Lögberg - 12.01.1911, Qupperneq 4

4-
V
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. JANÚAR 1911.
LÖGBERG
Gefið át hvern firatudag af Thk Lög-
BEKG PrINTING & PUBLISHING Co.
Coroer William Áve. & Nena St.
Winnipbg, - - Manitopa.
STEF. BJÖRNSSON, Editor.
J. A. BLÖNDAL, Business Manager.
UTANÁSKRIFT:
TWp L#gbcrg l’iintiuu & 1’nWishing Co.
P. O. Box 3084, Winnipeg, Man.
íutanXskbipt ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG
P. O. Box 3084, Winnipeg, Manitoba.
TELEPHONE Garry 2156
Samskotin.
Það er að sjá a|f nýkomnum
íslandsblaSum, aS samskot til
minnisvaröa Jóns Sigurössonar
eru hafin meðal íslenrlinga í
Kaupmannahöfn, og aS ens byrj-
utS á Islandi, en þó ekki komin á
fót samskotanefnd, er siSast
fréttist. Fréttimar um fjársöfn-
un hér veröa aö sjálfsögðu til að
flýta fyrir samskotunum austan
hafs. Á íslandi eru til 5,000 kr.
í sjóöi, sem verja á til þessa minn-
isvarða; það er afgangur af því,
sem skotið var saman fyrir 30 ár-
um, þegar mnnisvarðinn var
reistur á leiði Jóns Sigurðssonar
og konu hans.
Með því að stuittur timi er til
stefnu, má vel vera að hinn fyr-
irhugaði m'nnisvarði verði ekki
fullger á aldarafmæli J. S. 17.
Júní næstkomandi, þó að það væri
að vísu æskilegast. Mestu skiftir
vitanlega,. að minnisvarðinn verði
sem veglegastur-.
Það hefir komið til brða, að
fela Einari Jónssyni myndhöggv-
ara að (gera likneski Jóns S g-
urðssonar, en aðrir vilja láta
hvern keppa um það sem vill. Vér
vonum að Einar Jónsson verði
hlutskarpastur, ef til samkepni
kemur.
Samskotin hér hafa gengið
fremur hægt enn, en þó vitum !
vér að h'n tiltekna upphæð fæst
í tæka tið. Enginn vafi er á því.
En sikemtilegast væri. að menn !
gæfi sem fyrst. Hr. Skafti Brynj- j
ólfson, 623 Agnes Str. hér í bæ, j
er féhirðir nefndarinnar, og er
brotaminst að sencla honum sam- i
skotaféð.
ekki greiddar af broti úr dollar,
eða centum færri en hun lrað;
það er alvanalegt i öllum póst-
sparisjóðum.
En Bandaríkjastjómin vill líka
hvetja þá til spamaðar, > sem
leggja vildu hjá sér lægri upp-
hæð r en einn dollar, fimm ce.it,
tiu oent, tuttugu og fimm cent o
s. frv. Þeim mönnum til hægri
vika eru gefin út frimerki
(stamps), sem keypt fást í hverj-
um póstsparisjóði, þegar þetta
nýja fyrirkomulag er komið vel
á veg. Þessi frimerki ná til
nærri hvaða brots úr dollar sem
er.
Landstjórnin ætlar sér ekki að
láta sparisjóðs'inn 1 cgin liggja :ó-
hrærð, heldur setur hún þau á
vöxtu undir eins og þau koma
henni í hendur- Þau verða lögð
inn á þjóðbankana er greiða
stjóminni vitund hærri rentu, en
hún greiðir innlagshöfum.
Á þan hátt býst stjórnin við
að fá inn nægilega mikið fé, til
þess að greiða lcostnað'nn sem
verður í sambandi við tilhögun
þessa.
Nú sem stendur eru í Bandá-
ríkjunum 1,703 sparisjóðir, eða
sem næst einn sparisjóður fyrir
hverjar 52,000 íbúa.
í skýrslu sinni fyrir fjárhags-
árið 1909 til 1910 segir póstmála-
stjórinn:
“Peningar í Bandlaríkjum eru
nú taldir $3,000,000,000. Af þessu
fé eru 65 prct- eða sem næst $2,-
000,000,000 í vörzlum eigendanna
sjáífra, eða kiomið fyrir tál
geymslu ýmsa vega, svo að ekki
verður uppskátt. En ef póstspari-
sjóð.mir væru brúkaðir eru m kil
líkindi til, að fé þetta kæmist inn
í banka landsins og bæri hæfilega
vexti til gagns landi og lýð.
Ef hver maður í Bandaríkjum
legði að eins einn dollar inn í
sparisjóðina, þá mundi veltufé
landsins aukast um $90,000,000.
Ef fimm dollarar væri lagðir imn
af hverjum íbúa til jafnaðar,
mundi veltuféð aukast um $450,-
000,000. En hvað svo sem þessi
aukning veltufjárins kann að
verða, þá má þar við bæta öllum
þeim miljónum frá innlagahöfum
fædclum erlendis, er nú, eft'r að
sparisjóðirnir hafa verið settir á
stofn, leggja þar inn fé sitt, í stað
þess að leggja það inn í erlenda
sparisjóði.”
Samskotanefndin hefr ekki
farið fram á að hver einstakur
gæíi meira en $1.00. en vitanl gi
er hver sjálfráður að þvi, hvað
hann gefur, og margir hafa gefið
meira. En mestu skiftir, að sam-
skot n séu aJmenn. Vér göngum
að því Vísu, að hver Islendingur
teiji sér skylt að heiðra minning
Jóns Sigurðssonar með því að
leggja í minnisvarðasjóð’nn, og
helzt að Iáta bömin gera það
líka-
Látum samskot þessi bera fagr-
an vott um vitiiing þá, sem allir
Islendingar ibera fyrir starfsemi
og minning Jóns Sigurðssonar-
Póstsparisjóðir.
Núna um áramótin tóku til
starfa í Bandaríkjunum fjömtíu
cg áttá póstsparisjóðir, einn í
hverju ríki og sinn í hvom terri-
tóríanna New Mexico og Ari-
zona.
Svo er fyrir mælt, í lögunum
v'ðvxkjandi sparisjóðum þessum,
að hver sá maður, karl eöa kona,
sem er eldri en tíu ára, skuli geta
lagt fé inn í sjóðina undir sínu
nafni, án þess að foreldrar, fjár-
haldsmenn eða skuldheimbuimenn
fái komið 'höndum yfir það fé.
I slíka sparisjóði getur gift kona
lagt inn fé án þess, að maður
hennar geti skert það, eða náð
einum skildmg af því til umráða.
Það eitt er gert að skilyrð', að
hltitaðeigandi hafi ekki fleiri en
einn reikning í sparisjóðnum
undir sírtu nafni-
E ns dollars innlag þarf minst
til þess að hefja sparisjóðsre:kn-
ing. Tveggja centa renta er
greidd af dollar hverjum, sem
lagður er inn t póstsparisjóðina.
Rentan er færð til innte'cta að
eins einu sinni á árl. Rentur eru
Ejögur ár: 1906, 1907, 1908 og
1909, voru seldar i Bandaríkjum'
póstávísanir, borgatdegar erlend- ■
is, fyrir $3x2,000,000. Póstmála- j
stjórinn heldur, að menn munu að '
miklu leyti hætta við að kaupa
þess kyns póstávísanir, þegar fólk
liafi koniist að raun um það, að
það geti áhættulaust lagt fé sitt
nn í pcstsparisjóði stjórnarinnar,
! og verði þannig stórfé kyrt í
landinu.
Afurðir bændabýla í Norðvestur-
IiblÍju.
Það vita allir, að stórstígar eru
framfarimar og að hratt vex vel-
megun manna í Vestur Canada,
en þó mun fæsta hafa örað fyrir
því, um síðastl.ðin aldamót, att
I bænda afurðirnar hér í landi j
mundu verða orðnar jafnm klar
að tíu árum liðnum eins og þær
eru nú, eða að bændabýlin í Norð
vesturlandinu mundu gefa af sér
sem næst áttatíu miljónir dollara
árlega-
Hér framan af í sumar síðastl.,
þegar hitarnir vom sem mestir,
vont horfumar ekiki glæs legar.
Menn héldu að alt mundi skrælna
UPP °S mesti uppskerubrestur
vetða. Og vtða skemdist til m k-
illa muna, en þó rættist nokkru
betur úr en á horfðist, þegar
rign ngamar komu i Júlí, svo að
hveitiuppskera mun hafa orðið
sem næst hundrað miljónir bush-
ela. Verð á hveiti hef r verið
að meðaltali þrem centum m:nna
fyrir hvert bushel en 1909, en þó
all gott, og hefir hveiti sem sent
hefir verið til markaðar fyrir
árslok verið selt fyrir $48,181,-
548-35-
Hafrar, bygg og hör hef r ver-
; ið selt fvrir Sio.4^8.Töln
i vert m:nna sent til markaðar brð
af höfrum og bvggi, en áður;
höræktin aftur mikið að aukast,
enda er verðið hátt, og af þeim
rúmum tíu miljónum dollara, sem
áður eru nefndar, hafa nærri sjö
m ljcmir fengist fyrir hör.
En þó að kornyrkjan sé orðin
megin afurð bændabýla í Norð-
vesturlandinu, þá eru aðrar af-
urðir, svo sem af kvikfjárrækt og
garðrækt ekkert smáræði.
Aðalmarkaðurinn er hér í Win-
nipeg, og þar hafa ver.ð seldar
1910 þessar afurðir af bændabýl-
um í Norðvestu,-landinu fyr.'ir ut-
an komtegundir.
Nautgripir fyrir .. $9,568,611.00
Svín fyrir........... 1,533,620.64
Saiuðfé fyrir ...... 194,190.25
Smjör og ostar .... 2,448,155.31
Kartöflurð rófur og hey
fyrir...........7,818,000-00
Samtals $21,567,577.20.
Þessar afurðir em því; nálega
helminguir verðmætis komyrj-
unnar.
Nýjar stjórnarskrár.
Nú er sem óðast verið að flýta
fyrir að koma Arizona og New
Mexico formlega í tölu Bandaríkj-
anna. Stjórnarskrár frumvörpin
eru tilbúin en íbúamir þurfa enn
samþykkja þau og cengressinn síð
an að veita þeim staðfestingu.
Ibúar territóríanna búast við
því, að hægt verði, ef til vill, að
hraða þessu hvoru tveggja svo, að
bæði Arizona og New Mexico
'hljfófti fbrmlega inntöku í ríkja-
sambandið fyrir 4- Júlí næstkom-
andi, og verði þau þá orðin 47. og.
48. stjarnan i Bandaríkjafánanum
og aðnjótandi þeirra réttinda að
senda fulltrúa á nýja kongressinn,
sem saman kemur í Desember-
mánuði næstkomandt-
Blöðin fara mjög loflegum orð-
um um stjómarskrá New Mexico
og telja hana hóflega orðaða og
skynsamlega, og lausa við alt í-
burðar málskrúð.
Þjóðernis ágreiningurinni var
það málið, sem mestu ski.ti, á-
greiningurinn milli Mexikana og
ibúa af spænskum ættum.
Bannað er í stjórnarsikránni að
stofna sérskóla, og enginn grein-
armunur er gerður á kjörgengi
hinna ýmsu borgara t'l embætta
eða opinberra starfa, svo sem
kviðdóma og þ. u. I. En það eitt
er gert að skilyrði, að allir stjórn-
ar embættismenn skuli kunna að
mæla á enska tungu, og er ekki
liœgt annað að segja, en að það
sé sanngjarnt.
Ékki er nein gangskör beinlínis
gera að því í stjóriarskránni að
takmarka áfengissölu, en ríkis-
stjórninni er veitt full heimild til
að ráða svo fram úr því máli, sem
henni sýnist. Plinu opintera og
auðfélaganefndinn:1 er veitt vald
til að ráða farmflutnings taxta,
með eftirliti hæstaréttar. Þjóðar-
atkvæði /referendum) er lögboð-
ið, en það er að ýms lagafrumvörp
sé skylt að bera undir atkvæði
ríkisbúa, er vald eigi á að hafna j
þeim eða staðfesta þau.
Stjórnarskrárfrumvarp Ar'zona
er eitthvert hið styzta, sem menn
muna eftir. Það er að eins 16,000
orð, og hefir heyrst, að íbúunum
í territorúnu geðjist ekki sem bezt
að því að ýms.u leyti. Demokrat-
ar voru í miklum meiri hluta á
flokksþing'nu,, þar sem frumvarp-
ið var samið, meðal annars vegna
þess, að þeir höfðu heitið kven-
réttindamönnum, b ndindismönnum
jafnaðarmönnum og frjálslyndum
republicönum öllu sem þeir báðu
um- Bæði bindindismenn og kven-
réttinda vinir halda því nú fram,
að flokksþingið hafi ekki efnt lof-
orð sín. Frumvarpsákvæði um
að gefa konum fullan atlcvæðis-
rétt á við karlmenn, var felt, og
annað ákvæði fékk sömu afdrif.
Það var um að leggja það undir
dóm íbúa í Arizona, hvort ríkið
skyldi t-anna áfengissölu eða ekki-
Fjórir flokkar íbúanna eru sagðir
andvig:r þessu nýja stjórnarskrár-
frumvarpi. Það eru: kvenrétt-
indavinL, . bridinrlismenn, íhalds-
'am r re-ubl canar og íhaldssamir
’emók-atar. F.nn fremur er sagt.
að vmcir hrina fr’á’slyndari re-
t'iih'i- ana "g d'Tnókrata miini |
rrre ða atW'°ð i móti f -nmv rp- j
; inu, af þvi að þeim finnist það of
frjálslegt, og 1 tlar likur séu 11 að
j það muni ná staðfestingu í Wash-
ington,.
Það er sérstaklega eitt atriði í
lagafrumvarpinu, sem margir eru
sáróánægðr með; það atr.ði, sem
sviftir alla borgararétti í ríkinu,
sem ekki geta lesið stjórnarskrána
á ensku. Er þetta aðallega stýlað
gegn Mexikönum og fóiki af
spænskum ættum, og halda menn,
að þetta muni koma af stað nýjum
þjóðern sdeilum, því að nærri
þriðjungur roskinna manna í Ari-
zona má e.gi mæla á enska tungu.
Maeteriinck
('Líkrigaskáldið Maurice Maet-
erlinck í Belgíu, er talinn með
frægustu stórskáldium, sem nú eru
uppi, og er þó ekki nema liðlega
miðaldra maður. Kóna hans hef-
ir nýlega skrifað fróðlega grein
um hann í tímaritið “Contempo-
rary Review” 1 Lundúnum og er
hér á eft'r útdráttur úr þeirri
ritgerð):
Eg hirði ekki að skýra ná-
kvæmlega frá daglegu háttemi
Maeterlincks. Þér veriSið í raun
og véru litlu fróðari, þó að eg
skýri yður frá, að hann dvelur að
sumrinu í Normandíu, en að vetr-
iniurn í Suðurlöndunum. Hann
fer snemma á fætur, skoðar blóm
sín og ávext:, býflugurnar, ána
og stóru trén; sezt að skriftum
en gemgur að því búnu út i garð-
inn. Að lokmutn morguinverði
skemtir hann sér við íþróttir sín-
ar— rær um ána, f er . !>'freið
eða á hjólum eða gengur. Þeg ir
kvöldar, les bann við ljós og fer
timanlega a'ð hátta. Þessir smá-
munir eru eins og skip, stór og
smá, sem bera farm lifs'ns-
En hvert er þá insta og dýpsta
eðli Maeterlincks? Það er um-
hugsun. Hann vinnur lítið, ef
vór köllum það eitt vinnu þegar
hann situr við skr ftir. En hon-
um mundi þykja það barnaskap-
ur að hanga lengi yfir verki- Ekk
ert væri fjær skapi hans og hug-
myncliuim. Þó get eg ekki hugs-
að mér ástundunarsamari mann
en hann, því að þegar frá eru
dregnar nákvæmlega tvær stund-
ir á dag, sem hann ver til skrifta,
þá er enginn hlutur , sem truflar
hina sifeldu, svo að segja ó-
breytilegu ástundun hans á degi
hverjumi. Hann sýnir áþreifan-
lega í framkvæmdinni hið “starf-
andi iðjuleysi,” sem fætt hefir af
sér öll djúpsæustu störf, sem orð-
ið hafa til þess að víkka sjón-
deildarhring mannsandans, og
flutt hafa Ijós i hugi vora, svo að
“beztu blómin greru” og báru
fagrau ávöxt. Þegar hanri er á
gangi og nýtur friðsælu þagnar-
innar, þá koma honum i hmg þau
yrkisefn', sem hann færir í letur
hvern morgun með óskiljanlegum
hraða.
Hver sem á kost á þvi að veita
starfsemi Maeterlincks nákvæma
eftirtekt, hann verður þess var,
að undir meðvitund í sál hans á
feykilega mikinn þátt í starfi
lians- Störf hans eru ekki ávöxt-
ur af andlegri áreynslu eingöngu;
]>au eru sprottin af afli, sem er
sistarfandi, .sívakandi og vinnur
að honum óafvitandi, utan við
hann og virðist fá mannlega rödd
og lesa honum fyrir þau hugljúfu
skáldrit, sem hann hefir samið um
hluttöku þá sem undirmeðvitund
þessi á í liugsunum vorum.
Felst ekki sönnun um þenna
dulda kraft í þeirri blindu hlýðni,
sem ræður starfsemi hans? Öll
þau ár, sem við höfum verið sam-
an, hefi eg aldrei séð hann
þvinga sig til ritstarfa. Hann
virð'st rita án tafar eða áreynslu,
og er auðsveipur einsog bam, sem
hættir leikum sínum á tilteknum
tíma og tekur til þegar því er
leyft, og aldrei hefir hann áhyggj
ur af þvi, sem hann hefir þegar
fært í letur.
Hvem morgun ái settum tíma,
er eins og upp ljúkist gluggi og
við honum blasir víðsýni, mann-
úð og háleitur sannleikur, og þó
að glugginn lúkist aftur, þá er
verkinu þó ekki lokið. Þaið held-
ur áfram án þess að gera vart við
sig, meðan hann gengur og skoð
ar býflugnabú eða blóm- Það
heldur áfram og sjónde'ldarhring-
ur hugsainanna skýrist, sannleiiks
atriðin flykkjaslt saman eins og|
óskadísir, sem stundum koma til
vor í svefnhörga, og bjóða oss er
vér vöknum að leysa þau viðfangs
efni , sem vér höfðum árangurs-
laust glimt við .
Maurice Maeterlinck er fæddur
í Gbent. 29. dag Agústmánairir
rP6?. Uann er komrin af fom-
flæmskum ættum. sem rekja má
til 14. aldar. Hann ólst upp í
Oostacker, á bökkum mikils
skipaskurðar, sem samtengir bæ-
inn Ghent og lit-nn hollenzkan
bæ, sem Terneuzen heitir. Það
var e.ns cg hafskip n 1 ði gegn
uin garðinn hjá honum og vörp-
uðu skuggum sinum á blómvaxna
vegi. Og hugur drengsins, sem
bæði var alvarlegur og gLðvær,
ofsafenginn en þó hægur, varð
frá blautu bamsbeini umkringdur
þeim hlutuim. sem dróu hug hans
að skáldlegum v ðfangserium.
Alt hjálpað.st til: — landslagiö,
uppskeran, blómin, ávextirn r, bý-
flugurnar, áin og umfram alt
stórskipin, sem sigu hægt fram
hjá hlaðinu hver veit hverju, cg
færandi úr fjarska hugsanir frá
fjarlægustu löndum jarðarinnar.
Ef æskustöðvamar hefðu svo
að segja boðað forlög barnsins,
þá er auðvelt að sýna, hvemig
þær speglast siöan í ritum hans,
svo að vér sjáum þær fyrir augum
vorum í Ieikritum hans. Klaustr-
ið í St .Wandrille, þar sem Maet-
erlinck dvelur að sumrinu, er
alveg eins og hinir ímynduðu
kastalar i ritum hans; sjónarsvið
hans eru fjölskrúðug. Vér sjáum
rústimar við ána, lindir, vatns-
bunur, hjalla, óteljandi göng,
skrautdyr, fornt viðarskraut,
klaustur, kapellur og jarðgönig-
Þegar Maeterlinck hafði hlotið
uncf rbúnings mentun, tók hann
að nema lögfræði. Foreldrar hans
vildu að hanri yrði lögmaður.
Þess varð vart á skólaáruim hans,
a'ð hann var hneigður til skáld-
skapar, og það þurfti að uppræta.
Hann bjó yfir sínum fyrirætlun-
um, en vissi hvernig bezt vær; að
taka laga-náminu. Hann félst á
að fara til Parísarborgar og lúka
námi. í raun og vem fór hann
til að leita trausts og hvatningar
svo að hann gæti lialdið áfram
fyrirætlunum sinum. I höfuð-
törg'mni styriktusti fyrirætlanir
hans og drautnarnir tóku að skýr-
ast. Hann las ,skoðaði listasöfn,
umgekst listamenn og komst í
kynni við skáld. Hann kom aft-
ur til Ghent, öruggur í köllun
sinni, Og þó að hann færi að
óskum föður síns, þá vöktu þó
fyr.ir honum þær næðisstundir,
sem hann þráði. Hann gekk í
lögfræðimgafélag og 'gegndí lög-i
mannsstörfum- Hann var mjög
samvizkusamur og var gæddur
rólegu hugarfari. Jafnframt tók
hann að fást við ritstörf og
hneigðist meir og meir að þe m,
og i félagi við tvo vini sína hóf
hann bókmentastörf sín á því, að
rita í nokkur smá-timarit.
Nýárs ljóðagerð í J?pan.
("Eftir Austin Medley.J
Skáldin í Japan bafa miklar á-
hyggjur og he.labrot «n nýárs-
leyt'ð, því að þá fer fram árleg
keisaraleg ljóðasamkepni, sem er
háttað eins og nú skal gre'ma:
Smemma (í Desember ákveðlur
hirðin yrkisefnið, öllum er heimilt
að senda kvæði, en ekki nema
eitt. Allar stéttir þjóðarinnar taka |
þátt í þessari samkepni og árlega
berast fjörutíu til fimtiu þúsund-
ir kvæða til yfirmanna ljóða-
skrifstofumnar, sem er í heimilis-
stjórnardeild keisarans. Þar eru
miklar annir um nýársleytið, með
því að allur þessi fjöldi kvæða er
nákvæmlega rannsakaður, og val-
in úr svo sem fimm eða sex
hundruð kvæði. Úrvals kvæðin
eru lögð fyrir Takisako barón,
formann stjó rnardeildarinnar, og
velur hann úr þeim tíu, er hann
leggur fyrir keisarann, sem er
æðsti dómari.
Þessi alþjóðar samkepni er ný-
lega til orðin í Japan. A fyrstu
viðreisnar tímum rikisins, kom
keisarinn á fót ljóða samkepni
um hvert nýár, en þá var ekki |
öðrum leyft að keppa en fáerium
hirðfrúm og göfugmennum- Þeg- !
ar núverandi keisari kom til ríkis 1
þá breytti hann tilhöguninni svo,
að hann leyfði öllum að yrkjá
ikvæði um ákveðið efni, og freista
hamingjunnar. En þó er almenn-
ingi vitanlega ekki leyfður að-
gangur að skáldafélagi hirðar-
innar, því að þar eiga ekki nema
örfáir útvaldir sæti. Samkomur
þessar eru mjög hátíðlegar, og
hefjast með þvi, að ávarp er þrí-
lesið, frá keisaranum, og þá ann-
að frá drotnrigunni, en því næst
kvæði annara félagsmanna, og
að lokum hin fáu kvæði óviðkom-
andi manna, sem undanfarin ár
hafa istaðist eldraun nýárssam-i
keppninnar, og borist keisaranum
til eyrna. Kvæði keisara og
drotningar bljóta ein þá sæmd, að
vera þrilesri. Aðrir minn háttar
höfundar yerða að sætta sig við
ein-Iestur.
Lestur þessara smáversa' er
míkil list, og árlega velur ke:sar-
inn einhvern til að lesa þessi
kvæði, sem er því' sérlega vel
vaxinn- Árið sem leið hlaut Nijo
prinz þann heiðuir, en hann er
ættfaðir e.nnar göfugrar .fjöl-
skyldu af fimm, er keisaradrotn-
ingin hefir ávalt verið, kjörin úr-
Þegar lesarinn hef r lokið
starfi sínu, kemur röðin að öðrum
embættsmanni (a.1 fjórumj, sem
á að syngja kvæðið, sem lesið
var, með viðeigandi lagi, en hin-
ir þrír syngja “kórinn” eða við-
lagð, og minnir það á fomöld-
ina, er sungin voru ljóö P ndars,
| sem óefað hafa verið sungin með
ákveðnum lögum.
Yririsefnið 1908 var grenitré
fram undan Shinto hofinu, og
hlaut ung stúlka verðlaunin, sem
var við nám í Peerees skólanum.
Grenitréð i Japan er vitanlega
eri aðalprýði landsins, og trén
þar fá lögun og svip, sem hvergi
sézt annarstaðar. Yfir ihinar
Iöngu víggirðingagrafir, er lykja
um keisarahöllina, breiðast göm-
ul tré, er rétta út greinirnar á
einkennilegan hátt, og litask ftin
á dimmgrænum, skjálfandi viðun-
um, sægrænu vatninu í gröfunum
og gráum steinveggjunum, sem
gerðir em úr afarstórum steinum
og án steinlíms, — eru svo til-
fcomumikil, að það svarar kostn-
aði að fara langar le.ðir til að
sjá þau-
Árið 1909 var yrírisefnið enn
um grenitréð: “Grenitréð í
snjónum”. Samkepnin var þá
mjög mikil og listasöfn í stór-
bæjurnuim héldu mynda sýningar,
sem skýrðu yrkisefnið, svo að
skáldin gæti hlot ð andag.ft við
að skoða myndiraar. Það vildi
svo til, að vér vorum staddir í
Kyoto safnriu um nýársleytið, og
tókum eftir þrem mönnum, sem
voru að færa sér sýning þessa í
nyt. Einn var skólakennari, ann-
ar búðarmaður og h.nn þr.ðji
auðsjáanlega efnamaður- Menn
mega ekki halda það sé mkil fjár
upphæð, sem kemur fólki til að
keppa um verðlaunin, þvi að sjálf
verðlaunin era Hril, og að mestu
til málamynda. Skáld,umum eru
það ærin laun, að vita keisarann
lesa kvæði sin, og þúsundir
manna færa kvæði sín í letur af
einskærri ást til ljcðagerðarinnar.
ímyndunaraflið birt st ekki ein-
asta í ljóðum þeirra, heldur og í
allri 1 st þeirra- Vér minnumst
þess vel, að vér komum inn í
starfstofu listamanns i Japan, og
beiddumst sfcýringa. Listamað-
urinn kvaðst fús td að láta allar
skýringar í té, ef sér leyfðist áð-
ur að spyrja oss spumingar. Vér
féllumst á það, og því næst var
oss boðið að horfa í tíu mínútur
á mynd þar á veggnum, en að -
því búnu áttum vór að heyra
spurninguna. Vér settumst þess
vegna n ður á gólfábreiðnna og
horfðum vandlega á málverkið,
sem var stórt- Neðst á vinstra
horni þess sást aftan á refsiiöfuS,
en efst til hægri handiar sást
vínviðargrein með einum berja-
klasa. Að öðru leyti sást ekki
annað en hjimrnge murinn, mál-
aður af mikilli snild og fegurð,
en þar varð ekki kom ð auga á
nokkum hlut. Þegar þessar
merkilegu tiu mínútur voru 1 ðn-
ar, spyr listamaðurinn: “Viljið
þér sjá allan reflnn?” En vér
þektum skaplyndi samtíðar vorr-
ar og svöruðum:' “Nei, engin
þörf er á því, vér getum gizkað
á livern g hann er.” “Ágætt,”
sagði listamaðurinn, “þér kunnið
að meta eitt aðalatriðið í list
vorri.”
ímyndunaraflið gerir líka vart |
vð sig í sönginum, því að hvað
eru þeir annað, hinir “hljóðu
samsöngvar”, sem hirðin le kur
viS sumar . hátíða guðsþjónustur,
þegar allir liáta sem þeir leiki á
hljóðfæri sín, og þó grúfjr dauða
þ<jgn yfir öllu?
,Núverandi keisari i Japan, er
skáld gott, og er sagt að hann
eigi í minnisbókum sínum sex
eða átta hundruð þúsundir smá-
kvæða, og það mundi ekki vera
fjarri sann að segja, að niargar
miljónir slíkra smákvæða, þess-
ara litlu málverka, hafi varðve zt
frá gleymsku og sé sífelt höfð
yfir af óþreytandi gleði, meðol
allra stétta. Japansmenn eru á-
kaflega hrifnir af gamanyrö vn,
og útlendingur, sem orðinn er svo
fær í tumgu þe rra, að hann geti
komið fyrir sig orðaleik, fær
strax orð á sig fyrir fyndni.
Smekkur þjóðarinnar kemur að
sjálfsögðu fram í ljóðagerðinni,
og ef unt væri að þýða Thomas
Hood á þeirra tungu, þá mundi
það vekja fe'kilega eftirtekt. Sá
maður, er þykir hafa einna mest
vald á málinu, er Takasaki barón,
formaður kvæðadeildarinnar. Og
hann er að likindum frægasta
skákl Japana, sem nú er á lífi-
Meðal skáldkvenna þykir mikið
koma t l drotnintrar nnar og fólk
dáist mjög að ljóðum hennar.
Gamh Yamagata, prinz og mar-
skálkur, hinn ótranði, íhaldsami
fhc ÐOMINI4IN ö/VNk
shLKlkk UTlkVlh
Alls konar bankastorf af hendi leyst.
Sparisjóötideildin.
TekiP viö iunlógum, tra $i.oo aö upphaeÖ
og þar ytir Hæsiu vextir borgaöir tvisvar
siQDuœ á ári. Viðskittum bæoda og ann-
arra sveitamanna sérstakur gaumur gefmu
bréfleg innleg^ og úttektir afgretddar. ósk-
aO eitir brétav»ðskittum.
Greiddur höfuðsftúll .. > 4,000,000
Varoajó«r og óskiftur gró«5i > 5,400,000
lnnlog almennings ........>44,000,000
All^reígnir...............>59,000,000
Innieignar skírteini (lettcr of credits) seli.
sem eru greiðanleg um allan heim.
J. GRISDALE,
bankastjóri.
stjó.mmálamaður, hefir hlótið
mikla skáldfrægð, þar sem keppi-
nautur hans í stjómmálum, hinn
kæni Ito prinz, gat ekkert ort á
japanska tungu. en tókst ve! að
yrkja á kínversku.
Oft ber það v ð, að vel kunn-
ugur vinur, sem engum dytti í
hug að hugsaði um annað en dag-
leg störf, verður á vegi vorum
eiitthvert kvöldið og er þá að
yrkja kvæði, og ást til ljóða verð-
ur vart á meðal allra stétta. Og
því fer svo fjarri, að ljóðagerð
þessi sé að réna, að með hverju;
ári fjölga þeir, sem þátt taka í
nýársljóðunum, og fleri og fleiri
Ijóð eru send td hirðarinnar. Ber-
um nú saman andlegt atgerfi um-
komulítilla verzlunarmanna í Jap-
an, sem eru að yrkja smákvæði
uim eitbhvert fagurt yrkisefni, í
því skyni að það mætti bera ke’s-
aranum fyrir augu,, v ð umkomu-
litla enska verzlunarmenn, sem
liafa allar klær úti til að komast
í sæmileg efni og fá atvinnu hjá
einhverju ivindilingafélagi; saman1
burðurinn verður ekki sjálfsþótta
Vesturlanda þjóðanna 11 sæmdar.
Það fer ekki hjá því, að mönnum
finnist Japansmenn hafi val ð sér
hið betra hlutskiftið, og látum
oss vona, að hin nýbyrjaða iðn-
aðaröld þar i landi kyrki ekki
þessa fomu og fögru íþró't.
(Naton, Londcn.J
Jcla-póstspjcíd.
(Úr Manchester Guardianj.
“Ef eg lifi það e.nhvern t’ma að
njóta hvildar frá stjórnarstörfum,
þá ætla eg að yrkja sögukvæði í
tómstundum mínum.” Þetta sagði
Gladstone Við þann, sem þetta rit-
ar vorið 1892, og spurði eg þá:
“Um hvað ætlið þér að yrkja?”
Hann svaraði með mesta ákafa:
“Eg ætla að yrkja lof um póst-
spjöld. Cowper orti um legubikk
sinn. Eg ve t að póstspjöldin e ga
það miklu fremur sk!lið, að um
þau sé ort; þau hafa ge.t mann-
kyninu. mikið gagn. Eg ætla að
stæla kvæði Cowpers um legu-
bekkinn, og byrja svona: “Eg yrki
um póstspjöld.”
Þetta fyrirhugaða kvæði er
ugglust ófullgert, þvi m ður, eins
og margt annað, sem orö ð hefði
höfundmum til ævarand' hróss, ef
út hefði komið. Mér e- ekki sú
líst léð, að yrkja, svo að eg verð
að bera fram lof mitt um þetta
efni í óbundnu máli.
Eg verð þó í þessu efni að við-
hafa e nskonar heimspek lega var-
færn; — eða “visindalega aðferð”,
ef yður likar það betur — þegar
eg ræði um þetta efni. Þessvegna
getum vér ekki látið oss nægja að
tala um jólapóstspjöld eins og þau
eru, hel'ur verðum vér fyrst að
lita til löngu Hðinna tíma, og
reyna að komast að raun um,
hvemig þau eru til orðin. í þe rri
myrku Ie t, er engínn öruggari
fylgdarmaður en Frederic Boase,
sem samdi hina ómetanleg i b ')k,
Æfisögur enskra nútiðarmanm,
með mörgum þúsundum stuttorðra
minninga um menn, sem dáið hafa
síðan 1850.” Jæja, Mr- Boase,
sem “reyn'st vel í raunum”, eris
og William frá Deloraine, og
bregst aldrei þegar m kið 1 ggur
við, hann segir oss, að fyrsta pó t-
spjaldið, sem sögur fara af, hafi
teiknað maður, sem hét Eclward
Bradley (1827—1889L sami mað-
ur, sem samdi “Verdant Green”
und'.r dulamafnínu Cuthbert Be !e
og hlaut af því ódauölega frægð.
Þetta mikilsverða listaverk —
fyrsta jóla póstspjald, sem sögur
fara af — var gefið út af Joseph
Cundall fi8i8—1893L sem var
útgefandi í Bon 'street, og er vel
þess vert að menn mun' rtk'miu-
daginn, sem var Desemhermáiuð-
ur 1845. Þetta er svo merkur at-
burður, að skylt er að muna hann
eins og uppfundning gufuvélarinn
ar og ritsímans- Það hefir oft
verið sagt, að jafnvel hinar nyt-
sömustu uppfundnrigar sé lengi
að ryöja sér til rúms meðal al-
mennrigs. Fákunnátta, heiimka,
sleggjudómar, let', ávani og sið-
venjur hridra manmk\'n ð frá að
færa sér i nyt nýjar og gagn'e^ar
uppfiiindningar, Og saga jóla-
póstspjalda sannar þetta Eftir