Lögberg - 08.10.1896, Side 4

4
LÖQBERG FIMMTUDAGINN 8. OKTOBER 1896.
LÖGBERG.
Gefið út að 148 PrincessSt., Winnipeg, Man.
af The Lögberg Print’g & Publising Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritstjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Business Manager: B. T. Björnson.
A i«trIýsinjrar: Smá-aupljsinear í eitt skipti 25c
yrir 30 ord eda 1 þml. dálkslengdar, 73 cts um mán-
dinn. Á stærri nuglýsingum, eda auglýsiugumum
lengri tíma, afsláttur eptir samningi.
IBústaða-skipti kanpenda vcrdur ad tilkynna
skridega og geta um fyrverand* bústad jafnframt.
Utanáskript til afgreidslustoAi bladsins er:
Tlie Lögberg Priiitinff éc Publisli. Co
P. O.Box 368,
Winnipeg, Man.
*Jtanáskrip|ttil ritstjórans er: '
Editor Lögberg,
P -O. Ðox 368,
Winuipeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögu kaupend
bladi ógild, nema hannsj« skaldlaus, þegar hann seg-
lr upp.—Ef kaupandi, sem er í skuld vid bladid ílytu
vlstferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
þad fyrir ddmstólunum álitin sýnileg s'iunum fyrr
prettvísum tilgangi.
--FIMMTUDAOINS 1. 8KPT 1896 —
Bandarikja pálitík.
Agripið af hinni miklu ræðu
Aldredge dómara endar i pessu blaði,
og vonum vjer að menn hafi lesið
hana og lesi með sjerlegu atbygli,
|>ví vjer álítum að hún sje bið bezta
Og yfirgripsmesta innlegg, sem komið
hefur fram um silfur-frisláttu spurs-
málið. Vjer skiljum ekki hvernig
nokkur, sem er fordómalaus i málinu,
getur annað en sannfærst um, ef hann
les ræðuna með athygli og yfirvegar
rOksemdir Aldredge dómara, að silfur-
frislátta, að hlutfallinu 16 á móti 1,
hlytur að verða Bandarikjunum til
voðalegs tjóns og eyðileggja hið
mikla álit, sem Bandarikjapjóðin nú
hefur á sjer sem mikil verzlunarþjóð
oz heiðarleg pjóð I öllum viðskiptum.
£>að er svo fjarska mikið af almennum
fróðleik í ræðu Aldredge dómara,
málið svo fjörugt,ljett og skemmtilegt
að vjer getum ekki skilið að nokkrum
geti leiðst á meðan bann er að lesa
hana. Hún er ekki „strembið les-
mál“ og pað er ólikt meiri fróðleikur
I henni um hið brennandi spursmál,
sem nú er barist um, en að heyra álit
einhvers manns—þó hann sje merkur
—um Bryans-fnndinn I New York í
sumar. Hvort sá fundur var vel eða
illa sóttur sannar lítið viðvikjandi pvi
áriðandi spursmáli, hvaða áhrif silfur-
frislátta og „repudiation“- löggjöf
muni hafa & hag Bindaríkjanna, sem
er mergurtBn málsins.
Ágripið af ræðu Aldredge’s átti
*D end* i stðasta blaði, en sökum Is-
landsbrjefsins og jarðskjálpta-frjett-
anna frá íslandi varð að geyma niður-
lagið pangað til i pessu blaði.
Útdrættir úr ræðu Bryans balda
áfram i pessu og næsta blaði. Yið-
víkjandi peim skulum vjer taka fram,
að vjer slepptum að eins inngangin-
um, sem ekki er um silfur-frísláttu
spursmálið og eiginlega ekkert á að
græða, en síðan höfum vjer haldið
ræðunni áfram óslitinni og pað, sem
kemur í næsta blaði, verður óslitið
framhald af ræðunni.
Enskan
og Iglendingadagurinn.
Höfundur íslands brjefsins (Mr.
E. Hjörleifsson), sem vjer birtum i
siðasta blaði, segir, að sjer hafi „hnykkt
nokkuð við i fyrrahaust pegar hann
hafi sjeð pað i blöðunum, að íslend-
ingur hefði verið fenginn til að halda
hátiðarræðuna eina yfii þessum is-
leDzku mönnum á sjálfan íslendinga-
daginn — á ensku“.
Oss undrar ekki á pvi, að höf.
íslands-brjefsins hnykkti við þetta,
pví slíkt hafði aldrei áður átt sjer
stað og er náttúrlega mesta ómynd
og smekkleysa. Og vjer efumst ekki
um, að mörgum fleiri íslendingum,
og pað jafnvel hjer í landi, hafi ekki
einasta hnykkt við,heldur stórhneyksl-
ast á, að íslendingur skyldi vera lát-
inn halda ræðu á ensku á sjálfan ís-
lendingadaginn, og pað pvi heldur
sero hið sama var ei-nig gert 4 ís-
lendingadeginum i sumar.
Af pvi petta atriði sjálfsagt
veldur peim misskilningi hjá mörgum,
að pað sje merki um að Vestur-íslend-
ingar sje 4 þessum siðustu árum að
færast með miklum hraða i áttina að
leggja niðurtungu sínaog pjóðerni,pá
álitum vjer rjett og nauðsynlegt að
gefa dálitla skyringu um petta mál.
Pað, að íslendingur var fenginn
til að halda ræðu á ensku á íslend-
ingadaginD, er enganveginn vottur
um, að Vestur ísl. sje að kasta tungu
sinni og pjóðerni meir en að undan-
förnu. í raun og veru er mikill
meiri hluti peirra nú miklu ákveðnari
i, að halda sem fastast f petta tvennt,
en þeir voru framan af landnámstíð
sinni hjer f landi. En það er nokkuð
af mönnum hjer, í hinum svonefnda
Heitnskringlu-fiokk, sem nærri frá
pví fyrsta hafa verið ákveönir i að
brjóta niður allt, sem getur orðið
móðurmáli og pjóðerni íslendinga til
viðhalds og vilja gera pá sem fyrst
að einhverju öðru en íslendingum.
£>að hefur vonandi ekki farið fram
hjá lesendum vorum, hvað vjer sögð-
um um það, hvernig Heimskringlu-
flokkurinn hjer 1 bænum fór að pvi
að j4 yfirráðum f íslendingadags-
nefndinni bæði í fyrra og í surnar,
og eins og kunnugt er, eru peir
menn i peim ílokki sem um langan
tíma hafa reynt til að brjóta
allt niður, sem getur orðið íslenzkri
tungu og pjóðerni til viðhalds.
I>etta er engin ny stefna bjer meðal
pessara Vestur-íslendinga,heldur kom
gamla stefnan fram parna eins og ann-
arsstaðar par sem þessir menn koma
sjer við. Vjer höfum bent á það opt-
ar en einu sinni í Lögbergi, að hjer f
landi sje nokkrir menn sem vinni á
móti pví, að islenzk tunga og pjóð-
erni haldist hjer við, svo þetta ætti
engum að koma á óvart. I>að,að pessir
menu Dáðu yfirráðum i nefndinni, er
orsökin ti), að farið var að diska upp
með pessar ensku ræður. £>að er auð-
vitað stórhneyksli, einkum pegar slík-
ar ræður ganga út 4 nð rífa niður allt
sem fslenzkt er. En Lögbergs-menn
bera eDga ábyrgð af pessu hneyksli
og pað er vonandi að pað komi ekki
optar fyrir.
Vjer getum ekki skilist við þetta
mál án pess að benda á ósamkvæmn-
ina, sem er á pvf, pegar menn, sem
gera allt sem peir geta til að eyði-
leggja allt islenzkt, eru á sama tima
að beimta að Islendingar styrki sig
við kosningar af því að þeir sjeu Is■
\endingar. öllu lengra getur ósam-
kvæmnin varla gengið. £>að er eins
og peir álíti, að íslendingar sje að
eins skapaðir til pess að peir geti stikl-
að á peim til metorða,en að öðru leyti
sje óhæfa að þeir sje Islendingar, og
að allt, sem islenzkt er, sje einkis
n/tt og fyrirlitlegt. Eu til allrar
lukku eru pessir fals íslendingar ekki
margir hjer vestra, og vonaDdi að
Vestur-Islendingar fari að meta þá
eins og peir verðskulda.
Agrip
af rœðu dómara Geo. N. Aklredge
frá Dallas í Texas-ríki.
Um 8ILFUR FRÍSLÁTTU.
(Niðurl.).
£>að sem liggur á bakvið, hið
frjógandi cfni i þessari silfur- frí-
sláttuhreifingu, að hlutfallinu 16 á
móti 1, er sameignar-stefnan (Social-
ism). Petta er sama, gamla tilraunin
að fá Dokkuð fyrir ekkert. Coxy-
flokkurinn vildi fá mat fyrir ekkert.
Einskatts-sjervitringarnir (single tax
cranks) vilja fá land (fasteignir) fyrir
ekki neitt. Populistar vi!ja,að stjórn-
in fái einveldi yfir öllum flutningum,
og peir vilja sjálfir hafa einkarjettindi
til að barma sjer, fyrir ekki neitt.
Allir 16 4 móti 1-menn vilja fá 50 af
hundraði af skuldum sínum fyrir ekki
neitt. Bellamitar vilja fá alla hluti
fyrir ekki neitt. Og jeg gæti sagt,
að ,,n/ja konan“ vilji fá buxur karl-
mannanna fyrir ekki neitt; en pað
kemur málinu, sem um er að ræða,
ekkert við, svo jeg ætla ekki að segja
það.
Silfur- frísláttuhreifingin p/ðir
pað, að neita að borga skuldir sfnar
(repudiation). Allt annað, sem þeir
segja, er hugarburður, ytirskyn og
draumórar. Hreifingin er tilraun til
að koma á gjaldprotslöguin undir
fölsku yfirskyni, ekki til hagsmuna
fyrir hinn óhamingjusama skuldunaut,
sem ekki getur borgað, heldur einnig
fyrir hinn ríka, sem getur borgað, en
sem vill svíkja skuldaheimtumenn
sfna. Fátæklingamir eru ekki í
skuld,um; peir hafa aldrei fongið tæki-
færi til að komast 1 skuldir. Fjelög,
spekúlantar og fjárglæframenn eru
vanalega mennirnir, s<*m flokkur
skuldugra manna sainanstendur af.
Allir, sem vinna fyrir kaupi, tilheyra
peim flokk, sem 4 skuldir að heimta.
Engir nema peir, sein skuldir eiga að
greiða, geta haft gagn af silfur-
frfsláttu, að hlutfallinu 16 á móti 1.
Jafnvel silfurnáma eigendur myndu
ekki hafa hag af silfur-frísláttu til
lengdar, pvi að bráðabyrgða verð-
hækkun silfurs myndi auka framleiðslu
þess þangað til, að silfur fjelli niður
fyrir sitt núverandi verð. Á hinn
bóginn myndu allir líða við silfur-
frfsláttu. Ef frumvarp til laga um
frísláttu silfurs, að hlutfallinu 16 4
móti 1, kæmist í gegnum aðrahvora
deild oongressins og menn vissu, að
frumvarpið myndi einnig verða sam-
pykkt 1 hinni deildinni og forseti
Bandarikjanna skrifa undir lögin, pá
myndi hræðsla sú eð fælni (panic)
sem það orsakaði á penÍDga-mörkuð-
unum verða, f samanburði við fælnina
1893, eins og fellibylur er í saman
burði við blfðau vindblæ. Skulda-
heimtumenn myndu, til pess að þeim
yrði ekki borgað í verðlágum pen-
ingum, ryðjast svo um, pr/sta að og
merja allt, sem fyrir væri, að ná
inn skuldum sfnum, eins og menn
ryðjast um, pr/sta að og merja
allt, hv&ð fyrir er, til að komast
út úr leikhúsi pegar eldur kemur
þar upp. Lánstraust og tiltrú, petta
tvígyði velgengninnar, myndi yfirgefa
oss fyrir fullt og allt. Allt starf
stirðnaði upp eins og dauður lfkami,
vinnul/ðurinn yrði atvinnulaus og
örvænting myndi leggjast eins og
svört sorgarblæja yfir milljón heimili,
og sú blæja lyptist ekki upp fyr en
menn vitkuðusl aptur. Frakkland
purfti 50 ár til að ná sjer aptur eptir
hina svonefndu John Law vindbólu.
Til pess að grafa grundvöllinn
undan rjettlætistilfinning fólksins og
til pess að taka óbragðið af pvl, að
svikjast undan að borga rjettmætar
skuldir sfnar, pá skrækja hinir póli-
tisku skúmar sífellt um auð Englands
og skrökva þvf upp, að Bretar sjeu
að reyna að skipa fyrir um fjármála-
stefnu vora og merja oss f sundur.
Bretar eru rikir, en ef peir eru að
reyna að eyðileggja oss, pá viðhafa
peir undarlega aðferð til að s/na
fjandskap sinn. Arið sem endaði 30.
júnf I894,keyptu Bretar 423 milljóna
dollara virði af útfluttum vörum vor-
um, eða um sjö sinnum meira en allar
frfsilfur-pjóðir heimsins til satnans.
Vjer keyptum 107 milljóaa dollara
virði af hinum útfluttu vörum peirra
pað ár, og þeir borguðu oss mistnun-
inn (316 millj. doll.) f gulli eða ígildi
gulls. Hafið pjer nokkurn tíma
heyrt slátrara, eða bakara, eða mann,
sem hefur bómuli til sals, kvarta
undan pví að peir, sem að peim
kaupa, hafi of mikla peninga til að
kaupa fyrir? I staðiun fyrir að Bret-
ar reyni til að neyða oss til að halda
við gull-mælikvarðann, pá væri það
peim fjarskalega mikill hagur að
keppinautar peirra um heimsverzlun-
ina, vjer Bandaríkjamenn, hættum
við peninga-mælikvarða verzlunar-
pjóðanna (gull) og settumst á krók-
bekk með bálfmenntuðu þjóðunum,
sem ekki geta kallast verzlunarþjóðir,
Hin hlægilega saga, sem Ernest
Seyd kom upp með, sprakk öll f
mola fyrir mörgum árum sfðan, en
pó kerið springi og brotin tvístruð-
uðust, þá loðir lyktin af peirri lýgi
við í landinu enn. Hinir silfurróma
ræðumcnn halda áfram að telja fólki
trú um, að samsæri hafi átt sjer stað,
að nema silfur úr gildi sem peninga,
prátt fyrir að enginn hefur enn getað
nafngreint einn einasta af samsæris-
mönnum þessum. Árið 1873 var 4-
stæðan fyrir, að nema silfur úr gildi
sem peninga, hinumegin. £>á var
silfurdollarinn nærri 3 centum meira
virði en gulldollarinn. Hver gat þá
sjeð það fyrir, að silfur tnyudi falla í
verði? Stjórnmálainenn og ffnanz-
fræöingar vorir eru eins djúpsæir og
nokkrir slíkir menn í heiminum,og p<5
grunaði pá ekki hið minnsta um,
hvernig fara myndi. Engir menn,
nema pessir nafnlausu samsærismenn,
vissu neitt um pessa opinberun.
£>að lítur út fyrir, að peir hafi haft
ofurlitla Patmos-ey, sem þeir rjeðu
sjálfir eingöngu yfir, og hafi svo ráð-
stafað öllum hlutum á jörðunni eptir
geðpótta sfnum samkvæmt hinum
himncsku vitrunnm,er peir fengu par!
Ýmsir congressmenn hafa sk/rt
hinum æstu kjósendum sfnum frá, að
þeir hafi ekki vitað um, að það hafi
verið að nema mælikvarða (standard)
silfurdollarinn úr gildi, sem peninga,
pegar þeir greiddu atkvæði með lög-
unum frá 1873. Frumvarpið var
marglesið upp að peim áheyrandi.
£>að er ómögulegt að neyða menn til
að skilja hlutina. £>eir hafa ef til vill
verið heyrnarlausir. Ein gild ástæða
fyrir, að þeir skildu petta ekki, var
það, að pað var ekki verið að gera
þefta. Dollarar pessir voru ekki
numdir úr gildi sem peningar, heldur
pvert 4 móti hafa peir verið peningar,
126
„Nei, hei!“, svaraði Fidelia f ákveðnum róm;
„jeg vil helst heyra haDa nú strax“.
Lafði Scardale sneri sjei við og benti Gerald að
konía. Hann hafði staðið álengdar og horft 4 pær,
og var að undra sig á hinni undarlegu tilviljun, sem
hafði allt f einu komið honum í náið samband við
pessar tvær konur, er hann hafði aldrei á æfi sinni
sjeð fyr en kveldinu áður. Hsnn blýddi bendingu
lafði Scardale og kom til þeirra.
„P’idelia“, sagði lafði Scardab, „petta er Mr.
Gerald Aspen, sem færir yður undarlegar og sorgleg-
ar frjettir. Mr. Aspen, petta er Miss Locke“.
Gerald hneigði sig. Honum þótti mær pessi
fögurpegar hún leit brosandi út um vagngluggann í
dimmunni kveldið áður, en nú fannst honum hún
enn fegurri í hreina aptanljósinu, pó hún væri mjög
sorgbitin f bragði.
„Setjist niður, Fidelia, á meðan Mr. Aspen
segir yður söguna“, sagði lafði Scardale um leið og
hún leiddi hana að bekk, sem stóð undir gömlu álm-
trje 1 garðinum. „Jeg ætla að skilja við ykkur í
bráðina, en kem strax aptur“.
Að svo mæltu fór lafði Scardale burt frá þeim,
ti! pess að kveðja hina síðustu af gestunum, sem
vorit að fara. Fidelia leit upp á Gerald og sagði:
„Segið injer af föður mfnum“.
Gerald stóð frammi fyrir Fideliu, horfði niður á
hana og sagði henni alla liina undarlegu sögu:
æfintýrið, er hann hafði fengið vitneskju um pennan
135
komast að frekar í pessu sorglega máli,—„pjer vitið,
að pjer oruð nú rfk—að pjer eigið að minnsta kosti
að fá mikla upphæð af peningum pann 1. janúar
n æstkomand i—“
„Já, pjer hafið gert mjer pað skiljanlegt“, sagði
hún. „Jeg er yður svo pakklát fyrir pá fregn. £>að
gleður mig svo mikið—jeg fagna svo mikið yfir
pvf—það hreint töfrar mig“.
Um leið og hún sagði petta tindruðu augu
hennar, og undarlegur sigur-eldur brann í peim.
Gerald varð forviða. „Er hún þá lík svo mörg-
um öðrum—lfk öllum hinum?“ spurði hann sjálfan
sig. „L ætur hún einnig peninga hugga sig og
bæta sjer upp hvaða missi sem er?“
„£>að fær yður mikillar gleði“, sagði hann hálf
stamandi. „Jæja, pað er auðvitað eðlilegt. Jeg
býst við að allir hafi mikla gleði af að fá peninga“.
„Auðvitað eðlilegt“, tók hún upp eptir honutn,
„ef maður ætlar að gera eitthvað. Allir segja, að
ekkert sje hægt að gera án peninga! Gott og vel,
jeg skal hrúka peningana til að fá vitneskju um allt,
sem 1/tur að dauða föður mfns, og láta hegna morð-
ingjanum. Ef nauðsynlegt er, skal jeg sjálf ferðast
til pessa hjeraðs, sem demanta-námurnar eru í, og
fá uppl/singar—en það verður ekki nauðsyn-
legt, jeg veit pað verður ekld. Jeg skal eyða pen-
ingunum hjer. Jeg skal eyða peim öllum og öllu,
sem jeg á—jafnvel seinasta kjólnum níínum—heilsu
minni—lffi mfnu,— allt petta skal jeg frá pessu
130
hugsa um dauðann, jafnvel þegar ræða er um pá,
som þær elska mest, eins og óumflýjanleg forlög,
sem komi blfðlega og hægt f viðurvist peirra, er sitja
Byrgjandi og polinmóðir við sóttarsæng vina sinna.
£>ær hugsa ekki um dauðanu sem komandi hastar-
lega—orsakaðan af einhverri griromri hendi, sem
hefði getað hlíft, en gerði pað ekki—hastarlegan
dauðdaga—með höggum og gapandi sárum — van-
helgað andlát—mannslff, sem er afskorið sakir dýrs-
legrar óvináttu og haturs.
„Ó, þetta er hræðilegt!“ sagði hún í lágum róm.
„Mjer hafði aldrei komið slíkt til hugar“. Svo sagði
hún f 'erulega grimmum róm og augu liennar
tindruðu:
„Mr. Aspen, segið mjer það, cg hlffið mjer ek!'
—segið mjer hver drap föður minn“.
„Jeg hef ekki sagt, að hann hafi verið myrtur“
svaraöi Gerald. „Jeg þori ekki að segja pað. Jcg
vona og treysti þvl, að það hati ekki verið“,
„Hann var myrtur!“ hrópaði Fidelia. „Ilann
var blfður, hann var góðlyndur, hann var of hjarta-
góður. Það er ómögulegt, að hann hafi verið drep-
inn, nema aí lilviljuD, eða pá verið myrtur, myrtur,
rayrtur! Var pað tilviljun? Reynið ekki að afvega-
leiða migmeð pví að segja, að pað hafi ekki verið
svo“.
„£>að *var engin tilviljun, Miss Locke“, sagði
Gerald. „Eptir pví sem jeg veit best, pá missti
hann lffið út úr missætti við aðra“.