Lögberg - 27.04.1899, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 27. APRÍL 1899
7
Ur Islands-ferð.
Eftir síra J. A. Sigurðsson.
Greinin, sem hór fer á eftir, er
íramhald af ferðapistlum peim, eftir
J. A. Sigurðsson, er birtust i
Lögbergi í fyrra, en annars búumst
vór við að viðbótin, eða greinar hans
fitaf ferðalaginu um sjálft Island,
birtist I „Sameiningunni“.
„Á SKOTI.ANDI.
Edinburgh er stór borg og fögur,
& st»rð við Stockholm og litlu fólks
f®rri en Kaupmannahöfn. Ég pekti
I>ar ekkert nema nafn á einu bindind-
is-hóteli. Eftir pvl spurði ég pegar
°g lét aka mér pangað. Var pað í
i^inni fögru aðalgötu borgarinnar,
Princess stræti, gegnt hinni frægu
fnyndastyttu Walter Scoti’s og nefnt
eftir sögum hans „Waverly Novels“,
Waverly Hotel.
Allur aðbúnaður á enskum gesta-
skálum er ólíkur pví sem hér ttðkast
°g kostnaðurinn reiknaður á annan
hátt. I>ar er ekki borgað ákveðið
fyrir daginn, heldur er alt sundurliðað
°R reiknað sérstaklega, sem hiti, ljós,
Þjönusta m. fl., auk hins venjulega.
Énginn maður víkur par hendi né
f»ti án auka borguDar og stundum
T'lja pmr hendur vera helzt til marg-
ar, iem réttar eru út eftir aurum út-
lendingsins. Eins og nýlendustjórn
Lngla er viturleg og að orðtaki höfð,
Pannig er annálsverð stefna borga-
lyðsinB á Bretlandi viðvfkjandi vasa-
peningnm vegfarandans.
Betra er fyrir ferðamanninn að
vera vel að sór í enskum peninga-
töikningi. I>að gengur næst pekk-
lng á enskri tungu pegar par er ferð-
*st. Enga hafa peir rafmags-spor-
vagna í Edinburgh, heldur ganga
hestar fyrir strætavögnum. Langan
Veg getur maður farið fyrir 2 d.
(pence =— lí aurar) með peim
vögnum.
Skotar komu mér fyrir sjónir sem
hinir mestu snyrtimenn; pó er bún-
lngur Há-Skota fremur óaðgengileg-
nr, og fátt eða ekkert hef ég séð and-
haslislegra en búning og framgang
®kozkra hermanna.
Skotar eru pögulir menn og frem-
Ur drembilegir. I>eir vilja spyrja
a®ra, en helzt svara sem fæstu sjálflr.
^anni liggur við að halda, að einn
eiginlegleiki peirra sé tortrygni. I>að
er eins og peir kunni betur en sumir
Islendingar vfsupartinn eftir séra
Hallgr. Pátursson: „Það má kalla
hyggins hátt, að heyra margt en skrafa
fátt“—En pegar kunningskapur hef-
Ur tekist, eru peir mjög alúðlegir
^enn.
Heimili Skota eru að jafnaði
Ijömandi fögur og sárstaklega ramm-
8jör, sem Englendinga. Umhverfis
húsin eru háir garðar, regluleg virki,
°g verður að hringja par áður en gest-
Urinn geti nálgast húsið.
Bað minnir alt á máltækið enska:
»My house is my castle“ (Húsið mitt
er vlgið mitt). I>jóð vor á, hygg ég,
•iomitt ónumið pað orðtæki í öllum
■kilningi__Mér fanst í Edinburgh,
eftir ytra útliti að dæma, gæti annar-
hvor maður verið biskup, og hinn hlut-
lnn hlyti eitthvað að vera skyldur eða
tcngdur Victoríu drotningu, eða að
tn>nsta kosti í ætt við einhverja Mariu,
*em par réðu rfkjum forðum daga.
Einn sunnudag var ég í Edin-
h»rgh, 1 s. e. trinitatis (13. júní). Ég
*Purði eftir prestum og kirkjum par í
horginni. Ein sænsk lútersk kirkja
°r Par, en all-langt paðan sem óg bjó,
*vo ég kom pangað ekki. Prestbyt-
erfanskur prestur, dr. White, er par
UafnkunDastur. Hann hefur aðstoðar-
Pre»t sem heitir Black, svo kirkjan
Poirra var nefnd f daglegu tali!
^hite-and-Black-Church. Mór var
fyrirfram vel við presbyteríönsku
kirkjuna á Skotlandi og Edinburgh
fyrir ymislegt, en meðal annars fyrir
ÞaÖ, að Rev. liobert Murray Mc-
^heyne var Edinburgh-maður og
presbyterianskur prestur. Enga æfi-
*hgu hef ág lesið jafn fagra sem hans.
Hann var maður fyltur heilögum anda.
^ál hans og hjarta var svo dyrðlega
fagurt og algjörlega guði belgað.
Öann dó 30 ára gamall, 1843.
í pessa presbyteriönsku kirkju
gekk ég tvisvar. Hún var eins og
kirkjur Breta eru að jafnaði, mjög
fögur kirkja, og ekkert sérstakt við
guðspjónusturnar—nema fólksfjöld-
inn. Ræðan var aðalhluti guðspjón-
ustunnar, eins og tfðkast hjá öllum
deildum reformeruðu kirkjunnar.
Presturinu var I hempu og las ræðu
sfna af blöðum, bæði um morguninn
og kveldið.
Á laugardagskveldin getur mað-
ur, sem staddur er f Edinburgh, efað
pað, að Skotar séu jafn miklir kirkju-
menn, sem almælt er að peir séu, pvf
pá er par enganveginn laust við
drykkjuskap og verkalyðurinn all-
ókirkjulegur. En á sunnudagsmorgn-
ana efar pað enginn maður að peir
ræki vel kirkju og láti sér ant um
kristindóminn. I>á er engu llkara,
en allir borgarbúar séu að fl/ja úr
borginni, svo streyma peir til kirkn-
anna. í aldingörðum og á skemti-
stöðum situr fjöldi á helgum dögum
og lesa margir þar í biblfunni og
bænabókum. Helgihald á íslandi, í
Reykjavfk t. d. og f Edioburgb, er,
held ég, eitt hið ólíkasta sem maður
getur hugsað sér. Skotar eru alvöru-
gefnir trúmenn. Frá peim er eink-
um komin hreintrúarkenning (Purit-
anism) hinna eldri landnámsmanna
hér í landi, einkum í Nyja-Englands-
ríkjunum, sem sett hefur einkenni
sitt, eða haft áhrif á nálega alt kirkju-
lff pessa lands.—í kirkjulffi Skota, og
pá ekki sfzt í Edinburgh, verður mað-
ur hvervetna var við anda Johri's
Knox (f. 1605, d. 1572), hins mikla
fulltrúa siðbótarinnar par í landi.
Enda var starf hans mest I pessari
fornu og frægu höfuðborg. E>ar stend-
ur enn kirkjan sem hann prédikaði f
(St. Giles), og húsið sem hann bjó f,
með öllum hinum forna húsbúnaði
hans. Alt, sem minnir á hann, er
varðveitt af Skotum og peim hinn
mesti helgidómur. En ág hef ásett
mér að gera hann, og yms atriði er f
sambandi við hann standa, að sárstöku
umtalsefni við ff-rsta tækifæri, og læt
pví hár nægja að nefna petta.
öll raunasaga Skotlands, öll bar-
átta siðbótarinnar, allur sigur hinnar
evangelisku trúar, alt hetjulff hinna
dyrðlegu vitna hins kristilega sann-
leika og blóðfórn peirra, kemur fram
f huga manns við komuna til Edin-
burgh og heimsókn til hinna fornu
sögustöðva par. Skotland á fræga
sögu, göfuga og mikla menn.—Sá
maður, sem hinn gáfaði og alkunni
rithöfundur 1 homas Carlyle segir að
hafi haft stærsta sál af öllum brezkum
mönnum fyrr og sfðar, var Skoti, og
minnismerki hans er f Edinburgh,—
hinn einstaki, ólánssami plógsveinn
frá Ayrshire, />/ód-skáld Skota, Ro-
bert Burns. Kjarkur og kraptur,
trúaralvara og táp Skota, er til peirra
komið frá John Knox, en vitsmunir,
andagift og ástrfður frá Robert Burns.
Ég póttist hvervetna sjá svipi peirra,
verða var við anda pessara tveggja
andlegu pjóðarfulltrúa.
Ég skoðaði sögustaðina I Edin-
burgh eftir föngum og yms minnis-
merki, sem of langt yrði upp að telja.
—Sögu elztu kirkjunnar par getur
maður rakið til 9. aldar og jafnvel
sumt af byggingunni er frá 1120.
Borgar-virkið er mjög forn og frægur
staður, og fáir eða engir ferðamenn
ganga fram hjá honum.—Virki petta
er bygt á 300 feta háum kletti, sem
er pverhníplur á prjá vegu. Er pað
frægt að fornu og n/ju.
Saga Breta er mjög óljós framan
af. Áreiðanlegar sögur hefjast rúm-
um 300 árum f. Kr. — Þá var upp-
gangur Grikkja hvað mestur. Komu
peir meðal annars við Bretlandseyjar.
Þar bjuggu pá Keltar. Um komu
peirra pangað er mönnum ekki full-
ljóst, Þeir höfðu numið par land
öldum áður en Gallar fluttu pangað.
Þriðji flokkurinn var par fyrir, er
nefndir voru Ivernians og írland eftir
peim Ivernia, sem Rómverjar afbök-
uðu sfðar I Hibernia.—Þegar Júlíus
Cæsar átti I ófriðnum við Frakka,
frðtti hann um Bretlands-eyjar — sem
hann hefur ef til vill skoðað sem
nokkurskonar Filippusar-eyjar, — og
J>ann styrk sem mótstöðumennirnir
fengu paðan. Um 55 f. Kr. fór hann
yfir til Bretlands og lagði undir sig
land par sem hann fór. Eftirmenn
hans héldu peim sigri áfram, og um
85 e. Kr. var Eogland og mikill hluti
Skotlands rómversk nylenda. Skotar
segja, að virki petta sé eldta en koma
Rómverja pangað og peim hafi par
verið viðnám veitt. Elzta nafn pesser:
Castelh-Mynyd agned, sem merkir:
Virkið á Agnesar-hæð. Sfðar fékk
pað nafnið Castrina Puellarum, pvf
dætur eins konungsins áttu að hafa
leitaðsérpar hælis. Umhverfis vígi
petta og f skjóli pess reis svo upp
borg, fyrst nefnd Edwinsburg, eftir
Edwin konungi yfir Norðimbralandi,
sem oft er getið um f fornsögum vðr-
um. Segir f Egilssögu, að Norð-
imbraland sé „kallat fimmtuDgr Eng-
landt, ok er pat norðast næst Skot-
landi“.—Síðar bygðu Norðmenn par
mest og afkomendur peirra, sem segir
í sögu Ólafs Tryggvasonar og víðar,
Surnir konuDgar Skota voru kynjaðir
frá Norðmönnum eða Dönum. Úr
pessari Edwinsburg verður svo Edin-
burgh. Tel ág vafalftið, með pessa
sögu í huga, að einhvern tfma hafi
hinir vígkænu langfeðgar mfnir
höggvið hér strandhögg í Leith og
Edinburgh, á undan Crorawell, og
heimsótt virkið með meiri frægð en
nú gerði ég. Ég hef leiðst út f pessa
hugleiðing, pvf hér mionir alt á styrj-
aldir,—einkum pað, að orustur voru
atvinna manna áður en kristin trú
nam hér lard.—Hér er. ein hin fræg-
asta fallbissa miðaldanna, Mons Meg.
Húi bilaði við ofhleðslu 1682 og hef-
ur síðan ekki verið notuð. Stórmik-
ið slys orsakaðist af einu slfku skoti,
pegar Jakob (James) annar misti lífið
1400. Vopn petta var hið mesta á-
trúnaðargoð Walter Scott’s, skozka
skáldsins, er kom pvf til leiðar, að
fallbissa pessi var flutt frá London
Tower til Edinburgh 1829.
Þar eru og syndar konungs-ger-
semar (Regalia) ymsar: kóróna, veld-
issproti og ríkis-sverð Skota, m.fl.
Þegar Skotland var sameinað
Eoglandi 1707, áttu pessir forn-helgu
hlutir að varðveitast innan Skotlands.
En sá grunur lagðist á, að peir hefðu
verið burtu numdir. Þessir hlutir
voru geymdir f afar-mikilli eikarkistu,
sera par er til synis, frá 1707 til 1818
(eða 19). Þá var hún opnuð á hátíð-
legan- hátt og fundur peirra, sem
helgra dóma, opinberaður. Lands-
1/ðurinn fagnaði fundi pessara hluta,
sem nndirokuð pjóð frelsi sfnu.
Kórónan vegur 56 únzur (1 únza
=2 lóð), prýdd gulli og perlum. Hún
er frá 13.—14. öld.
Veldissprotinn er úr silfri, 39
puml. að lengd, settur perlum frá
austurlöndum. Djfrðlinga- myndir
prýða hann, og stafirnir J.R.V. benda
á, að Jakob fimti hafi látið gera hann
á Frakklandi um 1536.
Rfkis sverðið er eldra og var gef
ið Jakobi konungi hinum fjórða af
Júlfus páfa öðrum. Er pað listaverk
mikið, og eignað hinum fræga ftalska
listamanni, Benvenuto(?) Cellini.
Flest af pví, -em nú stendua af
virkinu, er frá 15. og 16. öldum, og
ber vitni um hina blóðugu ofsóknar-
tfð, sem pá gekk yfir hina beztu menn
pjóðarinnar og kristna kirkju. Hér
var María drottning Skota, og eru hin
konunglegu herbergi lítt breytt. Hún
var, sem alkunnugt er, grimmur óvin-
ur prótestanta og mjög ógætin kona.
Hér fæddist sonur hennar, Jakob
sjötti, og er s/ndur herbergis-glugg-
inn, við einn klett-vegginn, par sem
hann, að sögn, sem barn í reifum var
látinn niður sfga í körfu, til uppoldis
og fósturs meðal hinna kapólsku vina
og skjólstæðinga drottningarinnar,
pó sú trúar-uppfræðsla gerði hann
aldrei að máttarstólpa kapólsku
kirkjunnar.
Hér stendur einnig hið forna
pinghús og krýningar-staður Skota frá
1454, með miklu safni af fánum og
vopnum liðinna alda.
Elzti partur virkisins er St. Mar-
garet’s-kirkjan. Það er elzta bygg-
ing, sem til er f Edinburgh, frá 11.
öld. Og eins og hún er elzt, er hún
efiaustein allra minsta kirkja, sem
til er — og sú lang minsta af peim,
sem ég hef séð.—Um langan tfma
var hún höfð fyrir púðurhús, en eod-
urbætt 1853 og mörg helg og forn
tákn minna par nú á tilbsiðslu trú
aðra manna á hinum myrku miðöld
um, í pessari pröngu, fornu virkis-
kirkju, sem er nálega jafogömul pjóð-
kirkju íslandi. — Það stend ír margt
vel og lengi, sem kristindómurinn
hefur reist í heiminum og — hjörtun-
um, og veggur kirkjunnar hallast
naumast, öðru fremur enn, né heldur
brennur hún öðru fyr,—hið ytra eða
innra.
Northern
PACIFIC
RAILWAY
Ef pér hafið I huga ferð tll
eða hvert helzt sem er
SUDUR
AUSTOR
YESTUR
ættuð pér að finna næsta agent
Northern Pacific járnbrautar-
félagsins, eða skrifa til
CHAS. S. FEE H. SWINFORD
G. P. & T. A., General Agent,
St. Paul. Winnipeg.
OLE SIMONSON,
mælirmeð sfnu n/ja
Scandiuavian Hotel
718 Main Stebet.
F»ði 11.00 á d««.
Jluglijöing.
MIKIL
TILHREINSUNAR-SALA
á
$4,000 VIRDI
af
ALSKONAR VORUM
í
Stockton, Man,
Nú erum vjer að selja vörubirgð-
ir vorar fyrir neðan heildsölu-verð.
Fyrir utan pað, að vérPseljum vörur
daglega eins og að ofan (er sagt, pá
ætlum vér að selja pær við
UPPBOD
hvert fösttidags kveld kl. 8, pangað
til öðruvfsi verður auglýst. Vörurn-
ar voru keyptar fyrir lágt brot úr
dollar af hinu sanna verði peirra, og
verða pess'vegna seldar mjög ódýrt.
DAFOE & ANGUS,
Eigendur varningsins.
I. M. Cleghorn, M. D.,
LÆKNIR, og 'YFIRSETUMAÐUR, Et<
Hefur keypt lyfjabúðina á Baldur og hefur
þvf sjálfur umsjon á öllum meðölum, sem hann
ætur frá sjer.
EEIZABETH 8T.
BALDUR, - - MAN
P. 8. Islenzkur túlkur viö(hentlm
nær m»a þörf gerist.
IAFNVEL DAUDIR MENN...
U MUNll UNDRAST SLIKANVERDLISTA
Þjer ættuð ekki að sleppa þessari mestu Kjörkaupa-
veizlu í Norður-Dakota framhjá yður.
Lesið bara peunan verðlista.
Góð „Outing Flannels“...................... 4 cts yardið
Góð „Couton Flannels....................... 4 cts yardið
L L Sheetings (til línlaka)................ 4 cts yardið
Mörg púsund yards af Ijósum og dökkum prints á. .. 5 cts yardið
Háir hlaðar af fínasta kjólataui, á og yfir.10 cts yardið
10 pnnd af góðu brenndu kaffi....................$1 00
10 stykki af af Kirks Comfort sápu fyrir......... 25
25 pund af mais-mjöli fyrir ..................... 50
og allar okkar vörur eru satt að segja með niðurskurðs-verði.
L. R. KFiT iT,Y "iUdTkota.
Ta
AKID
EFTIR!
A.
Við höfumjeins miklar vðrur og aðrir;
Við höfum elns ódýrar vörur og ðrir;
Við höfum*eins1góðarj vörur og aðrir;
Við lánum vörur eins^og aði ir’;
Við kaupum alskonar bændavörur.
Komið og sjáið og reynið
THOMPSON & WING,
MoANtíe Stiphhnson, Mauager.
MOUNTAIN, N. D,
sumiR -
CALIF0NIU
AUSTUR
CANADA .