Lögberg - 18.02.1897, Blaðsíða 1

Lííoberg er gefiS út hvern fimmfudag a
The Lögberg Printing & Publish. Co.
Skrifsiofa: AfgreiSslustofa: Prentsmiðja
148 Princess Str., Winnipeg, Man.
Kostar $2,00 um árið (á íslandi,6 kr.,) borg
ist fyrirfram.—Einsttök númer 5 cent.
Lögberg is published every Thursday by
The Lögberg Printing & Publish. Co
at 148 Princess Str., Winnipeg, Man.
Subscription price: $2,00 per year, payab
in advanco.— Siagle copies 5 ccn
t
IO. Ar. |
Winnipeg, Manitoba, flmnitudaginn 18. febrúar 1897.
BANDAKÍKIS.
Royal
Crown
Soap
Er hrein og óblönduð olíu
sápa, og skemmir því ekki
hendurnar nje andlitið, nje
fínasta tau. Hún er jafngóð
hvort heldur er fyrir þvott,
bað eða hendurnar og and-
iitið. Hún er búin til hje,
í fylkinu, og er hin bezta,
hvort heldur er í „hörðu*
eða „mjúku“ vatni.
Sendið eptir lista yflr myndir og bækur,
sein gefnar eru fyrir umbúðir utan a
Koya. , t-'ywn sápunni.
ROYAL CROWN SOAP CO.,
-____WINNIPEG
FRJETTIR
CANADA.
Fylkispingið í Ontario hefursam-
f>ykkt að gefa $6,000 til hjálpar hin-
um nauðstöddu á Indlandi.
Slðastliðinn firamtudag kom upp
eldur í stjórnarbyggingunni í Ottawa,
og er talið svo til að hann hafi gert,
að miunsta kosti $200,000 tjón.
í bænum Port Arthurhafa komið
inn $400 til hjúlpar peim nauðstöddu
K Indlandi og hefur ekkert af peirri
upphæð verið tekið úr bæjarsjóði.
betta er meiri upphæð en safnað hef-
ur verið í nokkrum jafn fólksfáuro
bæ 1 Canada.
McLeod, þingmannsefni aptur-
haldsflokksins, sem beið ósigur við
kosningarnar í North Ontario um dag-
inn, hefúr látið telja upp atkvæðin
sem greidd veru, en ekkert haft upp
úr pví annað en kostnað. Graham,
^tjórnar sinni, (Liberal Patron) heldur
*»tinu með 17 atkvæða mun.
bann 12. p. m. var frumvarp um
pólitískt jafurjetti kvenna lagt fyrir
fylkispingið í Nova 3cotia til annarar
umræðu, og var pvl frestað um þrjá
mánuði með 22 atkvæðum gegn 0.
Að eins einn ráðgjafinn greiddi at-
kvæði með frumvarpinu, en allir hinir
á móti. Fyrir tveimur árum síðan
vur samskonar frumvarp fyrir þinginu
°g var pað þá fellt með minni at-
kvaeðainun.
Mr. Shaughnessy, varaforseti C.
P. R. járnbrautarfjelagsins, var I
Ottawa I gær til pess, enn einu sinni,
reyna að aptra stjórninni frá pví
að leggja járnbraut, sem yrði óháð
C. P. R. brautinni, frá Kyrrahafs.
ströndinni austur til Lethbridge,
Hann reyndi að s^na fratn á, að slík
braut gæti ekki komiðað neinutn not-
um, án samvinnu við sitt fjelag og að
auk pess væri ekki nóg að gera fyrir
tvö fjelög ef báðar brautirnar ættu að
borga sig.
Njflega hefur póstmeisturum I
öllum borgum og bæjum I Canada
verið tilkynnt, að strax sem póstskráin
(postal guide) fyrir árið 1897 komi út,
sem verður eptir hjer um bil 8 daga,
verði ekki lengur leyfð frísendiug á
ymsum skjölum, sem fylkjastjórnirnar
hafa áður sent burðargjalds-laust, og
skuli eptirleiðis borga undir pau 1 e.
f)rir hvorjar 2 únzur. Fylkjariturun-
um hofur verið tilkynnt, að eptirleiðis
skuli n&kvæmlega fylgt fyrirmælum
laganna og frisending megi að eins
nota fyrir bænarskrár og ávörp til
þingsins, fyrir pingtíðindin og annað
prentað mál samkvæmt skipan fylkja
pinganna.
Dominion-stjórnin er búin að
gefa út reglugerð viðvíkjandi skepn-
um sem fluttar verða inn I Canada, frá
Bandarikjunum. Nautgripa-sóttvörð-
ur hefur verið algerlega afnuminn,
en I hans stað verða gripirnir skoðaðir
og rannsakað hvort peir sjeu tæring-
arveikir eða ekki. Reynist gripirnir
hraustir fær eigandi vottorð um pað,
og getur hann siðan haidiðáfram ferð
sinni. Tæringarveikir nautgripir
verða að flytjast til baka inn I Banda-
rikin, annars eru peir drepnir og fær
pá eigandi engar skaðabætur. Svín
purfa að vera I 15 daga sóttverði ef
pau eru ætluð til kynbóta. Sjeu pau
ætluð til slátrunar parf engan sótt-
vörð, en I pess stað eru pau flutt
pangað sem pau eiga að slátrast undir
eptirliti tollgæzlumannanna (in bond).
Sauðfje, hvort heldur til kynbóta eða
til sl&trunar, og hesta má flytja inn til
Canada án nokkurrar rannsóknar.
Ráðlierrarnir, Hon. L. H. Davies
og Sir Richard Cartwright, sem ný-
lega ferðuðust til Washington, eru nú
komnir heitn úr peirri ferð, og láta
báðir mjög vel yfir ferðinni. Erindi
peirra var að komast eptir pvl hvort
Canada gæti ekki komist að samning-
um I tollmálinu, og gera peir sjer góð
ar vonir um pað, að ferðin hafi á sín-
um tíma mikla pyðingu. Dað sem
peir sjerstaklega fóru fram á var, að
menn væru útnefndir frá báSum ríkj-
uiram til pess að íhuga málið og
re yna að komast að einhverii vissrj
n iðurstöðu. Allir sem peir áttu tal
við tóku vel I petta mál og ljetu af-
dráttarlaust I ljósi að hið nyja toll-
frumvarp, sem lagt verður fyrir Con-
gressinnlð. næsta mánaðar, og sem
fer fram á tollbækkum á vissrm inn-
fluttum vörum, kæmi öldungis ekkert
I bága við pað að samningar verði
gerðir við Canada. Deir lofuðu allir
að gora pað sem I peirra valdi stæði
til pess að koma á góðum verzlunar-
samningum á milli Bandarlkjanna og
Canada.
t’TLÖXD.
A priðjudaginn var gekk eyjan
Krít undir Grikkja-konung samkvæmt
ósk eyjarbúa sjálrra, til pess að losast
undan yfirráðum Tyrkja. En útlit er
fyrir, að Grikkjum ætli ekki að verða
pau yflrráð friðsamleg, pví stórveldin
hafa pegar skipað peim, að vera á
burt frá eyjunni með allan herafla,
bæði land- og sjóher innan 24 kl.
stunda; að öðrum kosti muni peir
kenna á hörðu, og má búast við ein-
hverju sögulegu af pví máli, áður
langt líður.
Hinn 16. p. m. varð enn harður
bardagi milli Cuba-manna og Spán-
verja. Cuba-menn rjeðust á virki
eitt, 10 mílur vestur frá Havana, vit-
audi ekki, að stór spánskur herflokkur
var par I grendinni. Peir höfðu nær
pvi tekið viikið, pegar hjálparlið
Spánverja kom að, og urðu uppreisn-
ar-menn par I eins konar kvíum, en
börðnst pó með hinu mesta hugrekki.
Uppreisnarmenn ljetu um 100 manns
I bardaga pessum, en Spánverjar full-
um helmingt meira, og pótt uppreisn-
armenn yrðu að hopa á hæl, eyðilögðu
peir pó virkið. Fám döguin áður
tóku Cuba-ménn járnbrautarlest, er
fór með hermála til Spánverja, og
náðu par I $600,000 I silfri. 1 pví
stímabraki drápu peir 10 varðmenn
og tóku 4 Spánverja höndum.
t>rjár ekkjur lifa Charles W.
Brooke, er ljezt fyrir rúmri viku síð-
an I New York, og pótti einn hinna
færustu málsfærslumanna í Banda-
ríkjunum, og hafa allar pessar ekkjur
gild skilríki I höndum, er sanna að
pær voru löglegar eiginkonur hins
framliðna. Allar eiga konur pessar
heima á 50 mílna svæði hver frá ann-
ari, og allar vissu pær um samband
pað, er hver um sig stóð I við mann-
inn, og er pað all-merkilegt, að pær
virðast ekki hafa borið neinn óvildar-
hug hver til annarar, eða liafa neitt að
athuga við framkomu hins látna gagn-
vart peim. Eptir giptÍDgar-aldri telj-
ast pær I pessari röð: 1. Cecile Rush,
gipt honuin I Allegheuy, Pa. 7. febr.
1868. 2. May Seville llart, gipt hon-
um I Toronto, Canada 29. sept. 1879.
3. Mrs. Sullivan, gipt honum I Phiia-
delphia 1895. l>að var fyrst fyrra
miðvikudag að n.enn fengu grun um
fjöll væni petta, og varð pað með peim
atburðum, að kona ein, er kvaðst vera
Mrs. Brooke, kom fram og krafðist að
fá að sjá lík mannsins síns; áður höfðu
nienn álitið mann penna hiun heiðar-
legasta I alla staði.
Dr. Arthur Deustrow, milljóna-
eigandi I St. Louis, er skaut konu sína
og barn til bana 13. febr. 1894, var
hengdur 16. p. m. Hann kastaði af
sjer vitfirrings-gerfinu, er hann hafði
tekið á sig, fáum kl.-stundum fyrir
aftökuna, grjet eins og barn og viður-
kenndi að liafa drepið konu sína og
barn. Dnginn sem liann framdi hið
tvöfalda morð, hafði haiin neytt á-
fengra drykkja. Fyrri pait dagsins
hafði hann leigt hest og sleða, og lagt
fyrir að sendajsjer hvorttveggja heim
til sía eptir hAdegið. Hann kom ekki
heim fyr en kl. 4 e. h. og beið pá
hesturinn og sleðinn fyrir utan hús
hans. Við húsdyrnar mætti hann
eimii vinnukonunni, er spurði hann,
hvort hann ætlaði að aka með hús-
móðurina. Hann svaraði fáu en stutt-
Iega og liljóp inn I húsið. Litlu síð-
ar lieyrði stúlkan Mrs. Deustrow
hrópn: „skjóttu ekki Arthur, æ,
skjóttu ekki‘\ Drjú skot heyrðust á
næsta augnabliki. E>jónn ruddist inn
I lierbergið og stóð pá Deustrow yfir
konu sinni örendri, með skambissuna
I hendinni, og sagði: „Yertu sæl,
Tynnie, ertu d&in?-. I>ví næst greip
hann barnið, hjelt pví upp að veggn-
um og skaut 2 kúlum gegnum höfuð-
ið á pví. Að pví búnu hljóp hann á
lögreglustöðina og sagði: „Jeg hef
drepið konuna roína, en paðvarðfyrir
slys. Jeg b/st við, að peir kalli pað
morð, en pað var ekki roorð; að eins
óhapp.“ Hann reyndi að telja mönn-
um trú uro, að skotin hefðu hlaupið
sjálfkrafa úr bissunni, og Ijezt svo
vera vitskertur. Faðir Deustroivs dó
fyrir nokkrum árum og eptirljejt hon-
um eignir er námu $2,000,000.
Ymislegt.
STAFSETNING eftir framburði
(hljóði).
Mr. Pitman, er dó 5. p. m., barð-
ist af alefli fyrir endurbót á stafsetn-
ing enskrar tungu. ítalir, Spánverj-
ar, Hollendingar og Þjóðverjar hafa
komið fastri reglu á stafsetning slna,
og rita peir orðin eptir framburði
(hljóði), svo I hugmyndinni felst hvorki
nein fjarstæða og ekki heldur pað, að
hún sje óframttvæmileg, óviðráðan-
leg. Mr. Pitman, er gerði málefni
petta að lífsstaríi sínu, segir, að pað
sje að eins 41 hljóð I enskri tungu, er
nauðsynlegt sje að aðgreina, og að
400 merki sjeu viðhöfð til að tákna
|>au. Til dæmis or langa hljóðið í o
(íslenzka ó hljóðið) ritað á 14 raismun-
andi máta I orðunum go, oh, boat, toe,
yeoman, soul, bow, sew, hautboy, owe,
be.nu, beaux, floor, og note. í rithætti
eptir framburði yrði &ð eins eitt merki
notað.fyrir ö!l pessi orð, t. d. Yeotnan,
bovv, sew, hautboy, o. s. frv. yrði eptir
í-denzku hljóði Yóman, bó, sð, hóboy
o.s.frv. í stafrofi með 36 stöfum m&
ætíð »yna hvert hljóð með hinum eina
og saina staf, að undanteknurn hinum
5 tvíhljóðum (diphthongs) er menn
nota tvöfalda hljóðstafi sem hljóð-
merki fyrir. Menn peir, er gott skyn
bera á petta mál álíta, að svo mikinn
tima og mikið verk mætti spara við að
kenna að le3a og skrifa enska tungu,að
pað virðist næstum fjarstæða, eins og
t. d. einn maður fullyrðit, að hann
hafi kecnthóp affátækum börnum, að
lesa nyja testamentið á viku. í>að er
að líkindum samt sem áður óhætt að
álíta, að af tíma peirn og andlegri
áreynslu, sem gengur til að læra að
le3a og rita, mundu verða sparaðir.
£>etta mundi hafa tilsvarandi penínga-
sparnað I för með sjer, fyrir*stjórnina
á pví fje, er hún ver til pess, að börn-
in nái peirri menntun, er nú er veitt,
eða pað, sem er enn æskilegra,mennt-
unin inundi ganga lengra. Meira að
segja, hægðarauki, sem fengist með
pessari aðferð (að rita eptir framburði)
mundi ekki að eins hrekja á burt fá-
fræðina I eusku talandi löndum, held-
ur einuig gera útlendum mönnum
auðveldara ensku-nám, og pannig
gera enska tungu pví fljótar að al-
heims máli. Erfiðleikinn, sem er á
pví, að læra tungu vora I samanburði
við tnál hinna áður nefndu pjóða, er
mjög mikil tálmun I framfara-:aoi-
keppninni, pótt vjer að öðru leyti
virðumst standa vel að vígi hvað
hana snertir.
Gegn possari endurbót má ef til
vill koma moð pá mótbáru, að allt
pað r,r lytur að uppruna og afleiðslu
orða fari gersamlega forgörðum. Dessu
harðneitar prófes3or Max Muller I
Oxford, maður, setn hefur pytt Veda-
bækurnar á ensku og sem virðist fær-
astur manna að dæma um gildi pessa
máls (um uppruna og afleiðslu orða),
hanu segir, að framvöxtur (evolution)
tungurnálanna hafi verið falinn ísmá-
hljóðbreytingum eptir vissum reglum,
en sem hafi verið stöðvaður með pví,
að halda fast við úrelta stafsetning.
Próf. Max Muller segir enn fremur:
„Setjum svo að pannig færi; hvað svo
meira? I>að er skoðun manna, að
siðabótin hafi eyðilagt hin sögulegu
einkenni ensku kirkjunnar, og /msir
peir menn, er leggja áhuga & hina
fornu kirkjusögu, syrgja pað sárt.
En ljet Enaland, ljetu allar hinar
framgjörnu Evrópu pjóðir pessa sorg-
artilfinning sitja I fyrirrúmi fyrir allri
peirri blessun, andlegri og líkamlegri,
sem siðabótin hafði I för með sjer?
Tungumálin eru ekki til orðin fyrir
kennara og málfræðinga, og pótt öll
kynkvísl hinna ensku málfræðinga
ætti undir lok að liða við innleiðslu
hins nyja ritháttar,pá vona jeg að peir
yrðu fyrstir mannatil að fórnfæra sjálf-
um sjer með ánægju á altari málefnis-
ins“. Llka kann að verða koinið með
pá mótbáru, að ef pessi umbót kæmist
á, pá gætu eptirkoinendur vorir ekki
lesið neitt af öllum peim bókafjölda,
er nú væri á gangi, eða pað mundu
myndast tvö tungumál—fyrir lærða
mann og leika. Það er satt, að um
nokkur ár yrðu menn að læra að lesa
eptir tveim stafsetningar reglum, en
pað tæki ekki lengri tlma, en pað tek-
ur nú að læra lestur samkvæmt hinum
erfiðari m&tanum—ef til vill skemmri
tíma. En pað mundi ekki vara lengi,
áður meiri hluti bóka peirra, sem vert
er að lesa, yrðu endurprentaðar. Og
[ M\ \i.
CARSLEY
& C0._

Sjerstök Sala ú Kjöla-
taui , Möttlum og-
Jökkum í næstu
tvær vikur.
Kjorkaup!
. Fjögur borð full af Kjölaefna-
slöttum, sem verða seldir fyrir mjög
lítið verð til að koma peim frá tafar-
laust.
Stúfar! Stiifar!
Stúfar af Prints, Gingham, Flan-
enlettes, Muslins, Ltndúkum, I>urku-
og Skirtu-efnum, allt raðað niður í
búnka á borðuin.
Möttlar og* 1 Jakkar.
I>að sem eptir er af Möttlum og
Cökkum verður selt fyrir minna en
peir kostuðu. Stakir Jakkar og
Öapes á 75c , $1.00 til $5.00.
Góöar, hlyjar Baruakápur, Uls-
ters, & 75c., $1.00, $125 til $2.00.
Carsley $t Co.
344 MAIN STR.
tímaritin og skáldsögarnar, sem eru
*,\o af öllu pvl er almenningur les,
mundu gers.imlega breytast á mán-
aðartfma.
I
i
i
Illjóðfræðingar (phonetieists) eru
ekki sarnmála um nákvæma tölu og
merki hins nauðsynlega hljóðafjölda.
Vitanleg kemur peim saman I öllum
megin-atriðum. Menn áttu við petta
málefni fyrir fleiri öldura á Ítalíu,
Frakklandi og Spáni, I skólum pess-
ara rfkja, og mundi varla verða
torvelt að koma á fót brezkri nefnd I
pessu máli. En önnur mátbáran enn
verður I veginum, pvl pótt menntsðir
menn beri málið hjerum bil eins fram,
hvort sem peir eiga heima nyrst á
Skotlandi eða 1 Bandarikjunum, pá
mismunar pó hinn skozki, írski,
cockney- og \ ankee-framburður svo
ujðg meðal hinna miður menntuðu
manna, að pað mundi verða ómögu-
legt fyrir pá að stafsetja e i n s eptir
framburði fyrst um sinn. En reyndar
hefði mátt koma með sömu mótbáru,
og pað með meiri sanngirni, gegn
tilraun Johnsons til að koma á sam-
eiginlegum rithætti, pegar hver gerði
pað, er honum syndist rjettast 1 pví
m&li. Dað er ekki nauðsynlegra að
allir skrifi eins, en að allir tali eins,
en öllum ætti að geta komið saman
um, að nota msrkið sh til að tákaa
pað hljóð, hvar sem pað kemur fyrir,
í staðinn fyrir að nota stundum í pess
stað stafina si, ci, ti og xi, eins og
I orðuuum vision, graeious, station og
anxious. Önnur ástæða er opt fæið
fram gegn pessari nybreytni, sú, að
menn, sem pegar hafi lært að leSa,
verði að læra pað gersamlega aptur.
En breytingin er svo auðveld, að
menn geta lært að lesa,—ef til vill ekki
reiprennandi—á 5—10 mínútum og
viðstöðulaust & 2—3 kl.-stundum.
Að verða vel Gmur I stafsetningunni
mundi að vísu taka nokkuð lengri
tíma, en pað sem aðrir hafa gert á
undan okkur, getum við einnig gert,
—Montreal Daily Witn$s$%