Lögberg - 10.09.1903, Qupperneq 6

6
LÖGBERG, 10. SEPTEMBER 1903
Tölurnar Ijúga eigi.
Eftir dr, M. Halldóksson, Park Eiver.
Sú bjalla hefur lengat af veriö l&tin
klingja I Bumum blöÖum heima & ls-
landi, Og hreimurinn hefur enda bor-
izt hingað vestur um haf, aö alþýðu
menntunin væri f>ar heima fyrir all-
ófullkomin og lltil 1 Bamanburði við
alþýðumentun annarataðar i heimi og
f>& sjerstaklega í Bandarikjunum
Jeg skal að öiiu leyti sneiða hj& að
fella nokkurn dóm um menDtunar-
&stand alf>yðu heima á E’róni; f>að m&
vel vera, að f>að sje eigi I svo góðu
lagi, sem vera skyidi, og að J>að purfi
mikiiia umbóta við, enda J>ótt jeg sje
nú fremur feirrar skoðunar, að al
J>ýða manna sje yfirleitt eins vel
menntuð f>ar eius og framast má bú
ast við eptir afstöðu ættlands okkar,
fólksfjölda og pörfum aipýðu. Við
verðum jafnan að hafa hugfast, &ð
ættland okkar er enn & sínum frum
býJings&rum, er f&tækt og umkomu
lítið, & i mörg horn einmitt nú að líta
og getur að eins varið litlu af &rs-
tekjum sínum til menntam&la. Auk
f>e83 býr alpýða manna par enn að
peirri aimennu menntun, sem er arf-
leifð frá fyrri timum og hingað til
hefur verið talin bezta og farsælasta
eign pjóðar vorrar, og aðhún er rueiri
en nokkur önnur J>jóð, jafnvel stór-
pjóð, getur stært sig af að eiga.
t>að sem jeg ætlaði hjer að benda
mönnum á, er, að pað eru öfgar og
ýkjur einar, f>egar verið er að hampa
J>ví í sumum blöðunum á íslandi, að
alpýðumenntunin sje & svo afarh&u
stigi hjer i landi og stingi mjög svo i
stúf við pað, sem er heima & ættjörðu
vorri. X>eir, sem halda fram pessari
skoðun fara sannarlega villtir vegar
og dæma um pað, sem peir ekkert
vita um, enda fer opt svo, að peir tala
mest um Ólaf konung, sem aldrei hafa
hann sjeðan eða heyrt hans getið. Að
leita að sannri, almennri alpýðu
menntun i Ve-turheimi, er sannarlega
eins og að fara i geitarhúg og leita
nliar. Jeg ætla með nokkrum tölum
að færa sönnur & m&l mitt, og Jtöluru
ar ljúga eigi.
Manntalsskrifstofan i Washing
ton hefur fyrir skemmstu birt skýrslu,
sem skýrir einkar vel á hvaða stigi
menntun alpyðu I raun rjettri standi
I Bandarikjunum.' Hjer skal pess
getið, að fólksfjöldinn hefur & síðustu
tíu árum aukizt um 13 milljónir
manna eða um 20.7 Jaf hundraði, svo
að nú telzt fólksfjöldinn yfir 89 mill
jónir og pað freklega, og eru pó A1
askahjeruðin eigi talin með; & sama
timabili hafa Srstekjur Bandarikjanna
aukizt um 37 prct. Af skýrslunni
sjest berlega menntunarstig peirra,
sem kosningarrjett höfðu við síðustu
almennu kosningar. Allir, sem p&
voru fullra 21 &rs, eru taldir með, og
I d&lkinum, sem einkenndur er með
&, að menntun alpýðu sje i fjarska
góðu lagi hjer I landi og betri en
heiœa & íslandi eða yfir höfuð að tala
& Norðurlöndum; ef menn taka undan
vitfirringa, p& er par h v e r maður
læs og skrifandi svo i góðu lagi er,
bafa a 11 i r gengið & alpýðuskólann
um lergri eða skemmri tima og
flestallir eða pvi nær allir verið
fermdir, og pannig opinberlega sýnt
próf nokkurrar menntunar.
Mauntalsskrifstofan vill bera i
bætifl&ka fyrir, bvað alpýðumenntun
in standi l&gt i Bandarikjunum með
pvi að skýrskota til pess atriðis, að 1
Suðurrikjunum sjeu svertingjar svo
maDnmargir og peir litthæfir til pess
að veita menntun móttöku, og svo
pe^s, að margir f&fræðingar (ignorant
people) og llttmenntaðir innflytjend
ur komi úr Norðurálfunni árlega til
pessa lands. t>essi skýring getur
verið góð og gild svo langt sem hún
nær. En hjer ber að gæta pess, að
innflytjendur hafa eigi kosningarrjett
pegar í stað, er peir stlga fæti ;slnum
á land hjer, heldur fyrst eptir að hafa
verið hjer nokkurn tima og fengið
borgararjett; er pví allur fjöldinn af
nýjum inr.flytjendum alls eigi hjer
talinn, og par að auki eiga öll lönd i
hinum gamla heimi eigi hjer óskilið
m&l, af pvi að rnenn annars gjörðu
sig seka I samskonar villu og dreng- j
hver Bjúkdómseinkenni koma i Ijós,
tð viðhaía Boby’s Own Tablets. t>að
er hægra að fyrirbyggja sjúkdóma en
að lækna p&, og f&einar tablets, tekn.
ar inn við og við, munu halda barn-
inu frlsku og fjörugu. Verði pað
veikt, eru engin meðul eins fljót að
lækna flesta vanalega barnasjúkdóma
og pessar tablets, og við ábyrgjumst,
að f>ær hafi engin skaðleg efni i sór
fólgin. Mrs John Nall I Petersburg,
Ont., segir: „E.r hefi notað Baby’s
Own Tab'ets og veit, að pær t»ka
öllu öðru fram við maga og nýrna-
veiki. Samkvæmt minni eigin reynslu
get eg gefið p :im beztu meðmæli
min.1-
Allar mæður ættu að bafa pessar
tablets ætið við hendina, hvað sem i
kann að skerast. Saldar hjá ö'.lum
lyfsölum, eða sendar frltt með pósti &
25c. askjan ef skrifað er t'.l D
Wílliams’ Med'cioe Co., Brockville.,
O ,t.
GOODMAN & CO.,
FASTEIGNA-AGENTAR.
Þeir, sem hafa hús og löðir til sölu,
snúi sér til Goodman & Co., 11 Nanton
Block, Main St„ Winnipeg. Þeir út-
vega peningalán í stórum og smáum
stíl. Munið adressuna:
GOODMAN & CO.,
11 Nanton JBlk., Winnipeg.
•Þeir voru allir ánægðir
Á gætt tækifæri fyrir mann. sem
vildi byrja harðvöruverzlun í nýjum bæ,
sem hefir 5 kornhlöður en enga harð-
vörubúð. Þeir sem vildi sinna þessu
Snúi sér til Oddson, Hansson & Co„ að
320J Main St.
VIDURI VIDURI
EIK, &
TAMARAC.
JACK PINE
POPLAR J
F. vT. WEXj-WO OID,
Phon 1691 Cor. Priucess & Logan
'rmed /œgsta verdl.
orðinu „illiterate“ eða ómenntaðir,
eru peir taldir, sem hvorki kunna að
skrifa nje lesa, ogjeins peir, sem að
vlsu voru læsir, en aldrei höfðu lært
að draga til stafs.
Manntalsskrifstofan hefur komizt
að peirri niðurstöðu, að karlmenn yfir
21 &rs eða kosnÍDgabærir borgarar 1
borgum, sem minnst höfðu 25 pús-
nudír Ibúa og paðan af fleiri, voru að
eias við slðusta almenna manntalið að
tölu 5,885,644, og af peim voru eigi
færri en 339,223, sem hvorki voru
læsir nje skrifandi. Deir, sem pann
veg skorti alla bóklega menntun,voru
p& 6 af hundraði, eða með öðrum orð-
um aí hverju hundraði kosningabærra
karlmanna, sem greiddu atkvæði,voru
sex, sem hvorki kunnu að lesa at
kvæðaseðlana, sem peir áttu að greiða
atkvæði eptir, nje rita sitt eigið nafn.
Út & landsbyggðunum og í bæjum,
sem höfðu undir 25 púsundir Ibúa,
var petta pó enn verra. Tala peirra,
sem par höfðu atkvæðisrjett; var
15,248,655. Af peim gátu pvf nær
tvær milljónir borgara, eía n&kværn-
lega 1,949, 247,hvorki lesið nje skrif-
að nafn sitt; til mikils var nú eigi
ætlast. 13 af hucdraði lentu pví I
flokkinn „ómenntaðir."
Hver einasta móðir óskar pess, að
barmð hennar hafi góða heilsu og sé
. . , . . . J frískt og fjörugt. Hitatfminn er
Eigi er mjer hægt, pó feginu 3ftmt sea) &öur hættulegur ungbörn.
vildi, að segja, að pessar tölur bendi unurn, og pví ætti undir eins og ein-
urinn, pegar hann taldi saman 2 hesta
og sjö kýr og taldist svo, að pað væru
alls 9 kýr. Dað er kunnugt, að mesti
munurinn er & alpýðumenntun í ka-
pólskuœ löndum og protestantísku
löndunum I Norðurálfu, og að meða
pessara sfðastnefndu standa aptur
lútersku ríkin fremst I flokki, bvað
menntun snertir. Dað er pví raDgt
gagnvart protestantarfkjunum að.skipa
peim eama sess og hinum kapólsku
löudurn, hvort pau nú eru rómversk-
eða grfsk-kapólsk, I menntunarlegu
tilliti, enda verður afleiðingin sú, að
Vesturheimsmeun kalla alla Norður-
álfumenn, sem eigi kunna að mæla
enskri tungu, „ignorant people“ (f&-
bj&na).
Mjer finnst, að Vesturheimsmenn
hafa enga ástæðu til pess að vera
stæril&tir af sinni alpýðumenntun.
Mjer fínnst hún fremur lit.il f saman-
burði við menntun alpýðu heima &
ættiandi okkar, jafnvel pó allt tillit
sje tekið til hinna mörgu blökku
manna í Suðurrfkjunum; um leið og
peir eru orðnir borgarar hjer í landi,
eru peir orðnir Vesturheimsmenn I
húð og h&r. Orsökin til f&fræði
peirra, er kosningarrjett hafa í Banda-
rfkjunum, kemur auðsj&anlega til af
pvf, að oss skortir skólapvingunarlög,
og af pvl, að alpýðuskólar vfða eru
mjög ljelegir. „Dað er brotin pottur
vlðar en hjá Jóni í Görðunum,” eins
og heima var sagt. Ameríkumönn-
um, sem bæði 1 blöðum og daglega
lffinu er svo tamt að kalla alla, sem
eigi mæla enskri tungu, „bj&lfa“, ætt-
um við að benda &, að peim ferst sfzt
að tala um ljelega alpýðumenntun
peirra, sem af norrænni rót eru runn-
ir; hvað alpýðumenntun snertir, stönd-
um við peim að öllu leyti skör hærra.
Við ættum að sýna peim fram &, að &
Norðurlöndum finnst engi maður,
fullveðja, sem eigi bæði er læs og
skrifandi, nema vitfirringar einir. Við
ættum að venja okkur & að horfa
rjettum augum & satt m&l, jafnvel pó
ísland eigi hlut að m&li, og eigi halda
fast peirri röngu skoðun, að vjer
Vesturheimsmenn sjeum hin bezt
menntaða pjóð 1 heimi, og að alpýðu-
skólar vorir sjeu hinir beztu, sem
finnast f nokkru landi, enda pótt vjer
vitum, að vlða hjer i landi eru peir
mjög ljelegir. Og eins ættum vjer
eigi, að hafa pað eptirsumum lslenzku
blöðunum, að alpýðamenntunin &
ættlandi voru standi langt & baki al-
pýðumenntun hjer l landi. JJeg get
með engu móti sjeð, að slík stæðhæf-
ing geti samrýmzt sannleikanum eða
verið til sóma pjóðflokki vorum.
ÖKKAR
PIANO S.
Tónninn og tilfinningin er framleitt
á hærra stig og með meiri list en á nokk-
uru öðru. Þau eru seld með góðum
'ðrum og.ábyrgst um óákveðinn tima.
Það ætti að vera á hverju heimiti.
. L. BARROCLOUGH & Co.
228 PortaRe ave. Winnipeg.
Frísk og Qörug börn.
Láttu góðan smið gera
við URIÐ ÞITT.
Við erum nýlega seztir að á 610
Main St. og höfum til sölu nýjar
byrgðir af úrum, kiukkum, gull-
stássi og gleraugum.
Gerum við allar tegundir af úr-
um. klukkum og gullstássi. Mað-
ur, sem sjálfur hefir smíðað úr, lít-
ur eftir allri vinnunni og við á-
lyrgjumst að alt sem við látum af
hendi sé i bezta ásigkomulagi.
Fred. W. Dudley,
Jeweler & Optician.
610 Main St„ WINNIPEG.
RIVER PARK
Skemtanir að kveldi.
The Slide for Life.
DOCRITY and HOLMAN
nútíðar Samsynir Ameríku.
Warren Noble
The Gold King.
Edison Hall frítt.
H. B. Hammerton, ráðsm.
431
Main St.
’Phone
891
Jdirscbhn: til
alka staöa
Með járnbraut
eða sjóleiðis
fyrir ....
LŒGSTA VERÐ.
Upplýsingar físt hjá öllum agent-
um Can. Northern jirnbr.
Q-eo. m. Slxaw,
Trajjic A/anager.
Kaupandinu var ánægður þegar hann
me? fjölskyldu sinni flutti í eitt af Jack-
son & Co.s nýtízkn húsuin.
Daglannamennirnir, smiðirnir og þeir
er efnið seldu voru einnig ánægðir þeg-
ar þeir fengu fljótt og vel borgun fyrir
sitt. og félagið var ánægt þegar það
lagði á baukann sanngjaruan ágóða af
verkinu.
Við erum „All right“, Revniðokkur,
Tlie Jackson Biiildin* Co.
General Contractors and Cosy Home
Buiiders, Room ö Foulds Block,
Cor. Main & Market Sts.
Dr, G. F. BUSH, L. D. S.
TANNLA.KNIR.
Tennur fylltar og dregnar út án s&rs.
auka.
Fynr að draga út tönn 0,60.
Fyrir að fylla tönn $1,00.
627 Maisr St,
ARINBJ9RN S. BAROAL
tíelur líkkistur O;? annaati) um utfarir
Ailur útbdnaður sá bezti.
Enn fremur aelur hann ai. -konai
œinnisvarfia og legsteina.
Heimili: á horninu á *'fjLe{hjLoae

Reynið
einn
kassa

S. ANDERSON,
VEGGJA-
PAPPIRSSALI.
HeSr nú fádæma miklar birgðir af alls
konar veggjapappír, þeim fallegasta,
sterkasta og bezta, sem fæst í Canada,
sem hann selur með lægra verði en nokk- j
ur annar maður hérna megin Superior- :
vatns, t. d.: fínasta gyltau pappír á 5c |
og að sömu hlutföllum upp í 50c. Vegna
hinna miklu stórkaupa, sem hann hefir j
gert. getur hann selt nú með lægra verði j
en nokkuru sinni áður. Hann vonast
eftir að Islendingar komi til sín áður en j
þeir kaupa annarsstaðar, og lofast til að
gefa þeim 10% afslátt að eins móti pen
ingum út í hönd til 1. Júní. Notið >-æki-
færið meðan tími er til-
S. ANDERSON,
651 Banntyne ave. ’Phone 70-
Þér ætuð að fá bezta.
Og þegar þér kaupið, biðjið um
High Grade Chocolate,
Creams eða . . ,
Bon-Bons.
Svo gætuð þér fengið dálítið af sæta-
brauðinu okkar. Þér ættuð að verzla
þar, sem þér fáið vöruna nýja og góða,
og á það getið þér reitt yður moð alt,
sem við seljum.
W. J. BOYD,
422 og 579 Main Str.
1. M. ClfighOPB, ffl D.
LÆKNIR, og fYFIRSETUMAÐUR, Bt
Hefur keypt lyfjabúCina á Baidur og hefut
þvf sjálfiu uratjon a öllum mafJölura, reiu'han-
*tur frá sjer.
BJ3IZABBTH 8T.
BALDUR, - - MAN
P, 8. Islenzkur tiílkur vifi hettdin., ave
n®r sem törf fi'er.i'sf.
The Kilgoap, Bimer Co.
NU ER TŒKIFÆRI
til að kaupa traustan og
vandaðan
SKÓFATNAÐ
fyrir
hæfilegt verð
hjá
The Kilgoop Rimep Co„
Cor. Main & James St.
VINNIPEG
UJLi A Atil
^ar^et Sqoare, Winnipeg,
Eitt af beztu veitingahúsum bæjarins
Máltíðir seldar á 25 cents hver, $1.00 á
dag fyrir fæði og gott herbergi, Billiard
stofa og sérlega vónduð vínföug og viudl-
ar. Ökeypis keyrsla að ogfrá Jámbrauta-
stöðvunum.
JOKN BÁÍRD Eigandi.
G
ANADIAN^v
^NORTHER
Rallway.
N
SOLID VESTIBULED
daglegar
HRflD-LESTIR
milli
WÍDDÍpeg Port Arthur.
BESTU SVEFNVAGNftR
SKR AUTLEGIR ÞÆGILEGIR
OG BORÐVAGNAR.
Lagt á stað frá Winnipeg kl. 8 80 dagl.
Komið til Port Arthur kl. 10.10 daglega.
Lagt á staðfrá PortArthur kl. 17.05 dagl.
Komið til Winnipeg kl 8.45 dagl.
BEINT SAMBAND
að austan og vestan frá Port Arthur við
efri vatna-gufubáta North-West Trans-
portation Co., og Canadian Pacific Rail-
.vay og hafskipalinur.
Aðra leiðina: fyrsta og annars klassa
vagnar. Fram og aftur: fyrsta klassa
farseðlar til viðkomustaða eystra bæði
með brautum og bátum i sameiningu.
GOÐ HEILSA
fæst með flösku af
ÐUNN’S
Eaglish Hoalth Salls
Reynið eina flðsku á 30c og 40c,
Druggists,
Cor. Nena & Ross Ave.
(Ekkcrt boTQargifl bctur
fgrir tmgt folk
•ldnr »n »d K»ngs á
WINNIPEG • • •
Business Co/lege,
Corn«- Portage A nneíand Fort StrMt
Leitid ellre u pplýelnga hJ4 ekrif&ra ekðlane
G. W. DONALD
M.’tftGER
Oppick 391 Main St.
Tel. o446.
pARBREF
® A TTSTTTR fiTTirt
SUMAR- FERÐIR
Daglegar ferðir (nema á sunnudögum)
milli Winnipeg, Brandon, Hartney og
Dauphin. Beint samband við daglegu
lestina milli Port Arthur og Winnipeg.
G#-eo, H Sb.Hw,
Trafflc Manager.
fram og aftur ti
allra viðkomustaða
AUSTUR, SUÐUR OG VESTUR.
Til Californiu og allra fjOlsóttra vetrar
bustaða. Til allra staða í Norðurálfunni
-Ístralíu, Kína og Japan.
iPuIlninn ■refnvurnar,
Allur fitbúnndur hinnjbcztt.
Eftir upplýsingum leitið til
H Swlnfovd,
Gen. Atíennt 391 ITInln StM
Chas. S. Fec, WINNIPEG; e8i
Gen Paes. & Ticket Agt: St. PauL Minn,