Lögberg - 08.05.1913, Síða 3

Lögberg - 08.05.1913, Síða 3
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 8. MAÍ 1913 ó Skáldlegt gildi sjónleika. f'Framh. frá 2. bls.j finnur þar aldingarSinn Eden, þar sem þau Adam og Eva hafast viS og njóta æskusælunnar í saklausri og barnslegri gleSi og vinnjur þar svo sitt göfuga verk! ! Það var líka sett útá þennan skáldskap hjá Milton á þeim tim- um, sem hann fyrst birtist, en það voru aSallega geistlegu stéttar- mennirnir, sem ekki feldu sig viS þessi — einsog Huxley komst að orði — ekki biblíu, heldur mil- tonsku skopunarundur. Samt sem áður, hafa þó fá eöa engin trúar- Ijóð skotið- dýpri eða haldbetri rótum í hjörtun, — að minsta kosti — enskumælandi prótestanta, en einmitt þessi lífandi og há- fleygi skáldandabúningur á sköp- unarverkinu. Skáldsnild Miltons þurfti þá ekki nenra víkja lítið eitt við ein- falda og íburðarsnauða sögukorn- inn í Genesis, til aö úr því yrði Paradísarmissir hans, liáfleygasta skáldskaparsmíði, sem frá fegurð- ar og listar sjónarmiði, — hvernig sem á er litið — er sannkallað undra verk. > Heimildir jyrir leiknurn réttmœtar: Og ef nú ennfremur þessum fagurfræðingum skyldi vera mjög ant unr að koma fólki á þá skoö- un, að höfundur “Fjalla-Eyvind ar” hafi gert sig sekan í ósæmi- legu rithnupli á efninu, þ:i yrði Shakespeare líka, skoöaður í sama rithöfunda ljósi, að álítast lang- veigamesti erki skáldritaþjófurinn, sem nokkru sinni hefir uppi verið í annálum bókmentanna; því hann notaði allar þær bendingar, sem hann átti völ á, hvers eðlis sem þær voru, og hvaðan sem þær bár- ust honum, bara ef hann gat haft eitthvert gagn eða hagnað af þeim; en það kunni hann líka eins og meistari að Iialda á þeim. Mörg yrkisefni sem hann notaði og tendruðu andagift hans, má sum- part rekast á í enskum þjóð- og munnmælasögum, eða þá hjá ein- hverjum gríska sagnaritaranum. Stundum var hann lika vis til að hrifsa uppistöðuna í sunia sorg- arleiki sina, ýr stuttu ítölsku sögukorni ('Romeo og Juliu ) eða hann sauð saman algerðan skap- leik úr einhverju ensku ástamálinu. ('The tammg of the ShrewJ. Hann fór jafnvel stundum svo langt, að hann umturnaði heilum leikrjtun- um eftir samtíðarmenn sina, cg auðgaðist þannig fjármunalega á því sem önnur skáld höfðu í raun- inni frumhugsað hvað efninu við- vék, og naut skáldfrægðar fyrir eins og konungi sæmdi. I þvi var hann þó flestum öðrum leikrita- skáldum ólíkur, að hugmyndaflug hans virtist vinna því óþvingaðra og kröftugar, hefði það að fyrra bragði verið vakið eða ýtt undir það meö yrkisefni, sem öðrum til- heyrði. I stuttu máli, eru það að- eins tvö af leikritum lians — sem sé hans fyrsta “Love’s Labor Lost”, og hans síðasta “The Tempest”, sem þeim er ritum Shakespeare eru kunnugastir, ekki hefir tekist að rekja uppruna að. í fjögur leikrit sín, Timon frá Athenu, Coreolanus, Julius Cæsar og Antonius Ag Cleopötru. rakst hann á efnið hjá Plutark og auk þessara 4 leikja úr sögu Grikkja og Rómverja bætti hann við 11 úr sögu Breta og byggir þar mest- megnis á Holinshed, en það eru leikirnir Hinrik IV. og V.; 3 part- ar úr Hinriki VI.; Hinrik VIII.; Richard II. og III.; John konung- ur Macbeth. Þessir 4 leikir úr fornbókmentunum og 11 úr mið- alda voru bygðir, að þyí er Shake- speare sjálfur hugði á sönnum við- burðum, én hann var lika alt eins vís ab halla sér að því efninu, sem hann vissi fyllilega að átti við engin rök að styöjast, var bara al- ger hugarburður. En rit af þvi tagi eru “The taming of tlie Shew”; Hinrik V.; og Lear kon- ungur; sem eru þó svo tóm og efnissnauð, að mestu furðu gegnir, hvernig þau gátu þannig töfrað skáldaímynd Shakespeare. En þá tók listin við þar sem efniö þraut, hvernig hún bataði og lagaði yrk- isefnið til í meðferðinni; utn- myndaði það, styrkti alt andlegt gildi þess c: leikritsins, fylti leik- inn lifandi verum, lyfti honum upp í æðra og heilnæmara skáldaveldi og gaf honum hágöfga þýðing; með öðrum orðum, hann samlag- aði yrkisefnið sinni eigin sál. Að mér hefir orðið svo tiðrætt um Shakespeare sem leikritahöf- und, kemur til af því hve mér finst andinn og þlærinn yfir Fjalla-Eyvindi líkjast harmleikja- stefnu hans, sé öld og staðhættir nægilega teknir til greina. 'Þéim sem kann að finnast Halla ekki nógu bljúg og auð- sveip, þegar því var að skifta, til þess að hún gerði heppilega kven- félagskonu á vora tísku, eða Ey- vindur of mikiil annmarkamaður, til að vera vel valinn sunnudaga- skólakennari, og vilja gefa höf- undinum það að sök, að nota sögu þeirra sem ramma um sjón- leik sinn, mætti einnig benda á það, að líkingargerfi Dr: Faust, sem i\íarlowe var búinn að móta með episkum styrkleik, tendraði engu síður svo hin djúpsæja og hár- fína anda Goethes, löngu seinna, að hann hreif það, með mestu áfergi til að spinna út af því sinn alkunna harmleik með því nafni. Og einnig Byron lávarður, sem sjaldan hefir þó verið brugðið um skort á smekkvísi eða skáldlegum frumleik, kynokaði sér ekki við, að verða hugfanginn af Don Juan, þó Aloliere væri búitin með skýr- um dráttum að sníða til þetta að- laðandi en sjaldgæfa atgerfi er þessi töfrandi en óseðjandi marg- lætismaður var gæddur. Yfirleitt má segja, að nútíðar- skáldin, bæði itölsk, bresk og þess- arar álfu, hafi orðið snortin af fegurðinni og töfraaflinu, sem leynist í lyndiseinkunnun forn- sagnanna. Tennyson leitaði aftur til “Morth d’ Arthur”; Longfellow til “Golden Legend”; Morris í Norðurlanda sagnir, en Wagner til Niblungaljóða. Listaskáldifí og yrkiscfniS. Það virðist oft-sinnis svo, sem skáld kynoki sér við — mér ligg- ur við að segja eins og með litils- virðing —, að gera nokkra tilraun til að breyta yrkisefninu eða frum- leik þeirra sagna, sem þeir hafa til meðferðar, og eini vegurinn til að geta gert sér grein til fulls fyrir því hvað því veldur, mun vera sá, að "skáldunum finnist frumsmíðið aðeins óæðra veldi imyndarinnar; hitt sé aðal-göfuga starfið, að skýra og fága efnið, sem þeir höfðu til meðferðar. Því er það, að þegar eitthvert yrkisefni hefir heillað skíldið, þá gerir hann það, — hvort heldur það er nýtt eða gamalt — að sinni eigin eign; hann tileinkar sér það — mér liggur við að segja rev’nir aö melta það andlega, — líkir eftir þvi og endurnærir það og styrkir til nýs lifs og klæðir það< holdi pg blóði, en lætur sig það litlu skifta, hvort hann hefir sam- ið yrkisefnið sjálfur eða ekki. A “inspiration” þurfti hann að halda í sínum verkahring, og því ekki taka hvaða yrkisefni sem honum geðjaðist að, og nota það, þegar liann rakst á það tilbúið við hendina. Því á hún einkar vel við samlíkingin sú, að kalla dætur listadísarinnar dætur endurminn- inganna; engin þeirra nýju dísa hefir nokkru sinni verið nefnd dóttir frumleikans. Svo er annað, að skáldin sækj- ast ekki svo ýkja mikið eftir frumleiknum, því að þeim er fylli- lega ljóst, að hans er ekki aðleita hið ytra, heldur hið innra; og ef þau sæktust um of, eftir ytri frumleik, mundi það vafalaust valda óvið- feldnum og óeðlilegum útvortis blæ. Og því ættu þau líka að vera að stritast við að úthugsa nýjar skáklabrellur ? Ættu ekki gömlu þjóðsögurnar að vera það allra hollasta í þeim efnum, þegar öllu er á botninn hvolft? Það eitt, hvað lengi þær hafa lifað í með- vitund þjóðanna gegn um margar aldir og ýmsar hörmungar, ætti að vera bezta sönnunin fyrir því, að þær hafa glatt margan, bæði vel og lengi. Og þegar alt kemur til als, getur fvllilega ómeinguð skáldleg nýjung verið möguleg. Merkur fagurfræðingur ('GozziJ hélt því fram, að aðeins væru 36 leiklistar gerfi ' möguleg, og þegar þeir Goethe og Shiller fóru að reyna að raða þeim niður, gátu þeir jafnvel ekki dottið ofan á svo mörg. Þó 52 séu spilin þegar ekkert vantar, þá er enginn efi á því, að hvað vel sem þau eru stokkuð, myndi Hk “hendi”, sem gefin váeri, einhvern- tíma áður hafa hlotnast öðrum, sem setið hefir við spil. Af þeirri ástæðu — að vart er fært að fylgja fyllilegum frumleik viö að semja yrkisefnið — er þaö ekki álitið næsta þýðingar mikið atriði í öllum háfleigari og veiga- meiri skáldskap. Menn ættu því ekki að vera að fást um það, hvaðan skáfdunum kemur yrkisefnið, til að benda þjóðunum með, heldur hitt hvern- ig þau halda á því. Óbreyttur þrællinn í námunni getur af hend- ing einni rekist á demantinn eins og hann birtist í náttúrunni; en það er hvernig hann er klofinn og fágaður, sem opinberar hið bjarta og dýra eðli hans, og umfram alt það, hvernig hann er greyptur í bauginn eða hálsmenið, sem gerir hann að gimstein, verðan þess að yfristandandi og komandi tíð gleymi honum ekki. Það er til saga um það, að kenn- ari hafi átt að spyrja stúlku að, við yfirheyrslu i dýrafræði, af hverju fuglarnir svngju, og hún átti að svara: “til að lofa guð”;en hversu hugðnæmt sem svarið var að öðru leyti, var það ekki álitið að vera fullnægjandi viö yfir- heyrslu í dýrafræði. Eins mundi fara fyrir Jieini, er telur þá alla I skáld og svani Hstadísarinnar, sem fást við að vrkja. Nú gera bókmentirnar og lista- dísin, fastbundnari kröfur til veiga- mikils skáldskapar, en áður var gert, og ættu menn því vel að hugsa sig um áður en peir ráðast í að rifa niður listaverk, eða kasta þungum steini að skáldi, er semdi sjónleik á borð við “Hamlet”, J>ó yrkisefnið á yfirborðinu virtist yera jafnsnautt og verkefni það, er lyfti anda Shakespeare á æðsta tind sannrar frumlegrar listar cg skáldafegurðar. Það var i þessum mánuði, c: 15. Maí fyrir ári siðan. að í fyrsta sinn átti að sína erlendis á list- | fengnu leiksviði sjónleik eftir ís- j lenzkan höfund. Æfistríð Höllu og Eyvindar hafði verið gert þar að yrkisefni; Jió fórst Jiað fyrir um nokkra daga, vegna raunalega sviplegs konungsláts, — þess ást kæra konungs Friðriks áttunda. Eg vil svo enda þetta, sem eg hefi hér sagt í sambandi við leikinn, með þeirri innilegri ósk að ís- lenzkri leiklist og bókmentum mætti drjúpa af “Fjalla-Eyvindi” — þó ekki væri nema níunda hvert ár — sjónleikir jafnhöfugir, líkt og Gylfaginning getur að hringur hafi dropið af Draupni — baug Óðins — níunda hverja nátt. Ö. Steplumsen. Engir sælkerar. Utanríkisráðherra Bandaríkj- anna, W. J. Bryan, hélt veizlu nýlega og bauð til sendiherrum framandi ríkja og öðru stórmenni. Þar var ekki dropi af áfengu víni á borðum, og hafa blöð conserva- tiva á Englandi látið í ljósi óánægju yfir þeirri nýbreytni. tJtaf því hefir kona varaforsetans, Mrs. Marshall, látið það opinberlega í ljósi, “að það kæmi ekki neinum við, nema Mr. Bryan, hvað haft væri á borðum í veizlum hans, enda hefði hún aldrei látið bera vín á borð, síðan hún varð kona Thomasar Marshall, sem nú er varaforseti Bandaríkjanna. Þeir eru engir sælkerar, sem nú sitja að völdum í Bandaríkjunum, livað sem öðru líður. Leið á lífinu. Atján vetra unglings piltur og nítján vetra stúlka frömdu hrylli- legt sjálfsmorð í Antwerp einn daginn. Þau gengu upp í kirkju- turninn á Notre Dame kirkju, köstuðu sér útaf íj faðmlögum og steindóu þegar niður kom. Á torg- inu þarsem þau komu niður var fult af fólki og leið yfir suma, er þeir sáu hin hryllilegu afdrif sjálfsmorðingjanna. Bréf fund- ust eftir unglinga þessa, er sögðu til, að þau elskuðust en mættu ekki njótast fyrir foreldrum sínum, er voru hátt sett og velmetin í borg- inni. Varð ríkari af reynzlu. Bóndi nokkur úr Canada veð- setti nýlega jörð sína og hélt áleið- is til Florida, að kaupa sér land, einsog margir Svíar gera nú á dögum. Þegar hann kom til St. Paúl, Minn., hitti hann mann er nefndist Barnett og sagði honum hiði Ijósasta af erindi sínu. Hinn kvaðst vera i undirbúningi að gera hið sama, jafnskjótt og hann gæti selt gimsteina og gullstáss byrgðir er hann ætti. Litlu seinna mættu þeir manni er Barnett sagðist ætla að selja gullstássið. Sá kvaðst eiga margar kistur með gullstássi á járnbrautarstöð, en hefði ekki nóga peninga til að leysa þær út. Barnett bað þá bóndann að lána sér 700 dali, og fékk honum ávís- un í staðinn og hring er hann sagði 400 dala virði. I þessu bar þar að lögregluþjón, og sagði bóndi honum þá til, með því að hann tók að gruna svik; félagarn- ir tóku til fótanna þegar þeir sáu lögregluna, og náðist Barnett eftir langan eltingarleik. Hann neitaði fyrst öllu, en eftir nokkra leit fundust peningarnir þar nærri sem hann hafði verið gripinn. Canada bóndinn fékk aftur skildinga sína og hélt leiðar sinnar, ríkari að revnslu, en ekki fátækari að cent- um, og hrósaði happi að hafa sloppið svo vel. Hvaðanœfa. — Sprunga hefir enn á ný kom- ið fram i bakka Panama skurðar- ins, þarsem heitir Culebra. Ekki er hægt að segja með vissu, hve- nær bakkinn hrynur, eftir vikur „GREAT WEST“ Vírgirðing “GREAT WEST” brugðna vírgirðing er sérstaklega uppfundin og gerð fyrir bændur vestanlands í þefm tilgangi að gefa þeim kost á afbragðs traustu og sterku girðingarefni. Reynið sjálfir og sannfær- ist. Kastið ekki á glæ peningum yðar, er þér hafið eignast með súr- um sveita, út fyrir girðingar frá Mail Order verzlunum austanlands, því að þeirra vír er stórum rýrari; og þó að verðið líti út fyrir að vera lægra í byrjuninni, þá tapið þér á því að lokum. Vér ábyrgjumst hvern þumlung af girðingavír vorum. Sendið eftir verðskrá með myndum og sjáið sjálfir. The Great West Wire Fence Co.Ltd. 76-82 Lombard Str. - WINNIPEG. Þessi mynd sýnir Milwaukee steínsteypu Vjel Spyrjið eftir verði THE STUART MACHINERY COMPANY LIMITED. 764 Main St., - - Winnípeg, Man Eddy’s nýjustu eldspítur Hættulausar—Hljóðar Eitur-lausar - - hinar nýju ,,Ses-qui“ Einu elJspíturnar af þeirri tegund í Canada. Endahnúðarnir algerlega hættu- lausir. Þér eða börn yðar geta bitið eða gleypt þá án nokkurrar hættu Seldar í tveim stærðum —vanalegr og vasastærð, Verndið sjálfa yður með því að brúka engar eldspítur nema Eddy’s nýju „Ses-qui.*4 Spyrji’Ö kaup- manninn. THOS, JACKSON & SON BYOQINQAEFNI ÁÐALSKRIFSTOFA og birgðaból 370 COLONY ST TALS. Sherbr. 62 og 64 WINNIPEG, MAN. GEYMSLUPLÁSS: KARLMANNA BUXUR Hentugar á vorin. Hver sem kaupir buxur bér, Hentugar til daglegs brúks verður ánægður með kaupin. Hentugar til vinnu Þær eru þokkalegar og end- Henlugar til spari. ast vel, seldar sanngjarnlega. VenjiB yöur á aö koma til WHITE & MANAHAN í Vesturbœnum: horni Ellice og Wall St., Fón Sherb. 63 1 Elmwood: horni Gordon og Levis, Fón, St. Jobn 498 í Ft. Rouge: Pembina Highway og Scotland, Vér seljum þessi efni íbyggingar: Múrstein, cement, malað grjót, ~ (allar stærð.), eldtraustan múrstein, og eldleir, Flue Lining, möl, Hard- wall Plaster, hár, Keene’s Cement, hvítt 0g grátt kalk, hydrated kalk, viðar og málm lath, gyps, Rubble stone, Sand, ræsapípur, weeping drain Tile, Wood Fibre Plastur, Einnig Mortar, rautt, gult, brúnt, standard og double strengtb black. eða mánuði, en hrynja mun hann með tímanum. Sprungan er 1500 fet frá brúninni á bakkanum. Rigningar tíminn er að byrja þar syðra og hraðar það hruninu, sem verða mun hið stærsta, er fyrir hefir komið í skurði þessum. — I þeirri kolanámu nálægt Pittsburg, sem nefnist Finleyville, sprakk gasloft með svo miklum ákafa í vikunni sem leið, að um 100 manns biðu bana. Fáirbjörg- uðust af þeim, sem Jiar voru staddir. Þó komust tveir burt með lífi og höfðu þá skriðið á hnjám og höndum í 52 stundir, og ekki smakkað mat í allan þann tíma. I — Eitt af herskipum Bandaríkj- anna var að skotæfingum ný- lega í dimmviðri og sá ógerla skotmerkin í fjarska. Snekkja var þar á sveitni með marga þingmenn, er voru þar til gamans sér og j fróðleiks. Þeir á herskipinu tóku j snekkjuna fyrir skotmark og sendu henni 800 punda þunga sprengi- kúlu í tveggja mílna fjarska. Kúlan fór gegnum, reiða snekkj- unnar og sprakk í sjónum skamt frá, svo að gusurnar gengu yfir þingmennina, og sluppu þeir með hræðsluna og volkið. , — Til Bandarikjanna er kom- inn hinn nýji sendiherra Breta, Sir Cecil Spring—Rice, en af er látinn hinn frægi rithöfundur og stjórnmálamaður James Bryce, sá er kunnugri var Bandaríkjunum og betur þokkaður þar, heldur en flestir aðrir brezkir þegnar. Hinn nýji sendiherra á tvo bræður í Canada og dvaldi um stund ná- lægt Regina, fyrir eitthvað 30 ár- um. Hann ætlar að koma hingað í haust. Nýjustu tæki] GERA OSS MÖGU- LEGT AÐ FRAM- LEIÐA PRENTUN SEM GERIR VIÐ- SKIFTAVINI VORA ANÆGÐA The Columbia Press, Limiteci Ðook. and Commeícial Printers Phone Garry 2156 P.O.Boxtl72 WINNIPEG — Jules Vedrines, hinn frægi, franski flugmaður er á flugi frá Lyons í Frakklandi til Edinburgh á Scotlandi, en í milli þeirra staða er um 990 mílur. — Frá Argentina komu nýlega nokkrir innflytjendujr hingað* er þar höfðu dvalið all lengi en flýðu þaðan vegna þurka og illgresis, að þeir sögðu. Flestir þeirra voru af þýzku kyni. — The Clevéland Manufactor- ing Co., eitt með stærri iðnaðarfé- lögtun í Bandaríkjum, sem býr til eldstór og fleira, hefir fastráðið að setja á stofn iðnaðarverksmiðju í YVeyburn Sask., og hefir þegar keypt land í suður-hluta bæjarins, og verður byrjað að byggja verk- smiðjurnar í sumar. — Svo margir leita eftir em- bættum og störfum hjá hinni nýju stjórn Bandarikja, að undrum gegnir. Umhverfis hús þeirrar nefndar, sem hefrr útbýting stjóm- arstarfa með höndum, varð ifíik- ið upphlaup af grúa þeim, er 500 Main Street, - - WINNIPEG l?tibúsverzlun i Kenora 4- i Dominion Gypsum Co. Ltd. I •i- ♦ + t Phone Main 1676 * Aðal skrifstofa 407 McArthur Bldg. P. 0. Box 537 t + ' t Hafa til sölu; ♦ ,Peerless’‘ Wood-fibre Plastur, ,,Peerless“ Hard-wall, plastur + ,Peerless“ Stucco [Gips] „Peerless“ Ivory Finish t ,Peerless“ Prepared Finish, „Peerless“ Plaster of Paris + K+t+-t+++>+-t+-t+++-t+++-t+-t+++++++-t+-t+4 ++++++++1 + í i i West Winnipeg Realty Company 653 Sargent Ave. Talsími Garry 4968 Selja lönd og lóðir í bænum og grendinni, lönd í Manitoba og Norð- vesturlandinu, útvega lán og elds- ábyrgðir. Th. J. Clemens, G. Arnason, B. Sigurðsson, • P. J. Thomsou. •»*-♦■+++t+t+t-+t++++++++++++++ Karlmenn og kvenfólk læri hjá oss rakara-iðn á átta vikum. Sérstök aðlaðandi kjör nú sem stendur. Visst hundraðsgjald borgað meðan á lærdómi stendur. Verk- færi ókeypis, ágætis tilsögn, 17 ár í starfinu, 45 skólar. Hver námsveinn verður ævi- meðlimur.............. Nloler Barber College 2o2 Pacific Ave. - Winnipeg J. S. HARRIS, ráðsm. FURNITURE tin . ... OVERLAND ¥A'N t MHANDÍR þangað sóttu, svo að kalla varð lögregluna til að hafa hemil á þeim. A vorin Hver og einn, sem þykir gott að smakka glas af öli, vill B o c k s. DREWRYS Bock Beer bruggaður fyrir 6 mánuð- um er nú til sölu. Pantið snemma því að birgðirnar eru takmarkaðar FORT ROUCE THEATRE £$»and Hreyfimynda leikhús Beztu myndir sýndar J. JÓNASSON, eigandi. J. J. Swanson & Co. Verzla meS (asteignir. Sjá um leigu á Kúsum. Annast lán og eldsábyrgðir o. fl. 1 ALBEOTA BLOCK- Portage & Carry Phone Main 2597 LAND til sölu eða leigu nálægt Yar- bo, Sask., 160 ekrur, umgirt á þrjá vegu, 40 ekrur brotnar, lóðir í eða ná- lægt Winnipeg teknar í skiftum. Nán- ari upplýsingar hjá eiganda undirrit- uðum. Adressa 689 Agnes St., Win- nipeg. S. Sigurjónsson.

x

Lögberg

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.