Lögberg - 18.04.1907, Blaðsíða 4

LOGBERG FIMTUDAGÍNN 18. APRÍL 1907
•r c«fl8 út hvem flmtudhc af The
Lögberf PrtnUnc A 1'ubUahln* Co.,
(löggllt), aC Cor. WlUiam Ave og
Nena St., Wlnnlpeg, Man. — Kostar
«2.00 nm ÍLriB (ft lslandl « kr.) —
Borgist fyrtrfram. Elnstök nr. & cts.
Publlsbed every Thursday by The
Liögberg Printlng and Publlshing Co.
(Incorporated), at Gor.William Ave.
* Nena St., Wlnnlpeg, Man. — Sub-
serlptlon prlce «2.00 per year, pay-
able ln advance. Single copies 6 cts.
8. BJÖRNSSON, Editor.
M. PAULSON, Bus. Manager.
Auglýslngar. — Sm&auglýslngar I
eltt sklftl 26 cent fyrir 1 t>ml.. A
stærri auglýslngum um lengri tlma,
afsláttur eftir samningi.
Bústaðaskiíti kaupenda verður að
tUkynna skriflega og geta um fyr-
verandi bústað Jafnframt.
Utanáskrift til afgrelðslust. blaðs-
lns er:
The LÖGBEKG PRTG. & PUBL. Co
P. O. Box. 18«, Wlnnipeg, Man.
Telephono 221.
Utanáskrlft til ritstjörans er:
Bdltor Lögberg,
P. O. Box 13«. Winnlpeg, Man.
venja hjá efnuðu bæjafólki, aS þektan bónda í Argyle. Þeim
flytja sig meS börnin sín úr bæj- hluta greinarinnar verður engu
unum um sumartímann, út i sveit- svarað. Sá maður snertir alls
irnar. Hefir reist sér J>ar sumar- ekki deilumál mitt og “Baldurs".
bústaði, og dvelur þar með börnin Mér vitanlega liefir enginn reynt
að leggja bönd á skoðanir hans í
að minsta kosti þann tíma, er
skólafríið við bæjarskólana stend-
ur yfir, og börnunum er hvað
hættast við að draga að sér and-
legan og likamlegan óheilnæmleik
bæjarlífsins, þar sem skólaaöhald-
ið er líka upphafið.
En efnaminna fólkið í bæjunum
einu eða öðru máli. Vilji hann að-
hyllast socialista stefnu '“Baldurs"
og gera sér vini .úr þeim flokk, þá
er það hans málefni. Að eins
verði honurn það að góðu.
Hinir tveir þriðjungar “Bald-
urs ’-dellunnar er endurtekning á
--J------ ---------*---- VI Viiutll IVRUlllg tl
er lifir þar á handafla sínum og1 sama niðinu og blaðið hafði áður
Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaöi ögild nema hann
mé skuldlaus !»egar hann segir upp.—
Ef kaupandi, sem er 1 skuld við
blaðlð, flytur vistferlum án þess að
tllkynna heimillsskiftin, þá er það
fyrir dómstölunum álitin sýnileg
sönnun fyrir prettvlslegum tllgangl.
hefir engin önnur efni við að
styðjast á slíks ekki kost. Það
hefir hvorki ráð á, né neina hent-
ugleika til að hafa slík bústaða-
skifti. Það verður að sitja kyrt i
bæjunum sumar og vetur, með
börnin sín. Auðvitað munu þess
vera nokkur dæmi, að foreldrar í
bæjum, sendi stundum eldri
börnin, einkum drengi, á sveita-
heimili út um land, til dvalar yfir
flutt um Argyle-menn, með þeim
eina mismun, að það gengur nú
lengra en áður í hetgulskap og ó-
svífni.
Baldur reynir nú að hvítþvo
sig með því að hann hafi aldrei
staöhæft það, “að í Argyle-bygð
sé einn hinn þröngsýnasti hóptir
Vestur-íslendinga’’, heldur sé sú
skoðun “meðal fólks, og því miö-
ur muni hún á sterkum rökum
----, w. — ...
sumartimann. Og víst má það : bygð.
heita nokkur bót, ef börnin kom-! Það hefir enginn látið þá skoð
ast í góða staði, sem oft mun vera,
því að tíðum eru þau send til
námenna eða kunningja foreldr-
anna, er vel má trúa fyrir þeim.
un í Ijósi, hvorki í ræðu né riti, fyr
en " Baldur’’ gerði það.
Blaðið leyfir sér hér þann
durgshátt að drótta því að Vestur-
, -- — —r...........................wud a,o vestur-
En fæst bæjabörnin eiga þó ítltndingum, að þeir séu að níða
if O VlPCC'lf! ..... \ Prvirln K.. !■ . w, .<
Bœjalífið og börnin.
- Þaö hefir lengi við brunnið, að
heimilisfeður í stórbæjum og
borgum hafa fundið sárt til þess,
hve erfitt þeim gengi að veita
börnunum sínum það uppeldi, sem
hverju góðu foreldri er ant um að
láta í té, en öllunt skylt að inna af
hendi. Winnipeg er stór bær, og
á að því leyti sammerkt við aðra
slíka bæi, að barnauppeldið er ur er Það er hægt með ýmsu
þar býsna örðugt eigi síður en
annars staðar.
Á það munu og margir landar
vorir hafa rekið sig. Margir
fundið til þess, og reynt að kenna
börnum sínum að sneiða fyrir þau
skerin og forðast þær freisting-
arnar, er verða á vegum æsku-
mannsins, er elzt upp í stórbæjum,
kost á þessari sveitavist að stimr
inu, enda er hún ekki einhlit til
að nema brott alla ókostina, sem
bæjabörnin eiga við að búa.
En til þess að draga úr þeim er
enn ótaliö eitt meðal, sem efalaust
mun flestum öðrtim affarasælla.
Það er að kenna börnunum að láta
sér þykja vænt um heimilið sitt,
kenna þeim að elska heimilið,gera
þau heimiliselsk, og gera heimilið
svo aðlaðandi fyrir þau, sem kost-
Argyle-bygð, og afstaða sfn sé
að eins sú, að það kveði upp úr
nvð það, sem aðrir séu að hugsn.
fáorður um únítara og socialista.
Það eru einmitt þau atriði, sem
deila þessi snýst um. Ef Argyle-
ísl. vilja ná vinfengi blaðsins, þá
verða þeir að aðhyllast aðrahvora
stefnuna, helzt báðar. En svo má
segja þeim það með fullkominni
vissu, að “Baldur’’ leggur ekki
mikla áherzlu á það, hvaða skoð-
anir þeir hafa, ef þeir sem heild
vildu að eins gerast trúniðingar og
afneita Kristi.
Ef þeir fengjust til þess, þá
mundi álit “Baldurs” þeim við-
vikjandi breytast snögglega.
Blaðið mundi þá fara að hæla
þeim fyrir frjálslyndi og víðsýni í
trúmálum, í staðinn fyrir að það
atyrðir þá nú fyrir þröngsýni og
andlegan hornstrendingahátt.
Blaðið veit vel, að ef þeir væru
fáanlegir til að afneita þeirri
stefnu, sem þeir hafa fylgt í trú-
malum, þa mundi fleira ilt koma
fljótlega á eftir; þá væri “únítar-
ismus” og nútíðar-heiðni rudd
greið gata inn i bygð þeirra.
En Argyle-Islendingar gera það
aldrei.
hafa tekjur af trúboðsstarfi þess
aldrei borgað útgjöldin.
Starf þess byggist mest á prívat
fjárframlögum frá kristindóms-
vinum víðsvegar um heiminn,mest
þó á Englandi. Menn og konur
af öllum stéttum, alt ofan frá kon-
ungi vorum og niður til götulýðs-
ins í stórborgum Englands, hafa
lagt sinn skerf til útbreiðslu þess.
Illmæli “Baldurs” um félagið
minnir mig á þessi erindi eftir
Steingrím Thorsteinsson;
“Hundaþúfan hreykti kamb,
hróðug mjög með þurradramb.
Skamma tók hún fremdar fjall:
“Fáðu skömm, þú ljóti kall!”
Fjallið þagði—það eg skil—
þekti ei að hún var til.
Gagnvart brezka biblíufélaginu
er “Baldur” ekkert annað en út-
ötuð og daunill únítarisk hunda-
þúfa.
The DOMINION BANK
SELKIRK íJTIBIJH).
Alls konar bankastörf af hendi leyst.
Sparisjóðsdeildin.
TekiO vi8 innlögum, frá ti.oo a8 upphæO
Og par yfir. Hæstu vextir borgaOir fjórum
sinnum á ári. ViOskiftum bænda og ann-
arra sveitamanna sérstakur gaumurjgefinn
Brefleg innleggog úttektir afgreiddar. Ósk-
ao eftir bréfaviðskiftum.
Nótur innkallaðar fyrir bændur fyrir
sanngjörn umboðslaun.
ViO skifti viO kaupmenn, sveitarfálög,
skólahéruO og einstaklinga meO haefeldum
kjörum.
J. GRISDALE,
bankastjórl.
móti. Með sem alúðlegastri um-
gengni og aðbúð; með því að gefa
þeim nokkurt frjálsræði til leika
inni við á heimilinu og umhverfis
það, með því að reyna að gefa
þeim kost á einhverjum ódýrum
leikföngum heima við o. s. frv.
vSlikt ætti ekki að vera öldungis ó-
kleift fyrir íslendinga, sem lifa
iiiamiðins, ci lui upp i siui udcjuiu, " ---ö
en þrátt fyrir sinn góða vilja, samt! utai’Ieg'a > bænum, eða aðra, sem
___________. ux___hafa SVO P'óð húcalrvnni' -> x 1,«^.
eigi ætíð getað sent börnin sín frá
sér, eins vel undirbúin til að ganga
út í lífsbaráttu fullorðinsáranna,
og þeir hefðu helzt óskað.
Þetta er ekkert óeðlilegt. Hver-
vetna þar sem margt er um mann-
inn, svo sem í stórborgunum, þar
er gróðrarstöð glaumsins, sollsins
og lastanna. Börnin eru ekki göm-
ul þegar þau langar til að slást í
hóp stallbræðranna og stallsystr-
anna, er í grend búa, og þykir tíð-
sat þá bezt, þegar sem flest eru
saman í hópi. — Frá sjónarmiði
barnanna, sem full eru af fjöri og
lífsgleði, er þetta ekki nema nátt-
úrlegt. — Þau finna það, að þau
þurfa að leika sér. En ókostirnir
við barnaleikina í bæjunum eru
einkanlega þeir, að börnin drag-
ast um of undan eftirliti foreldr-
anna, fjarlægjast um of heimilið
og er hætt við sakir samblendninn-
ar við jafn-fjöldamörg leiksyst-
kin, sem þar er um að ræða, að
leiðast frá upphaflega saklausum
og barnslegum leik út í aðra
hættulega og skaðlega.
Leiksystkinafjöldinn er ætíð við-
sjárverður hvað góðu barni sem
er, því að það er eins og gengur,
að “oft er misjafn sauður í mörgu
fé”, og einmitt þessum misjöfnu
verður hægra að verka á betri
börnin því fjær sem foreldra-
höndin er til að leiðbeina.
Þetta munu flestir hugsandi
foreldrar sjá, og fyrir þá sök ris
þeim mörgum hverjum hugur við
að ala börnin sín upp í stórbæjun-
hafa svo góð húsakynni að hægt
er aS hafa eitthvert aukaherbergi.
handa börnunum.
Vitanlega verður slíkt ekki gert
nema með töluverðri fyrirhöfn,
lagi og þolinmæði af foreldranna
hálfu, en vegna þess, að það sýn-
íst helzta raðið, sem um er að gera
til að firra börnin bæjarsollinum,
mun það oftast nær margborga
sig. og þau launin fyirir koma, er
hverju foreldri eru kærkomnust:
að barnið þess haldi sem lengst á-
fram að vera barn i orðsins fylstu
Hvernig lízt Vestur-ísl. á þá
ákæru?
Hvað margir mundu vilja Ijá
"ofn sín undir níðgreinir “Bald-
urs” ?
Sú er ætíð lyndiseinkunn verst
og auðvirðilegust. hvort heldur
hjá einstaklingum eða blöðum, að
vera bæði illgjarn og huglaus.
Lt af þeirri staðhæfingu, þá er
hezt að gefa blaðinu tækifæri að
sanna orð sín, og ætla eg að skora
á ÞaS- aS nefna þá menn eða þau
blöð, sem hafi þá skoðun, að Ar-
gylebygð sé andlegar Hornstrand-
‘r’ °iT Þar óvelji einn hinn þröng-
sýnasti hópur Vestur-íslendinga.
Geti “Baldur” það ekki, þá mun
það verða skoðað svo, að hann sé
sjálfur höfundur að níðinu.
merkingu, gott. eftirlátt og hlýðið,
\ænlegt efni í nýtan borgara.
,,Baldurs“ um
Argyle-íslendinga.
ii.
L m únítara og socialista segist
Baldur” ætla að verða fáorður.
Einmitt það! Blaðið hefir að lík-
indum fengið eftirþanka um, að
það mundi ekki auka fylgi þess
eða vinsældir að fjölyrða mikið
l,m málefni þeirra flokka. Þeir
sem að undanförnu hafa virt blað-
ið lesturs, munu hafa veitt því
eftirtekt, að það hefir aldrei sett
sig úr færi að flytja og fegra mál-
stað únítara og socialista. Það
virðist hafa verið stofnað með
þeim eina tilgangi að ræða þau
málefni. Það hefir flutt svæsnar
ritgerðir til stuðnings málefnum
socialista. Það hefir flutt ritgerð-
ir óvinveittar kristindómirum,
bæði frumsamdar og þýddar. Það
befir dregið taum únítara og hælt
bok Páls Jónssonar. Það hatast
við kristindóm og kristindómsvini,
og liggur ekki á liði sínu að gera
Þegar eg ritaði hina fyrri grein
mína um ofangreint efni, þá eerði
þeírri a5 SJTlTte "5' """
mér mundí uk.s, a5 sLter. I „r ^ ^ ^
jafn-þvergiröineslefft bla5 ' "lr °X skoíamr
“Baldur” er um þf5 jis^i WM’kn*"‘ ?et» ekki
á Argyle-islenciingmn væri rangT ' f’ "t'5* ■«T'“ l,ilda
Greinina ri,a5i eg vegna þe “ a ' ef Mn 'T
eg álít a5 Ves,„r„tadLar ætt„ lle- Í T" "<*****>■*■
ekki a5 li5a nokkrn b.a5i * ,ly, a r íf “
jafnósví fnislegar stetefin^r £ L* ” 4 7 ^ ^
ákærur „m „otkra islen2 J “ ,r“ a K"« einna fyrir
iendu eins og “Baldur” te 4 b “ ''Eal,i“r" «
án þess aö LI ”' **
mæla þeim rækilega ! ‘ J okk'' !em Kristur
- kallaSl újórð sína, “Blaldur til-
Meir en þriðjungur af þessari ! ,1cyrir Þe‘m flokki, sem Kristur
löngu grein er blaðið flytur 30. taIaðl um Þe8'ar haun sagði: “Þér
eruð af föðurnum fjanda.”
.....- ... upF . ^bcfuaijuii-lMarz sem svar gegn varnargrein
um. hefir það Ieitt meðal annarsjminni fyrir Argyle-menn, er per- í Þessari deilu er hvorki staðnr hihlíuf/l^” “7 tI1C‘,ua Ví“ KriSUn menniu8- Mentunin
t,l þess, aö m, er.þaö orSin alf.S sónuleg, tal bl.Ssins einn vel'eSa stnnd fyrir “Baldnr” 1 "* ,S°* 'ag8i Þá ****• W» »ta. gegn
>era og alt fram a5 þessum tíma, þd „m gö„g kirkjunnar, og breiddist
I þessari siðari grein nægir
“Baldur” ekki að endurtaka á-
kærur sínar um Argyle-íslend-
inga. Fjandskapur blaðsins til
kristindómsins þarf að koma víðar
niður, og það er brezka biblíufé-
lagið, sem blaðið beinist nú að með
vantrúar lagvopn sín.
Það brigslar félaginu um að
það ræki missíónar-starf sitt út
um heiminn í eigingjörnum til-
gangi, og “skifti biblíunni fyrir
fílabein og gúttaperka-kvoðu.”
Þessi ákæra fellur um sjálfa sig
óðar en hreyft er við henni. Fíla-
bein og togleðurs-kvoða fæst ekki
nema á tiltölulega örlitlum hluta
hnattarins, en félagið rekur trúboð
um allan heim. Það hefir látið
prenta biblíuna á flestum lifandi
tungumálum, og útbvtir þeim fyr-
ir lítið verð eða gefins, hvar sem | í
trúboðar þeirra fara um heiminn.
Fyrir nál. fjörutiu áruni lét það
prenta biblíuna í íslenzkri þýðing,
og það er því að þakka að þjóð
vor hefir alt til þessa átt kost á að
eignast hana fyrir gjafverð. Hvað
nukið af fílabeini og togleðurs-
kvoðu skyldi félagið hafa fengið
rrá ÍRÍendingfum ?
Að eins til að sýna á hvaö góð-
um grundvelli “Baldur” byggir á-
kærur smar skal þess getið, að
Iandsvæði það sem nú gefur af
sér mest af slíkum vörum, liggur í
Mið-Afríku, 0g er undir yfirráö-
l,m Belgíukonungs. Þegnar hans
hafa rekið þar verzlun við lands-
menn og getið sér vondan orðstýr
fyrir ásælni sína 0g harðýðgi.
Geta má þess einnig að þeir reka
ekki trúboð og útbýta ekki biblíum
ems og Bretinn gerir. Lengi tókst
þeim að halda framferði sínu
Ieyndu fyrir heiminum, en smám-
saman fór að kvisast hve illa þeir
breyttu við landsmenn. Þ!að voru
einmitt erindsrekar brezka biblíu-
félagsíns þar syðra, sem fyrst
voktu athygli á framferði þeirra.
Þeir rituðu um það i blöð og tíma-
rit á Englandi, og árangur af
starfi þeirra hefir orðið sá, að
mikil líkindi eru til að Belgíu-
mönnum muni ekki haldast uppi
að beita sömu ásælni þar syðra
eftirleiðis, eins og þeir hafa gert
að undanförnu.
Jafnmikil ósannindi eru það
sem blaðið segir, að þegar félagið
geri upp trúboðs-reikninga sína,
þá séu tekjurnar meiri en útgjöld-
in.”
Frá þvi “Hið brezka og erlenda
bibhufélag” var myndað árið 1804
Eg ætla enn að minnast á eitt
atriði.
Blaðið segir að í gegn um sögu
íslands geti eg séð að siðmenning
kirkjunnar hafi gert . íslenzku
þjóðina flakandi í sárum, og að
skríðandi maðki.
Nei, eg get ekki séð það.
Þvert á móti les cg það í gegn
um sögu íslands að siðmenning
kristninnar fer að hafa góð og
betrandi áhrif á þjóðina strax eft-
ir aS kristni var lögtekin árið
1000, og þau áhrif hafa hald-
ið áfram alt niður til vorra daga,
þó þau hafi oft og einatt verið
lömuð og brotin á bak aftur.
Þegar Björn Hítdælakappi og
Þorsteinn ICuggason bundu vin-
fengi sitt (nál. tuttugu árum eftir
að kristni var löggiltj, þá scgir
Björn við Þ.orstein: “Nú vilda eg
til þess mæla at hvárr okkar
hefndi annars, sá er lengr lifði, ef
vit höfum líflát af vápnum eða
mannavöldum”. Þi svaraði Þor-
steinn; “Gerum á þessu grein
nokkura, er þú ræðir um hefnd-
ina, þvíat nú vita menn gerr en
fyrr hvat gera skuli • ok vil ek þat
um mæla at hvárr okkar taki ein-
dæmi eftir annan eða sektir eða
fébætur. þótt eigi sé manndráp,
°k sómir þat betr kristnum
mönnum.”
Ef þeir hefðu bundið heit sín í
heiðni þá hefði Þorsteini ekki
komið til hugar annaö en slá því
föstu, að mannhefndir skyldu fyr-
ir koma, ef annarhvor þeirra væri
veginn; slíkum mönnum hefði
ekki þótt sín nægilega hefnt öðru-
vísi.
Hvaða afl er það, sem þannig
gat á örfáum árum breytt og linað
blóðhefnda hugsunarhátt forfeðra
vorra ?
Það var siðmenning kristninn-
ar, sem “Baldur” er að níða.
Þorsteinn viðurkennir að víga
og manndrápa hugmyndir heiðn-
mnar geti ekki samrýmst við
kristna trú, og ekki er annars get-
ið en að Björn hafi gert sig á-
nægðan með ákvörðun Þorsteins.
Fornsögur vorar eru fullar af
slíkum dæmum um siðmenning
kristninnar eftir að kristni var lög-
tekin. Þá fyrst er þaö, að nianns
Ufið fer að fá nokkurt verulegt
gddi. í heiðni mátti hver hús-
bondi að ósekju drepa þræla sína,
Þe'r voru ekki rétthærri en skyn-
lausar skepnur. En með kristninni
kemur mannúð og samvi2kusemi,
og tæpum þrjátíu árum eftir aö
hún var lögtekin, hefir siðmenn-
ing hennar rutt sér svo til rúms að
rán, morð og vígaferli mega heita
horfin.
Menning íslands á elleftu öld
var kristin menning. Mentunin
lagði þá emgöngu Ieið sína gegn
þannig yfir landið. Þjóðarinnar
mestu og mentuðu menn, sem þá
leiða hana bæði í andlegum og ver-
aldlegum málum, eru allir hátt
standandi í þjónustu kristninnar.
Þegar ritstörf byrja fyrst á ís-
landi þá eru það menn í þjónustu
kristninnar, sem eru þar fremstir.
Þeir rita hina fyrstu íslenzku lög-
bók ('Vígslóða, árið 1118J. Tveir
hinir frægustu menn á þeirri öld,
Ari Þ'orgilsson og Sæmundur Sig-
fússon eru báðir prestar. Þegar
HafliðiMárson og Þórgils Odda-
son ætluðu að berjast á alþingi ár
ÍI20, og leit út fyrir innanlands
ófrið, þá voru það kirkjunnar
menn, sem bezt gengtt fram í að
afstýra ofriði. Jafnvel á íslands
rosamestu öld má rekja hinn betr-
andi feril kristninnar gegn um
Þjóðlífið. Eftir siðbótina endur-
tekur sama sagan sig. Það er alt
af siðmenning kristninnar sem er
að vinna og hrinda jþfjóðmni á-
fram.
Um þetta efni mætti rita langt
mál.
Baldur ’ þarf meira en sann-
analaust fleipur út í loftiö til að
sannfæra menn um að kristin sið-
menning hafi gert íslenzku þjóð-
ina að skríðandi maðki og skilið
hana eftir flakandi í sárum.
Sú hefir reynsla á orðið að þeir
menn, sem orðiö hafa fyrir mest-
um ahrifum af kristinni siömenn-
ing, bæði hjá íslendingum og öðr-
um þjóðum, hafa reynzt ötulastir
í að hrinda þeim áfram á braut
framfara og menningar, og þeim
þjóðum, sem eru bezt kristnar,
hefir orðið mest ágengt í að
hrinda heiminum áfram í rétta átt.
Hvað snertir nú alt þetta Ar-
gyle-íslendinga ? Hvers vegna að
ræða um sögu íslands og trúboö
Breta og ástandið inni í miðri
Afríku í sambandi við málefni
þeirra og “Baldurs”? Vegna þess
að öll þessi atriði standa á sama
grundvelli — kristinni trú og
kristinni siðmenning. “Baldur”
byrjaði ákærur sínar af því að þau
hindruðu útbreiðslu hans og mál-
efna hans í Argyle. Og í síðari
greininni færir hann út kvíarnar
og leitast við ’að sýna að lífsstefna
þeirra hafi haft skaðleg áhrif á ís-
lenzku þjóðina á öllum öldum.
Hafi ekki Argyle-fslendingar
þekt stefnu “Baldurs” áður, þá
vona eg að þeir þekki hana til
hlítar eftir að hafa lesið þessar
greinar.
Það má “Baldur ” vita með
vissu, að vinsældir hans vaxa ekki
við það að slást með ákærum og
illvrðum upp á menn og bygöir,
sem ekki hafa annað til saka unn-
ið en það, að hafa aðrar skoðanir
en blaðiö. Og hann má einnig
vita það, að til eru þeir menn með-
al Vestur-íslendinga, sem ekki
telja eftir sér að stinga niöur
penna til að verja málstað þeirra,
sem hann er að ilskast við.
Vinur Argyle-lslendinga.