Lögberg - 17.03.1910, Page 4

LÖGBERG, FIMTUDAGINN
17. MARZ 1910.
LÖGBERG
gefið út hvern fimtudag af Thb Lög-
BBRC PRINTING & PUBLIBHIVG CO.
Cor. William Ave. & Nena St.
WlNNlPtG, - MaNItoba
S. BJÖRNSSON, Editor.
J. A. BLÖNDAL, Bu*. Mauager
Utanáskrift:
TIh Ucberg PríitÍBg & Pab(i*fciij U.
1». o. HútfX 30N I WIXSIPEii
l iitstjórans ; .
KdiUr Ufberg
KO WNMIPW:
PIIONK H.m !Í21
Áf reiningurinn í
Alberta
Þa« er sannast aC segja, aö
rrvjög 'friCsamt hefir veriS í Al-
berta bæ8i nm stjórnmál og önn-
ur má'l undir stjómarformeHsku
Rutherfords. Hann hefir veriC
forsætisrátiherra fytkisins siban
þa8 var myndaö, og vi8 sí8ustu
kosning’ar vann flokkur hans því
ruer eindreginn sigur.
En á síbasta fylkisþingi nú í
vebur, raskaSist fri8urinn, svo
sem lauslega var minst á hér í
blaSimt fyrir skemstu, en fregnir
um ágreininginn hafa veri8 ó-
Ijósar þangaS till í síSastliSinni
viku, a8 horfur voru á, um eitt
skeiS, a8 úti væri um Rtitherfords
ráSanevtiS.
Eins og minst hefir veriö á, er
ágreiningurinn sprottinn af samn-
tngi Rutlierford stjómarinnar viS,
Great Waterways félagiS um járn
brautarlagningu, og klofnaSi rá8a-
neytiS á þeim satnnmgi. Rá8-
gjafi opitrberra verka, W. H.
'Cushing, snerist andvígur móti
samningnum og vitti stéttarbræS-
sína harölega ftyrir hann.
' Margir'þingmenn ur8u Cusliing
fvlgjandi urn þetta mál. En þaS
er þannig til konúð, a8 fyfkis-
þingiS í Alberta samþvkti í fyrra,
a8 ábyrgjast skuldabréf Alberta
and Great Watenvays járnbrauta-
félagsins, f)*rir byggingti járn-
brautar frá Edmonton til Fort Mc
Murray, um 250 míflur beina leiö,
fyrir utan hliöarspor og auka-
brautir, sem taldar eru í samning-
unttm 100 mílur. Fylkisstjórnin á-
byrgöist $20,000 á hverja mílu,
og andstæBingar stjórnarinnar
halda því fram, að samningarnir
sétt svo rúmir og hagkvæmir járn
brautarfélaginu, en óhagkvæmir
fylkinu, aö stórhneyksli sé. Þann-
ig geti félagiö hætt hvar sem því
sýnist aö leggja brautina og þó
fengiö fuJla borgun fyrir þann
hluta, sem 1agSur er. Þaö geti
mölborið brautina eftir því sem
þvi sýnist, starírækt hana ef því
sýnist, eftir aö hún er bygö, gert
óvenju krappar bug8ur á hana ef
þvi sýnist, liaft brautarhrygginn
svo háan sem því sýnist, e8a jafn-
vel lagt járnbrautarböndin á bera
sléttuna, liaft svo mikið bil á milli
jémbrtautarbandaíma sem verk-
stjórumim gott þykir, og járn-
brauta'rteina máf nota gamla eða
nýja 5Ó ;>unda þunga. Þá eru þaö
talin engin smáræbis vilkjör fyrir
félagið, aö því er levfilegt að fá
eignarrétt á járnbrautarstöövum í
Edmonton og brúka tiJ þess $400,-
000 af fé, sem þaö fær fyrir
skuldabréf sem fylkið ábyrgist, og
þó aö þær hækki þart félagiö aldr
ei aö greiöa nema þessa $400,000,
en getur selt stöövarnar fttllu
veröi og haft sjálft haginn aí verö
hækkuninni.
Þetta og margt fleira heíir ver-
iö fundi8 a8 samningnum, og var8
óánægjan svo mikil, að allir rá8-
gjaiaímir sog8u af sér nema
Rutherford og tveir a5rir. Þ'etta
var um miöja fyrri viku. Voru
þá rnargar getirr um nýja ráöa-
neytismyndun, því a8 hún var tal-
in sjálfsög8. Titl voru nefndir til
stjórarformanna helzt ]>eir Mr.
Cross dómsmálastjóri, og Mr.
Cushing.
En til þess kom þó eigi, því að
skyndileg breyting varð á síöast-
liöinn föstudag, er Rutherford
stj ómarformaSur fór meö laustt-
arbeiöni sína á fund fylkisstjóra.
Þegar þar kom neitaði fylkisstjóri
aö taka lausnarbeiönina til greina,
og eins hinna ráðgjafanna, því aö
fylkisstjóri kvaSst engatu ármJaii
geta taliö lerötoga stjórnarinnar,
aö svo komnu, en Mr. Rutherford
og ráðaneyti þans yröi aS haJda á-
fram störfum.
Rutherford stjórnin fer því eigi
frá, og hafa allir ráögjafamir,
sem sagt höfBu af sér, tekið vi8
eníbættum .sírnvm, uema Cushing.
Stjómin hefir sanrt lítinn meiri
hluta á þingi ("þrjáj viö síöustu
atkvæðagreiöslu, en nðn hefir lx>ð
iö að láta rannsaka ítarlega járn-
brautarsamninginm sem ágreining
urinn hefir rtsið út af, og var bor-
in upp í þinginu tillaga uin þá
nefndarskipun á mánudaginn var.
Stjórnin kveöst fús til aö greiSa
fyrir rannsókninni og segir aö þá
muni koma í Ijós nægar málsbæt-
ur sér til handa fyrir samnings-
geröimii, en ríkt er þaö orSiö i
hugum margra, aö Rutherford-
stjómin liafi veriS helzt til eftir-
lát viö Great Waterways járn-
brautarfélagiö.
Páll Melsteð..
Allir jafnaldrar Páls Melsteds
enu< löngu komnir undir græna
torfu og margir samverkamenn
hans frá f*Uor8insárunum lika,
lærisveinar hans úr latínuskólanj-
um hafa veri8 emhættlsmenn um
mörg ár, sumir orðnir hvítir fyrir
hærum.
Páll Melsted var fæddur á
MöSruvöllum í Hörgárdal, er þá
var amtmannssetur. FaSir hans
var Páll Jónsson Melsted, síSar
amtma&ur, en SigríSur hét móBir
hans, dóttir Stefáns amtmanns
Þórarinssonar. Páll ólst upp me8
forefdrum sínum í Múlasýslum.
Hann varö stúdent úr Bessaitaöa-
skóla ári8 1834, sigldi til Kaup-
mannahafnar og las þar lög. Þar
var hann samtímis Jónasi Hall-
grínnssyni og Ö6rum ágætismönn-
um þeirrar tí8ar. Hann var sett-
ur sýslumaftur í nokkrum sýslum
á íslandi árin 1849—1854, en þá
varö hann málaflutningsmaöur viö
landsyfirréttinn í 24 ár. Hann
kendi sagnfræ8i í latínuskólanum
1868 til 1893. Þá lét hann af em-
bætti.
Páll var tvíkvæntur. Fyrri kona
hans var Jórunn Isleifsdóttr (á.
1858J. Þeim var8 margra barna
au8i8, og eru tvær dætur þeirra á
jlífi, Anna, kona Stephensens um-
boSsmanns á Akurcyn, og SigríS-
ur, ógift í Reykjavík. SíSari kona
han’s var Þóra, forstöSukona
kvennaskólans í Reykjavík, er Iif-
ir mann sinn.
Páll er ölhwn íslendingum kunn
ur af ritverkum slnum. Hann
samdi veraldarsogu í mörgum
bindum, og aSra sögu minni, sem
notuö hefir verið vift undirbún-
ingskenslu í sagnffæSi. Hann var
og riöinn við blaSamensto um
eitt skei8. Hann var mæta vel rit-
fær.
Páll var hár maSur vexti, grann
vaxinn, fríöur sýnum og vinsæll af
sínum lærisveinum og öftrum, er
kytini höfftu af honum.
-----o------
Gjafir Rockefellers.
John Rockefeller á marga óvini,
og er þa8 ekki ónáttúrlegt, því að
þó aö maSurinn sé afburöa hag-
sýnn hafa miljónir manna orðiS
aS sveitast bló8inu> til þess aö
hann fengi dregiö saman þann
feikna auð, sem hann á nú yfir aö
ráöa.
En Rockefeller er farinn aö
gera yfirbót og ef til vill a5 afla
sér vinsælda lífs e8a liSnum, því
hann gefur nú óspart af au5i sínum
til almenningsþarfa og nauösyn-
legra fyrirtækja. Han’n hefir þeg-
ar gefið feiknafé í þvi skyni og
þó ætlar liann að bæta enn mik’ 1
viö, og sótt um leyfi Bandaríkj-
þingsins til • þess, aö löggilda
gjafa^jóS, me8 svipaöri tilhögun
eins og er á Carnegie sjóöinum,
sem stafnaftur er til kenslumála-
eflingar. Soruuir gamla Rocke-
fellers á aft vera ráösmaður sjófts
þessa, en ekki er enn kunnugt
hvaö mikift fé Rockefeller gefur í
bann, en líklegt þykir a8 þa5 veröi
aö minsta kosti $300,000,000.
Sjóönum á aö verja til ”al-
mennra heilla og menningar meö-
al Bandaríkjamanna, hjálendna
þeirra” og enn freniur aö glæða
menningu í öSrum íöndum, og
styðja liknarstarfsenii.
MarkmiSiö er gott, og eigi
verður því neita8, að stórfé er
þaö, sem Rockefeller hefir látiö
af hendi rakna til ýmsra þarflegra
stofnana, og þaö er auösætt, a5
hanna hefir gefið miklu meir
fé en nokkur annar maöur, a8
undanskildum Andrew Carlnegie.
Ekki vita menn upp á hár, hvaö
Rockefeller hefir enn þá gefiö, en
giskaö er á, aö þaö muni vera um
$131,000,000. Gjafir Carnegies
eru aftur á.móti taldar um $162,-
000,000. Stærsta gjof Rockefell-
ers a8 þessu er mentamálasjóöur-
inn, sem hann fékk löggiltan 1903.
Hann nemur $53,000,000. önnur
stærsta gjöf hans er til Chicago
háskólans $25,000,000, cg til lækna
skóla tveggja um átta miljónir
samtals. Til kirkna og kirkju-
legrar starfsemi liefir Rackefeller
gefiö allmiki5.
Þaö lítur annars helzt út fyrir,
a8 þeir séu a5 reyna gjafmildi
með sér Rockefeller og Carnegie,
því aö þegar annar þeirra hefir
létt á samvizkunni og gefiö nokkr
ar miljónir til einbverrar stofnun-
ar, þá finnur hinn þegar í staS
köftun hjá sér til a8 gefa stórfé
líka til einhvers fyrirtækis.
Mjög eru skiftar skoBanir um
þaö, hve mikill au8ur Rockefellers
sé; sumir giska á, a8 hann sé svo
hundruSum miljóna skifti, aörir
aö hann sé alt aö þvi $1,000,000,-
000. Árstekjur hans telja þeir,
sem kunnugir eru, aö sétt $60,000-
000.00.
Dr. B. J, Brandson
hélt mjög fróölegan fyrirlestur
unt tæring miðvfkiuidagskvöldiS
9. þ. m. Áheyrendur voru svo
margir, að húsfyllir var í fundar-
sal Únítarakirkjunnar. Dr Stew-
art sýndi margar góöar myndir,
en Dr. Brandson skýröi þæ-, og
var geröur ágætur rómur a5
máli hans.
Vér vitum um marga íslend-
inga hér í bænum, sem ekki gátu
komiö því viS a5 sækja fyrirlest-
urinn, auk allra hinna, sem búa
úti um nýlendurnar, og fjarlægö-
in hindraöi frá aö koma. Allir
þessir menn heföu fegnir viljaö
hlýöa á hiö merkilega erindi lækn-
isins, sem í raun og veru varöar
hvert einasta mannsbarn.
Lögberg getitr glatt lesendur
sína m«8 því, a8 Dr. Brandson
hefir góöfúslega lofaö aö láta því
fyrirlestur sinn í té, og hefst hann
í næsta b!a8i.
N«3€ 'Haug-gangan.
EfniS úr þættinwn af Þorsteini Uxafœti.
------—OOO-Í-----------
Hann Þorsteinn var kominn á þrettáncfa ár
Og þrek ’ans og hugur aö stælast.
Um afrek hann dreymdi til frægöar og fjár,
Sem framtíöin um mætti hælast.
Vift óarga nautift hann enn haffti’ ei reynt
Á afl sitt á heima-lands völlum,
Né gengift unt hátíft í húmtnu seint
I hendur á erlendum tröllum.
Hvern dag gekik 'ann hugsandi hitt:
Á hverju hann efnt gæti afrekiB sitt,
Og aldrei aft missa þaft færi,
Sem mannskap hans vrBgangur væri.
Og oft heyrSi’ ’ann rifjaö upp afgamalt ljóö
Um atför viö ránsmenn frá sænum.
Og vallgróinn torfhóll í túnfæti stóö
Sem tá'kn þess á uppeldis-bænum.
Á þykt hans og um-merkjum þóttust menn sjá,
A8 þar hvolfdi vikinga-skúta.
A8 alt var ei kyrt, sem þar innanborös lá
Mörg ofsjónin helzt þótti lúta.
I dys þaS í draiumi hann gekk,
Og tvísett var inni og tylft á hvorn bekk.
Hann tylti sér óæftra megin.
Sá yzti varð félaga feginn.
Þ ví hagsýnt var Þorsteini um hæversku þá
Vi5 hnútu-kast mis-skiftra sveina:
A8 fylla þann hópinn, sem hallaöi á,
Ef haröfylgi á var a8 reyna.
—NústóB 'upp sá ypparsti á öndvegisbekk,
Kvaö eindaga’ á húsleigu gjöldum.
Og greiddust þau ekki, þeir kæmust í klekk
Hjá krúnunnar herskapar-völdutn,
Og horn-rekum væri þaö hátt
A8 geta í skjóli slíks öndvegis átt
Sér óhulta fótastóls-skák —
Og hús-stjórnin hér væri’ ei kák.
Aö Þorsteini lýtur hans samhliöi í sess*
Og segir: “Þér bjarngreiöi veröur
Þín viödvöl meö dkkur—þeir ætlast til þess
MeS oss sért’ aö slouilda-þræl geröur.
Því haugbúans samvizka er silfui og gull,
Og sálarlaus gengur hann %ftur.
I haug vorum leggur liann legkaupin full
• Á lifandi, ef tildugar kraftiur.
—Og haugeldar morkna í mold, •
En loga um andrúms-loft upp’ yfir fold,
Sem endurskin hugsana’ og verka
Ins göfuga, stór-ráöa, sterka.
“Og þeir þykjast eiga vort umhvelfda skip,
Sem orpiS er mold-feygju hlóöum,
Um dysina ráska meö dramblætis-svip —
Eru Danir meö hauglögöum þjóftum.
Þeir heimta vér skuldum sér húsnæöi enn
En höldum þó félagsskap — Bætin
Sem ota fram stööugt þeir óverumenn
Á óæöra-bekk eru sætin!
(I»au hlunnindi’, aö hanga sig viö.
—I innræti þeirra, í svörttm og siö
Býr sæl-lífis atorleu-híi,
„ í stjórn þeirra stórveldis-fúi.’’
“I sæti eg hangi og held mínu fé.
Og hótunum greiöi ei veöiS,
En verst sem eg orka, hver undur sem •k*."
Var upphátt af Þorsteini kveöiö.
—Og n*ú riSu styrjaldar ósköpin aö,
í uppnámi varö þessi haugur,
Og einn dró upp herskip, en óbygt var þaö.
Hver mppgerö var týgjaöur draugur.
Svo æsilegt óláta-stríö
f umróti gekk þar sem gerninga-hriö
-- í gamals manns vertíöar sögum,
Meö ryö<brendra langspjóta lögum.
Ef Þorsteinn greip til þeirra, lá þetta liö
Sem loft-fúlgur væri’ ’ann aö spanna,
Þ"ví draugar og hamhleypur haldast ei viö
f handföngum lifandi manna,
Og dreyft gat hann öllum þeim reimletka-reyk
Af riddara-vofumim dauönwn.
—Hami vaknaöi svo af þeim svefnóra-leik
Hjá sviptausum haugum og auftum.
—En dag-sönn var draum-raunin hans,
Þvi Hfandi æsknn-blóö uppvaxtar-manns
Er einfært mót stór-tylft af draugum
í fónatJra herskipa haugum. %
23/2. ’io Steþhan G. Stefkansson.
The DOkHNION BANH
SELKIRK ÐTIBUIB
Alls konar bankastörf af hendi leyst.
Sparisjóösdeildin.
TekiP við iaalögam, frá $1.00 að upphaað
og þar yfir Haestu vextir borgaSir tvisvar
sioaumáári. ViSskiftum bænda og ann-
arra svettamanna sérstakur gaumur gefint,
Bréfleg innlaggsg úttektir afgreiddar. Ósk-
aQ eftir bréfaviðskiftum.
Greiddur höfuðstóll..... $ 4.000,000
Varasjóðr og óskiftur gróOi f 3,400,000
Innlog almennings .........$44,000,000
Allar eignir.............$39,000,000
Innieignar skírteini (ietter of credits) seld,
sem era greiðanleg um allan heim.
J. GRISDALE,
bankastjóri.
ELldiviður.
Þegar þér þurfift góöan eldivrft,
þá fáiö hann hjá oss, því a8 wér
höfum góöan vrö cg þurran, Bem
ySPr vanhagar um. Verö vort hitt
lægsto, en vifturirm hinn bezti. Vér
gctum sagað viöinn og klofift, ef
óskað er,
Qtuality Wood Dealers,
J. & L. GUNN.
Horni Princess og Alexander ave.
Tals.; Main 791, Winnipeg,
Fylkisþingið.
Miklar umræöur voru< síÖast-
Iiöna viku um kornhlö8umáli8.
Coldwell ráögjafi og þeir fleiri
stjórnarmenn, hafa veriS aö leit-
ast viö aö verja frumvarpiö, en
þeir hafa alveg glcymt aö grra
fullnægjandi grein fyrir því,
livers vegna Roblin-stjómin vildi
ekki veröa viö óskum kornyrkju-
manna — Ieyfa aö 'kornhlööu-
nefndin væri skiptiö óháöum mönn
um o. s. frv.
Stjómarandstæofngar géröi
haröa hríð að dómsmála ráögjaf-
anum á þingfundi nýskeö. Bentu
þeir á nokkur dæmi því til sönn-
unr, aö réttarfarinu væri stórum
ábótavant, þó aö út yfir tæki lög-
sóknarhneykslin á hendur liöeröl-
um um kosningar og í sambandi
viö stjórnmál. Þeir sýndu fram
á hversu ýmsir stjórnarandstæft-
ingar víösvegar um fylkiö heföu
veriö dregtiir fyrir lög og dóm,
meö ærnum kostnaöi af almanna-
fé. en svo slept jafnharðan aftur,
án þess aö mál nokkurs eins ein-
asta allraí þessara sakbtorninga
heföi veriö til lykta leitt. Minst
var á ýms fleiri ónotaleg stjórnar-
atvik fyrir dómsmálastjórann t. a.
m. Woods máliö, uppgjafir sekta
til handa conservatívum lögbrjót-
um o. fl. o. fl.
Ráðgjafinn reyndi aö bera hönd
fyrir höfuö sér og fann þaö helzt
til málsbóta, aö hann heföi verift
manna lengst dómsmálaráðgja fi
hér i Manitoba, og að enginii
maöur heffti verið skrípamyndaft-
ur oftar en hann.
Einjstöku ákæTuátriövim mót-
mælti hann, en sneiddi hjá öftrum
og lenti aö síöusbui út í skammir
um Free Press og T. H. Johnson
þingmenn, þó að það væri alger-
fega út í hött.
Umræður allmiklar voru uni
landamerkjamáliö og kom þar ber
lega fraim, aö jRoblinstjórnin er
aö leitast viö aö nota þaö mál sér
til pólitískra hagsmuna eins og
fyrri. Tillögur voru bornar fram
af þeim liberölunum Mr. Norris
og Mr. Johnson, er ltklegar heföu
veriö til þess a5 flýta stórum.
fyrir þes&u máli, sem fylkisstjórn-
in og sambandsstjórnin hafa ver-
iS aö þæfa á milli sín um afar-
langan túna. Enj þeir herrarnir
Riogers cg Canipbell ’ráögjafar
voru ekki á því aö láta sam-
þylckja þessar tillögur, en í þess
Staö létu þeir samþvkkja afar-
lánga breytingartillögu og vaií
hún þannig úr garöi gerö, aö
miklu líklegra er aö hún veröi
seunningiim vift Dominionstjórn-
ina ti! fyrirstöftu heldur en hitt.
Þaft er sami grawtur í sömu skál
hjáRoblinstjómlnni og allar líkur
á því, aft landanverkjamálift veröi
aldrei til lykta leitt meðan hún
heldur velli hér í Manitoba.
Þaft er aft vísu alkunnugt, a8
fylkistjómin er mjög Fikin í gó8a
gripi, sannkallaöa kjðrgripi, og
íér ekki í skildinginn þegar verift
er að afla þeirra. Allir muna eft-
ir Roblinskúnni sælu. Hennar var
getift í Lögbergi i hittift fyrra.
Þvi miftur mun nú ekkert eftir af