Lögberg - 05.09.1901, Blaðsíða 4

4
LÖGBKRG, KIMTUDAGINN 5. SEPTEMBER 1901
LÖGBEKG.
er Refi & fít hvern flmtndae af THE LÖGBKRG
RINTIVG & PUBUSHING CO., (lögglH), ad Cor.
WlHl irt Ave. og Nena ^tr. Winnlpeg, Man. — Kost-
ar $'2.00 nm árið [t fslamli 6kr.1. Borgist f>rir
fram, Einstök nr. 5c.
Pnblished evcry Thnrsday by THE LÖG^BERG
PRINTING & PUBLIRHING CO., flncorporated], at
Cor Wiliinin Ave &Nena Stn Winnipeg, Man —
Subscription price «2.00 per yenr. payable in ad-
vance. Single copies 5c.
Business Manager: M. Paulson.
^UGLYSINGAR: Smá-auglýsingar í eltt skifti25c
fyrir 30 ord eda 1 þml. dálkslengdar, 75 cts nm
mánudinn. A stærri auglýsingnm nm lengri
tíma, afsláttur efíir samuingi.
BUSTAD V-SKIFTI kaupenda verdur ad tilkynna
skriflega og geta um fyrverandi bústad jafufram
Utanáskripttil afgreidslustofu bladsins er *
The Logberg Printing & Publishing Co.
P.O.Box 1292
Tel 221. Winnipeg,Man.
UUuáskrlplttJlritstjdrans er:
Editor LAgberg,
P -O.Box 1292,
Winnipeg, Man.
-— Samkvæmt laudslögum er uppsðgn kaupanda á
biadi úgild, nema hann sé skuldlans, þegar hann seg
r upp.—Ef kaupandi,sem er í skuld vid bladidflytu
^htferlnm, án þess ad tilkynna heimilaskiptin.þá er
a yrir dómstólnnnm álltin sýnileg sönunmfyrir
prettvísum tilgaugi.
-- FIMTUDAGINN, 5. SEPT. 1901 —
Fögnuður á Islandi.
Mikill fögnuður er á íslandi
ytir hinni nýju ráðaneytis-breytingu
í Danmörku. ]iar eru nú vinstri
menn loksins búnir að fá konung
ofan af þeirri dæmalausu ómynd og
ol'rjálsJyndi að bafa ráðaneyti sitt
úr Öokki minni hlutans á þingi og
taka vilja þjóðerinnar alls ekki til
greina. ísafold, helzta blaðinu á
Islandi, farast þannig orð um ráða-
neytis-breytinguna:
„þau gleðitíðindi bárust nú með
Ceres á múnudaginn, að vinstrimenn
hefðu tekið við völdum í Danmörk
24. f. m. þrem dögurn áður en skip-
ið fór þaðan.
Loksins hefir vitið orðið þar
ofan á.
Loksins er því fáránlega óráði
af létt þar í landi, sem einkennir
stjórnarástaodið, þegar konungs-
valdið er þingbundið og stjórn kon-
ungs er samt í eindregnutn fjand-
skap við meiri bluta þings og þjóðar.
Eftir aldarfjórðungs vitleysu
og óstjúrn er stjórnin nú í samræmi
við meirihluta þeirrar þingdeildar,
setn kosin er með almennum kosn-
ingarrétti.
Löggjafarstarfið og menningar-
baráttan öll verða af nýju sótt á
þann sama hátt, sem tíðkast mcð
öðrum þjóðum, þar sem stjórnarskrá
landsins er í heiðri höfð og lönrin
virt af þeim, er þeirra eiga að gæta.
það er hæði Jjúft og skylt. að
samfagna bræðraþjóð- vorri út af
þessari milíilsvarðandi breytingu.
þoim íslendingum, s'em af ein-
lægni vilja eitthvað áfram með þjóð
slna, en ekki láta það eitt fyrir sér
vaka, að halda öllu í sama farinu,
halda völdunum yfir þessari þjóð í
sömu höndum, sem að undanförnu,
sömu höndum, sem sýnt hafa það
með átaltanlegri og dýrkeyptri
reynslu á síðari árum, að stjórn-
taumarnir eru þar illa komriir —
þeim íslendingum hlýtur ráðaneyt-
is-breytingin að vera mikið fagn-
aðarefni.
Nú höfum vér fylstu ^stæðu til
þess að gera oss vonir um að litið
verði af stjórninni í Khöfn á alla
framsókn þjóðar vorrar af skilningi,
sanngirni og bróðurhug; að eiuskis-
verðar og úreltar afturhaldslcreddur
verði ekki lengur látnar ráða mestu
urn úrslit þjóðmála vorra og að nú
sé áður en langt líður lokið veldi
þeirra manna, sem alt kappið hafa
ft það lagt, að tefja fyrir framsókn
þjóðar vorrar, sumpart af megnustu
vanþekking á högum og þörfum
hennar, sumpart af algengum mis-
skilningi á stefnu tímans yfirleitt,
sumpart af því, að það er ávalt fyr-
irhafnarminst; að hafast ekki að og
lofa öllu að hólkast eins og verkast
vill.
Ótrúlega mikið ilt höfum vér
haft af stjórnarólaginu í Danmörk.
Stjórnarvaldið hefir orðið að hégóma
hér eins og þar, af þvi að það átti
engar rætur í þjóðfólaginu, var ekki
í neinni verulegri samvinnu við
þjóðina. Sama lítilsvirðingin á rétti
þjóðarinnar hefir átt sér stað hér
eins og þar, og hirðuleysið um þarfir
vorar enn auðsæjara og óskamm-
feilnara. Sama viðleitnin hefir ver-
ið hér eins og þar við að fá þjóðina
til þess að sætta sig við vesalt
stjórnar-afstyrmi og leiða hana af-
vega út á eyðimörk skriffinskunnar
og hugsjónaleysisins. Og alt hefir
þetta haft þeim mun óhappasælli á-
hrif hér á landi, sem þjóðin er lítil-
sigldari, einangraðri, fátækari og
skemmra komin í alls konar menn-
in^n.
Nú hljótum vér allir að vona,
að nýir og betri tímar séu f'yrir
höndum.“
það er ekki óhugsandi að ráða-
neytis-breyting þessi hafi nokkura
þýðingu fyrir ísland. það, að kon-
ungur hefir slakað til að lokum við
Dani, getur og ætti að leiða til til-
slökununar einnig ' við íslendinga.
Véréskum þess af heilum hug, að
þessi nýja breyting verði íslandi til
sem mests góðs. En íslendingar
mega ekki búast við að alt fáist
með breytingunni. Sé þeim um-
hugað um, að vinstrimanna ráða-
neyti verði langlíft, þá verða þeir að
sætta sig við það þó umbótastefna
þess fari hægt úr hlaði.
Fregnin um ráðaneytis-breyt-
inguna hefir eðlilega verið sórstak-
lega mikið gleðiefni fyrir meiri-
hlutann á þingi á íslandi. Lands-
höfðingi hafði hiklanst lýst yfir því
þar, að stjórnarbótarfruinvarp meiri
hlutans næði ekki staðfestingu. Má
nærri geta hvernig meirihlutanum
muni hafa liðið yfir slíkri yfirlýs-
ingu b.ndshöfðingja cftir alt stríMð
og barittuna og allar þær góðu von-
ir, sem búið var að gefa um kon-
ungs staðfestingu Goose, íslands-
ráðgjafinn, sendi alþingi þann boð-
skap fyrir munn h n lshöt'ðingja, að
hann ætlaði sér ekki að staðfesta
frumvarpið og iná svona nokkurn-
veginn reiða sig á, að hann hefði í
því efni staðið við orð sín.
En nú er Goose úr sögunni og
í hans stað kominn maður úr flokki
vinstrimanna, svo lítill vati getur
á því leikið, að nú verður stjórnar-
bótarfrumvarp alþingis staðfest af
konungi.
það mundi að minsta kosti
ekki mælast vel fyrir ef vinstrimenn
nú neituðu jafn lítilli stjórnarbót
eftir alt gumið yfir því, hvað þeir
vildu að gert væri fyrir íslendinga,
og hvað þeir muudu gera ef stjórnin
væri í þeirra höndum.
Manntaiið.
Afturhaldsmenn reyndu til
þess að fá iunflytjendur í Norðvest-
urlandið þegar þeir voru við völdin
í Ottawa, en það tókst ekki eða rétt-
ara sagt, fólkið flutti út jafnóðum
og það kom inn, vegna þess ekkert
var gert til þess að hlynna að bygð-
inni. Laurier-stjórnin byrjaði strax
á umbótum þegar hún tók við; hún
kom smjörgerð og ostagerð í gott
horf, útvegaði góðan markað fyrir
alla bændavöru, gerði samninga við
Bandaríkin um upphafning sótt-
varðar á nautpenÍDgi, lækkaði tolla
og flutningsgjald á lifsnauðsynjum
manna o. s. frv. Og svo fór landið
að byggjast, svo að síðan Laurier-
stjórnin kom til valda hefir fólks-
talan í Norðvesturlandinu meira en
tvöfaldast, fjölgað um 122afhundr-
aði.
Afturhaldsmenn héldu því fram
þegar þeir voru við völdin, að alt,
sem útheimtist til þess að auka við-
skiftin við önnur lönd og bæta
verzlunina f landinu sjálfu, væri að!
fá nóga inuflytjendur og byggja
landið. Laurier-sljórnin hefir nú'
sýnt, að sú aðferð er öfug. Aðferð-
in til þess að fá landið bygt er sú að
gera aðgengilegt fyrir menn að setj-
ast að í þvf. þegar húu var búin
að koma öllu í það horf, að búskap-
urinn borgaði sig vel, þ4 óx verzl-
unin og }>á fjölgaði fólkinu.
Menn stóðu í þeirri meiningu,
að íbúar Canada væri nú orðnir yfir
sex miljónir og bygðu menn það sér-
staklega á því, hvað viðskifti Can-
ada-manna við aðrar þjóðir voru
orðin mikil. En sfðasta manntal
sýnir, að lbúatalan er ekki nema
nokkuð & sjöttu miljón. Viðfkifta-
magn þjóðarinnar er ekki aðallega
bundið við fólksfjöldann heldur við
framleiðslukraft landsins og hag-
kvæm viðskiftaskilyrði.
í ræðu, sem Sir Vilfrid Laurier
hélt í Toronto þegar hann opnaði
iðnarsýninguna þar fyrir fáum dög-
um síðan og stjórnarnefndin hafði
fagnað honutn með ávarpi, fórust
honum orð á þessa leið, þar sem
hann mintist á síðasta manntal:
„Nýlega höfum vér allir, sem
þjóðræknir Canada-menn, gert upp
reikningana hvað mauntalið snertir.
Vér höfum allir orðið fyrir von-
brigðum við töluna. Eg efast ekki
um, að vonir yðar hafi brugðist.
Sem Quebec-manni brugðust mér
einnig mínar vonir. Vér höfum
ekki verið líkt þvl nógu duglegir.
Fólksfjölgunin hefir ekki verið til-
tölulega eins mikil eins og hérna á
árunum, þegar sextán og seytján
manns var í hverri fjölskyldu. Að
þvf leyti höfum vér orðið fyrir von-
brigðum, en eg vona, að öllum hér,
eius og mér, þyki upphefð og sómi
að því að vera Can»da-menn.
Eg hafði ímyndað mér, að fólks-
fjöldinn hlyti að vera sex miljónir
að minsta kosti vegna þess hvað
verzlun landsins hefir stórkostlega
aukist. Eg hélt það útheimti svo
mikinn fólksf jölda til þcss að gcra
jafumikla verzlun. En vér erum
ekki sex miljónir, einungis fimm
miljónir og rúmur einn þriðji. Ná-
granna þjóð vor sunnan línunnar,
frændur vorir og vinir, segja oss, að
oss hafi farnast illa, og að oss geti
aldrei farnast betur fyrr en vér slá-
um 03s inn með þeim. það stendur
svi pað á með þjóðirnar og einstakl-
ingana. Eigið þér góðan vin, þá
kennir hann í brjósti um yður ef
þér eigið hágt, en eigi hann við sömu
bágindin að stríða, þá er vorkun-
semi hans við yður blönduð ánægju,
þannig er því varið fyrir Banda-
ríkjamönnum. þeir aumkvast yfir
oss vegna þess að vér höfum ekki
! fjölgað jafn ótt eins og þeir. En
svo verður mér litið á tölurnar, sem
! sýna viðskifti vor við heiminn, og
á tölurnar, sem sýna viðskifti þeirra,
og þar sé eg, að öll verzlun þeirra
við önnur lönd, bæði það, sem tlutt
er út úr latidinu og inn í landið,
nemur $2,125,000 000. Skifti mað-
ur þessu niður á 75 miljónir manna,
sem er íhúatala Brndaríkjanna, þá
verður verzlunin $29 á hvern mann.
Verzlun Canada var í380,000,000 á
árinu, eða um $78 á mann. þér
sjáið þannig, að verzlun hvers ein-
staks Canada-manns er að meðal-
tali því nær tveimur þriðju hlutum
meiri en verzlun Bandaríkjamannp,
svo vorkunnsemi þeirra á ekki rétt
vel við. Reyni þeir að gera betur,
og láti þeir oss svo vita í hverju oss
er ábótavant."
Sporvegsmanna-vcrlylallið,
sem byrjaði 17. Júní í sutnar, er nú
loksins útkljáð. þótt ekki sé hægt
að segja, að sporvegsmenn hafi grætt
mikið á verkfallinu, þá er þó gróð-
inn dálítill. það, sem sporvegs-
menn fóru fram á, var jöfnuður á
kaupgjaldi meðfram brautinni, og
hefði slíkt þýtt kauphækkun til
manna á sumum stöðum; annað, sem
þeir fóru fram á, var það, að Can.
Pac. járnbrautarfélagið viðurkendi
félagsskap sporvegsmauna eins og
hverra annarra járnbrautarþjóna, t.
d, vélstjóra, vagnstjóra, o. s. frv.
Rétt áður en verkfallið byrjaði hafði
kaupið verið hækkað, en mönnum
þótti það ekki nægilega mikið.
Hækkunin mun hafa verið 10 cents
á dag handa beztu mönnunum og
þeim, sem verið höfðu í þjónustu
félagsins lengur en heilt ár, og svo
var eitthvað hækkuð við verkstjór-
ana. þetta þótti mönnunum of lít-
il kauphækkun, en sérstaklega þótti
þeirn það að, að járnbrautarfélagið
tók ekki hið allra minsta tillit til
félagsskapar þeirra og virti leiðtoga
þeirra ekki viðtals, sem slíkra.
Nú hefir járubrautarfólagið lof-
að því, til sainkomulags, að viður-
kenna félagsskap sporvegsmanna að
einu ári liðnu hér frá ef þeir þá
verði búnir að koma sér niður á við-
unanlega stjórnarnefnd, er fullan
myndugleik hafi til þess að semja
um kaup, o, s. frv., þó áskilur járn-
brautarfélagið, að framkvæmdar-
nefndin skuli engin afskifti hafa af
kaupi þeirra sporvegsmanna, sem
ekki hafa unnið við þá vinnu að
minsta kosti eitt ár.
Járnbrautarfólagið lofar enn-
frcmur að láta ekki mennina gjalda
verkfallsins hvað vinnuveiting
snertir, og að taka þá alla aftur,
hvern á sinn stað, alls staðar þar,
sem menn hafa ekki fengist meðan
á verkfallinu stóð; og þar, sem svo
stmdur á, lofar járnbrautarfólagið
374
an tók þetta svo nærri sér, að það lagði hana 1 gröf-
ina, og frændi minn varð loksins vitstola af smán
þeirri og sorg, sem alt þetta leiddi yfir hrnn.“
„Er ekki þetta raunaleg saga?“ sagði Mrs Yan
CortLndt. En, þegar alt kemur til alls, þá bakaði
þó stúlkan sér mótlæti þetta að mestu leyti sjálf.“
„Að hverju leyti?“ spurði Mitchel.
„Þér sögðuð að hún hefði strokið, eða var ekki
svo?-‘
„Jú! Hvað kemur það m&linu við?“
„Að strjúka með karlmauni bendir æfiulega &
hjónaband annarsstaðar en I heimahúsum og án sam-
þykkis fo-eldra eða eftirlitsmanna og sýair þessvegna
bæði óþakklæti og eigingirni hjá stúlkunni. Hún
sýair óþakklæti sitt með því að gefa engan gaum að
skyldum sínum við þá, sem hafa borið velferð hennar
fyrir brjóstinu og annast hana frá blautu barnsbeini.
Hún gleymir öllum áhyggjustundunum og vöku-
nóttunum, sem maður hefir haft upp yfir henni þegar
eitthvað hefir ger.gið að henni, og hvernig umönn-
unin fyrir vellíðan hennar æfinlega var látin sitja í
fyrirrúmi fyrir öllu öðru. Hún gleymir því, að þeir,
sem þannig verja lífi sínu f þjónustu hennar, h'jóta
að bera elsku í brjósti sínu tii hennar, og að skyldur
hvíla á honni fyrir slíka elsku. Og svo er hún eig-
ingjörn eins og eg sagði. Hún kynnist rnanni, sem
hún hlýtur að vita mjög lítil deili &, með því hún sér
hmn einungis þegar hann leggur alt kapp á að koma
8tm allra bczt fýrir, Hftn fer algerlega eftir útvort-
383
saman um, ef hún afróði að koma ekki á eftir mór.“
„Eg sendi ekki skeytið I gærkveld af þeirri á-
stæðu, sem eg hef sagt; en úr því þér eruð kominn
til Boston, þá er mér sama þó eg afhendi yður nú
hennar eigið handrit. Kanske þér þekkið höndina
hennar. Hérna er það.“
Mitchel rétti honum blaðið, og Mora tók við því
með skjálfacdi hendi. Hann sá strax, að það var
ekta, og varð í bráðina yfirkominn af vonbrigðunum.
Svo náði hann sér aftur og talaði með jafn mikilli
stilling eins og Mitchel sjálfur.
„Jæja þá!“ sagði hann. „Mætti eg svo enn
einusinni spyrja, tii hvers þór kouruð hingað?-‘
„Einusinni enn þá svaia eg því, að eg kom til
þess að vera við gifting yðar.“
Mora skildi ekkert hvernig stóð á þessu marg-
endurtekna svari, og hann varð vandræðalegur á
svipinn. Alt í einu datt honum nýtt I hug:
„Er það þá meiningin, að— að Perdíta sé samt
komin?“
„Nei! ekki maina eg það. Eg á ekki við Per-
dítu þegar eg tala um gifting yðar.“
í nafni alls, sem mani legum skilning er ofvaxið,
segið mór, hver þessi leyndardómsfulla kvenpersóna
er, sem á að verða konan mín?-‘
„Lilian Yale!“
„Lilian Vale?-‘ endurtók Mora, og hrökk afturá-
b&k. „Lilian Vale! E>ér eruð genginn af vitinu.“
„Nei, Mr. Mora. Eg er með öllu viti. Eg kom
378
Að tuttugu mínútum liðnum kom ofurstinn inn
í stofuna aftur og gaf Mitchel vlsbending um, að
hann vildi helzt komast strax & stað. Gestirnir
kvöddu því, og fóru.
A leiðinni eftir götunni sagði Mitchel:
„Nú-nú?“
Og Payton ofursti svaraði:
„Eg skil ekki þetta alt enn þá. En hún bað
mig um að senda hraðfrétt þessa fyrir sig. E£ til
vill vitið þér hvað þetta & að þýða?“
Mitchel tók viö pappírsblaði hjá honuro, og
stóð ekkert á þvl nema utanáskrift Matthew Mora og
þessi orð á eftir:
„Cr'óóa fcrd/-‘
„Já, eg skil það!“ spgði hann. „Ofursti! eg
skal sjálfur senda þetta.“
XIX. KAPÍTULI.
FKÁSÖGN MATTHBAV MOKA.
Matthew Mora fékk ekki skeytið, sem Perdíta
hafði sent honum, vegna þess Miíchel lét það inuan
í vasabók slna eu ekki inn á telegraf-stofuna. Ilann
fór því úr bænum á miðnætuilestinni. Það lá vel &
honum yfir þvl að eiga von á Perdltu á eftir sér inn-
an tuttugu og fjögra klukkutlma. Hann var einn
1 rúmi í svefnvagninum og svaf vært, rólegur yfif