Lögberg - 29.04.1897, Blaðsíða 4

4
LÖGBEBO, FIMMTUDAGINN 29. APRÍL 1897.
LÖGBERG.
Gefið út aö 148 Princess St., Winnipeg, Man.
af The Lögberg Print’g & Publising Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritstjóri (Editor): SlGTR. JÓNASSON.
Business Manager: B, T. BjöRNSON.
4 iitrl ýhíngur : Smá-anglýsingar í eittskipti 25c
yrir 30 oró eóa 1 þml. dálkslengdar, 75 cta um mán-
udinn. Á etærri auglýsingum, eda auglýsingumum
lengri tíma, afsláttnr eptir samningi.
IIÚKtada-Hkipti kaupenda verður að tilkynna
■kriflega og geta um fyrverand* bústad jafnframt.
Utanáskript til afgreidslustofu bladsins er:
I lie ’iðgberg Prmtiiiff Sc Publisli. Co
P. O.Box 3Ö8,
Winnipeg, Man.
*Jtanáskrip|ttll ritstjórans er:
Editor Lögberg,
P ‘O.Box 368,
Winuipeg, M»n.
v. Semkvæmt landslögum er uppsögn kaupenda á
,.ladi ógild,nema hannsje skaldlaus, þegar hann seg
>r«pp.—Kf kaupandi, sem er í skuld vld bladid flytu
♦ tetferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
þad fyrir dómstólunum álitln sýnileg sönnum fyrr
prettvísum tilgangi.
--FIMMTUDAOINN 29. AFBÍL 1897. -
Vitnaleiðsla.
Löcrherg hefar margainnis sagt í
seinnitið, einkum i greinunum útaf
íslendingadags m&linu, að sj&lfstjórn
sú, er íslendingar fecgu með stjórnar-
skr&nni fr& 1874, væri að eins & papp-
irnum o. s. frv.— Jón Ólafsson hjelt
hinu sama fram í Lögbergi fyrir meir
en sex &rum síðan, sagði, að íslend-
inga hefði dreymt um pað fyrst eptir
að peir fengu stjórnarskr&na, að peir
hefðu fengið sjálfstjórn, en að peir
hefðu brátt vaknað af peim draum,
pegar lagasynjanir dönsku stjórnar-
innar fóru að koma, o. s. frv.
N6 er J. Ólafsson farinn að halda
pví fram, að stjórnarskráin sje ef til
vill frj&lslegasta stjórnarskr&in 1 heimi,
að allt sje gott og blessað, er snertir
stjórn íslands, og að Vestur-íslend-
ingar ættu að h&lda árlega pjóðhátíð
til að minnast pessarar d/rðlegu
stjórnarbótar! A hinu sama eru peir
að japla, sem hanga 1 halanum & J.
Ólafssyni—pó peim fari enn klaufa-
legar en honum.
Vjer ætlum nú smátt og smátt
að leiða fram íslenzk vitni til að sanna,
að staðhæfingar Jóns Ólafssonar Og
peirra, er aptan í honum hanga, eru
rugl, og að haDn og peir eru að reyna
að gera Vestur-íslendingum missýn-
ingar—í hvaða skyni sem peir eru
að pvf.
Fyrsta vitnið móti J. Ólafssyni
og fylgifiskum hans er—Jón Ólafsson
sj&lfur. Vjer purfum ekki að eyða
plássi i að sanna petta frekar en vjer
höfum gert í greinum vorum útaf
íslendingadags-m&linu. Sannanirnar
eru J. Ólafssonar eigin orð og um-
mæli, sem hver maður kannast við og
getur sjeð svört á hvítu ef hann vill.
Næsta vitnið, sem vjer .leiðum
fram, er herra Skúli Thoroddsen al-
pingismaður ísfirðinga og ritstjóri
bl&ðsins Þjóðviljans unga. í pvf
númeri nefnds blaðs, sem út kom 11.
janúar síðastl. stendur eptirfylgjandi
ritstjórnargrein:
,,ÓMYNDUG IjJÓÐ.
Af synjun frímerkjalaganna, sem
getið var um í síðasta nr. blaðs vors,
virðist pað auðsætt, að enda pótt
Nellemann gamli haldi nú ekki leng-
ur um stjórnarvöl Islands, pá sje pó
andi hans enn s& r&ðandi, að pvf er
til íslands m&la kemar.
Hvar f heimi, utan íslands, mun
sú pjóð, er löggjafarvald hefur &
pappírnum, sem ekki fær að ráða frf-
merkjum sínum.
Að synja slíkum lögum staðfest-
ingar getur að eins verið til ertni gert.
I>að er gert, til að sýna íslend-
ingum, að jafn vel ekki svo langt nái
löggjafarvald peirra, að peir megi r&ða
póstfrímerkjunum & brjefum sfnum.
„Faðir minn refsaði yður með
svipum, en jeg mun refsa yður með
scorpíónum,“ sagði Itóbóam Saló-
monsson forðum við Gyðinga, og
pessu svipuð virðast oss ummæli
liump's ráðherra vera, er vjer litum
til lagasynjanar pessarar.
Með öðrum orðum, hafi íslend-
ingar, eptir lagasynjanir Nellemann's,
verið 1 nokkrum vafa um pað, hve
mikils virði löggjafarvald peirra væri,
pá vill nýi ráðgjafinn nú taka af öll
tvlmæli.
Þjóðinni skal skiljast pað, að orð
hennar hafa ekkert að pyða.
Danska stjórnin metur hana að
eins sem ópekkt og ómyndugt barn,
sem allt af purfi að hasta & og banna.
Um samvinnu við pingið hirðir
stjórnin hvergi, pvf að gerði hún pað,
p& myndi hún pó að minnsta kosti
sýna tilhliðrunarsemi í pvf sm&a, pótt
prá væri hún og kergin par fyrir utan.
En pað er ekkert mál til, sem
hún kærir sig um að vinna að.
Hennar mark og mið er að eins
pað eina, að sýna, að pjóðin sje
ómyndug'1.
Vjer vonum að lesendur vorir
viðurkenni, að ofanprentuð grein,ept-
ir einn af helztu alpingismönnum ís-
lands (herra Skúla Thoroddsen) er
sterkt vitni, og að f greininni kemur
fram alveg hið sama og vjer höfum
haldið framf Lögbergi—að íslending-
ar hafa að eins fengið stjórnarbót á
pappfrnnm, og eru f r&un og veru
jafn ómyndugir hvað snertir löggjöf
sína og peir voru & meðan pingið var
kallað ráðgefandi ping. I>að er
sannarlega hart fyrir pjóð, sem að
nafninu til hefur löggjafarvald og
sjerstök póstmál, að mega ekki ráða
hvernig frímerki hún hefur á brjefun-
um sfnum!
Til að s/na enn ljósar meðferð
Dana á tillögum alpingis um inn-
byrðismál íslands, prentum vjer hjer
eptirfylgjandi ritstjórnar-grein úr
Þjóðv. únga, dags. 25. janúar síðastl-
er bljóðar svo:
„MOLDUNIN.
Nafnið, lög eða pingsályktun, eða
hvað pær annars kallast, pesar álykt-
anir, sem alpingi lætur frá sjer fara,
pað er ekki pað, sem máli skiptir í
stjórnarinnar augum.
Aðal-atriðið er hitt, að íslending-
ar fái sem Ijósasta meðvitund pess,
hvar valdið er.
Og hvort peim er innprentað
petta með pvf, að stjórnin synjar lög-
um, eða neitar að taka einhverja álykt-
un alpingis til greina, getur í raun og
veru gert sama gagnið.
I>að skal f pá, inn í pá með öllu
mögulegu móti, pað er mergurinn
málsins.
Að stjórnin hefur ný skeð neitað,
að taka prjár af pingsályktunum síð-
asta alpingis til greina, kemur pví
væntanlega engum á óvænt.
Meira að segja, hin blöðin virðast
ekki álíta petta meiri tíðindi, en svo,
að pau geta peirra að engu.
Dauðadómur pessara pingsálykt-
ana var auðvitað löngu ákveðinn—lá
í loptinu, áður en pær urðu til.
Og pannig er pá f raun og veru
ekkert annað nýtt f pessu en dagurinn
—dagurinD, er dauðadóminum var
fullnægt.
En dagurinn, er nwjstari Jiump
moldaði, sjezt í Stj.tfðundunum að
hafa verið 4. nóv. slðastl., og með-
hjálparinn var Magnús vor að vanda.
Um nr. 1 af pingsályktunum
pessum, að innleidd verði I alpýðu-
gagnfræða- og barna-skólum, er njóta
styrks úr landssjóði, fræðsla um áfengi
og áhrif pess á mannlegan likama,
segir meðhj&lparinn blátt áfram, að
petta eigi virðist eiga að vera skyldu-
námsgrein í skólum peim, er ályktan-
irnar ræða um.
Um aðra ályktanina, að fækkað
sje að mun námsstyrkum fsl. stúdenta
við háskólaun, en að sama skapi veitt-
ur styrkur af fje h&skólans til kandf-
data frá embættaskólunum & íslandi,
segir sami meðhj&lpari, að hann verði
fastlega að r&ða frá, að stígið sje
nokkuð spor í pá átt.“
Og um priðju pingsályktuni‘na>
að skipuð sje nefnd manna, til pess
að gera tillögur um, hverri rjettritun
skuli fylgja við kennslu í ísl. tungu,
og um ýmislegt fleira, er að kennslu
móðurmáls vors lýtur, segir loks sami
meðhjálparinn, að petta hafi all-mik-
inn kostnað f för með sjer fyrir lands-
sjóðinn, og vill pvf láta molda hana
líka. (Sbr. annars fjárgæzlu hans
fyrir landið f Fensmarksmálinu,
Magnúsarm&linu o. fl.)
Meistari Rump undirskrifar auð-
vitað allt saman, og moldunin fer
fram.-----
En hvað virðist Islendingum?
Hann er dyggur pjónn, pinginu
og pjóðinni hlynntur, pessi hæðst
launaði verkamaður peirra, meðhjálp-
ari Dana í moldunarverkunum?“
Hvernig lýst lesendum vorum á?
Er ekki ástæða til að falla fram einu
sinni á ári hjer vestur í Amerlku og
syngja peirri stjórnarskrá „lof og
prís“, sem slíkt leyfist undir ? £>að
pykir fúlmennska að dýrka goð sem
gerð eru úr gulli eða öðrum málmum,
en er ekki meiri fúlmennska að dýrka
petta pappfrsgoð?
E>á leiðum vjer herra Dorstein
Gfslason (ritstj. liins nýja blaðs „ís-
lands“, er vill algerðaa skilnað við
Danmörk) fram sem vitni f pessu
máli. í pvf númeri blaðsins („ís-
landi“) sem út kom 13. febrúar síðastl.
stendur eptirfylgjandi greinarstúfur
eptir ritstjóra pess:
„Sex lagafrurnvö' pum síðasta al-
pingis hefur nú verið neitað staðfest-
ingar, og lítur nú út fyrir, að Rumpur
r&ðgjafi ætli ekki að gefa fyrirrennara
sínum mikið eptir. Þessi frumvörp
eru um:
Borgaralegt hjónaband,
stofnun lagaskóla,
breytÍDg á prestskosningarlögunum,
eptirlaun,
afnám dómsvalds hæstarjettar,
kjörrjett kvenna.
I>að sem neyðarlegast er og hef-
ur verið við niðurskurð dönsku stjórn-
arinnar & lagafrumvörpum alpingis er
að vita, að pau sjeu skorin niður af
manni, sem ekkert vit hefur á hvort
pau sjeu góð eða vond, sem engin
skilyrði hefur til að mynda sjer nokkra
sjálfstæða bugmynd um, hvort pau
mundu verða til bóta eða ekki“.
Vjer æt'um nú ekki að ljiða fram
fleiri vitni f bráð, heldur lofa formæl-
endum 2. ágústs að hrekja framburð
pessara vitna ef peir geta. Geri peir
pað ekki, eða geti pað ekki, pá leggj-
um vjer málið undir dóm almennings
án frekari vitnaleiðslu. Og pó vjer
vitum, að æðstu prestar 2. ágúst sjeu
búnir að æsa lýðinn gegn 17. júní,
pá trúum vjer ekki,fyr en vjer tökum
á, að lýðnum hjer fari eins og Gyð-
inga skrflnum, sem var orðinn svo
æstur að hann hrópaði: Burt, burt
með hann, krossfestn hann! Gef oss
Barrabas! Höfðu Gyðingar nokkra
gæfu eða heiður upp úr,að láta æðstu
presta sfua teyma sig á nefinu?
Durgslegar getsakir.
Eins og lesendur vora mun reka
minni til, minntumst vjer seint I vet-
ur & brjef, sem einhver skuggasveinn
hjer vestra hafði skrifað „Bjarka“ út
af jarðskjálpta-samskotunum meðal
Vestur-íslendinga, og var s& náungi
aö gefa f skyn,að samskotunum mundi
eiga að verja til að styrkja fólk í jarð-
skjálpta-sveitunum til að flytja hingað
vestur, f stað pess að hj&lpa pvf til að
koma aptur undir sig fótunum par
heima.
Nú birtist brjef frá sama skugga-
sveininum, eða einhverjum bróður
hans, í blaði Þorsteins Gfslasonar,
„íslandi“, sem kom út ö. febrúar síð-
astl., og er andinn í pví hjerum bil
hinn sami. Höfundur brjesins, sem
er dags. í Winnipeg 5. des. 1896, er
með sömu afkáralegu vitleysuna, að
byggja pað á Tjaldbúðar-kappræð-
unni góðu, að samskoiafjenu muni
eiga að verja til að styrkja fólk til
vesturferðar.
£>að væri vorkunn, pó alsendis ó-
kunnugum manni, eða mönnum, hefði
orðið að setja pað, hvernig samskot-
unum ætti að verja, í eitthvert sam-
band við Tjaldbúðar-kappræðuna, en
pað er engin vorkunn fyrir kunnuga
menn að gera pað. Allir bjer vita
að peir, sem fyrir samskotunum stóðu,
áttu engan pátt f að koma kappræð-
unni &, eða voru að neinu leyti við
hana riðnir, og sama mun hafaáttsjer
stað um flesta eða alla sem nokkurt
cent lögðu í samskota-sjóðinn. Á
hinn bóginn gat samskotanefndin og
gefendur ekki hindrað, að einhverjir
færu að kappræða um petta efni á
samkomu í Tjaldbúðinni. £>að var
auðvitað tilgangslaust fyrir menn, sem
ekkert höfðu um samskotin að fjalla, að
vera að hafa kappræðu um petta efni,
og peir og aðrir máttu vita, að nefnd-
in færi með fjeð samkvæmt pví sem
gert var ráð fyrir f áskoraninni til al-
mennÍDgs, hvað margar kappræður
sem haldnar hefðu verið, að nefndin
gat ekki varið fjenu öðruvfsi, nema
eptir sjerstökum fyrirmælum allra
gefendanna- En hvað sem kappræð-
unni í Tjaldbúðinni liður—hvort sem
hún var vanhugsuð og tilgangslaus
eða ekki—pá leynir tilgangur
skuggasveinanna sjer ekki, sá nefni-
lega, að reyna að gera starf samskota-
nefndarinnar tortryggilegt að ein-
hverju leyti með pví, að slengja út
ástæðulausum getsökum. £>að eru
auðvitað oinhverjir afpessum durgutn
meðal vor Vestur-íslendinga, sem ald-
rei leggja neitt til neins, nema kjapt-
inn—og hann æfinlega til bölvunar
og Vestur-ísl. til skaða og skammar.
Hvað samskotin að öðru leyti
snertir, p& álftum vjer rjett að geta
pess nú, að samskotanefndin hjer 1
Winnipeg sendi samskotanefndinni í
Reykjavlk mest alla peningana, sem
hafa safnast, f byrjun pessa m&naðar
(aprfl), og bað hana að útbýta fjenu
samkvæmt sömu reglunum og bún
útbýtir öðru samskotafje eptir*
Reykjavíkur-nefndin hafði sem sje
látið nefndinni hjer f tje upplýsingar
um, eptir hvaða reglum hún (Rvfkur-
474
deliu og vafði hada blíðlega að sjer. Koma Ruperts
truflaði vinahót peirra, og Fidelia losaði sig úr faðm-
lagi vinkonu sinnar og roðnaði heil mikið. Náttúru-
ávfsan fræddi Rupert um, hvað um væri að vera.
,,£>jer verðið að óska henni til hamingju, kæri
Rupert,“ sagði lafði Scardale. ,,Mjer pykir svo
vænt um, að pjer skylduð koma einmittáhentugasta
tfma til pess. £>ví takið pið ekki í hendina hvert á
öðru, pið parna bæði, pað vil jegfá að vita?“ sagði
hún ennfremur, eins og hún væri að setja ofan í við
pau, pótt með blfðu. Hún vissi mikið vel, livernig
tilfinniogar Ruperts voru gagnvart Fideliu, og hún
vildi segja honum tíðindin á sem allra mjúkastan
hátt, og sýna honum að hann yrði að taka pes-su vel,
að minDSta ofan á, og koma fram gagnvart Fideliu
eins og vinur vinar hans. Fidelia hikaði sjer við,dálít-
ið vandræðalega. Hún óskaði einhvern veginn, að
hún hefði ekki verið viðstödd pegar Rupert voru
sagðar pessar frjettir. Og svo var henni ómögulegt
að taka f hönd hans án pess að hika sjer við, og án
pess að kulda-hrollur færi um bana. Hún hafði neytt
sjálfa sig til pess áður, en pað olli henni æt!ð sárs-
auka og sorgar; pað var hið sama fyrir bana og ryfja
upp gamla sorg. £>essi hönd hafði drepið föður
hennar. Rupert hikaði sjer líka við að taka í hönd
Fideliu, pví hann vissi vel hvað henni bjó-í brjósti.
En pau vissu bæði hve afar-nauðsynlegt var, að láta
lafði Scardale ekki komast að pví sem pau vissu.
Lafði Scardale misskildi tilfinningar peirrar beggja.
483
478
sitt og skildi gluggan eptir opinn, og svo setti hún
sig f hægindastól og fór aptur að hugsa um hið sama
og áður. Hún ásetti sjer, að fara ekki f rekkju fyr
en hún væri orðin syfjuð, pví hún var viss um, að ef
hún gerði pað nú pegar, pá yrði hún andvaka. £>egar
hún var búin að ráða petta við sig, faagræddi hún
sjer í stólnum—og sofnaði strax!
Hvað lengi svafhún? Henni fannst, að hún
hafa sofið svo klukkutímum skipti, en í rauninni voru
pað að eins fáar mínútur. Hún vaknaði við eitt-
bvert undarlegt skrjáandi, brakandi bljóð rjett fyrir
utan gluggan. Hún stökk á fætur og hljóp út að
glugganum, eins og ósjálfrátt, ti' að láta hann aptur
—hún vissi ekki hvers vegna—en pá sá hún einh vern
dimman lfkama bera við himininn úti fyrir gluggan
um. Þar næst sá hún, að karlmaður klifraði úr grein-
um trjesins niður á gluggsvalirnar. Allar sögur,
sem Fidelia hafði heyrt um nátt-ræningja, ruddust
nú hver um aðra pvera fram í huga hennar; en prátt
fyrir pað var hún í sömu nndránni að ásetja sjer, að
láta ekki óttann yfirbuga sig. Það var of seiut að
loka glugganum. Maðurinn, hversem hann var, var
pegar kominn á gluggsvalirnar.
„Óttist ekki,“ sagði hann, og pekkti hún röddina
glöggt. „Það er vinur yðar, en ekki óvinur, sem
hjer er komiun, Miss Locke“.
Maðurinn var prófessor Bostock—Jafet Bland.
Fidelia hörfaði frá glugganum og hann kom inn í
herbergið.
um nokkurn undanfarinn tfma—alltaf sfðan hanú
kom til baka til London—og hann var að hugsa u®
opinberunins, sem honum fannst að hann hefði feng'
ið við pessa einu eldingu úr augum Bostocks. HanO
hafði æfinlega tekið eptir, hve sljó og sviplaus aug»
Bostocks voru dags daglega. Hann mundi jafnvel
eptir, hversu sviplaust augnaráð Bostocks var dagin0
sem upppotið varð útaf pví, að Bostock tók skilm'
inga-sverð semjverju vantaði á oddinn, pegar han°
háði skilminga einvígið við Aspen. Bostock vissi p^
auðvitað, að fleiri horfðu á hann, en petta kveld—'
petta sama kveld—pegar hann áleit vafalaust,
enginn veitti honum eptirtekt pað augnablikið, p^
brann eldur úr angum hans og pau virtust full
eldingum.
„Jeg hef sjeð pessi blossandi augu áður,'‘ sag®1
Rupert við sjálfan sig. „Hvar hef jeg sjeð fau?“
Þannig ráfaði hann um garðinn, fullur af afls'
konar hugsunum, sumum punglyndisleguro, sua)l1I,,
iðrandi fyrir sitt liðna líf, sumum órólegum °t
kvíðafullum útaf nútfðinni og framtíðinni, pang*®
til hann loks kom að trjápyrpingu einni lítiflú ^
grænum túnbletti, sem hann vissi að var undir off
rjett gagnvart glugganum & herbergi Fidcllu, °í?
par tafði hann um stund. Það var ljós f
um & herbergi Fideliu. Hann horfði & pað
eins og f leiðslu, og fannst eins og hann gæti ekk1
slitið sig burt Irá pessum blotti.
„Hve ákaflega er jeg pó ekki ástfanginn **
glug*8®
bríö
um