Lögberg - 24.03.1910, Blaðsíða 4

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. MRAZ 1910.
LÖGBERG
gefið út hvern fimtudag af Thk Lög-
BERG PRINTING & PUBLI9HING CO.
Cor. William Ave. & Nena St.
Winnipeg, - MaNItoba
S. BJÖRNSSON, Editor.
J. A. BLÖNDAL, Bus. Mauager
Utanáskrift:
Tke Logberg Priating & Publishing f«.
P. O. Box 3084 WINNIPEG
Utaaáskrift ritstjórans
Editor Ugberg
P.O. Hoxaufl't WlNMIPWi
PHONK mak. 381
Þingslit.
Fyikisþingim-w var slitií miöviku
daginn 16. þ. m. Alls voru af-
^reidd af þessu þingi 121 frurn-
varp. Einna merkust voru, frum-
varp um kornhlööur í fylkinu,
frumvarp um sláturhús, þar 'sem
Winn.ipeg eða St. Boniface bæ eru
bnðinn $50.000 styrkur til aö koma
upp sláturhúsi handa almetiningi,
og þriöja merkasta frumvarpiö
var frumvarp til unvbóta á kjörtnn
verkamanna. Þaö er þó ekki
stjórnarfrumvarp, heldur bar þaö
upp Mitchell þingmaöur í NorSur-
ur Winnipeg kjördsemi.
Ekkert frumvarp hefir veröi
meira rætt en frumvarpiö ttm korn
hlöðurnar og var mikill munur á
'skoöu'num stjórnarinnar og stjórn-
arandstæðinga á þvi máli. Liber-
alar héldu því fram, að kornhlöð-
umar ættu að vera fylkiseign, og
lausar við eftirlit stjólrnmálaflokka
og að kornhlöðumálanefnd, skipuð
'áháíum mönnum í stjórnmálum,
skyldi að ein» bera ábyrgð fyrir
fbmginu. En Roblinstjórnin og
.rteirj hliuti hennar á þingi, fylgdi
''þvi fast franig að kornhlöðumar
■skyldu háðar eftirrrti stjórnmála-
flokka, c*g i flestu öðru, sem eftir
•stjómina liggur á þessu þingi,
hefir komið fram sami óbilandi á-
buginn á því að láta hagsmuni
fylkisstjórnarinnar og valdatrygg-
ing, sitja í fyrirrúmi fyrir gagni
og þörfum almennings.
Liberalar hafa itarlega sýnt
fram á þetta. Að jafnaði er minni
hluti á þingi svo smár, að hann fær
litlu til vegar komið um gagnrýn-
íng á gerðum stjómarinnar. Svo
befir og verið hér í Manitoba. En
sem betur fer, er nu orðin mikil
breytiug á því síðustu tvö þingin.
Stjórnarand’stæðingar hafa þar
eigi legið á liði sínu, sérstaklega
bafa þeir látið mikið til sín taka á
þessu siðasta þingi.
Ekki hefir þeim orðið auðvelt aö
fá gagnrýndar gerðir fylkisstjórn-
arinnar. Aldrei hefir stjórnin lagt
sig meir í framkróka um að hindra
og tefja rannsóknir en gert var á
þessu þingi, og mun það sennilega
sprottið af því, að henni ihafi aldr-
ei riðið meir á því en nú, að fara
dult með sumar gerðir sínar. Á
það bendir og árangur ýmsra
þeirra rannsókna, senv liberalar
höfðu fram þrátt fyrir mótspymu
st jórnarinnar.
kosningum, en hann hafi færst
undan því; þá hafi Mr. Black
sagt honum, að “Mr. Roblin want-
ed him to go“, svo að Cunenvan sá
sér ekki annað fært, en að fara.
í stjórnardeild opinberra verka
og í mentamála stjómardeildinni
kvað sérstaklega mikið að . “að-
hlynningar starf'semfnm”. því að
þar er sægur nranma, sem að nafn-
inu til gegnir störfum fyrir stjórn-
ardeildirnar, en aðallega eru helg-
aðir “aðhlynningar starfeerrrínni”
og hálaunaðir af almenningsfé.
Tíðrætt ltefir mönnum orðið um
50 þúsund dollara sendinguna, sem
Rogers ráðgjafi fékk frá New
York árið 1902, og ■sKvrt var frá í
seinasta blaði. Hann gat ekki kom-
ið þivi fyrir sig i fyéstu, að hann
hefði femgið þ á sending, en síðar
vilcli hann ekki þvertaka fyrir, að
•svo liefði verið. Og þegar hann
mintist síðast á það í þinginu, isagði
hann að það gæti hafa verið (“\t
might have been”J hlutabréf námu
félags, sem hann var viðriðinn er
hann var í Rat Portage. Þau hefð,u
verið send til New York til sölu,
en ekki selst og þá verið endur-
send. — Já, ihann sagði. að það
“gæti hafa verið” þau verðbréf.
En hann fullyrti það ekki. svo að
margir eru enn á þvl, að að það
“gætu hafa verið” einhver önnur
verðbréf.
------o------
Um berklaveiki.
Eftir Dr. B. J. Brandson, erindi
flutt á Menningarfélagsfundi
i Winnipeg 9. Marz 1910.
Menn strera sig abnetit nú á tím-
um af því að sú öld, 'sem við lifum
á, se mesta framfaraöl

sogu
mannkynsins. Menn tala oft borg-
inmannlega um, bversu langt á leið
mennirnir séui komnir með að gera
öfl náttúrunnar sér undirgefin og
nota þáu sem þjóna sina. Oft er
bent á hversu margar af ráðgátum
lífsins og tilverunnar séu nú þegar
leystar og hversu enn aðrar, sem
krafist hafa úrlaiusnar, séu á góð-
um vegi meö að veröa ráðnar.
Aldrei hafa jafnmörg stór velferð-
armál mannkyneins yfir höfuð
verið jafn ofarlega á dag-
skrá víðisvegar 'uni heim, eins og
einmitt nú. Hvert sem maður
renuir augunum sér maður lieila
skara mikilhæfra nianna, sem verja
lífi sími og kröftum til þess að
margt af því, isem mestu böli veld-
ur í lífi manna, megl verða útrýmt
og um leið, að Iíffð alment verði á-
nægjulegra og farsælla. En við
hvert framfarasporið sem stigið
er, stækkar sjóndeildarhringur
mannsandans . svo að hann isér nýja
hjalla, sem hann þarf að komast'
upp á og nýja steina, sem ryðja
þarf úr vegi, til þess að hugisjónir
hans geti orðið virkilegleiki. Með
aiukinni þekkingu koma auknar
kröfur, og með auknivm kröfum
koma auknar byrðar, sem útheimta
aukið þrek, bæði andlega og líkam-
lega, ef menn eiga ekki að örmagn-
ast undir byrðinni. Þess vegna er
það ekki nema eðlilegt,að eitt af
aðalvelferðarmálum núttmans sé|
Það kom sem sé greinilega í Ijóte það, að útrýma ölhv því. sem hindr- j
við rannsóknirnar, að fylkisstjórn-' ar að hver maður geti fullkomlega |
in er að verða æ óvandari að með- notað þær gáfur, sem honum hafa
ulum sín.um, að hún metur heill verið gefnar og fái óhindraður og
fylkisbúa að vettugi, ef hún að eins
getur 'séð sér fært, í mesta sakleysi
og með sinni alkunnu ósérplægni,
að hlynna ofurlítið að sinu eigin
hreiðri. í þá átt er starfið stórt
• og kappið óbiiandi, og fer vaxandi
með hverju ári. Yið prófin fyrir
fylkisreikinga nefndinni varð það
■ t. a. m. uppvrst, að brytt hafði jafn
vel á þessari "aðhlynningar-starf-
semi” fRoblinstjórnarinnar að
sjálfri séry i Búnaðarskóla fylkis-
ins. Starfsmaður einn við skólann,
með ftillu fjöri starfað jianti tíma,
sem vanalegur starfsaldur manns-
inis getur veitt. Eitt af því, sem
mestan þátt hefir ætíð átt og á enn
i því að lama starfskrafta mann-
anna og varpa ótal mörgum þeirra
á bezta aldri 5 gröfina. er hinn al-
þekti sjúkdómiu.r, sem þótt hann |
hirtist í mörgum mvndum. er vana-
lega nefndur einu nafni: berkla-
veiki eða tæring.
Þessi voða isjúkdómur hefir
þekst frá því fyrst að sögur fara
sem Cuneman heitir, bar það, að af_ Hjá hinum elztu þjóöum Aust-
forstöðuma&urr skólans, Mr. Black. jurlanda, vöggiv menningarinnar, er
hafi skipað sér að fara að vinna í hans getið. Þetta sannaist af því,
að þessa sjúkdóms er getið á með-
al þess, isem skrásett var á leir-
spjöld Babyloniumanna, sem er liið
elzta skjalasafn í heiminum. Veik-
in var þekt hjá Gyðingum á fyrsta
tímabili jæirrar þjóðar. Hippo-
crates hinn frægi griski læknir,
sem nefndur hefir verið faðir lækn-
isfræðinnar og uppi var 460—376
f. Kr., lýsti veikinni svo nákvæm-
lega, að um margar aldir var lýs-
ing hans skoðuð isem fyrirmynd.
Hann kendi, að veikina mætti
lækna, og að það væri heilsusam-
legt að láta sjúklinginn fara þang-
að sem öðru vísi loftslag væri en
það, sem hann átti að venjast.
Heimspekingurinn Aristoteles, sem
var lærimeistari Alexanders mikla
og efalaiust djúpvitrastur og fróð-
astur allra griskra heimspekinga,
getur þess, að alment á Grikklandi
hafi veikin verið álitin sóttnæm.
Það var ekki fyr cn a 17. ötd, að
menn fóru að fá verulega meiri
j>ekkingu á sjúkdómnum heldur en
þá, isem Hippocrates og hans læri-
sveinar höfðu. Fjölda margir
læknar tóku þá að auka með starfi
sími' þekkinguna í þessari grein,
en samt var það ekki fyr en árið
1882, að þýzki læknirinn Dr .Kock,
sein nú er orðinn heimsfrægur, gat
sýnt og sannað hver orsök veikinn-
ar er. Honum tókst að einangra
geril þann, sem orsakar veikina,
hinn svo nefndi “tubercle bacill-
us”. Þennan “bacillus” cr æfinlega
að finna þar sem veikin hefir náð
fctfestu, án hams getur veikin
ekki átt sér stað. Þessi “bacillus”
verður á einhvern hátt að berast
irm í líkamann, og skal isáðar skýrt
frá á hvern hátt það verður.
Engin veiki er eins almenn og
tæring; engin veiki orsakar eins
mikla fátækt, mótlæti og dauða.
Engin veiki hefir lagt eins marga á
bezta aldri í gröfina, oft og tíðum
einmitt þegar lífsþráin var sem
meist og vonir j>ær, sem stóðu í sam-
handi við lif þeirra, voru sem feg-
urstar bæði hjá }>eim sjálfum og
ástvinum þeirra. Engar skýrslur
sýna nema að nokk-i levti hve
veikin er almenn, en s-.-nt nægja
þær til þess að sýna hvj voðaleg-
ur jiessi isjúkdómur er. Það er á-
litið. að eitt dauðsfall nf hverjum
sjö, sé tæringu að kenna. Síðustu
fullkomnar skýrslur, sem eg hefi
séð frá Bandaríkjumnm, sýna, að
árið 1900 dóu meir en 111,000
inanns úr lungnatæringu einni; en
live margir á sama tíma dóu úr
berklaveiki í öðrum myndum, er ó-
mögulegt að vita með vissu.
Kayserling, einn af þeim mestu
sérfræðingum i þeirri grein, sem
nú eru uppi á Þýzkalandi, ‘ærði
rök fyrir því á alíbeims læknafundi
í París árið 1905, að einn þriðji af
öllum dauðsföllum og helmingur
al's heilsuleysis, á meðal fulltíða
fólks á Þýzkalandi. væri beinlínis
eða óbcinlínis tæringu að kenna.
Þó er þess að gæta. að Þýzkaland
er komið lengra á veg en nokkurt
annað land að stemrna sigu fyrir
þessum vogesti.
Hversu niikið tjón að hver þjóð
líðtvr ár hvert við þessa veiki, er ó-
mögulegt að meta. Mest af þvi
fólki, sem deyr úr tæringu, er fólk
á bezta aldri. Af þeim 111,000,
sem dóu úr tæringu árið T900 í
Bandar., voru meir an 89,000 á
aldrinum milli 15 og 60 ára. Ef
vinna hvers eins af j>essum 89,000
er metin á $500 um árið, þá verður
sú uppliæð 45 milj. dollara. Þegar
það er tekið til greina, að flestir
sem deyja úr tæringn.1' eru hilaðir á
heilstt að minsta kosti tvö ár áður
en dauðinn tekur herfang sitt, og
að ekki er hér neitt talað um
kostnað þann, sem veikin hefir í
för nteð sér, jtá mun óhætt að
segja, að þessi sjúkdómur kosti þá
Jijóð eina 105—200 milj. dollara á
ári. Þótt þannig sé liægt að gera
Iauslega áætlun um hið peninga-
lega tap, sem hér ir (im að ræða,
þá er ómögulegt að meta alt hið
mikla tjón, er veikin óbeinlinis hefir
í för með sér. Hver getur metið
angist ástvinanna, cr sjá það sem
þeim er ef til vill kærast, hrifið
burtu á Jtennan hörtmtlega hátt.
Hver getur metiö tár ekkjunnar
og munaðarleysingjanna, sein svo
oft ent skilin eftir í fátækt og vol-
æði, oft sjál'f með frækorn veikinn-
ar í eigin likama sínum, isent eina
arfinu er hinn látni hefir eftir-
sikilið þeim. Hver getur metið
tjónið. serrí börnin, oftast tmg,
verða fyrir, er ástrík móðir er frá,
þeim tekin? Hver getur metið tár
elskandans, sem eftir lifir j>cgar
j>að, sem hann ttnni mest og á
hverju hann bygði allar sínar feg-
tirstu franrtíðarvonir, hnígtir sem
visin rós eftir hina fyrstu haust-
frostnótt? Enginn, stm ekki hef-
ir orðið fyrir sltkum missi, getur
gert sér hugmynd nm hið he.-
dimma ntyrkur og vonleysi sem
rikir i sálu þess, sem verður fyrir
slíkri sorg. Engu ntinni er samt
sorg hinna aldu'rhnignu foreldra,
sem eiga á bak að sjá ef til vill
einkabarni sínu, þar sem allar
æirra jarðnesku vonir og öll gleði
þeirra var óslítanlega knýtt við.
Þótt lríð fjárhagslega tap sé mikið,
þá er það samt sem hverfandi
stærð í samanburði við það tjón,
sem engin mannleg vizka fær mælt
eða rannsakað til hlítar.
Þrátt fyrir það aö hinir grisiku
læknar álitu veikina sóttnæma fyr-
ir meir en 2,000 árum, þá var það
ekki fyr en á hinunt síðustn tveim
áratugum að sá sannieiki fékk al-
inenna viðurkenningu. Það var
ekki fyr en Koch var isvo ótvíræði-
lega búinn að sanna orsakir sjúk-
dómsins, aS sóttnæmi hans var al-
ment viðurkent. Sú tni hefir
lengi haldiist við, að veikin væri
fremur arfgeng en sóttnæm. Eins
og margar aðrar villur, sem hafa
rikt í meðvitund manna, ef til vill
í gegn um margar aldir, er mjög
írfitt að uppræta hana í lnuga al-
mennings. Það yrði of langt mál
að færa fram rök þau, sem sanna,
að sjúkdómurinn er elcki .beinlínisi
arfgengur, heldur verður þaö að
nægja að sikýra frá þvi, að það er
sú niðurstaða, sem vísindi nútiðar-
innar hafa komist að. Á hinn bóg-
inn er það efalauist rétt að þeir,
sem hafa átt tæringarveikt fólk i
ætt sinni, eru í mörgum tilfellum
nróttækilegri fyrir veikinni en aðr-
ir. Mótstöðuaflið hjá þeim er
minna og er því naiuðsynlegt fyrir
þá, sem þannig er ástatt fyrir, að
gæta enn meiri varúðar en ella.
Eitt af því. sem hefir istyrkt al-
menning í trú þeirra um arfgengi
veikinnar, er það, hvað oft höm
tæringarveikra foreldra einnig
deyja úr þeirri veiki. En tnenn
missa sjónar á því, hve mörg tæRi-
færi þar eru til þess að bömin ein-
mitt taki veikina eins og hverja
aðra sóttnæma veiki, J>ótt hún komi
ekki í ljós fyr en ef til vill mörgum
árum seinna. Börnum, sem lifa í
sama liúsi og tæringarveikir for-
eldrar, er ávalt hætta búin, nerna
sérleg varúð sé um hönd höfð, þótt
veikin komi ekki í Ijós fyr en ef
til vill löngu seinna.
fFramh.J
Bókafregn,
Sturlunga saga. Annað
bindi. KostnaSarm. Sig.
Kristjánsson. Reykja
vík. 1909..
Svo er til ætlast, að útgáfa Sig.
virístjánssonar af Sturlungu.verði
fjórum bincluim. 'Tvö þeirra eru
út komin, og hefir hins fyrsta ver-
H minst í Lögbergi.
Annað bindi hefst a frásögninni
tim andlát Hvamm-Sturlu ^ 1183^,
f iður Snorra og þeirra bræðra, og
segir frá þeim atburðttm er nterk-
astir urðu frá þeim tíma og fram
um 1242. er Þörönr Kakali kom
frá Noregi.
Á þessu tímabili gerðust tveir
hinir verstu og örlagaríkustu at-
burðir í sögu íslands: orustan á
Örílygsstöðtum (123J8) og víg
Snorra Sturlusonar fhaustið 1241J.
Margir jækkja frásöguna um víg
Snorra Sturlusonar af kvæði séra
Matthíasar Jochums'sionar, en þar
eð fáir hafa Sturlungti enn i hönd-
um, skal hér tekinn orðréttur kafl-
inn tim þetta níðingsverk fsjá bls.
349, kap. 156;:
“|>eir Kolbeinn ungi ok Gizurr
fundusk i þann tima á Kili ok
gerðu ráð sín, þau er 'stðan kómu
fram. Þetta sumar var veginn
Kolr inn auðgi; Arni, er beiskr var
kallaðr, vá hann; síðan hljóp hann
til Gizurar, ok tók hann við hon-
iim. Þá er Gizurr kom af Kiti,
stéfndi hann mönnum at sér; vóru
þar fyrir þeir bræðr Klængr ok
Ormr, Loptr bisknps'son, Árni ó-
reiða. Hélt hann j>á upp bréfum
þeim, er Jæir Eyvindr ok Árni
höfðu út haft. Vai par á, at Giz-
urr skykli Snorra láta utan fara,
hvárt er honttm þætti ljúft eða
leitt, eða drepa hann at öðrum
kosti, fyrir þat er liann hafði farit
út í banni konungs; kallaði Hákon
konungr Snorra landráðamann við
sik. Sagði Gizurr, at ihann vildi
með engu móti brjóta bréf kon-
ungs, en kveðsk vita, at Snorri
mundi eigi ónauðigr utan fara;
kveðsk Gizurr j>á vildu til fara ok
taka Snorra. Ormr vildi eigi vera
í. J>essi ráðagerð, ok reið hann heim
á Breiðabólstað. Gizurr dró þá lið
saman ok sendi þá bræðr vestr til
Borgarfjarðar á njósn, Árna bei.sk
ok Svart, en Gizurr reið frá liðinu
með sjati' tigi manna; en Lopt bisk-
upsson Iét hann vera fyrir því lið-
inu, er síðarr fór. Klængr reið á
Kjalarnes eptir 1iði ok ‘svá upp í
herað.
Giztirr kom i Reykjaholt um
nóttina eptir Mauritius-messu.
Bruitu þeir upp skemmuna. er
Snorri svaf í, en nann hljóp upp
ok ór skemmunni ok í in litl u hús-
i::, er vóru við 9kenimuna. Fann
hann þar Arnbjöm prest ok talaði
við hann. Réðti þeir þat, at
Snorri gekk í kjallarann, er var
undir loptinu þar í húsu'num. Þeir
Gizur fóru at leita Snorra itm hús-
in. Þá fann Gizurr Amhjörn prest
ok spurði, hvar Snorri tværi. Hann
kvaðsk eigi vita. Gizurr kvðsk J>á
eigi sætta'sk niega, ef þeir fyndisk
eigi. Prestr kvað vera mega, at
hann fyndisk, ef hortinm væri grið-
um heitit. Eptir J>at urðu þeir
varir við hvar Snorri var, ok
gengu þeir i kjallarann Markús
Marðarson, Simon knútr, ‘Árni
beiskr, Þorsteinn Guðinason, Þór-
arinu Asgrímsson. Símon knútr
bað Árna höggva hann. “Eigi skal
höggva,” sagði Snorri. “Högg
þú,” sagði Símon. “Bigi skal
höggva,” sagði Snorri. Eptir það
veitti Árni honum banasár ok .báð-
ir J>eir Þorsteinn unnli á honii'm.”
„Athugasemdir og
.. u
anasvor.
Hin fráfarna stjóirn Landsbank-
ans hefir gefið út bækling, sem
heitir “Athugaisemdir og andsvör”,
varnarrit gegn skýrslu bankarann-
sóknarnefndarinnar, sem ítarlega
var minst í Lögbergi fyrir skemstu.
Rit þetta er 48 bls. í svipuðu broti
eins og skýrslan, .sanríð og undir-
riJað af Tryggva Gunnarssyni,
Kristjáni Jónissyni og Eiríki Briem.
Rit þetta er allharðort í garð nefnd
armannanna, Jæirra Karls sýslu-
r.’anns Einarssonar, Magnúsa Sig-
urðssonar yfirréttar máafluntngs-
manns og Ólafs Eyjólfissonar skóla
stjóra. Er meðal annars komist
svo að orði, "að þá vanti vitsmnni,
þekkingiu' og líforeynslu til þess að
leysa það starf sæmilega af hendi,
sem Jicir hafa tekið að sér, sem sé
það, að lýsa hag landsbankans rétt
látlega og hlutdrægnislaust.”
Ritfliáttur hankastjórnarinnar er
víða svipaður þessu, þar sem hún
minniist á nefndiarmennina.
Eins og menn muna, hélt rann-
sólknarnefndin því fram, að bank-
inn hefði tapað 400 þúsundum kr..
Bankastjórnin telur ]>að fjarstæðu,
segir tapið ef til vill 100 þúsundir,
eða vel það. Vil.l ekki tiltaka það
nánara. Þeim vex það tap alls
ekki í auigum, af því að batikinn
hafi grætt miklu meira fé en hann
The DOMINION BANH
SELKIRK CTIBCIÐ.
Alls konar bankastörf af hendi leyst.
, Sparisjóðsdeildin.
TekiP við innlögum, frá $1.00 a8 upphæS
og þar yfir Hæstu vextir borgaSir tvisvar
sinnum á ári. VifJskiftum bænda og ann-
arra sveitamanna sérstakur gaumur gefinn
Bréfleg innlegg eg úttektir afgreiddar. Ósk-
aO eftir bréfavitSskiftum.
Greiddur höfuðstóll. $ 4,000,000
Varasjóðr og óskiftur gróði $ 5,400,000
Innlög almennings .....$44,000,000
Allar eignir ....... ..$59,000,009
Innieignar skírteini (letter of credits) seid,
sem eru greiSanleg um allan heim
J. GRISDALE,
bankastjóri.
Eldiviður.
Þegar þér þurfið góðan eldivið,
þá fáiö hann hjá oss, þvi að vér
höftun góðan við og þurran, sem
yður vanhagar um. Verð vort hið
lægsta, en viöurinn hinn bezti. Vér
getum sagað viðinn og klofið, ef
óskað er.
Q>uality Wood Dealers,
J. & L. GUNN,
Horni Princess og Alexander ave.
G als.: Main 791, Winnipeg,
tapaði og verið landsmönnum öll-
um til gagns.
í niðurlaginu á kaflanum um
]>etta tap farast bankastjórninni
m. a. orð á þessa leið.
Ekki dettur osis í hug að bera
á móti því að bankinn kunni að
tapa nokkru af núverandi skuJdum
sinum. Það mætti heita krafta-
verk, ef svo yrði ekki. Hann
mundi þá að likindum verða eini
bankinn i heiminum, sem tveggja,
t)r’ííg'ja ára voðaleg peningavand-
neði og fjárkreppa og þar með
fylgj^ndi verðfall á eignum kæmi
ekkert tilfinnanlega við. Slikt er
ekki að eins eðlileg afleiðing af
vandræðunum isjalfum, heldiur og
af J>eim viðurkenda tilgangi bank-
anna, sér i lagi þeirra, sem Jijóð-
stofnanir eru, að reyna að styðja
og varðveita viðskiftavini sina og
hjarga J>ví í viðskiftalífinu, sem
ekki er til ólífi,s sjúkt. Þó að því
bankinn eftir slík áfallsár kynni að
tapa einum 100,000 kr. eða jafnvel
meiru, þá væri það alls eigi stór-
vægilegt tap eftir efnahag bankr
ans í samanhurði við það, sem
bankar hafa víða tapað annarsstað-
ar á þessum árum. En hitt væri
þó meira um vert, ef bankinn með
þvi tapi síniU' hefðic rorðað lands-
mönnum við margfalt stcerra tjóni;
því að sé það samkvæmt 1. gr.
laganna um tstofnun Landsbankans
höfuðtilgangur bankans, “að styðja
að framförum atvinnuveganna”, þá
leggur það sig sjálft, að það er
ekki síður tilgangur hans að af-
stýra og draga úr háska, sem þeim
verður búinn á örðugum tím-
um..........
“Helztu atvinnuvegir þessa Iands
eru sjávarútvegur og landhúnaður,
og nú á síðari árum nokkur vísir
til iðnaðar. Það má vel vera, aö
Lanésbankinn hafi stundum í lán-
veitingum sínum til þessara at-
vinnuvega teigt sig feti lengra, en
liann hefði gert, ef hanu hefði
verið einstakra manna eign. Alt
um það hefir tap hans ekki verið
teljandi fram að síðaista ári, en
gróði hans hins vegar alitlegur. En
þó að bankinn liefði tapað nokkr-
um fleiri lánum og þó að gróði
hans hefði orðið nokkru minni en
verið liefir og meir af úti standandi
lánum háns tvísýnt í þessu árferði,
heldur en vér álítum' vera, þá má
sýna hverjum óblindum tnanni
I fram á, hve margfaldur sá gróði
er, sem hann hefir skapað i land-
inu. Og á það ber einmitt að lita
til samanburðar.
Þó að isvo skvldi reynast, að
bankinn tapaði af lánum þeim, er
hann nú á úti, 100,000 kr. eða vel
það, þá er J>ess að gæta. að þetta
hér ráðgerða tap hans ef það
skyldi reynast svo hátt, er J>ó ekki
nema lítil partur af því, isem hann
hefir grætt. Og það má minna
hér á það, að gróði hans er ekki að
eins varasjóðurinn, heldur og 'alt
það, sem hann árlega hefir goldið
og geldur til landssjóðs (\>ar með
talinn btyggingansjóíðurj., en það
nemur nú árlega 15,000 kr.
Mundi það nú vera rétt, að á-
fella bankastjóm þá, sem verið
hefir, ]>umglega fyrir það, þó að
hún liafi ekki ávalt verið afar-
ströng í kröfum sinum, J>egar fá-
tækir menn voru að bæta jarðir