Lögberg - 23.08.1906, Síða 4

LOGBERG f IMTUÐAGIN N 23. ÁGÚST 1906
ctögberg
er geflS öt hvem flmtude? af The
Lögberg Prlntlng & Publlsliing Co.,
(löggllt), aö Cor. Willlam Ave og
Nena St., 'Winnipeg, Man. — Kostar
$2.00 um áriö (á Islandi 6 kr.) —
Borgist fyrlrfram. Einstök nr. 6 cts.
Published every Thursday by The
Lögberg Printing and Publishing Co.
(Incorporated), at Cor.William Ave.
& Nena St., Winnipeg, Man. — Sub-
■cription price $2.00 per year, pay-
able in advance. Single copies 5 cts.
S. BJÖKNSSON, Editor.
M. PAXJLSON, Bus. Manager.
Auglýsingar. — Smáauglýsingar I
eitt skifti 25 cent fyrir I þml.. A
stærri auglýsingum um lengri tima,
afsláttur eftir samnlngi.
Bústaðaskifti kaupenda veröur aö
tilkynna skriflega og geta um fyr-
verandi bústaö Jafnframt.
Utanáskrift til afgreiöslust. blaös-
Ins er:
The LöGBEKG PRTG. & PUBL. Co.
P. O. Box. 136, Winnipeg, Man.
Telephone 221.
Utanáskrift til ritstjórans er:
Edltor Lögberg,
P. O. Box 136. Winnipeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaöi ögild nema hann
sé skuldlaus þegar hann seglr upp.—
Ef kaupandi, sem er 1 skuld viö
blaöið, flytur vistferlum án þess að
tttkynna heimilisskiftin, þá er þaö
fyrir dómstölunum álitin sýnileg
sönnun fyrir prettvislegum tilgangi.
Danmerkurför íslenzku alþim»-
ismannanna.
III.
Seinustu dagarnir, sem alþing-
ismennirnir íslenzktt dvöldu í Dan-
ntörku, hafa eflaust verið skemti-
lcgustu dagarnir í allri ferðinni.
Gafst þeim þá kostur á að fá betra
yfirlit yfir danska atvinnuvegi en
ferðamönnum alment er auðið að
afla sér. Allar hinar merkustu at-
viunustofnanir Dana heimsóttu
þeir og skoðuðu. Verður því
ferðin þeim læt'dómsrík að ýmsu
íeyiti, jafnframt því að vera
skemtiferð.
Terðalagið fram og aftur um
Danmörku var frá byrjun til enda
óslitin hátið fyrir þá. Al,ls staðar
var þeim fagnað með kostum og
kynjum, alls staðar kepst um að
taka á móti þeim sem vinsamlegH
ast og gera þeim komuna sem
skemtilegasta.
Meöal annars var alþingismönn-
unum haldin veizla á Askov-Iýðhá-
skólanum. Fóru þeir svo þaðan
til að skoða búnaðarskóla, ekki’ all-
langt frá Askov, og síðam til borg-
arinnar Esbjærg á Jótlandi. Frá
þeim hafnarbæ er f.lutt út mest af
landbúnaðarvörum Dana, meðal
annars hið nafnfræga danska
smjör og eggin, sem alls staðar í
Norðurálfunni hafa getið sér orð-
stír fyrir að vera ósviknustu eggin,
sem hægt er að fá kevpt.
Á járnbrautarstöðinni í Esbjærg
var gestunum vel fagnað. Borg-
arstjórinn bauð þá vclkomna og
sýndi þeim bæöi hin afarstóru
flutningaskip, sem ganga á milli
Esbjærg og Eng.lands og sérstak-
Iega eru útbúin til þess að flytja
ýmsa ylandbúnaðarvöru, nýja og
frá fyrstu hendi til stórborganna á
Englandi. Þá skoðuðu þeir þar
einnig samlags-slátrunarhúsið, sem
í er allur hinn fullkomnasti nútíð-
ar-útbúnaður, og svo þá deildina
þar sem smjörið er látið niður í í-
lát til útflutnings og svo vandlega
frá gengið að slíks eru hvergi
annars staðar dæmi. Þegar þing-
staklega hinar miklu og stórkost-
,’egu umbætur Heiðafélagsins
danska, sem athygli íslending-
anna var leidd að. Formaður
Heiðafélagsins, Luttichau kamm-
erherra, Var með í förinni og alls
staðar þar sem græddar höfðu
verið út heiðarnar, ræktaöur
skógur eða búin til engjalönd úr
móum og mýrum, var staðið við
svo alþingismennirnir gætu skoð-
að sig um, og aðferöin við þessa
ræktun hinna ófrjósömu eyðiheiöa
útskýrð fvrir þeim. I borg þeirri
er Herning heitir, og er í leiðinni.
var gestunum vel fagnað. Einkum
kvað þó aö viðtökunum er til Vf-
borg var komið og hafði bæjar-
stjórnin þar búiö gestunum kveld-
verð á helsta hótelli borgarinnar.
Viborg er aðal-aðseturstöö
Heiðafélagsins danska. Daginn
eftir komu alþingismannanna
þangað var farið með þá á helstu
gróðrarstöðvarnar, sem félagið
hefir sett á stofn, og tækifærið
notað ti.l þess að leggja íslending-
um á hjarta hvað blessunarríka á-
vexti samskonar fyrirtæki gæti
borið á fósturjörð þeirra.
Frá Viborg fóru gestirnir með
aukalest til Árósa og var þá lokið
„hinum alvarlegri hluta ferðalags-
ins“, ef svo má segja. Eftir þaö
rak hvert veizluhaldið annað. í
sumarhöll ríkiserfingjans danska,
í Árósum, vorti alþingismennirnir
í boði og skorti þar ekki á höfð-
inglegar viðtökur, eins og geta má
nærri. Um kveldiö seint var lagt á
stað með sérstöku gufuskipi, frá
Árósum til Kaupmannahafnar.
Síðustu da’gana, sem aiþingis-
mennirnir dvöldu í Khöfn, gekk
ekki á öðrtt en veizlum þeim til
fagnaðar. Meðal annara er gerðu
þcim heimboð. var Odd Fellow
stúkan danska, Atlantshafseyja-
félagið og ntörg önnur félög og
stofnanir. Skemtiferð var farin
með þá til Hróarskeldu, þar sem
ertt grafhvelfingar dönsku kon-
unganna. Lögðu alþingismennirn-
ir þar kransa á kistur þeirra
Kristjáns konungs IX. og Lovisu
drotningar hans. í kórdyrum tók
dómkirk j upróf asttirinn i fullttm
skrúða á móti gestunum og ávarp-
aði íslendingana með skörulegri
ræöu.
Laugardaginn hinn 28. Júlímán,
hélt Priðrik konungttr íslending-
unum veizlu í höll sinni, Amalien-
borg, í Kaupmannahöfn. Flutti
konungttr þar innilega og hjart-
næma skilnaðarræðu og sagði þá
íslendingunum frá því, að það
væri ásetningur sinn næsta sumar
að heimsækja ísland. Kvaðst hann
vona að ríkisþingið danska mundi
þá um leið senda nokkra fulltrúa
þangað. Konungurinn sagðist vera
þess fullviss að gestirnir hefðu
komist í skilning um að bæði hon-
um og þjóðinni þætti vænt um ís-
lendinga, og vonaðist hanu eftir
að þessi ferð hefði orðið til þess
að eyða mörgum misskilningi, sent
kynni áður að hafa átt sér stað.
Hafsteinn ráðherra þakkaði fyrir
gestrisnina.sem íslendingum heföi
verið- sýnd, og einnig fyrir loforð
konungsins um að koma til Is-
lands.
Mánudaginn liinn 30. Júlímán.,
| stigu alþingismennirnir á skip og
Norðvesturlandið dregur frá
Austurfylk j unum.
Ekki er hægt að segja að Austur
en á liðnum árum, heldur svipuð. einhvers atkvæðamesta blaðsins,
En sé litið á jarðrækt þar í fylki sem gefið er út í Vínarborg, og
yfirleitt mun hún, sem og ræður (heitir „Neue Freie Presse“. Enn
að líkum, ekki aukast. En þar fremur er hann riðinn við útgáfu
fylkin græði á því, hve álitið vex e8 afur„ir af búum bænda fara ' verzlunarmálablaðs í Hamburg,
nú á ári hverju á.Norðvesturland-
inu. Fjöldi bænda austan úr fylkj-
, , _ . , fyrir þá að greiða meira kaup
unum.serstaklega fra Nova Scotia,1 , . . , .1 ,
. verkamonnum þetm, er þetr þurfa
oöinn ti að ^ taka fil hjálpar sér við búskap-
inn, svo að auðið yrði að fá
, vinnufólk kaupsins vegna, ef ekki
hækkandi í verði er auðveldara °S sfyrf;tarmaður Þyzka btaðsins
„New York Staat Zeitung“, í
Bandaríkjunum.
Dr. Baumfield er hrifinn af iðn-
aðarframþróun Canada og hefir
lýst því yfir, að hann muni margt
flytur nú vestur á
leita gæfunnar hér. Aðal orsökin
ti.l þess, að þeir bændurnir þar
eystra selja jarðir stnar og flytja
hingað, er taiin sú, að þeim veiti,
nú orðið, mjög svo erfitt að út-
vega sér 'vinnufólk um uppskeru-
tímann. Fólksekla þar stafar aft-
ur á móti sérstaklega af því, að
Norðvesturlandið dregur til sín
ungu mennina þaðan. Vestur frá
, , v .. hægt aö hafa full not af landgæð-
er vtnnan vts um kornskurðarttm- ö 6
ann og laun há víðast hvar unum meö því fólki’ sem f>rir er‘
Fvfir nokkrum árum telst svo til Þau Hggja vi5a ónotuS enn þá’ aS
aö fjöldi manna hafi fluzt árlega eins ve-na Þess- aS ekki eru nóSu, lítiö utn Canada
frá Austur-fylkjunum, einkum frá mar^ar hendur fil aS ""
, væri um skortinn á verkafólki að i rita um hana.til þess að gera þeim
ræðai jþjóöum hana kunna, er enga
| ' En þar er ein af þeim stóru minstu lmgmynd hafa um það, að
spurningum fyrir hendi, sem Vest- nokkuS kveSi aS henni> eöa að hún
urheimsmenn verða aö leggja sig muni biómS^ 1 ókominni tíö.
c , r .--■ ■ ■ „ , Dr. Bautnfield dvelur að jafn-
fram t framtiðinm ttl að leysa , J
-v r r'.. , „ ,, . aði vmist í New York eöa lieima í
Folktð er enn of fatt. Það er ekkt , -
\ ínarborg.
Hann segir svo meðal annars:
„Eg hefi orðið var við, að þjóð-
irnar hinu megin hafsins vita sára
Jafnvel í New
na
Nova Scotia,til Bandaríkja og leit-
að sér atvinnu þar. Nú eru tím-
arnir orðnir breyttir og fólkið þar
hefir öð.last skilning á því, að þaö
þurfti ekki að fara Ut fyrir endi-
mörk landsins til að leita séy fjár
og hamingju.
Svo telst til að ekki sé nema lið-
lega einn tugur ára síðan auðvelt
var að fá fyrir lágt kaup nægjan-
I þeim. Fólkið streymir á þá
staðina þar sem mest er að fá fyrir
vinnuna. En á öðrum stöðurn er
ekki hægt að koma því nauðsyn-
I York er kunnugleigki manna á
iþessu landi mjög svo undrunar-
l verður.
| Menn þar suður frá hafa yfir.’eitt
1 enga hugmynd um þá tniklu fram-
,tíð, sem þetta land á í vændum.
Raunar hafa þeir óljósan grun urn,
Hvernig á að fara að bæta úr v r. , , .
0 . ,að Canada-buar fat ttðum
þessu? Með því að styðja að inn-1, , ... , , v
3 J lega hveiti-uppskeru, og þar með
flutningnum, efla hatin í öllum
legasta í framkvæmd,
vegna fámennis .
einmitt
dálag-
greinum. Það er aðal atriðið. —,
, er búið.
„Beri eg Canada nú saman við
le'gan verkafólksafla í Nova Scotia I Hver sú StjÓrn’Sem H^ur har ei^ Bandaríkin", segir dr. Baumfield,
t. a. m„ sem nú kvað vera verku-j* Hði SÍnU’ glæS'r eitt
hið rnesta
„þá er mér næst að halda, að líkt
fólksfæst af fvlkjunum þar eystra. ■ úhuSamal landsmanna. Þetta hef-^ sú nú á komið hér í landi, og átti
Þá var auðvelt fyrir bændurna þar ,ir. núverandi sambandsstjórn sýnt (sér staS j Batidaríkjunum fyrir
að fá vinnumenn um sex til sjö mikinn °S ffóöau áhuga á, hvort, fimtíu árum síðan, að viðbættum
tnánaða tíma fyrir fjórtán til sext-jsem hún lietðl gefað farið ööru v’s’,þeim hagsmunum fyrir Canada,
án dollara um mánuðinn auk fæð- aS jjvi en gert hefir veuö- ^111, sem nú skal greina: hagnutn af
is og húsnæðis. Um sláttinn var haö £eta verls ‘le‘l!lar skoöanir, og ^ framförUm bæði í verkfræöi og
kaupið þó lítið eitt hærra, einn munu llka lenöst veri'’a. Hins v e»~ (vísindum utn síðast liöið fimtíu ára
dollar til dollar og fimtíu cent á ar hcflr llún Sert tja® eltt llnlískeið, og reynslu Bandaríkjanna,
dag. Um það skeið er þetta talið,inali’ er hún llcflr 1”’Sað landinu ‘ (viðvíkjandi áhrifum og víðtæki
aö hafa verið dágóö verkamanna-!lielld slnnl fyrir beztu. En það er j hinnar vestlægu heimsmenningar.
laun í Nova Scotia. Nú aftur á fullkonlln sannfæring vor, að eigi ^já af því ráða, að Canada stcndur
móti er svo frá skýrt, að bændur se auS1S’ aS dllu sanitoldu aö verja.mun betur að vígi riú, en Banda-
þar í fylki geti ekki fengið neina lands fe td nokkurs sem Þarfara J ríkin fyrir fimtíu árum, þegar
mannhjálp um uppskerutimann se Canada- en td Þess aö styðja aö þr0skastig ríkjanna var á. svipuðu
fyrir minna en dollar og fimtíu
cent til tvo dollara á dag, auk hús-
næðis og fæðis, enda erfitt að fá
tnenn fyrir það kaup, uæði vegna
verkamannaskorts, og ctns vegna
þess, að verkamönnum þyki þetta
alls ekki neitt gæðakaup, því eins
og kunnugt er hefir kaup hækkað
nægum innflutningi fólks í landið.
o-------------------------
Canada lýst af útlendingi.
Lýsing útlendinga á löndum og
þjóðum, hefir jafnaöarlegast það
reki.“
Hann hélt því jafnvel fram að
landið væri svo vel úr garði gert
af náttúrunnar hendi, að jafnvel
þó þjóðinni væri illa stjórnað að
c . 'vmsu levti, væri lítt mögulegt að
ttl stns agætis, umfratn skyrtngar * 3 ’ 6 »
, , , , •• „ stevpa henni í farsæld.
tnnlendra manna, a hogum r>cr
landkostum heimkynnxs sín.s,
°g
að
her í landt, bæði þar og annars þar ef meiri trygging fyrir að eigi
staðar, við hvaða verk sem er, nú ?é hallaB máH j hag landsins e5a
á síöari árum, og það eigi all Iítið. 'þjó8arinnar> sem fra er skýrt.held-
Sv° mlkls er saSt aS kveS1 aS :ur en ef íbúar skvröu sjálfir frá.
því, hve erfitt er fyrir bændurna í j Hing vegar er þaö ekki sjaldgæftf
Þessu fylki að fá verkamenn um'^ útlendingar> ýmist af vanþekk-
uppskerutímann, að jarðeigendur' ingu ega ö5rum hvötum halla oft
hafi orðið að breyta þannig til um'- ]and þaö er þeir ]ýsa £n s]M
búskapinn, aðræktaaðallegaþamUfer a]t eftir eiginlegleikum
jarðargróður, er minsta fyrirhöfn dómgreind.nefndra
útheimtir, til að veröa markaðs-
vara. Enn fremur hafi margir
bændur þar orðið að mmka tölu-
vert jarðrækt sína.
og
manna.
Canada hefir oftsinnis verið lýst
af innlendum mönnum og all
sundurleitir dómar kveðnir upp
f um landið. Háfa sunxir lofað en
Annað er það, sem talið er að ^ a5rir ,lasta5f j,0 eru hinir síðar-
geri bændimxifn Þar enu erfiðara nefndu { svo miklum minni hluta
törir að útvega sér vinnufólk, en j seinni tigf a5 þeirra gætir naum-
það eru námarnir í þessu fylki, * asf j samanburði við allan fjöld-
sem bæði eru margir og fólksfrek-' ann> sem orugga trú hefir á frám_
ir. í námum þeim getur fjöldi )tiB landsins og þjóðarinnar, sem
manna fengið atvinnu alt árið. þar á heima
Námavinna
mikið betra
ménnirnjr voru búnir að skoða sig
um eftir vild sinni var þeim ha’d-
in virðuleg veizla .Voru þar marg-
ar ræður fluttar af ýmsum. Með-
al annara, sem þar fluttu ræður,
var Cliristensen, stjórnarráðsfor-
setinn danski.
Á leiðinni frá Esbjærg til Vi-
borg, daginn eftir, voru það sér-
snéru heimleiðis. V ar hinn mesti
mar.ofjöldi sanxan korninn niður
við höfnina, þegar skipið lagði úr
lægi, er nú kvaddi íslendingana
með eins háværutn húrraópum og
þeirn var heilsað með er þeir stigu
á land.
er. nxjög \el borguð, j Lítandi á kosti útlenda álitsins
kaijp boðið þar, en fram vfir lýsingu innlendra manna
bændur geta greitt verkamönnum,' á ilandinu> skulum vér hér á eftir
cr vinna að akuryrkju. Er því
ekki nema eðli’egt að verkamenn
(til skemtunar og fróðleiks fyrir
, lesendur Lögbergs drepa stuttlega
vilji heldur sitja við þann eldinn á þa5> sem hinn nafnkunni bla5a.
sem betur brennur. •
Eitt er það þó, sem bætir úr
skák fyrir bændunum þarna austur
frá, en það er það, að afurðir af
landbúnaði fara hækkandi í verði.
Sérstaklega nautakjöt, svínakjöt
og sauðakjöt. Hefir það stígið í
verði að sama skapi og verka-
mannalaun hafa hækkað. Afleið-
jmaður, dr. Baumfield frá Vínar-
borg, senx dvalið hefir hér í bæn-<
um þessa dagana, hefir látið í
ljósi, þessu viövíkjandi, við frétta-
ritara merkasta enska blaðsins í
þessum bæ.
Dr. Baumfíeld er heimspaking-
ur og pólitiskttr hagfræðingur,sem
ferðast hefir um alt landið til að
ingin af því verður sú, að afkoma kynnast því sem nákvæmlegast.
bænda þar mun eigi verða lakari' Hann er einn af aðstoöarmönnum
En það var öðru nær, en að dr.
Baumfield gætist illa að stjórnar-
farinu, eða aðförum núverandi
landsstjórnar. Um hana fór hann
svo feldum orðum:
„Þér Canadabúar hafið yfir yð-
ur nxjög hygna og þjóðholla stjórn.
Eg hefi kynst persónulega for-
manni sambandsstjórnarinnar í
Ottawa, Sir Wilfrid Laurier, og
leist mér mætavel á manninn. —
Hann er tvímælalaust skarpvitur
stjórnmálamaður. Eg hlýddi á
hann, er hann talaði t þinginu.
Hreif tnig mjög hin snjalla ræða,
er hann flutti í sunnudaga helgi-
haldsmálinu. Það var siðasta ræða
hans á þessu þingi. ltann er sann-
ur þingskörungur, sem gæddur er
hinni látlausu en tilkomumiklu
mælsku Englendingsins, og prúð-
mensku Frakkans.
Annar rnaður í þinginu, setn
vakti athvgli mitt, ef til vill engu
síður, var Fielding fjármálaráð-
Evrópu, hefir aflað honum nýrrar
þekkingar á stjórnmálafyrirkomu-
lagi, högum, landsháttum og sið-
venjurn ýmsra þjóða þar í álfu,
sem yður hér er mjög mikils virði
vegna þess að eftir örfá ár rnunu
miljónir manna verða kornnar hing
að til lands, handan yfir hafið.
Það dylst engum, sem ræðir við
Mr. Fielding stjórnmál, að hann
hefir hcilbrigðar skoðanir á Iands-
málum og byggir álit sitt á þekk-
ingu, en flytur það með gætni og
hyggindum.
Það setn eg þekki til stjórnar-.
aðferðar núverandi landsstjórnar í
Canada, get eg hiklaust sagt, að
mér hafi geöjast prýðisvel. Enda
þótt eg sé eigi i óllum greinum
samþykkur eða álíti sum lög þessa
lands svo hepptleg sem kostur væri
á, né ætli beint að dætna urn ,þ|að,
hvort löggjöfin hér sé yfir höfuð
jafngóö eða betri en í Bandaríkj-
unum — þvi mörg ágætis laga-
fyrirmæli eru þar í gildi — hefi eg
samt orðið þess var, að dómsmá’.a-
stjórn er hér betri en þar. Lög
Canadabúa, eru. ekki að eins lög-
boð á pappírnum. Þegar lög eru
samþykt hér, og leidd í gildi, eru
þau tekin til greina og þeim fram-
fylgt að jafnaði töluvert betur en
annars staðar.
Annað, sem eg varð skjótt var
við hér, var ‘það hve öruggur mað-
ur má vera utn sjálfan sig á ferða-
lagi utn þetta land. Vera rná, aö
einstöku dæmi finnist ti.l þess, að
slys hendi einmana végfarendur af
tilstilli óvandaðra illtnenna,en aldr-
ei varð eg neins slíks var, og ferð-
aðist eg þó einn míns liðs ásamt
konu minni, og ók um einmanaleg
og strjálbygð svæöi, er eg var að
kynna mér landið. Eg varð engra
óknytta var hér, og heldur eigi
drykkjuskapar svo að orð sé á
gjörandi, jafnvel ekki meðal náma-
manna.
För minni um landið var þannig
hagað, að eg fór fyrst til Montreal,
þaðan til Ottawa og síðan hingað
vestur til Winnipeg. 1 það skifti
dvaldi eg ekki nema stuttan tirna
hér í bænum, en hélt vestur eftir
og kom við í helztu bæjurn á Ieið
minni til Kyrrahafsins, Calgary,
Edmonton, Vancouver, Victoria og
.Nelson.
Vel leizt mér á hag inanna yfir-
leitt í þessum bæjum öllum. Sér-
’ega vel á Vancóuver og eigi síður
á Edmonton. Síöar nefnda borgin
verður óefað ein atkvæðamesta
borgin i Norðvesturlandinu, þegar
fram líða stundir. Að minu áliti
verða borgirnar þrjár, Winnipeg,
Edmonton og Vancouver aðal-
borgirnar í Canada. Ætlan mín er
að þær muni fara fram úr Montre-
al, því að þ/oskastraumurinn renn-
ur hingað vestur, og fellur hér eigi
um ómildan akur.
Eg þori að kveöa upp dóm uni
það, að Winnipeg muní mesta
framtíð eiga í vændum. af þessum
borgum, sérstaklega vegna þess,
að henni er svo haganlega í sveit
kornið, að hún er miðból eða
brennipunktur, ef svo má að orði
kveða, járnbrautarstöðva alls Can-
ada, og eg þori að segja, að eftir
tíu ár munu hér mætast fleiri járn-
brautir en nokkurs staðar annars
staðar á hnettinum. Ómögulegt er
því annað, en slík borg eigi mikla
og glæsilega framtið fyrir hönd-
um. \ ið það bætist, að borgarbú-
ar þeir, sem nú hafa aðsetur hér,
eru framtakssamir og dugandi
menn, setn hafa bæði vit og vilja
á að færa sér hyggilega í nyt
hlunnindi þau og kosti, sem hér er
völ á.
Dr. Bautnfield minitst og á
verkamannaskortinn hér í Norð-
vesturlandinu. í ýmsum bæjum,
er hann hafði ferðast um, kvað
hann þetta hafa verið viðkvæðið
hjá áhugamönnunum þar: „Við
gætum komið margiatt rneiru i
framkvæmd, ef við hefðum nógan
mannafla.“ Þetta hefðu bæði
námamenn og akuryncjulýðrirlnn
sagt. Líkindi mundu til þess að
innflutningar fólks færu mjög vax
andi á komandi árum, en þó taldi
dr. Baumfield eigi fyrirsjáanlegt,