regina, N. W. T*
Umsækendur taki til launa-upphæ®
og-sendi tilboð til undirritaðs fyrir 20*
april næatkomandi.
Churchbridge P. O., 11. marz 1890-
Fkeysteinn Joiinson.
FRANK SCHULTZ,
Financial and Real Estate Agent<
Gommissioner irf B. f|.
Gefur ut giptinga-leyfisbrjef.
Er innheimtumadnr fyrir
THE TRUST AND LOAN COMPANV
OF CANAD^.
BHLDUR.................HlflH*
Gflobe Hotel,
146 Pkincess St. WinnipJ10'
Gistihús þetta er útbúið með öllum nýjas1*
útbúnaði. Ágætt fæði, frí baðherbergi
vínföng og vindlar af beztu tegund. bí'9*
upp með gas ljósum og rafmagns-klukk'
ur í öllura herbergjum.
Herbergi og fæði $1,00 á dag. Einstak»r
máltíðir eða herbergi yfir nóttina 25 ut*
T. DADE,
Eigandi.
362
hlægjandi út undir eyru, og augu hans tindruðu af
gleði.
„Hvað gengur að pjer?“ hrópaði hestaprangar-
inn; „hvað vantar pig?“
Inkspot skildi ekki hvað sagt var við hann, og
heldur ekki gat hann sagt, hvað hann vildi, pví hann
vissi pað ekki sjálfur. Ilann skildi ekkert og vissi
ekkert petta augnablik, en tilfinningar bans voru
svipaðar tilfinningum manns, sem er í framandi
landi og heyrir par nokkur orð á móðurmáli sínu.
Þegar hann sá gullstykkið, sá hann allt í einu í huga
sínum vini sína og fjelaga, svertingjana, Ilorn
kaptein og hina tvo hvítu fjelaga bans, brigskipið,
sem hann hafði yfirgefið, hengirúmið, sem hann hafði
sofið í, í einu orði, bann sá í huga sínum allt sem
honum pótti vænt um í veröldinni.
Hann hafði sjeð gullstykki lík pessu. Áður en
búið var að bera allt gullið burt úr turninum og
koma pví út á „Miranda“, prutu kaffisekkirnir, svo
seinustu dagana varð að láti? gullið í segldúks-
pjötlur og binda fyrir. Aður en bögglar pessir voru
látnir niður í skipið, voru peir skoðaðir vandlega,
leyst frá sumum peirra og bundið fyrir pá að nýju.
Þannig höfðu allir svertingjarnir sjeð gullstykkin
litlu; peir vissu ailir, að pað var gull í pokunum, svo
pað var pýðingarlaust að lofa peim ekki að sjá stærð
og lögun stykkjanna.
Þegar svertinginn, par sem liann sat úti í horni
sínu og var farinn að hressast af víninu, sem hann
367
með gulli, sem menn hefðu borið í pokum á öxlum
sjer út á pað. Skipið hefði að líkindum komið frá
California, en komið við á nefndri höfn í Mexico, og
væri nú á leiðinni til París. Það væri mjög senni-
legt, pví París væri hentugur staður til að fara með
gull til. Það væri einnig líklegt, að skipið hefði
komið við á einhverri höfn í Suður-Amerlku, t. d í
Callao, og hefðu pessi litlu gullstykki komist í penn-
an hluta landsins á pann hátt, að skipstjórinn hefði
látið pau fyrir vistir, sem hann hefði keypt,
Orðið „Kap’nor“, sem svertinginn endurtók opt í
spyrjandi tón, kom hinum fjórum mönnum í vand-
ræði, svo peir hættu við að reyna að skilja, hvað
hann meinti með pvl, en fóru að reyna að komast
eptir, hvað skipið, sem gullpokarnir hefðu verið
fluttir á, hjeti, en Inkspot gat ekki sagt peim pað.
Þoir gátu ekki einusinni gert honum skiljanlegt,
hvað pað var, sem peir voru að reyna að fá hann til
að segja sjer. Loksins stakk hestaprangarinn upp á
pví við fjelaga sína, sem hann sagði að væru kunn-
ugri peim sökum en hann, að pair skyldu nefna á
nafn öll seglskip, sem peir hefðu heyrt nefnt að siglt
hefðu meðfram Kyrrahafsströndinni; pví Inkspot
hafði gert peim skiljanlegt, að skipið, sem hann
hefði verið á, væri seglskip, en ekki gufuskij). Þeir
gerðu petta pví, og brátt nefndi einn peirra „Mir-
anda“, sem var nafnið á brigskipi einu, er hann
vissi að verið hafði á siglingum meðfram strönd
^66
vini sína. Svo gáfu peir honum meira vín, en B&&!1
ekki mikið, pví hestaprangarinn og maðurinn n>e®
punna nefið, sem stóðu fyrir veitingunum, voru vajðfS
klókir, og vildu ekki gera hann of drukkinn.
Að svo sem klukkustund liðinni voru pcss|f
fjórir menn, með pvl að hlusta og taka vandleg*
eptir bendingum Inkspots, orðnir sannfærðir uni) ®^
hann hefði verið á skipi, sem flutti mikið af poku1"
með gullstykkjum í, eins ílögun og pað, sem hest®'
prangarinn hafði, að hann hefði yfirgefið skipið ^
að fá sjer liressingu í landi og hefði ekki komist ^
á pað aptur, sem pýddi pað, að skipið hefði ek^1
stanzað lengi, par sem hann fór af pvi, sem hl*11*
náttúrlega að vera I Valparaiso. Ennfremur kom1184
peir fullkomlega að pví, hvert skipið var að f»r®’
Maka hafði talað heilmikið um Parls, sem hann b®f
fram eptir enskum hætti, par sem hann átti von £ ®®
hitta pá Cheditafa og Mok, og svertingjarnir sk0®"
uðu París eins og einhverja Paradfs, sem peir víBfl1
á leiðinni til, svo lnkspot gat borið „Parfs“ fr®1^
nærri eins vel og nafnið á víninti, sem hann >'®*
vanur að drekkka.
En peir gátu ekki komist að pvl, hvar gullið V**
flutt I skipið; hvernig sem lnkspot skældi sijíj
framan og skók sig, og hvernig sem hann babl*®1’
pá gátu peir enga hugmynd fengið um pað. Bftö^
sagði nokkur orð sem gaf peim hugmynd uiD) *
skipið hefði siglt frá Acapulco, en peir álitu heirnsk11
legt að ímynda sjer, að skipið hefði verið hlaðið
A